Vhathu Vha Fulufhedzeaho Vha Kale Vho Livhiswa Nga Muya Wa Mudzimu
Vhathu Vha Fulufhedzeaho Vha Kale Vho Livhiswa Nga Muya Wa Mudzimu
“Yehova Muṋe wa vhoṱhe o nthuma ndí na muya wawe.”—YES. 48:16.
1, 2. Ndi mini zwine zwa ṱoḓea u itela u sumbedza lutendo, nahone u ṱolisisa tsumbo dza vhathu vha fulufhedzeaho vha tshifhingani tsha kale zwi nga ri ṱuṱuwedza nga nḓila-ḓe?
SAMUSI zwo vhonala u bva misini ya Abele, “u tenda a si ha vhoṱhe.” (2 Vha-Thes. 3:2) Nga zwenezwo, ndi ngani muthu a tshi vha na yeneyi pfaneleo nahone ndi mini zwine zwa ita uri a kone u fulufhedzea? Muthu u vha na lutendo nge a pfa zwi bvaho Ipfini ḽa Mudzimu. (Vha-Roma 10:17) Lutendo ndi tshipiḓa tsha tshiaṋwiwa nga muya mukhethwa wa Mudzimu. (Vha-Gal. 5:22, 23) Nga zwenezwo, ri ṱoḓa muya mukhethwa u itela u sumbedza lutendo.
2 Zwi ḓo vha zwo khakhea u humbula uri vhanna na vhafumakadzi vha re na lutendo vho bebwa vhe nalwo. Vhashumeli vha Mudzimu vha re tsumbo dzavhuḓi vhane ra vhala nga havho Bivhilini ndi vhathu ‘vha mbilu dzine dza ḓi nga dzashu.’ (Yak. 5:17) Vho vha vha tshi timatima, vha tshi ḓipfa vha sa fanelei nahone vhe na vhushayanungo, fhedzi muya wa Mudzimu wo vha ‘fha maanḓa’ a u sedzana na khaedu. (Vha-Heb. 11:34) Nga u ṱolisisa nḓila ye muya wa Yehova wa shuma ngayo khavho, riṋe ṋamusi ri nga ṱuṱuwedzwa u bvela phanḓa ri tshi fulufhedzea samusi ri tshi khou tshila kha tshino tshifhinga musi lutendo lwashu lu tshi lingwa.
Muya Wa Mudzimu Wo Ṋea Mushe Maanḓa
3-5. (a) Ri zwi ḓivha hani uri Mushe o vha a tshi livhiswa nga muya mukhethwa? (b) Tsumbo ya Mushe i ri funza mini malugana na nḓila ine Yehova a ṋea ngayo muya wawe?
3 Mushe o vha e muthu “wa zwivhuya ngangoho” u fhira vhathu vhoṱhe vhe vha vha vha tshi khou tshila nga 1513 B.C.E. (Num. 12:3) Onoyu mushumeli a re na vhulenda o ṋewa vhuḓifhinduleli vhuhulwane kha lushaka lwa Isiraele. Muya wa Mudzimu wo ita uri Mushe a kone u porofita, u haṱula, u ṅwala, u ranga phanḓa na u ita vhuṱolo. (Vhalani Yesaya 63:11-14.) Naho zwo ralo, ho swika he Mushe a amba uri mushumo wawe wo vha u tshi mu lemela. (Num. 11:14, 15) Ngauralo, Yehova o “dzhia [“muṅwe wa,” NW] wonoyo muya” nahone a u ṋea vhaṅwe vha 70 uri vha farise Mushe. (Num. 11:16, 17) Naho mushumo wa Mushe wo vha u tshi vhonala u tshi lemela, zwi re zwone ndi uri o vha a songo u hwala e eṱhe—na vhenevho vha 70 vhe vha vhewa uri vha mu thuse vho vha vha sa ḓo u ita vhe vhoṱhe.
