‘Dzivha-wee Ḽa Lupfumo Na Vhuṱali Ha Mudzimu!’
‘Dzivha-wee Ḽa Lupfumo Na Vhuṱali Ha Mudzimu!’
“Dzivha-wee ḽa lupfumo, ḽa vhuṱali na ḽa nḓivho ya Mudzimu! Dzikhaṱhulo dzawe a dzi na muṱalukanyi-mukoni. Dzinḓila dzawe u sá londea hadzo muthu a dzi vuledza ndi hunzani?”—VHA-ROMA 11:33.
1. Ndi ifhio ndugelo khulwane ine Vhakriste vho lovhedzwaho vha vha nayo?
NDI ifhio ndugelo khulwane ye na vhuya na i wana? Khamusi ni nga kha ḓi thoma nga u humbula nga ha mushumo we na ṋewa wone kana iṅwe nḓila ye na vhuya na huliswa ngayo. Naho zwo ralo, ndugelo khulwane kha Vhakriste vho lovhedzwaho ndi u tendelwa uri vha vhe na vhushaka ha tsini na Yehova, Mudzimu e eṱhe wa ngoho. Zwenezwo zwi ita uri ri ‘ḓihwe nga Mudzimu.’—1 Vha-Kor. 8:3; Vha-Gal. 4:9.
2. Ndi ngani u ḓivha Yehova na u ḓihwa ngae zwi ndugelo khulwane?
2 Ndi ngani u ḓivha Yehova na u ḓihwa ngae zwi ndugelo khulwane? Ndi nga ṅwambo wa uri ha sokou vha Muthu Muhulwane wa fhethu hoṱhe, fhedzi u dovha a vha Mutsireledzi wa vhane a vha funa. Muporofita Nahumi o hevhedzwa uri a ṅwale uri: “Yehova ndi wa vhuthu; ndi Ene dzhavhelo ḽa musi wa khombo.” (Nah. 1:7; Ps. 1:6) Zwi re zwone ndi uri u itela uri ri wane vhutshilo vhu sa fheli ri fanela u ḓivha Mudzimu wa ngoho na Murwa wawe, Yesu Kristo.—Yoh. 17:3.
3. Ndi mini zwine zwa katelwa kha u ḓivha Mudzimu?
3 U ḓivha Mudzimu zwi amba zwi fhiraho u sokou ḓivha dzina ḽawe. Ri fanela u mu ḓivha sa Khonani, na u pfesesa zwine a zwi funa na zwine a si zwi fune. Ndi zwa ndeme uri ri tshile u tendelana na nḓivho yeneyo u itela u sumbedza uri Mudzimu ri a mu ḓivha zwa vhukuma. (1 Yoh. 2:4) Fhedzi hu na zwiṅwe zwithu zwine zwa katelwa arali ri tshi ṱoḓa u ḓivha Yehova zwa vhukuma. A ro ngo fanela u ḓivha zwe a zwi ita fhedzi, fhedzi ri fanela u ḓivha na zwe zwa ita uri a dzhie vhukando honoho. Musi ri tshi pfesesa ndivho dza Yehova nga vhuḓalo, a zwi timatimisi uri ri ḓo mangadzwa nga ‘dzivha ḽa vhuṱali ha Mudzimu.’—Vha-Roma 11:33.
Yehova Ndi Mudzimu A Re Na Ndivho
4, 5. (a) Samusi wo shumiswa Bivhilini, mubulo une wa ri “zwithu zwe Mudzimu a dzula ó zwi elekanya tsha kale na kale” u ambela kha mini? (b) Ṋeani tsumbo ya nḓila ine ndivho ya nga khunyeledzwa ngayo nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho?
4 Yehova ndi Mudzimu a re na ndivho nahone Bivhili i amba nga ha ndivho yawe kana “zwithu zwe Mudzimu a dzula ó zwi elekanya tsha kale na kale.” (Vha-Ef. 3:10, 11) Naa zwavhuḓi-vhuḓi mubulo wonoyu u amba mini? Samusi wo shumiswa Bivhilini, mubulo une wa ri “zwithu zwe Mudzimu a dzula ó zwi elekanya” u ambela kha u vha na tshipikwa tsho tou livhaho, kana ndivho ine ya nga khunyeledzwa nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho.
