Itani Phetho Dzine Dza Hulisa Mudzimu
Itani Phetho Dzine Dza Hulisa Mudzimu
“Muthanyi u sedza ṋayo dzawe.”—MIR. 14:15.
1, 2. (a) Ndi mini zwine ra fanela u zwi dzhia zwi zwa ndeme musi ri tshi ita phetho? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi haseledza?
TSHIFHINGA tshoṱhe ri a dzi ita. Dziṅwe a dzi vhi dza tshifhinga tshilapfu. Naho zwo ralo, dziṅwe dzi nga kwama vhutshilo hashu nga nḓila khulwane. Ri khou amba nga ha mini? Ri khou amba nga ha u ita phetho. Kha phetho dzoṱhe dzine ra dzi ita hu sa londwi uri ndi ṱhukhu kana ndi khulwane, ri ṱoḓa u hulisa Mudzimu.—Vhalani 1 Vha-Korinta 10:31.
2 Naa ni wana u ita phetho zwi tshi ni lelutshela kana zwi tshi ni konḓela vhukuma? Arali ri tshi ṱoḓa u ita mvelaphanḓa u itela u vha Vhakriste vho vhibvaho, ri fanela u guda u khethekanya zwo lugaho kha zwi songo lugaho na u ita phetho dzine dza tshimbidzana na zwine ra zwi tenda, hu si zwine zwa tendwa nga muṅwe muthu. (Vha-Roma 12:1, 2; Vha-Heb. 5:14) Ndi zwifhio zwiṅwe zwiitisi zwi ri kombetshedzaho uri ri gude u ita phetho dzavhuḓi? Ndi ngani u ita phetho zwi tshi konḓa nga zwiṅwe zwifhinga? Nahone ndi mini zwine ra nga zwi ita u itela u vha na vhungoho ha uri phetho dzine ra dzi ita dzi hulisa Mudzimu?
Ndi Ngani Ri Tshi Fanela U Ita Phetho?
3. Ndi zwifhio zwine ra sa fanele u zwi tendela zwi tshi thithisa phetho dzine ra dzi ita?
3 Arali ri sa koni u ita phetho malugana na mafhungo ane a katela zwilinganyo zwa Bivhili, vhane ra dzhena navho tshikolo kana vhane ra shuma navho vha nga humbula uri a ri fulufheli zwa vhukuma kha zwine ra zwi tenda nahone vha nga ri ṱuṱuwedza nga hu leluwaho. Vha nga zwifha, u fhura kana u tswa nahone vha lingedza u ri susumedzela u “tevhela hu yaho vhanzhi” nga u tevhedza zwine vha zwi ita kana nga u dzumba zwine vha zwi ita. (Ek. 23:2) Naho zwo ralo, muthu ane a kona u ita phetho dzine dza hulisa Mudzimu a nga si tendele u ofha kana u tama u ṱanganedzwa nga vhathu zwi tshi ita uri a ḓifare nga nḓila ine ya lwisana na luvalo lwawe lwo gudiswaho nga Bivhili.—Vha-Roma 13:5.
4. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha tshi nga ṱoḓa u ri itela phetho?
4 A si uri vhathu vhoṱhe vhane vha ṱoḓa u ri itela phetho vha vha vha tshi khou ṱoḓa u ri pfisa vhuṱungu. Na vha re khonani dzine dza ṱoḓa u ri thusa, nga zwiṅwe zwifhinga vha nga kombetshedza uri ri tevhele nyeletshedzo dzavho. Naho ri si tsha dzula hayani, mashaka ashu a nga kha ḓi ri vhilaelela nahone a vhona u nga a fanela u bvela phanḓa a tshi ḓidzhenisa kha phetho dza ndeme dzine ra fanela u dzi ita. Sa tsumbo, zwi nga itea kha mafhungo a zwa ngalafho. Zwi tou vha khagala uri Bivhili a i tendeli u shumiswa luvhi ha malofha. (Mish. 15:28, 29) Naho zwo ralo, maṅwe mafhungo ane a kwama zwa mutakalo ha ngo bviselwa khagala nahone hu nga ṱoḓea uri muṅwe na muṅwe a ḓiitele phetho nga ha ngalafho ine a ḓo i ṱanganedza kana u sa i ṱanganedza. * Vhathu vhane ra vha funa vha nga vha na mavhonele o khwaṱhaho nga ha enea mafhungo. Naho zwo ralo, musi a tshi ita phetho nga ha mafhungo a mutakalo, Mukriste muṅwe na muṅwe o ḓiṋekedzaho nga ndovhedzo u fanela u “hwala maputu” awe na vhuḓifhinduleli. (Vha-Gal. 6:4, 5) Zwa ndeme kha riṋe ndi u vha na luvalo lwo kunaho phanḓa ha Mudzimu, hu si phanḓa ha vhathu.—1 Tim. 1:5.