4 Mushe o vha o ṋewa muya mukhethwa wo eḓanaho mushumo we a vha o u ṋewa. Na musi muṅwe muya wo ṋewa vhaṅwe, Mushe o vha a tshi kha ḓi vha na muya une a u ṱoḓa. Zwenezwi a zwi ambi uri Mushe o vha e na muya muṱuku nahone vhahulwane vha 70 vhe na munzhi. Yehova u ri ṋea muya une ra u ṱoḓa u tendelana na zwiimo zwashu. “Ha ṋei Muya nga u tou ela,” fhedzi u u ṋea u bva “kha vhunzhi ha zwawe.”—Yoh. 1:16; 3:34.
5 Naa ni khou lwisana na milingo? Naa no no vha na vhuḓifhinduleli vhunzhi, fhedzi ni si na tshifhinga? Naa ni khou lingedza u ṱhogomela ṱhoḓea dza muṱa waṋu dza muya na dza ṋama ngeno no sedzana na u ḓura ha zwithu kana mbilaelo dza mutakalo? Naa ni na vhuḓifhinduleli vhuhulwane tshivhidzoni? Ivhani na vhungoho ha uri Mudzimu a tshi shumisa muya wawe mukhethwa, a nga ni ṋea maanḓa ane a ṱoḓea u itela u sedzana na vhuimo vhuṅwe na vhuṅwe.—Vha-Roma 15:13.
Muya Mukhethwa Wo Ita Uri Betsaliele A Fanelee
6-8. (a) Ndi mini zwe muya wa Mudzimu wa ita uri Betsaliele na Oholiaba vha kone u zwi ita? (b) Ndi mini zwine zwa sumbedza uri Betsaliele na Oholiaba vho vha vha tshi livhiswa nga muya wa Mudzimu? (c) Ndi ngani zwe Betsaliele a zwi ita zwi tshi ri ṱuṱuwedza?
6 Tshenzhelo ya Betsaliele we a tshila tshifhingani tsha Mushe i dzumbulula zwinzhi nga ha nḓila ine muya wa Mudzimu wa shuma ngayo. (Vhalani Ekisodo 35:30-35.) Betsaliele o vha o vhewa uri a range phanḓa musi hu tshi itwa thundu dza nnḓu ya mulanga. Naa o vha e na vhutsila ha u ita wonoyo mushumo muhulwane? Zwi nga kha ḓi itea uri o vha e naho, fhedzi zwi vhonala uri mushumo wawe wa tshifhingani tsho fhiraho wo vha u wa u foroma zwidina ngei Egipita. (Ek. 1:13, 14) Nga zwenezwo, Betsaliele o vha a tshi ḓo kona hani u ita mushumo wawe u konḓaho? Yehova “o mu ḓadza nga muya wa Mudzimu na wa vhuṱali na wa nḓivho na wa vhutsila hoṱhe uri a ḓivhe zwa vhutsila . . . uri a ite mishumo yoṱhe ya vhutsila.” Vhukoni naho vhu vhufhio ha nzulele he Betsaliele a vha e naho ho engedzwa nga muya mukhethwa. Zwo vha zwo tou ralo na nga Oholiaba. Betsaliele na Oholiaba vha nga vha vho gudiswa zwavhuḓi nga nṱhani ha uri vho vha vha sa sokou ita mishumo yavho fhedzi, fhedzi vho vha vha tshi dovha vha funza vhaṅwe. Mudzimu o ita uri u funza vhaṅwe zwi vhe mbiluni dzavho.
7 Vhuṅwe vhuṱanzi vhu sumbedzaho uri Betsaliele na Oholiaba vho vha vha tshi livhiswa nga muya wa Mudzimu ndi uri zwithu zwe vha zwi ita zwo vha zwo khwaṱha. Zwenezwo zwithu zwo vha zwi tshi kha ḓi shumiswa na nga murahu ha miṅwaha i ṱoḓaho u vha 500. (2 Koron. 1:2-6) Betsaliele na Oholiaba vho fhambana na vhabveledzi vha musalauno ngauri a vho ngo dzhia u ṅwala madzina avho kana u ita luswayo kha mushumo wavho zwi zwa ndeme. Vho rendisa Yehova nga zwe vha zwi khunyeledza.—Ek. 36:1, 2.