5 Sa tsumbo: Muthu a nga ṱoḓa u fara lwendo lwa u ya huṅwe fhethu. U swika fhethu henefho zwi vha tshipikwa tshawe kana ndivho yawe. A nga kha ḓi khetha uri u ṱoḓa u shumisa tshiendedzi tshifhio na uri u ṱoḓa u shumisa nḓila ifhio u itela u swika henefho. Musi e lwendoni a tshi khou shumisa nḓila ye a i khetha, zwi nga kha ḓi itea uri mutsho u si vhe wavhuḓi zwi songo lavhelelwa, hu vhe na u tsitsikana ha zwiendedzi nḓilani, hu vhe na bada dzo valwaho zwine zwa ḓo ṱoḓa uri a fare iṅwe nḓila. Naho zwo ralo, hu sa londwi tshanduko dzine a fanela u dzi ita, u ḓo ḓi vha o khunyeledza tshipikwa tshawe musi a tshi swika hune a khou ya hone.
6. Yehova o sumbedza hani uri u a kona u tendelana na zwiimo u itela u khunyeledza ndivho yawe?
6 Samusi muthu a re lwendoni a tshi nga shandula nḓila yawe u itela u swika hune a khou ya hone, nga hu fanaho Yehova o ita tshanduko khulwane u itela u khunyeledza ndivho yawe ya kale na kale. O ṱhogomela uri tsiko yawe yo ṱalifhaho i na mbofholowo ya u ḓikhethela, nahone nga u ṱavhanya a mbo ḓi shandula nḓila ine a ḓo khunyeledza ndivho yawe ngayo. Sa tsumbo, kha ri ṱhogomele nḓila ye Yehova a khunyeledza ngayo ndivho yawe malugana na Mbeu yo fulufhedziswaho. Mathomoni Yehova o vhudza vhavhingani vha u thoma uri: “Bebani ni ande ni ḓadze shango, ni ḽi kunde.” (Gen. 1:28) Naa yeneyo ndivho yo thivhelwa nga vhushandukwa ha ngei tsimuni ya Edeni? Na khathihi! Yehova o dzhia vhukando na zwenezwo nga u shumisa iṅwe “nḓila” u itela u khunyeledza ndivho yawe. O dzula o amba nga ha u bvelela ha “mbeu” ye ya vha i tshi ḓo fhelisa vhuvhi he ha itwa nga mashandukwa eneo.—Gen. 3:15; Vha-Heb. 2:14-17; 1 Yoh. 3:8.
7. Ri guda mini kha nḓila ye Yehova a ḓiṱalusa ngayo kha Ekisodo 3:14?
7 Zwauri Yehova o kona u tendelana na zwiimo zwo shandukaho musi a tshi khou bvela phanḓa na u khunyeledza ndivho yawe zwi tshimbidzana na nḓila ye a ḓiṱalusa ngayo. Musi Mushe a tshi vhudza Yehova uri u ḓo konḓelwa nga u ita mushumo we a ṋewa wone, Yehova o mu khwaṱhisedza nga uri: “Ndi ḓo vha naho tshi tshini tshine nda funa. A ri: Ú ralo U tshi vhudza Vha-Isiraele, Ú ri: Ndi ḓa ha inwi ndó rumiwa nga Ane a ḓo vha naho tshi tshini tshine a funa.” (Ek. 3:14, NW) Vhukuma, Yehova u a kona u vha naho tshi tshini tshine a funa u vha tshone u itela u ḓadzisa ndivho yawe nga vhuḓalo! Muapostola Paulo o ṱalusa zwenezwi nga nḓila yavhuḓi vhukuma kha bugu ya Vha-Roma ndima ya 11. Henefho o amba nga ha muṱwari wa lwa pfanyisedzo. U ṱolisisa tshenetshi tshifanyiso zwi ḓo ita uri ri dzhiele nṱha vhukuma dzivha ḽa vhuṱali ha Yehova, hu sa londwi uri ri na fulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi.
Ndivho Ya Yehova Malugana Na Mbeu Ye Ya Dzula Yo Ambiwa
8, 9. (a) Ndi dzifhio mbuno nṋa dza mutheo dzine dza ḓo ri thusa u pfesesa tshifanyiso tsha muṱwari? (b) Ndi phindulo ya mbudziso ifhio ine ya sumbedza zwavhuḓi uri Yehova u a kona u tendelana na zwiimo musi a tshi ḓadzisa ndivho yawe?
