Gudani U Dzula No Fhaṱuwa Kha Vhaapostola Vha Yesu
Gudani U Dzula No Fhaṱuwa Kha Vhaapostola Vha Yesu
“Dzulani afha ni tshese na nṋe.”—MAT. 26:38.
NDI MINI ZWINE NA NGA ZWI GUDA:
Nga ha u ṱoḓa u livhiswa fhethu hune na nga huwelela hone?
Nga ha u dzula ni tshi rabela?
Nga ha u bvela phanḓa na u ṱanziela nga vhuḓalo hu sa londwi zwithithisi?
1-3. Vhaapostola vho kundelwa hani u dzula vho fhaṱuwa vhusikuni ha Yesu ha u fhedzisela kha ḽifhasi, nahone ndi mini zwine zwa sumbedza uri vho ḓisola?
EDZANI u humbula zwe zwa itea vhusikuni ha u fhedza ha vhutshilo ha Yesu ha kha ḽifhasi. Yesu o ya fhethu hune a hu funesa, tsimuni ya Getsemane vhubvaḓuvha ha Yerusalema. O ya henefho na vhaapostola vhawe. Samusi ho vha hu na zwithu zwinzhi zwine zwa khou mu vhilaedzisa vhukuma, Yesu o vha a tshi ṱoḓa fhethu hune a ḓo vha e eṱhe u itela uri a kone u rabela.—Mat. 26:36; Yoh. 18:1, 2.
2 Vhaapostola vhararu—Petro, Yakobo na Yohane—vho mu fhelekedza u swika vhukati-kati ha tsimu. O vha vhudza uri, “dzulani afha ni tshese na nṋe,” nahone a mbo ḓi ya u rabela. Musi a tshi vhuya o wana khonani dzawe dzo eḓela. O dovha a vha vhudza uri: “Fhaṱuwani.” Nga murahu ha zwenezwo, vha dovha vha eḓela luvhili! Vhusiku honoho vhaapostola vhoṱhe vho kundelwa u dzula vho fhaṱuwa muyani, ngauri vho ṱutshela Yesu nahone vha shavha!—Mat. 26:38, 41, 56.
3 Zwi tou vha khagala uri vhaapostola vho ḓisola vhukuma nge vha kundelwa u dzula vho fhaṱuwa. Vhenevho vhanna vha fulufhedzeaho vho zwi ṱhogomela nga u ṱavhanya uri vho khakha. Bugu ya Bivhili ya Mishumo i sumbedza uri vho fhedzisela vho vha tsumbo yavhuḓi ya u dzula vho fhaṱuwa. Vhukuma, tsumbo yavho yavhuḓi yo ṱuṱuwedza Vhakriste ngavho uri vha ite zwi fanaho. Ndi zwa ndeme nga maanḓa ṋamusi uri ri dzule ro fhaṱuwa. (Mat. 24:42) Kha ri haseledze zwithu zwiraru zwine ra zwi guda kha bugu ya Mishumo malugana na u dzula ro fhaṱuwa.
VHO DZULA VHO ḒILUGISELA U LIVHISWA HUNE VHA FANELA U HUWELELA HONE
4, 5. Paulo na khonani dzawe vho livhiswa hani nga muya mukhethwa?
4 Ri tshi tou thoma, ri nga amba uri vhaapostola vho dzula vho fhaṱutshela vhulivhisi ha fhethu he vha vha vha tshi fanela u huwelela hone. Kha tshiṅwe tshiitea, ri guda nḓila ye Yesu a shumisa ngayo muya mukhethwa we a vha o u ṋewa nga Yehova u itela u livhisa muapostola Paulo na vharumiwa ngae lwendoni lu songo ḓoweleaho. (Mish. 2:33) Kha ri vhale nga ha mashango e vha a dalela.—Vhalani Mishumo 16:6-10.
