Nndwa Ya Miṅwaha Minzhi Ya U Lwa Na Muvhuso I Fhela Nga Gundo!

NNDWA yeneyi yo thoma nga 1995 nahone ya fhedza miṅwaha ya 15. Tshifhingani tshenetshi tshoṱhe, Vhakriste vha ngoho vha ngei Russia vho vha vha tshi khou vutshelwa uri vha songo kona u gwadamela Mudzimu vho vhofholowa. Vhenevha vhapikisi vho vha vho ḓiimisela uri hu songo tsha vha na Ṱhanzi dza Yehova ngei Moscow na kha maṅwe mashango. Naho zwo ralo, Yehova o vhona zwo tea uri a lambedze u fulufhedzea ha vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha ngei Russia vha funwaho nga u ita uri vha kunde nndwani yeneyi. Naho zwo ralo, ndi mini zwe zwa vusa nndwa yeneyi?

MAFHELELONI HU VHA NA MBOFHOLOWO!

Vhukatini ha tshipiḓa tsha u thoma tsha miṅwaha ya vho-1990, vhahashu vha ngei Russia vho wana mbofholowo ya vhurereli ye vha dzhielwa yone nga 1917. Nga 1991, muvhuso wa Soviet Union wo vha ṅwalisa sa vhurereli vhu re mulayoni. Nga murahu ha u fhandekana ha Soviet Union, Ṱhanzi dza Yehova vho ṅwaliswa nga lwa mulayo nga Muvhuso wa Russia. Zwiṅwe hafhu, Muvhuso wo tenda u dzhia Ṱhanzi dze dza tovholelwa vhurereli maḓanani a miṅwaha o fhiraho sa vhathu vhe vha vha vho tsikeledzwa nga zwa politiki. Nga 1993, Muhasho wa Vhulamukanyi wa ngei Moscow wo ṅwalisa Tshitshavha tsha Moscow tsha Ṱhanzi dza Yehova mulayoni, samusi ri tshi ḓivhiwa nga dzina ḽeneḽo henefho. Nga ṅwaha wonoyo, ngei Russia ho dovha ha vha na mulayotewa muswa une wa khwaṱhisedza mbofholowo ya vhurereli. Ndi ngazwo muṅwe wahashu wa tshinnani o ri, “Ro vha ri sa vhuyi ra humbula uri ri nga vha na mbofholowo yo raloho!” O dovha a ri, “Ho no fhela miṅwaha ya 50, ro lindela mbofholowo yeneyi!”

Vhahashu vha ngei Russia vho shumisa tshenetshi “tshifhinga tsho ḓaho” zwavhuḓi nga u ṱavhanya vha engedza mushumo wavho wa u huwelela, nahone vhathu vhanzhi vho ṱanganedza mulaedza. (2 Tim. 4:2) Muṅwe muthu o ri: “Vhathu vha na dzangalelo ḽo dzikaho kha zwa vhurereli.” Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, ho mbo ḓi vha na vhahuweleli vhanzhi, vhavulanḓila na zwivhidzo zwinzhi. Zwi re zwone ndi uri u bva nga 1990 u swika nga 1995, Ṱhanzi dza Yehova ngei Moscow dzo engedzea u bva kha vha ṱoḓaho u vha 300 u swika kha vha fhiraho 5 000. Samusi vhashumeli vhaswa vha Yehova ngei Moscow vho vha vha tshi khou engedzea, vhapikisi vha mbofholowo ya vhurereli vho thoma u tshuwa. Vhukatini ha vho-1990, vho vusa iṅwe nndwa ya lwa mulayo. Nndwa yeneyo yo vha i tshi ḓo vha na zwipiḓa zwiṋa nahone ho vha hu tshi ḓo fhela tshifhinga tshilapfu i sa athu fhela.