8 Musi ri sa athu pfesesa tshifanyiso tsha muṱwari, ri fanela u thoma ra ḓivha zwiitisi zwiṋa nga ha u ḓadzea ha ndivho ya Yehova malugana na mbeu ye ha dzulwa ho ambiwa nga hayo. Tsha u thoma, Yehova o fulufhedzisa Abrahamu uri “dzitshakha dzoṱhe ndi ḓo dzi fhaṱutshedza nga vhana vhau,” kana nga mbeu yau. (Gen. 22:17, 18) Tsha vhuvhili, lushaka lwa Isiraele lu bvaho kha Abrahamu lwo vha lwo ṋewa ndugelo ya u bveledza ‘muvhuso wa vho-tshifhe.’ (Ek. 19:5, 6) Tsha vhuraru, musi Vhaisiraele vhanzhi vha tshi landula Messia, Yehova o dzhia vhuṅwe vhukando u itela u bveledza ‘muvhuso wa vho-tshifhe.’ (Mat. 21:43; Vha-Roma 9:27-29) Tsha vhuṋa, naho Yesu e ene tshipiḓa tsha ndeme tsha “mbeu” ya Abrahamu, hu na vhaṅwe vhathu vhe vha ṋewa ndugelo ya u vha tshipiḓa tsha “mbeu” yeneyo.—Vha-Gal. 3:16, 29.
9 U engedza kha mbuno nṋa dza mutheo dzine ra kha ḓi bva u dzi haseledza, bugu ya Ndzumbululo i amba nga ha vhathu vha 144 000 vhane vha ḓo vhusa na Yesu ngei ṱaḓulu sa mahosi na vhotshifhe. (Ndzumb. 14:1-4) Vhenevha vha dovha vha vhidzwa “vhana vha Isiraele.” (Ndzumb. 7:4-8) Fhedzi, naa vhathu vhoṱhe vha 144 000 ndi Vhaisiraele na Vhayuda vha vhukuma? Phindulo ya mbudziso yeneyi i sumbedza zwavhuḓi uri Yehova u a kona u tendelana na zwiimo musi a tshi khou ḓadzisa ndivho yawe. Zwino kha ri vhone nḓila ine muapostola Paulo a ri thusa ngayo u wana phindulo ya mbudziso yeneyi kha vhurifhi he a vhu ṅwalela Vharoma.
‘Muvhuso Wa Vhotshifhe’
10. Lushaka lwa Isiraele lwo vha lu na ndugelo ifhio yo khetheaho?
10 Samusi zwo vha zwo ambiwa mathomoni, vhathu vhane vha ḓo vhumba ‘muvhuso wa vho-tshifhe une wa vha lushaka lukhethwa,’ vho vha vha tshi ḓo bva kha lushaka lwa Isiraele. (Vhalani Vha-Roma 9:4, 5.) Fhedzi ho vha hu tshi ḓo itea mini musi Mbeu yo fulufhedziswaho i tshi swika? Naa lushaka lwa Isiraele lwo vha lu tshi ḓo bveledza vhathu vha 144 000 vhane vha ḓo vhumba Isiraele wa lwa muya we a vha a tshi ḓo vha tshiṅwe tshipiḓa tsha Mbeu ya Abrahamu?
11, 12. (a) Vhathu vhane vha ḓo vha tshipiḓa tsha Muvhuso wa Mudzimu wa ngei ṱaḓulu vho thoma u nangiwa lini, nahone Vhayuda vha tshifhingani tshenetshiḽa vho aravha hani malugana na zwenezwo? (b) Yehova o kona hani u ‘khunyeledza’ tshivhalo tsha vhe vha vha vha tshi ḓo vha mbeu ya Abrahamu?
11 Vhalani Vha-Roma 11:7-10. Sa lushaka, Vhayuda vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho landula Yesu. Nga ṅwambo wa zwenezwo, a vho ngo tsha vha na tshibuli tsha u bveledza mbeu ya Abrahamu. Naho zwo ralo, nga Pentekoste ya 33 C.E., musi hu tshi thoma u khethiwa vhane vha ḓo vhumba ‘muvhuso wa vho-tshifhe’ wa ngei ṱaḓulu, hu na Vhayuda vha mbilu dzavhuḓi vhe vha ṱanganedza honoho u rambiwa. Samusi vho vha vhe si vhanzhi, vho vha vha tshi tou vha “kugwada” musi vha tshi vhambedzwa na lushaka lwoṱhe lwa Vhayuda.—Vha-Roma 11:5.
