U Bebwa ha Muthu ha Ndeme Vhukuma

“Ṋamusi no bebelwa mutshidzi, a re Kristo Murena.”—Luka 2:11.

MIṄWAHANI ya zwigidi zwivhili yo fhiraho, muṅwe musadzi o beba ṅwana wa mutukana muḓini wa Bethlehema. Ndi vhathu vha si gathi fhedzi vhe vha ṱhogomela ndeme ya yeneyo mbebo. Fhedzi vhaṅwe vhalisa, vhe vha vha vhe nnḓa vhusiku na masambi avho vho vhona vharuṅwa vhanzhi nahone vha pfa vha tshi khou imba vha tshi ri: “Mudzimu nga a rendwe ṱaḓulu-ṱaḓulu, shangoni hu vhe na mulalo, vhathu vha takalelwe.”—Luka 2:8-14.

Ngauralo vhenevho vhalisa vho wana Maria na munna wawe Yosefa, vhe tshitaleni samusi vharuṅwa vho laedza nga u ralo. Maria a rina onoyo ṅwana dzina ḽa uri ndi Yesu, nahone a mu vhea mukungwani nga ngomu tshitaleni. (Luka 1:31; 2:12) Zwino, hune ha vha miṅwaha ya zwigidi zwivhili u bva tsheetsho, vhathu vhararu kha vha fumi vha amba uri vha tevhela Yesu Kristo. Nahone zwi itea zwine zwa tshimbidzana na u bebwa hawe zwi vhumba mutheo wa mafhungo e a dzula o ambiwa lunzhi-lunzhi u fhirisa maṅwe mafhungo e a vhuya a ambiwa nga hao kha ḓivhazwakale ya vhathu.

Shango ḽa Spain ḽo khwaṱhaho vhukuma kha sialala ḽa Katolika na u pembelela sialala, ḽo bveledza nḓila nnzhi vhukuma dza u humbula honoho vhusiku ho khetheaho ha ngei Bethlehema.

Khirisimusi ine ya Pembelelwa kha ḽa Spain

U bva nga ḓana ḽa vhu-13 ḽa miṅwaha, zwo vha zwo ḓowelea u sumbedza matambwa a u bebwa ha Yesu kha vhuṱambo he ha vha hu tshi pembelelwa kha ḽa Spain. Miṱa minzhi yo vha i tshi vhumba zwifanyiso zwe zwa vha zwi tshi fanyisela mukungwa we wa vha wo ladza Yesu. Ho vha hu tshi itwa na zwifanyiso zwo itwaho nga vumba zwe zwa vha zwi tshi fanyisela vhalisa na Vhadzia-vhuṱali (“mahosi mararu”), u katela Yosefa, Maria, na Yesu. Kanzhi ho vha hu tshi vha na ḽitambwa ḽe ḽa vha ḽi tshi sumbedzwa nga zwifanyiso zwihulwane tsini na holo dzi re ḓoroboni nga tshifhinga tsha Khirisimusi. Zwi vhonala uri wonoyo mukhuvha wo thomiwa nga Francis wa Assisi a bvaho Italy u itela u livhisa ṱhogomelo ya vhathu kha Evangeli ya mafhungo a u bebwa ha Yesu. Miraḓo ya vhurereli ha Franciscan yo ita uri vhu ḓivhee vhukuma kha ḽa Spain na kha maṅwe mashango manzhi.

Matambwa a Vhadzia-vhuṱali o vha e na mushumo wa ndeme vhukuma kha u pembelelwa ha vhuṱambo ha Khirisimusi ya ngei Spain, u fana na Santa Claus kha maṅwe mashango. Vhadzia-vhuṱali vho vha a tshi fha vhana vha Spain dzimpho nga ḽa 6 January, Día de Reyes (ḽine ḽa vhidzwa Ḓuvha ḽa Mahosi), u fana na Magi, we u ya nga thendo dze dza vha dzo ḓowelea nga tshenetsho tshifhinga, a vha a tshi ṋekedza zwifhiwa kha Yesu a kha ḓi bvaho u bebiwa. Naho zwo ralo, vhathu vha si gathi vha a zwi ḓivha uri mafhungo a Evangeli ha ambi uri ndi mahosi mangana e a dalela Yesu. Nṱhani ha u vha mahosi, vha ṱaluswa zwavhuḓi sa vhaḓivhi vha ṋeledzi. * Zwiṅwe-hafhu, nga murahu ha madalo a vhadzia-vhuṱali, Herode o vhulaha vhana vha vhatukana vha ngei Bethlehema “vha miṅwaha mivhili na vhaṱuku kha vhone” a tshi ṱoḓa u vhulaha Yesu. Zwenezwo zwi  sumbedza uri ho vha ho no fhela tshifhinga vhukuma u bva tshee Yesu a bebwa.—Mateo 2:11, 16.

