Naa Ni A Vhenga Zwi Tshinyaho Mulayo?
Naa Ni A Vhenga Zwi Tshinyaho Mulayo?
“[Yesu u] vhénga zwi tshinyaho mulayo.”—VHA-HEB. 1:9.
1. Yesu o funza mini nga ha lufuno?
MUSI a tshi ombedzela ndeme ya lufuno, Yesu Kristo o vhudza vhafunziwa vhawe a ri: “Ndi ni ṋea mulayo muswa wa uri ni funane vhunga nṋe ndo ni funa, uri na inwi ni funane-vho. Ndi zwiné vhathu vhoṱhe vha ḓo ḓivha ngazwo’ zwauri ni vhafunziwa vhanga arali u funana hu hone kha inwi.” (Yoh. 13:34, 35) Yesu o ṋea vhatevheli vhawe ndaela ya uri vha funane zwi tshi bva mbiluni. Lufuno lwo raloho lwo vha lu tshi ḓo vha luswayo lune lwa vha ṱalula. Yesu o dovha a vha ṱuṱuwedza a ri: “Funani maswina aṋu; fhaṱutshedzani vha ni semaho; takadzani vha ni vhengaho; rabelelani vha ni ṱungufhadzaho na vha ni tovholaho.”—Mat. 5:44.
2. Vhatevheli vha Kristo vha fanela u ṱahulela u vhenga mini?
2 Yesu ha ngo sokou funza vhatevheli vhawe nga ha lufuno, fhedzi o dovha a vha funza nga ha zwine vha fanela u zwi vhenga. Musi hu tshi ambelwa kha Yesu ho pfi: “U ḓo funa u luga, wa vhénga zwi tshinyaho mulayo [vhuvhi].” (Vha-Heb. 1:9; Ps. 45:7) Zwenezwi zwi sumbedza uri a ro ngo fanela u sokou ṱahulela u funa zwo lugaho fhedzi, fhedzi ri fanela u ṱahulela na u vhenga tshivhi kana zwi tshinyaho mulayo. Ndi ngazwo muapostola Yohane o amba uri: “Muthu a itaho zwivhi u nyadza mulayo, u ita zwivhi ndi tshinyadzo.”—1 Yoh. 3:4.
3. Malugana na u vhenga u tshinya mulayo, ndi masia afhio a vhutshilo ane ra ḓo a ṱolisisa kha ino thero?
3 Samusi ri Vhakriste zwi ḓo vha zwavhuḓi u ḓivhudzisa uri, ‘Naa ndi a vhenga zwi tshinyaho mulayo?’ Kha ri ṱolisise nḓila dzine ra nga sumbedza ngadzo uri ri a vhenga vhuvhi kha masia maṋa a vhutshilo a tevhelaho: (1) mavhonele ashu nga ha u nwesa halwa, (2) mavhonele ashu nga ha u shumisa mimuya mivhi, (3) mavhonele ane ra vha nao nga ha u ḓifara luvhi, na (4) mavhonele ashu nga ha vhathu vhane vha funa zwi tshinyaho mulayo.
Ni Songo Vha Phuli Ya Halwa
4. Ndi ngani Yesu o vha a tshi nga kona u amba o vhofholowa musi a tshi ṋea ndayo nga ha u nwesa?
4 Nga zwiṅwe zwifhinga Yesu o nwa halwa nahone o vha a tshi vhu dzhia vhu tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu. (Ps. 104:14, 15) Naho zwo ralo, ha ngo vhuya a shumisa luvhi tshifhiwa tshenetsho. (Mir. 23:29-33) Ngauralo, Yesu o vha a tshi nga amba o vhofholowa musi a tshi ṋea ndayo nga ha u nwesa. (Vhalani Luka 21:34.) U shumisa luvhi zwikambi zwi nga ita uri muthu a ite zwiṅwe zwivhi zwihulwane. Nga zwenezwo, muapostola Paulo o ṅwala uri: “Na hone ni songo kambiwa nga veine, ngauri hu na tshínyalo khayo’; aiwa! Muyani haṋu nga hu ḓale.” (Vha-Ef. 5:18) O dovha a eletshedza vhafumakadzi vhahulwane tshivhidzoni uri vha songo vha “vho vhoxwaho nga u nwesa.”—Tito 2:3.