8 Ṋamusi ri nga vha ri tshi fanela u ita mishumo i konḓaho ine ya ṱoḓa uri ri vhe na vhukoni, u fana na u fhaṱa, u gandisa, u dzudzanya mabuthano, u livhisa mushumo wa u thusa musi hu na khombo, u davhidzana na madokotela kana vhashumi vha vhuongeloni nga ha vhuimo hashu ha Maṅwalo musi zwi tshi ḓa kha u shumiswa ha malofha. Mishumo yeneyi i anzela u itwa nga vhathu vha re na vhukoni, fhedzi kanzhi i itwa nga vhomaḓilonga vha si na nḓivho nnzhi nga ha wonoyo mushumo. Muya wa Mudzimu u ita uri vhuḓidini havho vhu bvelele. Naa no no vhuya na hana mushumo tshumeloni ya Yehova ni tshi vhona u nga vhaṅwe vha a fanelea u ni fhira? Humbulani uri muya wa Yehova u nga engedza nḓivho na vhukoni haṋu na u ni thusa uri ni kone u ita mushumo naho u ufhio we a ni ṋea wone.
Yoshua O Bvelela Nge A Thuswa Nga Muya Wa Mudzimu
9. Ho itea mini kha Vhaisiraele nga murahu ha Mupfuluwo, nahone ho vha na mbudziso ifhio?
9 Muya wa Mudzimu wo dovha wa livhisa muṅwe muthu we a tshila misini ya Mushe na Betsaliele. Nga murahunyana ha Mupfuluwo, Vhaamaleke vho vutshela vhathu vha Mudzimu vha songo ita tshithu. Zwino ho vha hu tshifhinga tsha uri Vhaisiraele vha lwe na vhenevho vhathu. Naho Vhaisiraele vho vha vha sa athu vhuya vha lwa, vho vha vho fanela u lwa lwa u tou thoma sa vhathu vho vhofhololwaho. (Ek. 13:17; 17:8) Ho vha hu tshi ṱoḓea muṅwe muthu uri a range phanḓa mmbi. Onoyo muthu o vha a tshi ḓo vha nnyi?
10. Ndi ngani Vhaisiraele vho kunda nndwani musi vho rangwa phanḓa nga Yoshua?
10 Ho khethwa Yoshua. Fhedzi arali o vha a tshi fanela u bula tshenzhelo ya mushumo we a u ita tshifhingani tsho fhiraho u itela u fanelea kha wonoyo mushumo, o vha a tshi ḓo bula zwifhio? Zwa uri o vha e phuli? E musuki wa daka? E mudobeli wa mana? Ndi ngoho uri Elisama makhulu wa Yoshua o vha e nduna ya lushaka lwa Efuraimi nahone zwi vhonala uri o ranga phanḓa vhanna vha 108 100 vha luṅwe lwa tshaka tharu dzo fhandekanaho dza Isiraele. (Num. 2:18, 24; 1 Koron. 7:26, 27) Naho zwo ralo, a tshi shumisa Mushe, Yehova o ṋea vhulivhisi ha uri a si Elisama kana murwa wawe Nunu we a vha a tshi ḓo ranga phanḓa mmbi, fhedzi Yoshua ndi ene we a vha a tshi ḓo ranga phanḓa mmbi ye ya vha i tshi ḓo kunda maswina. Nndwa yeneyo yo bvela phanḓa u swika ḽi tshi kovhela. Nga nṱhani ha uri Yoshua o vha a tshi thetshelesa nahone a tshi dzhiela nṱha vhulivhisi ha muya mukhethwa wa Mudzimu, Vhaisiraele vho mbo ḓi kunda.—Ek. 17:9-13.