U bva nga ḓana ḽa vhu-12 ḽa miṅwaha, dziṅwe ḓorobo dza Spain dzo vha dzi tshi sumbedza matambwa a u bebwa ha Yesu, u katela na madalo a vhalisa na tshigwada tsha Vhadzia-vhuṱali kana mahosi mararu ngei Bethlehema. Ṋamusi, vhunzhi ha ḓorobo dza Spain dzi a vha na cabalgata kana musumbedzo, nga ḽa 5 January ṅwaha muṅwe na muṅwe, hune “mahosi mararu” a ḓa o ṋamela goloi dzo khavhiswaho nahone a dzhena henefho ḓoroboni a tshi khou ṋea vhaṱaleli maḽegere. U khavhisa ha sialala ha khirisimusi na villancicos (Carols) ho vha hu tshi itelwa uri tshifhinga tsha honovho vhuṱambo tshi nyanyule.

Vhunzhi ha miṱa ya ḽa Spain i takalela u vha na tshilalelo tsho khetheaho nga Madekwana a Khirisimusi (nga ḽa 24 December). Zwiḽiwa zwa sialala zwo vha zwi tshi katela turrón (maḽegere o itwaho nga thebvu na mutoli), marzipan, mitshelo yo omiswaho, ṋama ya nngu yo gotshiwaho, na zwiḽiwa zwa lwanzheni. Miraḓo ya muṱa yo vha i tshi ita vhuḓidini ho khetheaho ha uri i ḓe i kuvhangane u katela na ye ya vha i tshi dzula kule. Kha vhuṅwe vhuṱambo ha sialala he ha vha vhu tshi itwa nga ḽa 6 January, muṱa wo vha u tshi ḽa roscón de reyes, khekhe ya tshivhumbeo tsha rinngi ya “Mahosi” ye ya vha i na zwithu zwine zwa pfi sorpresa (zwine zwa vha zwithu zwiṱuku) zwo dzumbiwaho nga ngomu hayo. Mukhuvha wo raloho wa tshifhinga tsha Roma wo vha u tshi ita uri phuli ye ya wana tshipiḓa tshi re na zwithu zwo dzumbiwaho nga ngomu i vhe “khosi” nga ḽeneḽo ḓuvha fhedzi.

“Tshifhinga Tsha u Takala na u farakanea tsha Ṅwaha”

Hu sa londwi naho zwi zwifhio zwe mukhuvha wa henefho wa zwi bveledza, zwa zwino khirisimusi yo no vha tshiitea tsha u ḓimvumvusa kha shango ḽoṱhe. The World Book Encyclopedia i ṱalusa Khirisimusi sa “tshifhinga tsha u takala na u farakanea tsha ṅwaha kha vhathu vha dzimilioni vha Vhakriste na vhaṅwe vhane vha sa vhe Vhakriste shangoni ḽoṱhe.” Naa u pembela ho raloho hu a vhuyedza?

Vhukuma,u bebwa ha Kristo ho vha hu tshiitea tsha ḓivhazwakale. Mbuno ya uri vharuṅwa vho ḓivhadza tshenetsho tshiitea sa luswayo lwa ‘mulalo kha vhathu vha takalelwaho’ i sumbedza uri tsho vha tshi tsha ndeme.

Naho zwo ralo, muṅwali wa mafhungo a bvaho kha ḽa Spain o sumbedza uri “kale tshifhingani tsha Vhakriste, u takalela maḓuvha a mabebo zwo vha zwi sa pembelelwi sa vhuṱambo.” Arali zwo ralo, u pembelelwa ha Khurisimusi zwo thoma ngafhi? Ndi nḓila ifhio ya khwine ya u humbula nga ha u bebwa na vhutshilo ha Yesu? Ni ḓo wana phindulo dza dzenedzi mbudziso theroni i tevhelaho.

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]