5 Paulo, Silasi na Timotheo vho ṱuwa muḓini wa Lisitara u re tshipembe ha Galatia. Nga murahu ha maḓuvha a si gathi, vha swika gondoni ḽihulwane ḽa Roma ḽo livhaho thungo ya vhukovhela, dzinguni ḽa tshiṱiriki tsha Asia. Vho vha vha tshi ṱoḓa u fara ḽeneḽo gondo u itela uri vha kone u dalela miḓi ya henefho he vhathu vhanzhi vha vha vha tshi ṱoḓa u pfa nga ha Kristo. Fhedzi tshiṅwe tshithu tsho vha thivhela vha sa athu ya ngafhi. Ndimana ya vhurathi i ri: “Misi vha tshi khou tshimbila kha ḽa Firigia na ḽa Galatia, vha dzivhiswa nga Muya mukhethwa u amba mafhungo a Mudzimu shangoni ḽa Asia.” Nga zwiitisi zwi songo bulwaho, muya mukhethwa wo vha thivhela u huwelela vunḓuni ḽa Asia. Zwi tou vha khagala uri Yesu—a tshi shumisa muya wa Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa u livhisa Paulo na khonani dzawe huṅwe fhethu.
6, 7. (a) Ho itea mini kha Paulo na khonani dzawe musi vhe tsini na Bithinia? (b) Vhafunziwa vho fhedzisela vho dzhia phetho ifhio nahone ho vha na mvelelo dzifhio?
6 Vhenevho vhathu vho ya ngafhi? Ndimana ya vhusumbe i ri: “Vha tshi vhó swika kha ḽa Misia, vha linga u dzhena kha ḽa Bithinia; Muya u si tende.” Samusi Paulo na khonani dzawe vho thivhelwa u huwelela ngei Asia, vho mbo ḓi livha thungo ya devhula vha tshi ya u huwelela miḓini ya Bithinia. Fhedzi musi vhe tsini na u swika Bithinia, Yesu o dovha a shumisa muya mukhethwa u itela u vha thivhela. Nga tshenetsho tshifhinga vho vha vho no hanganea. Vho vha vha tshi ḓivha zwine vha tea u huwelela nga hazwo na nḓila ya u huwelela, fhedzi vho vha vha sa ḓivhi fhethu he vha vha vha tshi fanela u huwelela hone. Ri nga kha ḓi amba uri: Vho lingedza u ya Asia—fhedzi vha thivhelwa. Musi vha tshi lingedza u ya Bithinia na hone vha thivhelwa. Naa vho kulea nungo? Na luthihi!
7 Nga tshenetsho tshifhinga vhenevho vhanna vho dzhia phetho ine ya vhonala i tshi konḓa u pfesesea. Ndimana ya vhumalo i ri: “Vha fhira ḽa Misia nga thungo vha tsa vha swika Tiroasi.” Vhenevho vhanna vho mbo ḓi livha vhukovhela, vha tshimbila khilomithara dza 563, vha pfuka miḓi yo vhalaho vha vhuya vha swika Tiroasi, vha kona u dzhena Makedonia. Lwo vha lu lwa vhuraru Paulo a tshi khou lingedza u wana fhethu hune a ḓo huwelela hone, fhedzi zwino o hu wana! Ndimana ya vhuṱahe i ri: “Huno Paulo a vhona bono vhusiku, munna wa Makedonia ó ima a tshi mu humbela a ri: Wela U ḓe Makedonia U ri farise!” Mafheleloni Paulo o wana fhethu he a vha a tshi tea u huwelela hone. Vhenevha vhanna a vho ngo tsha ima-ima, vho mbo ḓi wetshela Makedonia.
8, 9. Ndi mini zwine ra nga zwi guda kha lwendo lwa Paulo?