5. Ndi mbudziso dzifhio dzine vhane vha khetha u nwa zwikambi vha fanela u ḓivhudzisa dzone?
5 Arali na khetha u nwa zwikambi, zwi ḓo vha zwavhuḓi u ḓivhudzisa uri: ‘Naa ndi na mavhonele a Yesu malugana na u nwesa? Arali ndi tshi fanela u ṋea vhaṅwe ndayo nga ha mafhungo a u nwesa, naa ndi nga amba navho ndo vhofholowa? Naa ndi nwa u itela u hangwa dzimbilaelo kana u fhungudza mutsiko? Ndi nwa halwa vhungafhani nga vhege? Ndi aravha hani musi muṅwe muthu a tshi mmbudza uri ndi khou nwesa? Naa ndi a lingedza u ḓiimelela kana nda vho thoma u mu nyala?’ Arali ra tendela u vha phuli kana u vha vho vhoxwaho nga u nwesa, zwenezwi zwi nga ita uri ri ite zwithu ri songo thoma ra zwi humbula zwavhuḓi na u ita uri ri si kone u ita phetho dza vhuṱali. Vhatevheli vha Kristo vha lwela uri vha songo tenda u xelelwa nga vhuṱali.—Mir. 3:21, 22.
Iledzani U Shumisa Mimuya Mivhi
6, 7. (a) Yesu o ita mini Sathane na madimoni awe? (b) Ndi ngani zwithu zwi tshimbidzanaho na mimuya mivhi zwi tshi khou anda nga nḓila i mangadzaho musalauno?
6 Musi e kha ḽifhasi, Yesu o pikisa Sathane na madimoni awe nga ho khwaṱhaho. Ho ngo tendela Sathane a tshi ita uri a songo tsha fulufhedzea. (Luka 4:1-13) O dovha a ṱalula na u iledza maitele a songo tou bvelaho khagala e a vha a tshi nga ṱuṱuwedza mahumbulele awe na nyito dzawe. (Mat. 16:21-23) Yesu o thusa vhathu vha mbilu dzavhuḓi uri vha si tsha langiwa nga madimoni a re na tshiṱuhu.—Marko 5:2, 8, 12-15; 9:20, 25-27.
7 Musi Yesu o no vhewa sa Khosi nga 1914, o kunakisa maṱaḓulu musi a tshi pandela Sathane na madimoni awe u itela uri vha songo tsha vha na ṱhuṱhuwedzo mmbi. Nga ṅwambo wa zwenezwo, zwino Sathane o ḓiimisela u fhira naho hu lini uri a ‘xedze shango ḽoṱhe.’ (Ndzumb. 12:9, 10) Ndi ngazwo vhathu vha tshi takadzwa vhukuma nga u shumisa zwithu zwi tshimbidzanaho na mimuya mivhi zwine zwa khou anda nga nḓila i mangadzaho. Ri nga ita mini uri ri kone u ḓitsireledza?
8. Ndi ngani muṅwe na muṅwe washu a tshi fanela u ṱolisisa vhuḓimvumvusi vhune a vhu khetha?
8 Bivhili i ri ṋea tsevho i pfalaho nga ha khombo dzine dza tshimbidzana na u shumisa mimuya mivhi. (Vhalani Doiteronomio 18:10-12.) Musalauno, Sathane na madimoni awe vha ṱuṱuwedza mihumbulo ya vhathu nga dzimuvi, dzibugu, mitambo ya dzikhomphyutha, zwine zwa ṱuṱuwedza u shumisa mimuya mivhi. Nga zwenezwo, musi ri tshi khetha zwa vhuḓimvumvusi ri fanela u ḓivhudzisa uri: ‘Miṅwedzini yo fhiraho, naa ndo ḓimvumvusa nga dzifilimu, mbekanyamushumo ya thelevishini, mitambo ya dzikhomphyutha, dzibugu, kana miswaswo ine ya vha maitele a soliseaho a u shumisa mimuya mivhi? Naa ndi a pfesesa uri ndi zwa ndeme u iledza ṱhuṱhuwedzo ya u shumisa zwithu zwi tshimbidzanaho na mimuya mivhi, kana ndi dzhiela fhasi uri zwithu zwenezwo zwi na khombo? Naa ndo no vhuya nda humbula nga ha nḓila ine Yehova a ḓipfa ngayo nga ha vhuḓimvumvusi vhune nda vhu khetha? Arali nda vhuya nda tendela ṱhuṱhuwedzo ya Sathane vhutshiloni hanga, naa u funa Yehova na maitele o lugaho zwi ḓo nkombetshedza uri ndi dzhie phetho nga u ṱavhanya ya u iledza zwenezwo zwithu?’—Mish. 19:19, 20.