U SEDZULUSWA HA MULANDU HU FHELELEDZA NGA U SHANDULWA

Tshipiḓa tsha u thoma tsha yeneyo nndwa tsho thoma nga June 1995. Tshigwada tsha ngei Moscow tshi shumisanaho na Kereke ya Orthodox ya Russia tsho hwesa vhahashu mulandu wa uri vha khou ṱanganela kha vhuvemu. Tshigwada tshenetsho tsho amba uri tsho vha tshi tshi khou imela miraḓo ya miṱa ye ya vha i sa takadzwi ngauri vhafarisi vhavho na vhana vhavho ndi Ṱhanzi. Nga June 1996, vhaṱoḓisisi vho thoma u ṱolisisa vhuṱanzi ha vhukhakhi honoho fhedzi a vho ngo wana tshithu. Naho zwo ralo, tshigwada tshenetsho tsho dovha tsha hwesa vhahashu muṅwe mulandu wa vhuvemu. Vhaṱoḓisisi vho dovha vha ita dziṅwe ṱhoḓisiso, fhedzi u pomokwa hoṱhe ho vha hu ha mazwifhi. Naho zwo ralo, vhapikisi vho dovha vha vha hwesa mulandu u fanaho lwa vhuraru. Ṱhanzi dza Yehova ngei Moscow vho dovha vha sedzuluswa, fhedzi mutshutshisi o dovha a swikelela phetho i fanaho ya uri ho vha hu si na vhuṱanzi vhu pfalaho ha u vha vulela mulandu wa vhuvemu. Vhapikisi vho dovha vha vha hwesa mulandu u fanaho lwa vhuṋa, fhedzi na henefha mutshutshisi ho ngo wana vhuṱanzi ha u vula mulandu. Tshenetsho tshigwada tsha dovha tsha ita iṅwe ṱhoḓisiso.  Mafheleloni nga ḽa 13 April, 1998, ho vha na muṱoḓisisi muswa we a mbo ḓi vala wonoyo mulandu.

Fhedzi axennde ḽo faraho wonoyo mulandu ḽo ri “ho itea zwiṅwe zwithu zwe zwa vha zwi songo lavhelelwa.” Naho muimeleli ane a shuma ofisini ya mutshutshisi ye ya sengulusa vhahashu luṱanu o tenda uri a hu na vhuṱanzi ha u vha vulela mulandu wa vhuvemu, o eletshedza uri vha vulelwe mulandu wa u lwisana na vhadzulapo. Muimeleli onoyo o amba uri Tshitshavha tsha Moscow tsha Ṱhanzi dza Yehova tsho pfuka mulayo wa shango ḽeneḽo na wa shango ḽoṱhe. Mutshutshisi wa Ofisi ya Dzingu ḽa Devhula ngei Moscow o tenda uri u ḓo vha vulela mulandu wa u lwisana na vhadzulapo. * Nga ḽa 29 September, 1998, ho thoma u sengiwa ngei Khothe ya Dzingu ḽa Golovinsky ngei Moscow. Ho mbo ḓi thoma tshipiḓa tsha vhuvhili.

BIVHILI KHOTHE

Tatyana Kondratyeva we a vha e Mutshutshisi ngei khothe i re devhula ha Moscow ye ya vha yo ḓala hu si na na vhupfelo ha mare o vha vutshela, a tshi shumisa mulayo wa muvhuso we wa sainiwa nga 1997 une wa amba uri Vhakriste vha Orthodox, Vhuisilamu, Vhayuda, na Vhubudda ndi vhurereli ha sialala. * Mulayo wonoyo musi u tshi shumiswa wo vha u tshi ita uri zwi konḓele vhuṅwe vhurereli uri vhu dzhiiwe sa vhu re mulayoni. Wo vha u tshi dovha wa tendela khothe i tshi thivhela vhuṅwe vhurereli he ha vha vhu tshi ṱuṱuwedza vengo. A tshi shumisa mulayo wonoyo o amba zwo khakheaho musi a tshi ri Ṱhanzi dza Yehova dzi ṱuṱuwedza vengo na u pwasha miṱa nahone vha fanela u thivhelwa.