8 Ndi mini zwine ra zwi guda kha enea mafhungo? Ṱhogomelani uri muya wa Mudzimu wo thivhela Paulo musi o no ḓi vha lwendoni lwa u ya Asia. Nahone Yesu o ṋea Paulo vhulivhisi musi e tsini na u swika Bithinia. Mafheleloni Yesu o livhisa Paulo uri a ye Makedonia musi o no swika Tiroasi. Samusi Yesu e ene Ṱhoho ya tshivhidzo, a nga kha ḓi ri livhisa nga nḓila i fanaho ṋamusi. (Vha-Kol. 1:18) Sa tsumbo, ni nga kha ḓi vha ni tshi khou humbula nga ha u vha muvulanḓila kana u pfulutshela hune ha vha na ṱhoḓea khulwane. Fhedzi Yesu a nga kha ḓi ni livhisa nga muya wa Mudzimu musi no no dzhia vhukando u itela u swikelela tshipikwa tshaṋu. Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho: Mureili a nga livhisa goloi yawe uri i khonele kha tshanḓa tsha u ḽa kana tsha monde arali fhedzi yeneyo goloi i tshi khou tshimbila. Nga hu fanaho, Yesu a nga ri livhisa uri ri ṱanḓavhudze tshumelo yashu arali fhedzi ro no thoma u ita vhuḓidini ha u swikelela tshipikwa tshashu.
9 Fhedzi ni nga ita mini arali vhuḓidini haṋu ha sa bvelela nga u ṱavhanya? Naa ni fanela u ṅala na phetha nga ḽa uri muya wa Mudzimu a u khou ni livhisa? Humbulani uri na Paulo o ṱangana na zwithithisi. Naho zwo ralo, o bvela phanḓa a tshi ṱoḓa u swika a tshi wana fhethu he a tendelwa uri a huwelele hone. Nga hu fanaho, arali na inwi na bvela phanḓa ni tshi ṱoḓa “muṋango muhulu u dzheneaho” ni sa neti, ni nga lambedzwa nga nḓila i fanaho.—1 Vha-Kor. 16:9.
VHO DZULA VHA TSHI RABELA
10. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri u fhisetshela thabelo ndi zwa ndeme u itela uri ri dzule ro fhaṱuwa?
10 Zwino ṱhogomelani ngudo ya vhuvhili ine ra i guda kha vhahashu vha Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha malugana na u dzula ro fhaṱuwa: Vho vha vha tshi fhisetshela thabelo. (1 Pet. 4:7) U rabela tshifhinga tshoṱhe ndi zwa ndeme u itela uri ri dzule ro fhaṱuwa. Humbulani uri musi Yesu e tsimuni ya Getsemane a sa athu farwa, o vhudza vhaapostola vhawe vhararu uri: “Fhaṱuwani ni rabele.”—Mat. 26:41.
11, 12. Ndi ngani Herode a songo fara zwavhuḓi Vhakriste, u katela na Petro nahone o zwi itisa hani?
11 Petro, we a vha e hone kha tshiitea tshenetsho, o zwi vhona uri thabelo i bvaho mbiluni i na maanḓa. (Vhalani Mishumo 12:1-6.) Kha ndimana dza u thoma, ri guda uri Herode o tovhola Vhakriste u itela uri a takalelwe nga Vhayuda. A zwi timatimisi uri Herode o vha a tshi zwi ḓivha uri Yakobo o vha e muapostola we a vha e na vhushaka ha tsini na Yesu. Nga zwenezwo, Herode a vhulaha Yakobo “nga banga.” (Ndimana ya vhuvhili) Nga zwenezwo, tshivhidzo tsho mbo ḓi xelelwa nga muapostola a funwaho. Wo vha u mulingo muhulwane vhukuma wonoyo!