11. Ri nga kona hani u ita tshumelo khethwa u fana na Yoshua?
11 Ndi Yoshua we a vha “o ḓala muya wa vhuṱali,” we a ranga phanḓa lushaka nga murahu ha Mushe. (Doit. 34:9) Muya mukhethwa a wo ngo ita uri Yoshua a kone u porofita kana u ita vhuṱolo u fana na Mushe, fhedzi wo mu ita uri a kone u ranga phanḓa Vhaisiraele nndwani ye ya ita uri vha kone u kunda Vhakanana. Ṋamusi ri nga kha ḓi vhona u nga a ri na tshenzhelo kana a ri fanelei u ita iṅwe tshumelo khethwa. Fhedzi u fana na Yoshua ri nga vha na vhungoho ha uri ri nga kona arali ri tshi thetshelesa vhulivhisi ha Mudzimu.—Yosh. 1:7-9.
‘Gideoni O Vha O Ḓiṱama Nga Muya Wa Yehova’
12-14. (a) Uri vhanna vha 300 vho kona u kunda mmbi khulwane ya Vhamidiani zwi ri sumbedza mini? (b) Yehova o khwaṱhisedza hani Gideoni? (c) Mudzimu u ri khwaṱhisedza nga nḓila-ḓe ṋamusi?
12 Musi Yoshua o no fa, Yehova o bvela phanḓa a tshi sumbedza nḓila ine maanḓa awe a nga khwaṱhisa ngayo vhathu vha fulufhedzeaho. Bugu ya Vhahaṱuli i na mafhungo manzhi a vhathu vhe “vha fhiwa maanḓa vhá si na nungo.” (Vha-Heb. 11:34) Mudzimu o shumisa muya mukhethwa u itela uri Gideoni a kone u lwela vhathu Vhawe. (Vhahaṱ. 6:34) Naho zwo ralo, mmbi ya Gideoni yo vha i tshi fhirwa nga ya Vhamidiani, muthu muthihi o vha a tshi fanela u lwa na vhathu vhaṋa. Tshenetsho tshivhalo tshiṱuku tsha Vhaisiraele tsho vha tshi tshi kha ḓi vha tshihulwane kha Yehova. O vhudza Gideoni luvhili uri a fhungudze yeneyo mmbi ya Vhaisiraele lwe muthu muthihi a vha a tshi fanela u lwa na vhathu vha 450. (Vhahaṱ. 7:2-8; 8:10) Zwenezwi ndi zwe Yehova a vha a tshi ṱoḓa zwone. Nga zwenezwo, arali ha itea tshimangadzo vha kunda, a hu na we a vha a tshi nga ḓirwa khana uri vho kunda nga nṱhani ha nungo kana vhuṱali ha muthu.
13 Gideoni na mmbi yawe vho vha vho ḓilugisa. Arali no vha ni kha lwonolwo lugwada, naa no vha ni tshi ḓo ḓipfa no tsireledzea musi ni tshi vhona uri ho fhungudzwa magoswi na vhathu vhane vha timatima? Kana naa no vha ni tshi ḓo thoma u vhilaela musi ni tshi elekanya zwithu zwine zwa nga kha ḓi itea? Zwi tou vha khagala uri Gideoni o ḓipfa hani. O ita zwe a vhudzwa zwone! (Vhalani Vhahaṱuli 7:9-14.) Yehova ho ngo kaidza Gideoni nge a mu humbela tshiga tshine tsha ḓo vha vhuṱanzi ha uri Mudzimu u ḓo vha nae. (Vhahaṱ. 6:36-40) Nṱhani hazwo, o khwaṱhisa lutendo lwa Gideoni.