Axennde ḽa vhahashu ḽo vhudzisa ḽa ri: “Ndi vhonnyi vhenevha vhathu vha Tshivhidzo tsha Moscow vha re na mulandu wa u pfuka mulayo?” Mutshutshisi ho ngo kona u bula na muthu na muthihi. Naho zwo ralo, o amba uri khandiso dza Ṱhanzi dza Yehova dzi ṱuṱuwedza vhuswina ha vhurereli. U itela u khwaṱhisa zwe a vha a tshi khou zwi amba, o vhala magazini dza Tshiingamo na Awake! na dziṅwe khandiso. (sedzani afho nṱha). Musi a tshi vhudziswa uri khandiso dzenedzo dzi ṱuṱuwedza hani vhuswina ha vhurereli, o ri, “Ṱhanzi dza Yehova vha funza uri vhurereli havho ndi hone ha ngoho.”

Axennde ane a vha muṅwe wa vhahashu o ṋekedza muhaṱuli na mutshutshisi kopi ya Bivhili nahone a vhala Vha-Efesa 4:5 ine ya ri: “Murena muthihi, lutendo luthihi, ndovhedzo nthihi.” Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, muhaṱuli, mutshutshisi, na axennde vhoṱhe vho vha vho fara Bivhili nahone vha tshi khou haseledza nga ha maṅwalo a ngaho sa Yohane 17:18 na Yakobo 1:27. Muhaṱuli o vhudzisa a ri: “Naa maṅwalo enea a ṱuṱuwedza vhuswina ha vhurereli?” Mutshutshisi o ri o vha a si na nḓivho ya u amba nga ha Bivhili. Axennde o sumbedza khandiso dza Kereke ya Orthodox ya Russia dze dza sasaladza nga ho kalulaho Ṱhanzi dza Yehova, nahone a vha vhudzisa a ri: “Naa zwo ṅwalwaho afho zwi sumbedza u pfuka mulayo?” Mutshutshisi o fhindula a ri: “Ndi nga si kone u fhindula zwithu zwe zwa ṅwalwa nga vhafunzi.”

U POMOKWA HUNE HA TIMATIMISA

Musi a tshi pomoka Ṱhanzi uri dzo vha tshi tshi khou pwasha miṱa, mutshutshisi o amba uri Ṱhanzi a dzi ṱoḓi u pembelela holodei dzi ngaho sa Khushumusi. Naho zwo ralo, o dovha a tenda uri Mulayo wa ngei Russia wo vha u sa kombetshedzi vhadzulapo uri vha pembelele Khushumusi. Vhathu vha ngei Russia, u katela na Ṱhanzi dza Yehova dza henefho, vho vha vha tshi nga ḓikhethela arali vha tshi ṱoḓa kana vha sa ṱoḓi. Mutshutshisi o  dovha a amba uri ndangulo yashu ‘i thivhela vhana uri vha songo ḓitakadza.’ Na henefho, musi a tshi vhudziswa, o tenda uri ha athu vhuya a amba na muswa na muthihi we a aluswa nga vhabebi vha Ṱhanzi. Musi axennde a tshi vhudzisa mutshutshisi arali o no vhuya a ya miṱanganoni ya Ṱhanzi dza Yehova, o fhindula a ri: “A hu na ṱhoḓea ya uri ndi ite nga u ralo.”

Mutshutshisi o vhidza muphurofesa wa zwa muhumbulo sa makone we a vha a tshi ḓo ṋea vhuṱanzi. O amba uri u vhala khandiso dzashu zwi ita uri muthu a vhe na thaidzo ya muhumbulo. Musi axennde ḽashu ḽi tshi ṱhogomela uri zwe zwa ṅwalwa nga muphurofesa zwi fana kokotolo na zwi re kha bammbiri ḽe ḽa ṅwalwa nga Vhakhokheli vha ngei Moscow, muphurofesa o tenda uri maṅwe mafhungo o a dzhia o tou ralo kha bammbiri ḽeneḽo. O ri: “Ri shumisa tshisima tshithihi tsha mafhungo.” Musi a tshi khou bvela phanḓa a tshi vhudziswa, zwo wanala uri a hu a thu vha na muthu wa Ṱhanzi dza Yehova we a alafhiwa ngae vhulwadze honoho. Muṅwe muphurofesa wa zwa muhumbulo o amba zwo fhambanaho na zwenezwo, o ṋea vhuṱanzi khothe uri o vhuya a sengulusa Ṱhanzi dzi fhiraho 100 ngei Moscow. O wana uri tshigwada tshenetsho tsho vha tsho ḓitakalela tshi si na thaidzo ya muhumbulo, nahone a dovha a amba uri vha re kha tshigwada tshenetsho vho amba uri tshee vha thoma u vha Ṱhanzi vha a kona u konḓelela khwine vhathu vha vhuṅwe vhurereli.