12 Herode o ita mini nga murahu ha zwenezwo? Ndimana ya vhuraru i a ṱalutshedza: “A vhona zwi tshi takadza Vha-Yuda, a fara na Petro.” Fhedzi vhaṅwe vhaapostola vho vha vho no vhuya vha vhofhololwa nga lwa vhuṱolo khothoni nahone Petro o vha e muṅwe wavho. (Mish. 5:17-20) Herode a nga vha o vha a tshi zwi ḓivha zwavhuḓi zwenezwo. Yeneyi khosi ya vhuṱali yo ita vhungoho ha uri Petro a si shavhe. Yo kumedza Petro “zwigwada zwiṋa zwa vhadzia-mmbi vhaṋa-vhaṋa, vha mu linda; a elekanya a ri musi vhuṱambo hó fhela u ḓo mu bvisela khoroni.” (Ndimana ya vhuṋa) Edzani u humbula nga ha zwenezwo! Herode o laedza uri Petro a vhofhiwe nga ngeḓane vhukati ha vhalindi vhavhili, vhoṱhe vho fhelela vho vha vhe 16 vha tshi sielisana u mu linda vhusiku na masiari, u itela u vha na vhungoho ha uri onoyo muapostola a si shavhe. Herode o vha o ḓiimisela u vhulaha Petro nga Paseka u itela u takadza magogo a vhathu. Ndi mini zwe Vhakriste ngae vha vha vha tshi ḓo zwi ita nga fhasi ha zwiimo zwi konḓaho nga u rali?
13, 14. (a) Tshivhidzo tsho kwamea hani musi Petro a tshi valelwa khothoni? (b) Ndi mini zwine ra nga zwi guda kha tsumbo ye ra vhetshelwa nga Vhakriste vha tshifhingani tsha Petro nga ha thabelo?
13 Tshivhidzo tsho vha tshi tshi ḓivha zwavhuḓi zwine tsha fanela u zwi ita. Ndimana ya vhuṱanu i ri: “Huno Petro a dzula ó vhoxwa khothoni; tshivhidzo tshone tsha dzula tshi tshi mu rabelela ha Mudzimu, thabelo í sa tumuwi.” Vhukuma, vho rabelela Petro ane vha mu funa nga mbilu dzavho dzoṱhe. Lufu lwa Yakobo a lwo ngo vha ita uri vha ṱovhowe kana vha dzhie u rabela zwi u ḓifhedzela tshifhinga. Nṱhani hazwo, vho vha vha tshi zwi ḓivha uri thabelo dza vhashumeli vha fulufhedzeaho ndi dza ndeme vhukuma kha Yehova. U a dzi fhindula arali dzi tshi tshimbidzana na zwine a zwi funa.—Vha-Heb. 13:18, 19; Yak. 5:16.
14 Ndi mini zwine ra zwi guda kha nḓila ye Vhakriste vha tshifhingani tsha Petro vha aravha ngayo? U dzula ro fhaṱuwa zwi katela na u rabelela vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini. (Vha-Ef. 6:18) Naa ni a ḓivha vhatendi nga inwi vha re milingoni? Vhaṅwe vha nga vha vha tshi khou konḓelela u tovholwa, muvhuso u nga vha wo thivhela mushumo wavho wa u huwelela kana vho welwa nga khombo dza mupo. Zwi ḓo vha zwavhuḓi vhukuma u vha bula kha thabelo dzaṋu dzi bvaho mbiluni! Ni nga vha ni tshi ḓivha vhaṅwe vhe vha sedzana na thaidzo dzine dza sa ḓivhiwe nga vhathu vhanzhi. Vha nga vha vha tshi khou lwisana na thaidzo muṱani, u kulea nungo kana mutakalo u si wavhuḓi. Zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ni humbule nga ha vhathu vhane na nga bula madzina avho musi ni tshi amba na Yehova “Mupfi wa dzithabelo.”—Ps. 65:2.
15, 16. (a) Ṱalutshedzani nḓila ye muruṅwa wa Yehova a vhofholola ngayo Petro khothoni. (Sedzani tshifanyiso tshi re afho fhasi.) (b) Ndi ngani zwi tshi khuthadza u humbula nḓila ye Yehova a vhofholola ngayo Petro?