5. Ri nga iledza hani u pwashetshelwa nga gungwa ḽashu ḽa lutendo?
5 Muthu wa mbilu mbili a nga ḓidzhenisa khomboni khulwane. Mufunziwa Yakobo o ṅwala uri munna wa mbilu mbili ha “imi kha tshithihi dzinḓilani dzawe dzoṱhe.” (Yak. 1:8) Muthu a sa koni u ita phetho u ḓo poswa ngei na ngei u fana na tshikepe tshi si na tshiḓiraivelo tshi re lwanzheni lu re na maḓumbu, nahone u ḓo ṱuṱuwedzwa nga mahumbulele a vhaṅwe vhathu ane a shanduka tshifhinga tshoṱhe. Zwi nga leluwa lungafhani uri muthu o raloho a pwashetshelwe nga gungwa ḽawe ḽa lutendo nahone a vho thoma u vhona vhaṅwe vhathu mulandu nga ṅwambo wa vhuimo hawe vhu ṱungufhadzaho! (1 Tim. 1:19) Ri nga iledza hani mvelelo dzo raloho? Ri fanela u vha vho “khwaṱhaho u tendani.” (Vhalani Vha-Kolosa 2:6, 7.) U itela u ima ro khwaṱha, ri fanela u guda u ita phetho dzine dza sumbedza uri ri na lutendo kha Ipfi ḽa Mudzimu ḽo hevhedzwaho. (2 Tim. 3:14-17) Naho zwo ralo, ndi mini zwine zwa nga ita uri ri sa kone u ita phetho dzavhuḓi?
Ndi Ngani Zwi Tshi Konḓa U Ita Phetho
6. U vha na nyofho zwi nga ri kwama nga nḓila-ḓe?
6 A ro ngo fanela u shavha u ita phetho nga ṅwambo wa u ofha u ita phetho dzo khakheaho, u ofha u kundelwa, kana u ofha u vhonala sa tsilu kha vhaṅwe. Zwi a pfesesea uri ri nga vha na nyofho dzo raloho. A hu na muthu ane a ṱoḓa u ita phetho dzi si dzavhuḓi, dzine dza nga ita uri a dzhene khomboni, kana dzine dza nga mu shonisa. Naho zwo ralo, u funa Mudzimu na Ipfi ḽawe zwi nga ri thusa u fhungudza nyofho. Nga nḓila-ḓe? U funa Mudzimu zwi ri ṱuṱuwedza u dzula ri tshi ṱolisisa Ipfi ḽawe na khandiso dzo thewaho Bivhilini musi ri sa athu ita phetho dza ndeme. Musi ri tshi ita zwenezwo, ri ḓo iledza u ita vhukhakhi vhunzhi. Ndi ngani? Ngauri Bivhili i nga ita uri “á songó thanya[ho] a ṋewe maano, mutuka a ṋewe nḓivho na ngelekanyo.”—Mir. 1:4.
7. Ri guda mini kha tsumbo ya khosi Davida?
7 Naa ri ḓo ita phetho dzo teaho tshifhinga tshoṱhe? Hai. Roṱhe ri a khakha. (Vha-Roma 3:23) Sa tsumbo, khosi Davida o vha o ṱalifha nahone e munna a fulufhedzeaho. Naho zwo ralo, nga zwiṅwe zwifhinga o ita phetho dza vhutsilu dze dza pfisa ene na vhaṅwe vhathu vhuṱungu. (2 Sam. 12:9-12) Hu sa londwi zwenezwo, Davida ha ngo tenda vhukhakhi hawe vhu tshi ita uri a litshe u ita phetho uri a takalelwe nga Mudzimu. (1 Dzikh. 15:4, 5) U fana na Davida, na riṋe ri nga kona u ita phetho hu sa londwi vhukhakhi he ra vhu ita tshifhingani tsho fhiraho, nahone ri fanela u humbula uri Yehova u ḓo hangwa vhukhakhi hashu na u ri hangwela zwivhi zwashu. U ḓo bvela phanḓa na u tikedza vhane vha mu funa na vhane vha mu thetshelesa.—Ps. 51:1-4, 7-10.