12 Naho zwo ralo, Yehova o vha a tshi ḓo kona hani u ‘khunyeledza’ tshivhalo tsha vhe vha vha vha tshi ḓo vha mbeu ya Abrahamu? (Vha-Roma 11:12, 25) Ṱhogomelani phindulo ya Paulo musi a tshi ri: “Hone a si uri fhungo ḽa Mudzimu ḽo pfuvha. Ngauri a si uri vhoṱhe vha bvaho ha Isiraele ndi Vha-Isiraele, Na hone a si uri vhoṱhe ndi vhana, [vhane vha vha tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu] nahó vhe mbeu ya Abrahamu. . . . Ndi uri: Vha re vhana vha Mudzimu a si vhaḽa vha re vhana lwa ṋama, vhana vha mbavhalelo ndi vhone vhane vha pfi mbeu.” (Vha-Roma 9:6-8) Nga zwenezwo, a zwi ambi uri ndivho ya Yehova malugana na mbeu yo vha i sa ḓo ḓadzea arali hu songo shumiswa vhathu vhe vha bebwa vhe Vhaisiraele.
Muṱwari Wa Lwa Pfanyisedzo
13. Ndi mini zwine zwa imelwa nga (a) muṱwari, (b) midzi yawo, (c) tsinde ḽawo, na (d) matavhi awo?
13 Muapostola Paulo o bvela phanḓa na u vhambedza vha re tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu na matavhi a muṱwari wa lwa pfanyisedzo. * (Vha-Roma 11:21) Muṱwari wonoyu wo ṱavhiwaho hayani u imela u ḓadzea ha ndivho ya Mudzimu malugana na mulanga we a u vhofha na Abrahamu. Midzi ya muri wonoyo ndi mikhethwa nahone i imela Yehova sa ene ane a ṋea Isiraele wa lwa muya vhutshilo. (Yes. 10:20; Vha-Roma 11:16 ) Tsinde ḽi imela Yesu sa tshipiḓa tshihulwane tsha mbeu ya Abrahamu. Matavhi oṱhe a imela tshivhalo tshe tsha ‘khunyeledzwa’ tsha vhane vha ḓo katelwa kha tshiṅwe tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu.
14, 15. Ndi vhafhio vhe vha “vunḓiwa” kha muṱwari wa hayani, nahone ho ṱumetshedzwa vhafhio kha muri wonoyo?
14 Kha tshifanyiso tsha muṱwari, Vhayuda vhe vha landula Yesu vha fanyiswa na matavhi e a “vunḓiwa.” (Vha-Roma 11:17) Ngauralo, a vho ngo tsha vha na tshibuli tsha u vha tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu. Fhedzi vho vha vha tshi ḓo dzhielwa vhudzulo nga vhafhio? U ya nga mavhonele a Vhayuda, vhe vha vha vha tshi ḓidzhiela nṱha nga ṅwambo wa uri Abrahamu ndi makhulukuku wavho, phindulo yeneyo yo vha i sa pfali na luthihi. Fhedzi Yohane Mulovhedzi o vha o no ḓi dzula o vha vhudza uri arali Yehova a tshi zwi funa, o vha a tshi nga ita uri matombo a vhe one vhana vha Abrahamu.—Luka 3:9.
15 Nga zwenezwo, Yehova o ita mini u itela u ḓadzisa ndivho yawe? Paulo o ṱalutshedza uri matavhi a muṱwari wa ḓakani o ṱumetshedzwa kha muṱwari wa hayani u itela u dzhiela vhudzulo matavhi e a vunḓiwa. (Vhalani Vha-Roma 11:17, 18.) Nga zwenezwo, Vhakriste vho ḓodzwaho nga muya vha vhannḓa, u fana na vhaṅwe vhe vha vha vhe tshivhidzoni tsha Roma, nga lwa pfanyisedzo vho ṱumetshedzwa kha muṱwari. Nga ṅwambo wa zwenezwi, vho mbo ḓi vha tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu. Mathomoni, vho vha vha tshi nga matavhi a muṱwari wa ḓakani, vha si na ndugelo ya u vha tshipiḓa tsha mulanga wonoyo wo khetheaho. Fhedzi Yehova o vha vulela nḓila ya uri vha vhe Vhayuda vha lwa muya.—Vha-Roma 2:28, 29.