14 Maanḓa a Yehova a u tshidza ha gumi. A nga tshidza vhathu vhawe zwiimoni zwi konḓaho, nahone a nga zwi ita nga u shumisa vhathu vhane vha vhonala vhe si na nungo kana vha tshi nyadzea. Nga zwiṅwe zwifhinga ri nga ḓipfa ri si vhathu vha tshithu kana ro tsikeledzea. A ri lavheleli uri hu ḓo itea vhuṱolo vhu fanaho na he ha itea kha Gideoni, fhedzi ri nga shumisa vhulivhisi vhu bvaho Ipfini ḽa Mudzimu na tshivhidzoni tshi livhiswaho nga muya wawe. (Vha-Roma 8:31, 32) Mafulufhedziso a Yehova a khwaṱhisa lutendo lwashu nahone a ita uri ri tende uri ndi Muthusi washu zwa vhukuma!
“Muya Wa Yehova Wa Mbo Ḓa Kha Yefeta”
15, 16. Ndi ngani ṅwananyana wa Yefeta o vha na mavhonele avhuḓi, nahone zwenezwi zwi nga ṱuṱuwedza hani vhabebi?
15 Ṱolisisani iṅwe tsumbo. Musi Vhaisiraele vha tshi fanela u lwa na Vhaamoni, muya wa Yehova wo “ḓa kha Yefeta.” Musi o ḓiimisela u kunda a tshi itela u renda Yehova, Yefeta o ita muano we wa vha u tshi ḓo konḓa u u ḓadzisa. O anela Mudzimu uri arali a kumedzela Vhaamoni zwanḓani zwawe, muthu wa u thoma ane a ḓo mu ṱanganedza u ḓo mu ṋekedza kha Yehova. Musi Yefeta a tshi vhuya o no kunda Vhaamoni, o ṱanganedzwa nga ṅwananyana wawe. (Vhahaṱ. 11:29-31, 34) Naa zwenezwi zwo mu mangadza? Zwi fanela u vha zwi songo mu mangadza ngauri o vha e na ṅwana muthihi fhedzi. O ita zwe a anela Yehova nga u ṋekedza ṅwananyana wawe tshumeloni yo khetheaho nḓuni khethwa ya Yehova ngei Silo. Nge ṅwananyana wa Yefeta a vha e mugwadameli wa Yehova a fulufhedzeaho, o vha a tshi tenda uri zwe khotsi awe vha ana zwi fanela u ḓadziswa. (Vhalani Vhahaṱuli 11:36.) Muya wa Yehova wo ṋea vhuvhili havho maanḓa a ṱoḓeaho.
16 Zwo ḓa hani uri ṅwananyana wa Yefeta a vhe na wonoyo muya wa u ḓikumedza? A zwi timatimisi uri lutendo lwawe lwo khwaṱhiswa musi a tshi vhona u fhisea na u ḓikumedza ha khotsi awe kha Mudzimu. Vhabebi, vhana vha a ṱhogomela tsumbo ya vhoiwe. Phetho dzine na dzi ita dzi a sumbedza uri ni a tenda zwine na zwi amba. Vhana vha vhoiwe vha a ṱhogomela nḓila ine thabelo dza vhoiwe dzi bvaho mbiluni na nḓila ine na funza ngayo zwa tendelana na tsumbo ya vhoiwe ya u shumela Yehova nga mbilu yoṱhe. Musi vhana vha tshi ita nga u ralo, vha ḓo vha na lutamo lwa u shumela Yehova, nahone zwenezwi zwi ḓo ri ḓisela dakalo.