Thetshelesani Tsevho Ya Yesu Malugana Na U Ḓifara Luvhi
9. Muthu a nga sumbedza hani uri u khou ṱahulela u ita zwi tshinyaho mulayo?
9 Yesu o tikedza zwilinganyo zwa Yehova zwa vhuḓifari havhuḓi ha zwa vhudzekani. O ri: “Naa a no ngo vhala zwauri, o vhumbaho muthu, o mbo ḓi vhumba munna na musadzi, A amba a ri: Ndi zwone zwiné munna a ḓo ṱutshela khotsi-awe na mme-awe ngazwo’ a nambatela musadzi wawe; huno vhuvhili havho vha ḓo vha ṋama nthihi! Ndi zwone-ha a vha tsha ḓo vha vhavhili, vha ḓo vha ṋama nthihi. Huno zwino, zwo vhofhekanywaho nga Mudzimu muthu a songo zwi fhandakanya.” (Mat. 19:4-6) Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri zwine ra zwi vhona zwi nga kwama mbilu dzashu. Nga zwenezwo, kha Pfunzo yawe ya Thavhani o amba uri: “No zwi pfa, vha kale zwauri vho ambiwa navho’ ha pfi: U songo vha phombwe. Á vha nṋe ndi vhudza inwi ndi ri: A lavhelesaho musadzi nga u mu emula, o no vha phombwe mbiluni yawe.” (Mat. 5:27, 28) Vhathu vhane vha iledza u thetshelesa tsevho ya Yesu, vha sumbedza uri vha khou ṱahulela u ita zwi tshinyaho mulayo.
10. Anetshelani tshenzhelo ine ya sumbedza uri muthu a nga kona u litsha u sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani.
10 Sathane u ṱuṱuwedza u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani nga u shumisa zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani. Zwenezwi zwifanyiso zwo ḓala vhukuma kha ano maitele a zwithu. Vhathu vhane vha sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani vha wana zwi tshi vha konḓela u hangwa nga ha zwenezwi zwifanyiso zwi songo kunaho zwine zwa vha mihumbuloni yavho. U sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani zwi nga kha ḓi tou goḓombela khavho. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muṅwe Mukriste. O ri: “Ndo vha ndi tshi sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani tshiphirini. Muhumbuloni wanga, ndo vha ndi tshi khou tshila kha ḽiṅwe shango ḽi sa fani na ḽine nda shumela Yehova khaḽo. Ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri zwe nda vha ndi tshi khou zwi ita zwo khakhea, fhedzi ndo vha ndi tshi ḓivhudza uri tshumelo yanga kha Mudzimu i kha ḓi ṱanganedzea.” Ndi mini zwe zwa ita uri onoyo wahashu a shandule mavhonele awe? O ri: “Naho zwo vha zwi zwithu zwi konḓaho vhukuma u fhira zwoṱhe zwe nda vhuya nda zwi ita, ndo mbo ḓi ita phetho ya u vhudza vhahulwane nga ha vhuleme hanga.” Onoyu wahashu o fheleledza o kunda ḽeneḽi dzema ḽivhi. O ri: “Musi ndo no litsha ḽeneḽi dzema ḽivhi, ndo ḓipfa ndi na luvalo lwo kunaho.” Vhane vha vhenga zwi tshinyaho mulayo vha fanela u guda u vhenga zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani.
11, 12. Ri nga zwi sumbedza hani uri ri vhenga zwi tshinyaho mulayo musi ri tshi khetha muzika?