8. Ndi mini zwine ra zwi guda kha zwe zwa ambiwa nga muapostola Paulo nga ha mbingano?
8 Ri nga kona u fhungudza mbilaelo dzine ra vha nadzo nga ha u ita phetho. Nga nḓila-ḓe? Nga u ṱhogomela uri nga zwiṅwe zwifhinga hu na nḓila dzi sa fani dzo teaho dzine ra nga khetha khadzo. Ṱhogomelani zwe zwa ambiwa nga muapostola Paulo nga ha mbingano. O hevhedzwa uri a ṅwale uri: “Hone arali hú na ane a ri: ndi ḓo nyadzisa ṅwananyana wanga, arali á hulesa, arali á sa vhoni iṅwe nḓila nga a ite zwawe tshiné a funa u tshi ita, a si tshivhi, nga vha dzeane zwavho. Huno uyo o imaho mbiluni yawe hó khwaṱha á si na tshi mu kombetshedzaho, ané a laula tshiné a funa tshi tshi vha hone a tshi kona, a vha ó khwaṱhisa mbiluni yawe ene muṋe, uri ṅwananyana wawe a dzule ó ralo, o ita zwone.” (1 Vha-Kor. 7:36-38) Paulo o amba uri u sa vha mbinganoni ndi buḓo ḽavhuḓi, fhedzi a si ḽone ḽi ḽoṱhe ḽo teaho.
9. Naa ri fanela u vhilaedziswa nga nḓila ine vhaṅwe vhathu vha dzhia ngayo phetho dzashu? Ṱalutshedzani.
9 Naa ri fanela u vhilaedziswa nga nḓila ine vhaṅwe vha dzhia ngayo phetho dzine ra dzi ita? Nga zwiṅwe zwifhinga zwi nga ri vhilaedzisa. Ṱhogomelani zwe zwa ambiwa nga Paulo malugana na u ḽa zwiḽiwa zwine zwa vhonala u nga zwo itelwa zwiṱhavhelo zwa midzimu i sili. O vha a tshi zwi ḓivha uri phetho yeneyo i nga kha ḓi vha i songo khakhea, naho zwo ralo, yo vha i tshi nga khukhulisa muthu wa luvalo lu songo khwaṱhaho. Paulo o ita mini? O ṅwala uri: “[Arali] tshiḽiwa tshi tshi khukhulisa murathu wanga, izwo a thi tsha ḓo ḽa ṋama na lini na lini, uri ndi sa ḓo khukhulisa murathu wanga.” (1 Vha-Kor. 8:4-13) Na riṋe ri fanela u ṱhogomela nḓila ine phetho dzashu dza kwama ngayo mvalo dza vhaṅwe. I ngoho, tsha ndeme vhukuma ndi nḓila ine zwine ra zwi khetha zwa kwama ngayo vhukonani hashu na Yehova. (Vhalani Vha-Roma 14:1-4.) Ndi maitele afhio a Bivhili ane a ḓo ri thusa u ita phetho dzine dza hulisa Mudzimu?
Nḓila Dza Rathi Dza U Ita Phetho Dzavhuḓi
10, 11. (a) Ri nga iledza hani u vha na vhuhovheleli muṱani? (b) Vhahulwane vha fanela u humbula mini musi vha tshi ita phetho dzine dza kwama tshivhidzo?
10 Iledzani u vha na vhuhovheleli. Musi ri sa athu dzhia vhukando naho vhu vhufhio, ri fanela u ḓivhudzisa uri, ‘Naa ndo tendelwa u ita yeneyi phetho?’ Khosi Salomo o ṅwala uri: “Hune [vhuhovheleli, NW] ha ya, na ṱhoni i a ya; vhuṱali vhu kha vha ḓi-vhuyedzaho.”—Mir. 11:2.