15 Naho zwo ralo, ho itela mini kha Petro? Petro o tshenzhela zwiitea zwi mangadzaho vhusikuni hawe ha u fhedza musi e khothoni o eḓela khofhe khulu vhukati ha vhalindi vhavhili vhe vha vha vho mu vhea iṱo. (Vhalani Mishumo 12:7-11.) Ṱhogomelani zwe zwa itea: Nga khathihi fhedzi, ho mbo ḓi vha na tshedza khothoni he a vha e hone. Muruṅwa a ima henefho, nahone a mbo ḓi vusa Petro nga u ṱavhanya, fhedzi zwi vhonala u nga vhalindi vho vha vha sa mu vhoni. Nahone ngeḓane dze dza vha dzo mu vhofha zwanḓa dzo mbo ḓi wela fhasi! Nga zwenezwo, muruṅwa a mbo ḓi ranga phanḓa Petro u bva henefho khothoni a fhira nga vhukati ha vhalindi vhe vha vha vhe nnḓa, nahone a bva nga gethe ḽihulwane ḽa tsimbi, ḽe ḽa vulea “nga ḽoṱhe.” Musi vho no vha nnḓa ha khotho, muruṅwa a mbo ḓi ngalangala. Petro a mbo ḓi vhofhololwa!
16 Zwi a khwaṱhisa lutendo vhukuma u elekanya nga ha maanḓa a Yehova a si na mikano a u vhofholola vhashumeli vhawe! Ndi ngoho uri ṋamusi a ri lavheleli uri Yehova a vhofholole vhashumeli vhawe nga nḓila ya vhuṱolo. Naho zwo ralo, ri na lutendo lwo khwaṱhaho lwa uri hu si kale Yehova u ḓo shumisa maanḓa awe u itela u vhofholola vhathu vhawe ṋamusi. (2 Koron. 16:9) A tshi shumisa maanḓa awe a muya mukhethwa, a nga ita uri ri kone u sedzana na milingo naho i ifhio. (2 Vha-Kor. 4:7; 2 Pet. 2:9) Nahone hu si kale Yehova u ḓo shumisa Murwa wawe u itela u vhofholola vhathu vha dzimilioni lufuni, lune lwa vha khotho ine vha sa kone u bva khayo. (Yoh. 5:28, 29) U tenda hashu kha mafulufhedziso a Mudzimu zwi nga ri ṋea tshivhindi tshihulwane musi ri tshi sedzana na milingo ṋamusi.
U BVELA PHANḒA NA U ṰANZIELA NGA VHUḒALO HU SA LONDWI ZWITHITHISI
17. Paulo o ri vhetshela tsumbo ifhio yavhuḓi ya u huwelela nga u fhisea na u vha na muya wa u ṱavhanyisa zwithu?
17 Ngudo ya vhuraru ine ra nga i guda kha vhaapostola ya u dzula ro fhaṱuwa ndi i tevhelaho: Vho ṱanziela nga vhuḓalo hu sa londwi zwithithisi. U huwelela nga u fhisea na nga muya wa u ṱavhanyisa zwithu ndi zwa ndeme u itela uri ri dzule ro fhaṱuwa. Muapostola Paulo ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma kha ḽeneḽi sia. O vha a tshi fhisea vhukuma, o fara nyendo nnzhi nahone a thoma zwivhidzo zwinzhi. O konḓelela maṱhupho manzhi, fhedzi o bvela phanḓa a tshi fhisea nahone o vha e na muya wa u ṱavhanyisa zwithu.—2 Vha-Kor. 11:23-29.
18. Paulo o bvela hani phanḓa na u ṱanziela musi e khothoni ngei Roma?
18 Kha ri ṱhogomele nga u tou pfufhifhadza mafhungo a u fhedza a Paulo Buguni ya Mishumo ndima ya 28. Paulo o swika ngei Roma, he a vha a tshi fanela u ḓivhonadza phanḓa ha Nero. O vha o valelwa khothoni, khamusi o vhofhelelwa na mulindi wawe nga ngeḓane. Naho zwo ralo, onoyu muapostola a fhiseaho o huwelela naho o vhofhiwa! Paulo o bvela phanḓa a tshi wana nḓila dza u ṱanziela. (Vhalani Mishumo 28:17, 23, 24.) Nga murahu ha maḓuvha mararu, o vhidza vhahulwane vha Vhayuda nahone a vha ṱanziela. Nahone nga ḽiṅwe ḓuvha, Paulo a ṱanziela nga nḓila khulwane. Ndimana 23 i amba uri: “[Vhayuda vha henefho] vha mu vhetshela ḓuvha; vha ḓa vhe vhanzhi nḓuni ya vhaeni. A vha ṱalutshedza a vha ṱanzielela a muvhuso wa Mudzimu, a vha funza a Yesu nga Mulayo wa Mushe na nga vhaporofita; a thoma nga matsheloni, ha vhuya ha vha madekwana.”