GUNDO, FHEDZI ḼI SI ḼA TSHOṰHE

Nga ḽa 12 March, 1999, muhaṱuli o vhea vhaḓivhi vha zwa pfunzo vhaṱanu uri vha ṱolisise khandiso dza Ṱhanzi dza Yehova, nahone a imisa tsengo. Nga thungo, Muhasho wa zwa Vhulamukanyi wa muvhuso wa ngei Russia na wone wo vha wo no ḓi vhea vhaṅwe vhaḓivhi vha zwa pfunzo uri vha ṱolisise khandiso dzashu. Tshigwada tshenetshi tshe tsha vhewa nga Muhasho tsho ḓisa muvhigo watsho nga ḽa 15 April, 1999, tsha amba uri a tsho ngo wana tshithu tshine tsha nga vha na khombo kha khandiso dzashu. Nga zwenezwo, nga ḽa 29 April, 1999, Muhasho wa zwa Vhulamukanyi wo dovha wa ṅwalisa Ṱhanzi dza Yehova nga lwa mulayo. Naho ho vha ho no vha na ṱhoḓisiso yeneyi yavhuḓi ye ya itwa, khothe ya ngei Moscow yo kombetshedza uri hu vhe na tshigwada tshiswa tshine tsha ḓo ṱolisisa khandiso dzashu. Zwenezwi  zwo ita uri hu vhe na vhuimo vhu songo ḓoweleaho—Muhasho wa zwa Vhulamukanyi wa Russia, wo vha u tshi dzhia Ṱhanzi dza Yehova sa vhurereli vhu re mulayoni na vhune ha tevhedza mulayo, fhedzi nga tshifhinga tshi fanaho, Muhasho wa zwa Vhulamukanyi wa Moscow wo vha u tshi khou sengulusa Ṱhanzi sa dzine dza khou pfuka mulayo.

Ho fhela miṅwaha i ṱoḓaho u vha mivhili tsengo i sa athu vusuluswa, fhedzi nga ḽa 23 February, 2001, Muhaṱuli Yelena Prokhorycheva o swikelela phetho. Musi o no ṱolisisa zwe zwa waniwa nga zwigwada zwa vhaḓivhi vha pfunzo zwe a zwi vhea, o phetha nga uri: “A hu na vhuṱanzi vhu pfalaho ha u fhelisa na u thivhela mushumo wa zwa vhurereli wa tshitshavha tsha Moscow tsha Ṱhanzi dza Yehova.” Mafheleloni, zwo waniwa nga lwa mulayo uri vhahashu vho vha vhe si na mulandu we vha pomokwa wone! Naho zwo ralo, mutshutshisi ho ngo ṱanganedza phetho ya Muhaṱuli nahone o humbela uri hu dovhe hu sengiwe ngei Khothe Khulwane ya Moscow. Nga ḽa 30 May, 2001, nga murahu ha miṅwedzi miraru, khothe yeneyo a yo ngo ṱanganedza phetho ya Muhaṱuli Prokhorycheva. Yo amba uri hu fanela u dovha ha sengwa nahone hu shumiswe mutshutshisi onoyo, fhedzi hu waniwe muṅwe muhaṱuli. Ho vha hu tshi ḓo thoma tshipiḓa tsha vhuraru.