11 Vhabebi vha nga tendela vhana vhavho vha tshi ita dziṅwe phetho, fhedzi vhana a vho ngo fanela u sokou vhona u nga vho tea u ita nga u ralo. (Vha-Kol. 3:20) Vhafumakadzi na vho-mme vha na maanḓa o linganyiselwaho a u ita phetho muṱani, fhedzi zwi ḓo vha zwavhuḓi uri vha ṱhogomele uri vhanna ndi vhone ṱhoho dza miṱa. (Mir. 1:8; 31:10-18; Vha-Ef. 5:23) Nga hu fanaho, vhanna vha fanela u ṱhogomela uri maanḓa avho o linganyiselwa na uri vha nga fhasi ha ṱhoho yavho Kristo. (1 Vha-Kor. 11:3) Vhahulwane vha ita phetho dzine dza kwama tshivhidzo. Naho zwo ralo, vha ita vhungoho ha uri a vha ‘pfuki mukano wa zwo ṅwaliwaho’ Ipfini ḽa Mudzimu. (1 Vha-Kor. 4:6) Vha dovha vha tevhela nga vhuronwane vhulivhisi vhu bvaho kha mukoma a fulufhedzeaho. (Mat. 24:45-47) Ri nga iledza mbilaelo na u pfisa vhaṅwe vhuṱungu arali ra litsha u vha na vhuhovheleli nahone ra ita phetho musi ro tea u ita nga u ralo fhedzi.
12. (a) Ndi ngani ri tshi fanela u ita ṱhoḓisiso? (b) Ṱalutshedzani nḓila ine muthu a nga ita ngayo ṱhoḓisiso yo raloho.
12 Itani ṱhoḓisiso. Salomo o ṅwala uri: “Ngelekanyo dza mushumi a dzi shayi bindu; wa [ṱhavhanyedza, NW] u ya mahandanani.” (Mir. 21:5) Sa tsumbo, naa ni khou ṱoḓa u dzhenela zwa mabindu? Ni songo tendela u langiwa nga maḓipfele. Itani ṱhoḓisiso dza vhuṱanzi vhu re hone, ṱoḓani nyeletshedzo kha vhathu vhane vha ḓivha nga ha zwenezwo zwithu, nahone ni ṱolisise maitele a re Bivhilini nga ha enea mafhungo. (Mir. 20:18) Musi ni tshi ita ṱhoḓisiso yaṋu, ivhani na mitevhe mivhili—muṅwe ndi wa mbuyelo dzine na nga dzi wana, muṅwe ndi wa vhuleme vhune na nga sedzana naho. Musi ni sa athu ita phetho, thomani nga u “vhala mali.” (Luka 14:28) Elekanyani nga ha nḓila ine phetho yaṋu ya ḓo ni kwama ngayo siani ḽa zwa dzitshelede na nḓila ine ya ḓo kwama ngayo vhushaka haṋu na Yehova. Zwi dzhia tshifhinga na vhuḓidini u ita ṱhoḓisiso. Fhedzi arali na ḓiṋea tshifhinga na u ita vhuḓidini ha u ita ṱhoḓisiso, ni nga iledza u ita phetho dzine dza ḓo ni ḓisela vhuleme nga murahu.
13. (a) Ndi khwaṱhisedzo ifhio ine ra i wana kha Yakobo 1:5? (b) U rabela u itela u humbela vhuṱali zwi nga ri thusa nga nḓila-ḓe?
13 Rabelani u itela u humbela vhuṱali. Phetho dzashu dzi ḓo hulisa Mudzimu arali ra thoma ra mu humbela musi ri sa athu dzi ita. Mufunziwa Yakobo o ṅwala uri: “Arali muṅwe waṋu ó ṱáhela vhuṱali, a humbele Mudzimu ané a kovhela vhoṱhe ó takala, á sa semani, huno Mudzimu u ḓo mu ṋea.” (Yak. 1:5) A ro ngo fanela u vha na ṱhoni dza u ṱoḓa vhuṱali ha Mudzimu musi ri tshi ita phetho. (Mir. 3:5, 6) Zwi re zwone ndi uri, u ḓifulufhela nga maanḓa zwi nga ri xedza. Musi ri tshi rabela u itela u humbela vhuṱali na u ṱolisisa maitele a re Ipfini ḽa Mudzimu, ri vha ri tshi khou tendela muya mukhethwa u tshi ri thusa u ṱalukanya zwiṱuṱuwedzi zwashu zwa vhukuma zwa u tevhela ḽiṅwe buḓo vhutshiloni.—Vha-Heb. 4:12; vhalani Yakobo 1:22-25.