16. Muapostola Petro o ṱalutshedza hani u vhumbwa ha lushaka luswa lwa muya?
16 Muapostola Petro o ṱalutshedza vhuimo honovhu nga nḓila heyi: “Kha inwi [Isiraele wa lwa muya, u katela na Vhakriste vha Vhannḓa] ni tendaho, [Yesu Kristo] ndi shudu, huno, kha vha sá tendiho ndi tombo ḽi-nyadziwa-nga-vhafhaṱi, ḽe ḽa vha thikho ya mutsheṱo, . . . Huno inwi ni lushaka lwo nangwaho, ni vho-tshifhé vha vhuhosi, ni vhathu vhakhethwa, ni mbeu ye a tou ḓi-shumela, uri ni ḓivhadze vhugala ha we a ni vhidza ní swiswini, a ni vhidzela tshedzani tshawe tshi akhamadzaho, Inwi, vhe kale na vha ní si vhathu, huno zwino na vha vhathu vha Mudzimu, vhe na vha ní songo khathutshelwa, zwino no khathutshelwa.”—1 Pet. 2:7-10, maḽeḓeretsendama ndi ashu.
17. Yehova o ṱumetshedza hani matavhi a muṱwari ‘hu si hao’?
17 Yehova o ita zwiṅwe zwithu zwe vhathu vhanzhi vha vha vha songo zwi lavhelela na luthihi. Paulo o ṱalusa uri zwe zwa itea a zwo ngo ḓowelea ngauri matavhi o ṱumetshedzwa ‘hu si hao.’ (Vha-Roma 11:24) O ṱumetshedzwa hu si hao nga nḓila-ḓe? Nga lwa nzulele a zwi itei nahone a zwo ngo ḓowelea uri hu ṱumetshedzwe matavhi a muri wa ḓakani kha muri wa hayani; naho zwo ralo, vhaṅwe vhalimi vha ḓanaṋi ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho ita nga u ralo. * Yehova na ene o ita zwi fanaho musi a tshi ita zwithu zwi songo ḓoweleaho. U ya nga mavhonele a Vhayuda, Vhannḓa vho vha vha songo tea u bveledza mitshelo ine ya ṱanganedzea. Naho zwo ralo, Yehova o ita uri vhenevha vhannḓa vha vhe tshipiḓa tsha “lushaka” lune lwa ḓo bveledza zwiaṋwiwa zwa Muvhuso. (Mat. 21:43) Zwo thoma musi Koronelio muthu wa Vhannḓa wa u thoma a songo rubaho a tshi ḓodzwa nga 36 C.E., nahone u bva tsheetsho Vhannḓa vhoṱhe vha songo rubaho vho vha na ndugelo ya u ṱumetshedzwa kha muṱwari wa lwa pfanyisedzo.—Mish. 10:44-48. *
18. Vhayuda vho vha vhe na tshibuli tshifhio nga murahu ha ṅwaha wa 36 C.E.?
18 Naa zwenezwi zwo vha zwi tshi amba uri nga murahu ha ṅwaha wa 36 C.E., Vhayuda vho vha vha si tshe na tshibuli tsha u vha tshipiḓa tsha mbeu ya Abrahamu? Hai. Paulo u a ṱalutshedza musi a tshi ri: “Na vhaḽa [Vhayuda], arali vhá sa konḓeleli u sá tenda, vha ḓo dovha, vha ṱumetshedzwa. Ngauri Mudzimu u a zwi kona u̗ dovha u̗ vha ṱumetshedza. Ngauri arali iwe, ané hayani hau wa bva kha muṱwari wa ḓakani, wó ṱumetshedzwa hu sí hau, kha muṱwari wa haya, izwi matavhi a hone a ḓo kundwa u dovha u ṱumetshedzwa kha muṱwari wao naa?”—Vha-Roma 11:23, 24.
‘Vha-Isiraele Vhoṱhe Vha Ḓo Tshidzwa’
19, 20. Yehova u ḓo khunyeledza mini samusi zwo sumbedza kha mafhungo a muṱwari wa lwa pfanyisedzo?
19 Ndi ngoho uri ndivho ya Yehova malugana na “Isiraele wa Mudzimu” i khou ḓadzea nga nḓila i swayeaho. (Vha-Gal. 6:16) Samusi Paulo o amba, “ndi hone Vha-Isiraele vhoṱhe vha tshi ḓo tshidzwa.” (Vha-Roma 11:26) Nga tshifhinga tsho vhewaho tsha Yehova, “Vha-isiraele vhoṱhe” vha lwa muya vha ḓo shuma sa mahosi na vhotshifhe ngei ṱaḓulu. A hu na tshine tsha nga thivhela u ḓadzea ha ndivho ya Yehova!