U KUNDWA, HU SI HA TSHOṰHE

Nga ḽa 30 October, 2001, Muhaṱuli Vera Dubinskaya o dovha a vusa tsengo. * Mutshutshisi Kondratyeva o dovha a pomoka Ṱhanzi dza Yehova uri vha ṱuṱuwedza vengo, fhedzi a dovha a amba uri u thivhela tshitshavha tsha Ṱhanzi dza Yehova tshi re mulayoni ndi nḓila ya u tsireledza ndugelo dza Ṱhanzi dza ngei Moscow! Musi dzi tshi fhindula, Ṱhanzi dza 10 000 dza ngei Moscow dzo saina nga u ṱavhanya bammbiri ḽa u humbela khothe uri i landule “tsireledzo” ye ya ambiwa nga mutshutshisi.

Mutshitshisi o amba uri ho vha hu si na ṱhoḓea ya uri a ṋekedze vhuṱanzi ha uri Ṱhanzi dzi na mulandu. O ri tsengo yo vha i malugana na khandiso dza Ṱhanzi dza Yehova na zwine vha zwi tenda, hu si mushumo wavho. O amba uri muambeli wa Kereke ya Orthodox ya Russia o vha a tshi ḓo ṋekedza vhuṱanzi samusi e makone. Zwi re zwone ndi uri zwenezwo zwo ṋea vhuṱanzi ha uri vhafunzi ndi vhone vhe vha vha vha tshi khou fhisetshela u thivhela Ṱhanzi. Nga ḽa 22 May, 2003, muhaṱuli o vhea tshigwada tsha vhaḓivhi uri tshi dovhe tshi ṱolisise khandiso dza Ṱhanzi dza Yehova.

Nga ḽa 17 February, 2004, tsengo yo dovha ya thomiwa u itea u vusulusa zwe zwa waniwa nga tshigwada tsha vhaḓivhi. Vhenevho vhaḓivhi vho wana uri khandiso dzashu dzi ṱuṱuwedza vhavhali uri vha “tikedze nga ho khwaṱhaho ndugiselelo ya muṱa na mbingano” nahone zwe zwa ambiwa uri khandiso dzashu dzi ṱuṱuwedza vengo, zwo vha zwi “siho.” Vhaṅwe vhaḓivhi na vhone vho tendelana nazwo. Muphurofesa wa ḓivhazwakale ya vhurereli o vhudziswa uri: “Ndi ngani Ṱhanzi dza Yehova dzi tshi huwelela?” O fhindula khothe a ri: “Mushumo wa u huwelela ndi une wa tea u itwa nga muthu muṅwe na muṅwe ane a vha Mukriste. Dzievangeli dzi amba zwenezwo nahone Kristo o ṋea vhafunziwa vhawe ndaela yeneyo—ya uri ‘iyani ni yo huwelela mashangoni oṱhe.’” Naho zwo ralo, nga ḽa 26 March, 2004, muhaṱuli o thivhela mushumo wa Ṱhanzi dza Yehova ngei Moscow. Nga ḽa 16 June, 2004, Khothe Khulwane ya Moscow yo tikedza phetho yeneyo. * Musi iṅwe Ṱhanzi i tshi amba nga ha phetho ye ya dzhiiwa nga khothe yo ri: “Misini ya muvhuso wa Soviet, mudzulapo wa Russia o vha a tshi fanela u sa tenda uri Mudzimu u hone. Zwino, mudzulapo wa Russia u fanela u dzhena kereke ya Orthodox.”

Vhahashu vho ḓipfa hani nga ha u thivhelwa havho? Vho ḓipfa nga nḓila i fanaho na ye Nehemia wa tshifhingani tsha kale a ḓipfa ngayo. Misini yawe, maswina a vhathu vha Mudzimu o pikisa mushumo wa u fhaṱulula mutsheṱo wa Yerusalema, nahone Nehemia na vhathu vhawe a vho ngo tendela u thithiswa nga vhenevho vhapikisi. Nṱhani hazwo, vho bvela phanḓa na u “fhaṱa” nahone vho ḓiimisela u shuma. (Neh. 4:1-7) Nga hu fanaho, vhahashu vha ngei Moscow a vho ngo tendela u thithiswa nga vhapikisi kha u ita mushumo wo ṱavhanyiswaho wa u huwelela mafhungo maḓifha.  (1 Pet. 4:12, 16) Vho vha vha tshi fulufhela tshoṱhe uri Yehova u ḓo vha tsireledza, nahone vho vha vho ḓiimisela u thoma tshipiḓa tsha vhuṋa tsha yeneyi nndwa ye ya fhedza tshifhinga tshilapfu.