14. Ndi ngani ri tshi fanela u iledza uri ri ḓo dzhia phetho ngavhuya?
14 Itani phetho. Ni songo ṱavhanya u ita phetho ni sa athu ita ṱhoḓisiso na u rabela u itela u humbela vhuṱali. Muthu o ṱalifhaho u ḓiṋea tshifhinga tsha “u sedza ṋayo dzawe.” (Mir. 14:15) Kha ḽiṅwe sia, ni songo lenga u dzhia phetho. Muthu a nga lenga u dzhia phetho nga ṅwambo wa zwiitisi zwi sa pfali. (Mir. 22:13) Zwi re zwone ndi uri musi a tshi lenga u dzhia phetho u vha a tshi khou tendela vhaṅwe vha tshi langa vhutshilo hawe.
15, 16. Ndi mini zwine zwa katelwa kha u ita zwe wa phetha?
15 Itani zwe na phetha. Vhuḓidini vhune ra vhu ita musi ri tshi ita phetho ndi ha fhedzi arali ra sa ita zwe ra zwi phetha. Salomo o ṅwala uri: “Zwoṱhe zwine tshanḓa tshau tsha zwi kona, U zwi ite, nga maanḓa au.” (Muh. 9:10) U itela u bvelela, ri fanela u ḓiimisela u ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u ita zwe ra zwi phetha. Sa tsumbo, muhuweleli tshivhidzoni a nga kha ḓi ita phetho ya u vha muvulanḓila. Naa u ḓo bvelela? A nga bvelela arali a sa tendela mushumo wa u ḓitshidza na u ḓimvumvusa zwi tshi mu netisa lune a sa kone u vha na tshifhinga tsha u ya vhuḓinḓani.
16 Phetho dza khwine-khwine vhutshiloni ndi dzone dzine dza anzela u konḓa u dzi ita. Ndi ngani? Ndi nga ṅwambo wa uri “shango ḽoṱhe ḽo vhumbulutshela kha Muvhi.” (1 Yoh. 5:19) Ri fanela u lwa na ‘mivhuso, na maanḓa, na vho-ṋe-mashango vha swiswi ḽino, na u lwa na mimuya ya vhuvhi i re ṱaḓulu.’ (Vha-Ef. 6:12) Muapostola Paulo na mufunziwa Yuda vho amba uri vhane vha ita phetho ya u hulisa Mudzimu vha ḓo vha vhe nndwani.—1 Tim. 6:12; Yuda 3.
17. Musi zwi tshi ḓa kha phetho dzine ra dzi ita, Yehova u lavhelela uri ri ite mini?
17 Vusulusani phetho yaṋu nahone ni khwinise musi zwi tshi ṱoḓea. A si phetho dzoṱhe dzine dza itea nga nḓila ye ra dzudzanya ngayo. “Vhoṱhe vha sokou ṱangana nazwo’ nga tshifhinga tshazwo.” (Muh. 9:11) Naho zwo ralo, Yehova u lavhelela uri ri ite zwe ra phetha naho ri tshi nga sedzana na milingo. Phetho ine muthu a i ita musi a tshi ḓiṋekedza kha Yehova, kana musi a tshi ita muano wa mbingano a i shanduki. Mudzimu u lavhelela uri ri tevhedze phetho dzenedzo. (Vhalani Psalme ya 15:1, 2, 4.) Naho zwo ralo, phetho nnzhi dzine ra dzi ita a dzi tou vha dza ndeme nga maanḓa. Muthu a re na vhuṱali u a vusulusa tshifhinga tshoṱhe phetho dzine a dzi ita. A nga si tendele u ḓihudza kana swili i tshi ita uri a sa ite tshanduko kha zwe a zwi phetha. (Mir. 16:18) Zwa ndeme vhukuma khae ndi u ita vhungoho ha uri vhutshiloni hawe hoṱhe u bvela phanḓa a tshi hulisa Mudzimu.