11 Muzika na maipfi awo zwi nga ṱuṱuwedza nga nḓila khulwane maḓipfele ashu na mbilu dzashu dza pfanyisedzo. Muzika ndi tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu nahone ndi kale u tshi shumiswa vhurabelini ha ngoho. (Ek. 15:20, 21; Vha-Ef. 5:19) Fhedzi shango ḽivhi ḽa Sathane ḽi ṱuṱuwedza muzika une wa tikedza vhuḓifari vhuvhi. (1 Yoh. 5:19) Ni nga zwi ḓivhisa hani uri muzika une na u thetshelesa u khou ni tshikafhadza kana hai?
12 Ni nga kha ḓi thoma nga u ḓivhudzisa uri: ‘Naa nyimbo dzine nda dzi thetshelesa dzi ita uri zwithu zwi ngaho u vhulahana ha vhathu, vhuṱonḓolo, vhupombwe, na maṱamba zwi vhonale zwi zwithu zwavhuḓi? Arali ndo vha ndi tshi nga vhalela muṅwe muthu maipfi a re kha dziṅwe dza nyimbo dzenedzo, naa muthu onoyo o vha a tshi nga ndzhia sa muthu ane a vhenga zwi tshinyaho mulayo, kana sa muthu we mbilu yawe ya tshikafhadzwa nga eneo maipfi?’ Ri nga si ambe uri ri vhenga zwine zwa tshinya mulayo ngeno ri tshi thetshelesa muzika une wa zwi ṱuṱuwedza. Yesu o ri: “Zwi bvaho nga mulomoni zwi bva mbiluni; ndi zwiné zwa shata muthu dzitshikha. Mbiluni ndi hone hu bvaho mihumbulo mivhi: hu’ vhuvhulahi, hu’ u ṱalana, hu’ vhupombwe, hu’ vhuvhava, hu’ vhuṱanzi ha u zwifha na maṱamba.”—Mat. 15:18, 19; vhambedzani Yakobo 3:10, 11.
Ivhani Na Mavhonele A Yesu Nga Ha Vhane Vha Funa Zwi Tshinyaho Mulayo
13. Yesu o dzhia hani vhathu vhe vha vha vhe na dzema ḽa u ita zwivhi?
13 Yesu o amba uri o ḓela u vhidza vhaitazwivhi kana vhatshinyi uri vha shanduke. (Luka 5:30-32) Naho zwo ralo, o vha a tshi dzhia hani vhathu vhane vha vha na dzema ḽa u ita zwivhi. Yesu o ṋea tsevho i re na maanḓa malugana na ṱhuṱhuwedzo ya vhathu vho raloho. (Mat. 23:15, 23-26) O amba nga nḓila i pfalaho musi a tshi ri: “A si uri muvhusoni wa ṱaḓulu hu ḓo dzhena vhoṱhe vhané vha tshi amba nṋe vha ri: Murena, Murena! Hu ḓo dzhena vhané vha ita zwiné khotsi-anga wa ṱaḓulu a funa zwi tshi itwa. Ndi vhanzhi vhané vha ḓo amba na nṋe nga heḽo ḓuvha [musi Mudzimu a tshi vha haṱula,] vha ri: Murena, Murena! A ro ngo porofita dzinani ḽau naa? A ro ngo pandela mimuya mivhi dzinani ḽau kani? Dzinani ḽau ri si ite mishumo ya maanḓa manzhi naa?” Naho zwo ralo, u ḓo landula vhathu vhenevho vha sa rembuluwi vhane vha ita zwi tshinyaho mulayo, a ri: “Nṱutsheleni.” (Mat. 7:21-23) Ndi ngani a tshi ḓo haṱula vhenevha vhathu nga nḓila yeneyi? Nga ṅwambo wa uri vhathu vhenevha vha nyadza Mudzimu nahone vha pfisa vhaṅwe vhathu vhuṱungu nga mishumo yavho ya zwi tshinyaho mulayo.
14. Ndi ngani vhaitazwivhi vha sa rembuluwi vha tshi bviswa tshivhidzoni?
14 Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri vhudza uri vhaitazwivhi vha sa rembuluwi vha fanela u bviswa tshivhidzoni. (Vhalani 1 Vha-Korinta 5:9-13.) Zwenezwi zwi a ṱoḓea nga ṅwambo wa zwiitisi zwi ṱoḓaho u vha zwiraru: (1) u itela uri dzina ḽa Yehova ḽi si vhe na samba, (2) u itela u tsireledza tshivhidzo uri tshi songo tshikafhadzwa, na (3) u itela u thusa muitazwivhi uri a rembuluwe arali zwi tshi konadzea.