VHUSWINA VHU TOU ṊAṊA

Nga ḽa 25 August, 2004, vhahashu vho ṋea muvhuso wa Kremlin bammbiri ḽavho ḽa zwililo nahone wo vha u tshi fanela u ḽi fhirisela kha Vladimir Putin muphuresidennde wa ngei Russia wa tshenetsho tshifhinga. Bammbiri ḽeneḽo ḽo vha ḽi tshi amba nga ha u vhilaedziswa havho vhukuma nga u thivhelwa, nahone ḽo vha ḽi na volumu dza 76, dze dza sainwa nga vhathu vha fhiraho 315 000. Vhafunzi vha kereke ya Orthodox ya ngei Russia vhone vho ḓisumbedza uri vho vha vhe vhathu vha mufuda-ḓe. Muambeleli wa Vhakhokheli vha ngei Moscow o ri: “Ri lwisana vhukuma na mushumo wa Ṱhanzi dza Yehova.” Murangaphanda wa Vhaisilamu o amba uri u thivhelwa honoho ho vha “hu tshi amba uri ho swikelelwa tshithu tshavhuḓi vhukuma.”

A zwi timatimisi uri vhaṅwe vhathu vha ngei Russia vhe vha ṱuṱuwedzwa u vha na mavhonele o khakheaho vho vha vho ḓiimisela u vutshela Ṱhanzi dza Yehova. Dziṅwe Ṱhanzi dze dza vha dzi mushumoni wa u huwelela dzo rwiwa nga mavili na u rahekanyiwa nga vhapikisi. Muṅwe munna we a vha o sinyuwa vhukuma o pandela wahashu wa tshisadzini kha tshiṅwe tshifhaṱo nahone a mu raha kha muṱoḓo lwe a wa, a gekha fhasi nga ṱhoho. Wahashu wa tshisadzini o vha a tshi fanela u iswa vhuongeloni fhedzi mapholisa a vho ngo ita tshithu onoyo munna. Dziṅwe Ṱhanzi dzo farwa, dza dzhiiwa magunwe, dza fodiwa zwinepe, na u valelwa dzhele vhusiku hoṱhe. Vhalanguli vha holo dzine dza hiriwa ngei Moscow vho vha vha tshi nga fhelelwa nga mushumo arali vha bvela phanḓa vha tshi hirisa holo dzavho kha Ṱhanzi. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, zwivhidzo zwinzhi zwo vha zwi si tshe na fhethu ha u fara miṱangano samusi zwo vha zwi tshi shumisa holo dzo hiriwaho. Zwivhidzo zwa 40 zwo vha zwi tshi fanela u shumisa tshifhaṱo tshithihi tsha Holo ya Muvhuso nthihi tshi re na holo nṋa. Tshiṅwe tshivhidzo tshe tsha vha tshi tshi farela miṱangano henefho tsho vha tshi tshi fara muṱangano wa Nyambo ya Khagala nga 7:30 nga matsheloni. Muṅwe mulavhelesi a dalelaho zwivhidzo o ri: “U itela u  vha hone miṱanganoni, vhahuweleli vho vha vha tshi fanela u vuwa nga awara ya vhuṱanu nga matsheloni, fhedzi vho vha vho ḓiimisela u fhedza ṅwaha woṱhe vha tshi khou ita zwenezwo.”