Gudisani Vhaṅwe U Ita Phetho Dzi Hulisaho Mudzimu
18. Vhabebi vha nga gudisa hani vhana vhavho u ita phetho dza vhuṱali?
18 Vhabebi vha nga ita zwinzhi u itela u thusa vhana vhavho u guda nḓila ya u ita phetho dzine dza hulisa Mudzimu. Nḓila yavhuḓi ya u vha gudisa ndi u vha vhetshela tsumbo. (Luka 6:40) Musi zwo tea, vhabebi vha nga ṱalutshedza vhana vhavho nḓila ye vha swikelela ngayo kha phetho yavho. Vha nga kha ḓi tendela vhana vha tshi ita dziṅwe phetho nahone vha vha khoḓa arali vho dzi ita zwavhuḓi. Naho zwo ralo, vha ḓo ita mini arali ṅwana a ita phetho i si yavhuḓi? Vhabebi vha anzela u thoma nga u tsireledza ṅwana wavho kha mvelelo dzi si dzavhuḓi dza phetho yawe, fhedzi u ita zwenezwo a zwi thusi ṅwana onoyo uri a gude. Sa tsumbo, mubebi a nga kha ḓi tendela ṅwana wawe a tshi wana ḽaisentsi ya u reila. Kha ri ri ṅwana u pfuka mulayo wa badani nahone a mbo ḓi wana thikhithi. Mubebi a nga kha ḓi badela thikhithi yeneyo. Naho zwo ralo, arali ṅwana a fanela u shuma u itela u ḓibadelela thikhithi yeneyo, u ḓo guda u hwala vhuḓifhinduleli ha nyito dzawe.—Vha-Roma 13:4.
19. Ndi mini zwine ra fanela u zwi funza vhagudiswa vhashu vha Bivhili, nahone ri nga zwi itisa hani?
19 Yesu o vhudza vhatevheli vhawe uri vha funze vhaṅwe. (Mat. 28:20) Tshiṅwe tshithu tsha ndeme tshine ra nga funza vhagudiswa vhashu vha Bivhili ndi u ita phetho dzavhuḓi. U itela u swikelela zwenezwo, ri fanela u iledza u vha vhudza zwine vha fanela u zwi ita. Zwi nga vha khwine vhukuma u vha funza u shumisa maitele a Bivhili u itela uri vha kone u ita phetho dza zwine vha fanela u ita zwone. Zwi re zwone ndi uri, “muthu washu u ḓo tou ḓi-fhindulela nga eṱhe Mudzimuni.” (Vha-Roma 14:12) Nga zwenezwo, roṱhe ri na tshiitisi tshi pfalaho tsha u ita phetho dzine dza hulisa Mudzimu.
[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]
^ phar. 4 U itela khaseledzo nga ha enea mafhungo, sedzani ṱhumetshedzo ine ya ri “Ndi Dzhia Hani Zwipiḓa Zwa Malofha Na Ngalafho Ine ha Shumiswa Malofha Anga?” yo gandiswaho kha Vhuḓinḓa Hashu Ha Muvhuso ha 1/07, masiaṱari 3-6 (CD-ROM km-E 11/06 Masiaṱ. 3-6).
Ni Ḓo Aravha Hani?
• Ndi ngani ri tshi fanela u guda u ita phetho?
• Nyofho dzi nga ri kwama hani, nahone ri nga dzi kunda nga nḓila-ḓe?
• Ndi nḓila dzifhio dza rathi dzine ra nga dzi tevhela u itela u ita phetho dzine dza hulisa Mudzimu?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Bogisi/Tshifanyiso kha siaṱari 16]
Nḓila Dza U Ita Phetho Dzavhuḓi
1 Iledzani U Vha Na Vhuhovheleli
2 Itani Ṱhoḓisiso
3 Rabelani U Itela U Humbela Vhuṱali
4 Itani Phetho
5 Itani Zwe Na Phetha
6 Vusulusani Nahone Ni Khwinise Phetho Yaṋu
[Tshifanyiso kha siaṱari 15]
Muthu a sa koni u ita phetho u fana na muthu a re tshikepeni tshi si na tshiḓiraivelo lwanzheni lu re na maḓumbu