15. Arali ri tshi ṱoḓa u dzula ri tshi fulufhedzea kha Yehova, ndi mbudziso dzifhio dza ndeme dzine ra fanela u ḓivhudzisa dzone?
15 Naa ri na mavhonele a fanaho na a Yesu malugana na vhathu vho ḓiimiselaho u tshila nga u ita zwi tshinyaho mulayo? Ri fanela u elekanya nga ha mbudziso dzi tevhelaho: ‘Naa ndi nga khetha u konana tshifhinga tshoṱhe na muthu o bviswaho tshivhidzoni kana we a ḓifhambanya na tshivhidzo tsha Vhukriste? Ndi ḓo ita mini arali muthu onoyo e shaka ḽanga ḽa tsini, fhedzi a si tsha dzula hayani?’ Vhuimo honoho vhu nga linga nḓila ine ra funa ngayo u ita zwo lugaho na u fulufhedzea hashu kha Mudzimu. *
16, 17. Muṅwe mme wa Mukriste o sedzana na vhuleme vhufhio, nahone ndi mini zwe zwa mu thusa uri a kone u tikedza ndugiselelo ya u bviswa tshivhidzoni ha vhaitazwivhi vha sa rembuluwi?
16 Ṱhogomelani zwe zwa tshenzhelwa nga muṅwe wahashu wa tshisadzini a re na murwa o no aluwaho we a vhuya a funa Yehova. Naho zwo ralo, musi a tshi khou ḓi aluwa o mbo ḓi khetha u vha muthu a tshinyaho mulayo. Nga ṅwambo wa u sa rembuluwa hawe, o mbo ḓi bviswa tshivhidzoni. Onoyo wahashu wa tshisadzini o vha a tshi funa Yehova, fhedzi o vha a tshi dovha a funa na ṅwana wawe nahone o wana zwi tshi mu konḓela vhukuma u shumisa nyeletshedzo ya Maṅwalo ya uri o vha a tshi fanela u iledza u konana na ṅwana wawe.
17 No vha ni tshi ḓo vha no eletshedza hani onoyo wahashu wa tshisadzini? Muṅwe muhulwane o thusa onoyo wahashu wa tshisadzini uri a ṱhogomele uri Yehova u a pfesesa vhuṱungu vhune a khou vhu pfa. Onoyo muhulwane o mu humbela uri a humbule nga ha vhuṱungu he Yehova a vhu pfa musi vhaṅwe vharwa vhawe vha vharuṅwa vha tshi vha mashandukwa. O mu thusa u vhona uri naho Yehova a tshi ḓivha nḓila ine zwa vhavha ngayo, u ṱoḓa vhaitazwivhi vha sa rembuluwi vha tshi bviswa tshivhidzoni. Onoyo wahashu wa tshisadzini o elekanya nga ha dzenedzo khumbudzo nahone a tikedza ndugiselelo ya u bviswa tshivhidzoni nga u fulufhedzea. * U fulufhedzea nga yeneyo nḓila zwi takadza mbilu ya Yehova.—Mirero 27:11.
18, 19. (a) U litsha u konana na muthu o itaho zwi tshinyaho mulayo zwi ṋea vhuṱanzi ha uri ri vhenga mini? (b) Hu nga vha na mvelelo dzifhio arali ra dzula ri tshi fulufhedzea kha Mudzimu na ndugiselelo yawe?
18 Arali na inwi ni kha vhuimo vhu fanaho, ni songo hangwa uri Yehova u a ni pfela vhuṱungu. Nga u litsha u konana na muthu o bviswaho tshivhidzoni kana o ḓifhambanyaho na tshivhidzo, ni ḓo vha ni tshi khou sumbedza uri ni vhenga mavhonele na zwiito zwe zwa ita uri a vhe kha vhuimo honoho. Zwiṅwe hafhu, ni ḓo vha ni tshi khou dovha na sumbedza muitazwivhi uri ni a mu funa na uri ni mu ṱoḓela zwa khwine. U fulufhedzea haṋu kha Yehova zwi nga kha ḓi ita uri o bviswaho tshivhidzoni a rembuluwe nahone a vhuyelele kha Yehova.