“ZWI ḒO VHA THOVHEDZO”

U itela u vhona uri u thivhelwa ha ngei Moscow ho vha hu si mulayoni, nga December 2004, maaxennde ashu o ṱoḓa thuso kha European Court of Human Rights. (Sedzani bogisi, ḽine ḽa ri “Zwe Zwa Ita Uri Tsheo Ye Ya Dzhiiwa Russia I Vusuluswe Ngei Fura,” kha siaṱari 6.) Nga murahu ha miṅwaha ya rathi, nga ḽa 10 June 2010, Khothe yo dzhia tsheo ine ya kupula mulandu we Ṱhanzi dza Yehova dza pomokwa wone! * Khothe yo ṱhogomela zwoṱhe zwe vha pomokwa zwone nahone ya wana uri a zwi ḓadzi mudzio. Yo dovha ya amba uri Russia ḽo vha ḽi na vhuḓifhinduleli ha lwa mulayo ha u “fhelisa mvutshelo yeneyi yoṱhe ye Khothe ya i wanulusa na u lugisa mvelelo dza vhuṱungu hoṱhe he vha pfiswa hone.”—Sedzani bogisi “Tsheo Ye Ya Dzhiiwa Nga Khothe,” kha siaṱari 8. 

Tsheo ya Khothe yo dzudzanywaho zwavhuḓi ine ya ṱalusa nḓila ine European Convention on Human Rights ya tsireledza ngayo mushumo wa Ṱhanzi dza Yehova yo vha i tshi vhofha mashango oṱhe, hu si ḽa Russia fhedzi, fhedzi ho vha hu tshi katelwa na mashango oṱhe a 46 a re miraḓo ya Khoro ya Yuropa. Zwiṅwe hafhu, nga nṱhani ha uri yo vha i na zwidodombedzwa zwinzhi vhukuma zwa u ṱolisiswa ha mulayo na mbuno dzine dza u tikedza, vhaḓivhi vha zwa mulayo, vhahaṱuli, vhoramilayo na vhaṅwe vhathu vhane vha fhisetshela ndugelo dza vhathu vha ḓo takalela vhukuma u i vhala shangoni ḽoṱhe. Ndi ngani zwo ralo? Musi Khothe i tshi dzhia tsheo yeneyo, a yo ngo amba fhedzi nga ha dziṅwe tsheo dza malo dze ya vhuya ya dzi dzhia dze dza tikedza Ṱhanzi dza Yehova, fhedzi yo amba na nga ha maṅwe magundo a ṱahe a Ṱhanzi dza Yehova e a itea khothe khulwane dza ngei Argentina, Canada, Dzhapani, Russia, Afurika Tshipembe, Spain, United Kingdom, na United States. U amba nga ha enea mashango na tsheo ye ya dzhiiwa nga Khothe zwo ita uri zwe zwa ambiwa nga mutshutshisi wa Moscow zwi ṋee tshitshavha tshoṱhe tsha Ṱhanzi dza Yehova shangoni ḽoṱhe vhuṱanzi vhu re na maanḓa vhune vha nga vhu shumisa u itela u imelela lutendo na mishumo yavho.

Yesu o vhudza vhatevheli vhawe uri: “Vha ḓo ni isa phanḓa ha vhakoma na mahosi hú u vhenga nṋe. Zwiné vha ni ita zwi ḓo vha thovhedzo kha vhone na kha vha nnḓa.” (Mat. 10:18) Yeneyi nndwa ya ye ya fhedza miṅwaha ya 15 ya u lwa na muvhuso, yo ṋea vhahashu tshibuli tsha u ḓivhadza dzina ḽa Yehova u fhira naho hu lini ngei Moscow na kha maṅwe mashango. Nga nṱhani ha u senguluswa, u iswa khothe na tsheo ye ya dzhiiwa nga khothe ya shango ḽoṱhe, zwo ita uri hu livhiswe ṱhogomelo kha Ṱhanzi nahone a zwi timatimisi uri zwenezwo zwo “vha thovhedzo” nahone zwo shela mulenzhe kha “u bveledza mafhungo-maḓifha phanḓa.” (Vha-Fil. 1:12) Zwi re zwone ndi uri musi Ṱhanzi dza ngei Moscow dzi tshi huwelela ṋamusi, vhathu vhanzhi vha a vha vhudzisa uri: “Naa vhoiwe a no ngo thivhelwa?” Mbudziso yeneyo i anzela u ṋea vhahashu tshibuli tsha u ṱalutshedza vhoṋemuḓi zwine ra zwi tenda. Zwi tou vha khagala uri a hu na vhapikisi vhane vha nga thivhela mushumo washu wa u huwelela nga ha Muvhuso. Ri rabela uri Yehova a bvele phanḓa a tshi fhaṱutshedza na u tikedza vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha funwaho vha ngei Russia.