“Muya Wa Yehova Wa Ḓa” Kha Simisoni
17. Muya wa Mudzimu wo ita uri Simisoni a kone u ita mini?
17 Ṱolisisani iṅwe tsumbo. Musi Vhaisiraele vha tshi thubwa nga Vhafilisita, ‘muya wa Yehova wo thoma u kombetshedza’ Simisoni uri a vha vhofholole. (Vhahaṱ. 13:24, 25) Simisoni o ṋewa maanḓa a u ita zwithu zwi mangadzaho. Musi Vhafilisita vha tshi luvhelela vhaṅwe Vhaisiraele uri vha mu fare, “Muya wa Yehova wa ḓa khae’, a ṱhukukanya idzo thambo dze dza vha dzo vhofha zwanḓa zwawe, ha nga hu ṱhukukanywa muḓali we wa vhavhiwa nga mulilo; mivhofho ya wela fhasi.” (Vhahaṱ. 15:14) Naho a songo tsha vha na maanḓa nga nṱhani ha phetho ye a i dzhia, Simisoni o ṋewa maanḓa “nga lutendo.” (Vha-Heb. 11:32-34; Vhahaṱ. 16:18-21, 28-30) Muya wa Yehova wo shuma kha Simisoni nga nḓila yo khetheaho nga nṱhani ha zwiimo zwi songo ḓoweleaho. Naho zwo ralo, zwenezwi zwiitea zwa kale zwi a ri khuthadza vhukuma. Nga nḓila-ḓe?
18, 19. (a) Zwe Simisoni a zwi tshenzhela zwi ri ṋea khwaṱhisedzo ifhio? (b) No vhuyelwa hani nga u ṱolisisa tsumbo dza vhathu vha fulufhedzeaho kha ino thero?
18 Na riṋe ri ḓitika nga muya mukhethwa u fana na Simisoni. Ri ita zwenezwi musi ri tshi ita mushumo we Yesu a u ṋea vhatevheli vhawe wa “u huwelela kha vhathu na u vha ṱanzielela nga maanḓa.” (Mish. 10:42) Wonoyu mushumo u ṱoḓa vhutsila vhune ri nga vha ri si na ho nga lwa nzulele. Ri a livhuha vhukuma uri Yehova u shumisa muya wawe u itela uri ri kone u khunyeledza mishumo yo fhamba-fhambanaho ine a ri ṋea yone! Nga zwenezwo, musi ri tshi bvela phanḓa na mushumo washu, ri nga amba zwe zwa ambiwa nga muporofita Yesaya we a ri: “Yehova Muṋe wa vhoṱhe o nthuma ndí na muya wawe.” (Yes. 48:16) Ee, ro rumiwa nga Mudzimu a tshi shumisa muya wawe! Ri ita wonoyo mushumo nga mbilu dzashu dzoṱhe ri na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ita uri ri fanelee samusi o ita uri Mushe, Betsaliele na Yoshua vha fanelee. Ri fara “banga ḽa Muya, . . . maambiwa nga Mudzimu,” ri na vhungoho ha uri u ḓo ri ṋea maanḓa samusi o a ṋea Gideoni, Yefeta na Simisoni. (Vha-Ef. 6:17, 18) Musi ri tshi ḓitika nga Yehova u itela u wana thuso ya u kunda zwithithisi, ri nga vha na maanḓa nga lwa muya u fana na Simisoni.
19 Zwi tou vha khagala uri Yehova u fhaṱutshedza vhane vha imela vhurabeli ha ngoho vho khwaṱha. Musi ri tshi tendela muya mukhethwa wa Mudzimu u tshi shuma kha riṋe, lutendo lwashu lu a khwaṱha. Zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ri vusuluse zwiṅwe zwa zwiitea zwi nyanyulaho zwo ṅwalwaho Maṅwaloni a Tshikriste a Lugerika. Musi ri tshi ita zwenezwi, ri ḓo vhona nḓila ye muya wa Yehova wa shuma ngayo kha vhashumeli vhawe vha fulufhedzeaho vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha nga phanḓa na nga murahu ha Pentekoste ya 33 C.E. Zwenezwi ri ḓo zwi haseledza theroni i tevhelaho.
Ndi ngani zwi tshi ni ṱuṱuwedza u ḓivha nḓila ye muya wa Mudzimu wa shuma ngayo kha . . .
• Mushe?
• Betsaliele?
• Yoshua?
• Gideoni?
• Yefeta?
• Simisoni?
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 22]
Muya wa Mudzimu u nga ri ita uri ri vhe na maanḓa nga lwa muya u fana na Simisoni
[Tshifanyiso kha siaṱari 21]
Vhabebi, vhana vhaṋu vha edzisa tsumbo ya vhoiwe ya u fhisea