19 Muṅwe muthu we a vhuya a bvisiwa tshivhidzoni nahone nga murahu a vhuyedzedzwa o ri: “Ndi a takala musi ndi tshi vhona uri nga nḓila ine Yehova a funa ngayo vhathu vhawe, u ita vhungoho ha uri ndangulo yawe i dzula yo kuna. Zwine vhathu vha re nnḓa ha tshivhidzo vha zwi dzhia sa tshiṱuhu ndi zwone zwo teaho u itwa na zwine zwa sumbedza lufuno zwa vhukuma.” Naa ni vhona u nga muthu onoyo o vha a tshi nga thusiwa uri a kone u ita phetho yavhuḓi arali miraḓo ya tshivhidzo u katela na vha muṱa wawe, vho vha vha tshi dzulela u konana nae musi o bviswa tshivhidzoni? Musi ri tshi tikedza yeneyo ndugiselelo ya Maṅwalo ya u bviswa tshivhidzoni, ri vha ri tshi khou sumbedza uri ri funa u luga na uri ri a ṱhogomela uri Yehova ndi ene ane a vha na ndugelo ya u vhea zwilinganyo zwa vhuḓifari.
‘Vhengani Vhuvhi’
20, 21. Ndi ngani zwi zwa ndeme u guda u vhenga zwi tshinyaho mulayo?
20 Muapostola Petro o sevha a ri: “Dzivhuluwani ni fhaṱuwe!” Ndi ngani o amba nga u ralo? Ndi nga ṅwambo wa uri “swina ḽaṋu Diabolo u mona-mona vhunga ndau i vhombaho, iné ya ṱoḓa ané ya mu mila.” (1 Pet. 5:8) Naa ndi inwi ane a ḓo milwa? Zwi ḓo ḓitika nga uri ni gude u vhenga zwi tshinyaho mulayo.
21 U ṱahulela u vhenga zwithu zwivhi a zwi leluwi. Ro bebwa ri na tshivhi, nahone ri tshila shangoni ḽine ḽa ri ṱuṱuwedzela nyemulo dza ṋama. (1 Yoh. 2:15-17) Nga u edzisa Yesu Kristo na u ṱahulela u funa Yehova Mudzimu nga ho dzikaho ri nga bvelela kha u ṱahulela u vhenga zwi tshinyaho mulayo. Kha ri ḓiimisele u ‘vhenga vhuvhi,’ ri na vhungoho ha uri Yehova ndi ‘mulondi wa vha mu funaho, nahone u ḓo tshidza mimuya ya vhavhuya vhawe zwanḓani zwa vhavhi.’—Ps. 97:10.
[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]
^ phar. 15 U itela u wana mafhungo o engedzeaho nga ha mafhungo enea, sedzani Tshiingamo (nga Luisimane) tsha ḽa 15 September, 1981, masiaṱari 26-31.
^ phar. 17 Dovhani ni sedze khandiso ya Tshiingamo (nga Luisimane) tsha ḽa 15 January, 2007, masiaṱari 17-20.
Ni Ḓo Aravha Hani?
• Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u ṱolisisa mavhonele ashu nga ha zwikambi?
• Ri nga ḓitsireledza hani kha zwithu zwi tshimbidzanaho na u shumisa mimuya mivhi?
• Ndi ngani sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani zwi na khombo?
• Ri nga sumbedza hani uri ri vhenga zwi tshinyaho mulayo musi muthu ane ra mu funa o bviswa tshivhidzoni?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 29]
Arali na khetha u nwa zwikambi, ndi mbudziso dzifhio dzine na fanela u ḓivhudzisa dzone?
[Tshifanyiso kha siaṱari 30]
Ṱhogomelani ṱhuṱhuwedzo ya Sathane kha zwa vhuḓimvumvusi
[Tshifanyiso kha siaṱari 31]
Muthu ane a sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani u vha a tshi khou ṱahulela u funa mini?