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]

[Bogisi/Tshifanyiso kha siaṱari 6]

Zwe Zwa Ita Uri Tsheo Ye Ya Dzhiiwa Russia I Vusuluswe Ngei Fura

Nga ḽa 28 February, 1996, shango ḽa Russia ḽo saina thendelano ya European Convention on Human Rights. (Nga ḽa 5 May, 1998, Russia yo ita uri thendelano yeneyo i vhe mulayoni.) Nga u saina thendelano yeneyo, Muvhuso wa Russia wo amba uri vhalanda vhawo:

‘vha na ndugelo ya mbofholowo ya vhurereli na ndugelo ya u tevhedza maitele a vhurereli honoho hayani na tshitshavhani na u litsha vhurereli honoho vha ya kha vhuṅwe musi vha tshi funa u ita nga u ralo.’—Article 9.

‘vha na ndugelo ya u amba na u ṅwala zwine vha zwi humbula na u ṋea vhaṅwe mafhungo eneo.’—Article 10.

‘vha na ndugelo ya u ṱanganela kha miṱangano yo dzudzanywaho zwavhuḓi.’—Article 11.

Vhathu kana madzangano e a vhuya a farwa luvhi nga vhathu vhe vha sa tevhedze thendelano yeneyo nahone musi vho no lingedza u piringulula vhuleme honoho shangoni ḽa havho vha kundwa, vha nga ḓisa mulandu wonoyo kha European Court of Human Rights ngei Strasbourg, Fura (yo sumbedzwaho afho nṱha). I na vhahaṱuli vha 47—vha eḓanaho na mashango e a saina thendelano yeneyo ya European Convention on Human Rights. Vha a kombetshedzea u ṱanganedza tsheo ine ya dzhiiwa Khothe yeneyo. Mashango e a saina thendelano yeneyo a fanela u ṱanganedza khaṱulo yayo.

[Bogisi kha siaṱari  8]

Tsheo Ye Ya Dzhiiwa Nga Khothe

Mafhungo a tevhelaho ndi maṅwe e a topolwa kha tsheo ye ya dzhiiwa nga Khothe.

Zwiṅwe zwa zwithu zwe Ṱhanzi dza Yehova dza pomokwa zwone ndi uri vha pwasha miṱa. Malugana na zwenezwo Khothe yo dzhia phetho ya uri:

“Khuḓano dzi vhangwa nga miraḓo ya muṱa ine ya sa vhe kha vhurereli honovhu ine ya sa ṱoḓe u ṱanganedza na u ṱhonifha uri muṅwe muraḓo wa muṱa wavho u na mbofholowo ya vhurereli nahone o tendelwa u tevhedza vhurereli hawe.”—Par. 111.

Khothe yo dovha ya wana uri ho vha hu si na vhuṱanzi vhune ha tikedza u pomoka ha uri ri vha na “thaidzo ya muhumbulo,” nahone yo ri:

“Khothe i wana zwi tshi mangadza vhukuma uri khothe dza [Russia] a dzo ngo bula na muthu na muthihi we ndugelo yawe ya u ḓikhethela ya tsikeledzwa na u tshinywa nga maitele eneo.”—Par. 129.

Ṱhanzi dza Yehova dzo dovha dza pomokwa uri dzi tshinya vhutshilo ha vhatendi nga u sa tenda u shelwa malofha. Khothe yo dzhia tsheo ine ya ri:

“Mbofholowo ya u ṱanganedza kana u hana ngalafho, kana u khetha iṅwe ngalafho ndi ya ndeme kha muthu u itela uri a kone u vhona uri u a kona u ḓilanga na u ḓiitela phetho. Mulwadze o no aluwaho, u na mbofholowo ya u ḓiitela phetho, sa tsumbo, arali a tshi ḓo ariwa kana u alafhiwa na u sa alafhiwa nga iṅwe nḓila u katela na u shelwa malofha.”—Par. 136.