20 Samusi zwo dzula zwo ambiwa, mbeu ya Abrahamu—ine ya vha Yesu Kristo khathihi na vha 144 000—i ḓo fhaṱutshedza “dzitshakha dzoṱhe.” (Vha-Roma 11:12; Gen. 22:18) Nga ṅwambo wa zwenezwi, vhathu vhoṱhe vha Mudzimu vha ḓo vhuyelwa nga ndugiselelo yeneyi. Vhukuma, musi ri tshi elekanya nga ha u ḓadzea ha ndivho ya Yehova kana u ḓadzea ha “zwithu zwe Mudzimu a dzula ó zwi elekanya tsha kale na kale,” a zwi timatimisi uri ri mangadzwa vhukuma nga ‘dzivha ḽa lupfumo, ḽa vhuṱali na ḽa nḓivho ya Mudzimu!’—Vha-Roma 11:33.
[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]
^ phar. 13 Zwi tou vha khagala uri muṱwari a u khou fanyisela vhathu vhe vha bebwa vhe Vhaisiraele. Naho lushaka lwa Isiraele lwo bveledza mahosi na vhotshifhe, a lwo ngo vha muvhuso wa vhotshifhe. Mulayo wa ngei Isiraele wo vha u sa tendeli mahosi a tshi vha vhotshifhe. Nga zwenezwo, lushaka lwa Isiraele a lwo ngo shumiswa nga nḓila ine muṱwari wa shumiswa ngayo. Paulo u khou ri sumbedza nḓila ine ndivho ya Mudzimu ya u bveledza ‘muvhuso wa vhotshifhe’ ya ḓadzea ngayo malugana na Isiraele wa lwa muya. Zwe zwa ṱalutshedzwa henefha zwi khou engedza kha mafhungo a re kha Tshiingamo (nga Luisimane) tsha ḽa 15 August, 1983, masiaṱari 14-19.
^ phar. 17 Sedzani bogisi ḽine ḽa ri: “U Ṱumetshedzwa ha Matavhi A Muṱwari Wa Ḓakani—Ndi Ngani?”
^ phar. 17 Zwenezwi zwo itea nga murahu ha miṅwaha miraru na hafu, ye ngayo Vhayuda vha ṋewa tshibuli tsha u vha tshipiḓa tsha Isiraele wa lwa muya. Vhuporofita ha malugana na vhege dza 70 dza miṅwaha ho dzula ho amba nga ha mafhungo enea.—Dan. 9:27.
Naa Ni A Zwi Humbula?
• Ri guda mini kha Yehova malugana na nḓila ine a khunyeledza ngayo ndivho yawe?
• Kha Vha-Roma ndima ya 11, ndi mini zwine zwa imelwa nga . . .
muṱwari?
midzi yawo?
tsinde ḽawo?
matavhi awo?
• Ndi ngani matavhi a muṱwari o ṱumetshedzwa ‘hu si hao’?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Bogisi/Tshifanyiso kha siaṱari 24]
U Ṱumetshedzwa ha Matavhi A Muṱwari Wa Ḓakani—Ndi Ngani?
▪ Lucius Junius Moderatus Columella o vha e swole ḽa ngei Roma na mulimi we a tshila ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E. U ḓivhelwa bugu dza 12 dze a dzi ṅwala nga ha vhutshilo ha mabulasini na vhulimi.
Kha bugu yawe ya vhuṱanu, o redza muṅwe murero wa kale une wa ri: “Ane a zwala muṱwari, u vha a tshi ṱoḓa uri u aṋwe mitshelo yawo, ane a u nyora u vha a tshi khou humbela uri u aṋwe mutshelo; ane a u khwathela u vha a tshi khou kombetshedza uri u aṋwe mutshelo.”
Musi o no ṱalusa miri ine ya aṋwa vhukuma na ine ya sa aṋwe, o themendela zwi tevhelaho: “Zwi ḓo vha zwavhuḓi u shumisa mutshini wa u vhorela u itela u phula kudindi, nahone nga murahu ni ṱumetshedze davhi ḽi bvaho kha muṱwari wa ḓaka nahone ni vhofhe zwi khwaṱhe. U ita zwenezwo zwi ḓo ita uri muri wonoyo u nge wo nyoriwa nga nḓila ine ya ḓo ita uri u aṋwe nga maanḓa.”
[Tshifanyiso kha siaṱari 23]
Naa ni a pfesesa tshifanyiso tsha muṱwari wa lwa pfanyisedzo?