19, 20. (a) Ndi ngani Paulo o vha a tshi bvelela musi a tshi ṱanziela? (b) Paulo o aravha hani musi vhaṅwe vhathu vha sa ṱanganedzi mafhungo maḓifha?
19 Ndi ngani Paulo o vha a tshi bvelela musi a tshi ṱanziela? Ṱhogomelani uri ndimana 23 i ri sumbedza zwiitisi zwo vhalaho. (1) O livhisa ṱhogomelo kha Muvhuso wa Mudzimu na Yesu Kristo. (2) O amba na vhathetshelesi vhawe nga ‘nḓila i kungaho.’ (3) O shumisa Maṅwalo musi a tshi amba. (4) O sumbedza muya wa u ḓiṋekedza nga u ṱanziela u “thoma nga matsheloni, ha vhuya ha vha madekwana.” Paulo o ṱanziela nga nḓila ine ya vha na maanḓa, fhedzi a si vhathu vhoṱhe vhe vha thetshelesa. Ndimana 24 i ri: “Vhaṅwe vha tenda zwe a amba; vhaṅwe vha si tende.” Ha vha na dziphambano nahone vhathu vha takuwa vha ḓiṱutshela.
20 Naa Paulo o kulea nungo nga nṱhani ha uri vhaṅwe vhathu a vho ngo ṱanganedza mafhungo maḓifha? Na khathihi! Mishumo 28:30, 31 i ri vhudza uri: “Paulo ene a dzula miṅwaha mivhili ó ḓi-tholela nnḓu yawe, a ṱanganedza vhoṱhe vha ḓaho ha ene. A amba a muvhuso wa Mudzimu, a funza a Murena Yesu, ó takala á si na a mu dzivhisaho.” Bugu ya Mishumo i phetha nga eneo maipfi a khuthadzaho nga maanḓa.
21. Tsumbo ya Paulo musi o valelwa nḓuni i ri gudisa mini?
21 Ndi mini zwine ra zwi guda kha tsumbo ya Paulo? Musi o valelwa nḓuni, Paulo o vha a sa koni u huwelela nnḓu nga nnḓu. Naho zwo ralo, o dzula e na mavhonele avhuḓi nahone o ṱanziela vhoṱhe vhe vha mu dalela. Nga hu fanaho ṋamusi, vhashumeli vhanzhi vha Mudzimu vha dzula vho takala nahone vha bvela phanḓa vha tshi huwelela hu sa londwi uri vha valelwa dzhele nga nṱhani ha lutendo lwavho. Vhaṅwe vhahashu vha funwaho vha tshinnani na vha tshisadzini a vha koni u bva mahayani avho, vhaṅwe vha dzula mahayani a vhalala nga nṱhani ha vhulala kana vhulwadze. Musi vha tshi kona, vha a huwelela kha madokotela, vhaeni na vhaṅwe vhane vha vha dalela. Zwine vha zwi tama nga mbilu yoṱhe ndi u ṱanziela nga vhuḓalo nga ha Muvhuso wa Mudzimu. Ri livhuha vhukuma tsumbo ine vha ri vhetshela yone!
22. Ndi mini zwe na ḓiimisela u zwi ita musi no lindela vhufhelo ha ano maitele a kale a zwithu?
22 Zwi tou vha khagala uri ri nga guda zwinzhi malugana na u fhaṱuwa ho sumbedzwaho nga vhaapostola na vhaṅwe Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho ambiwaho buguni ya Bivhili ya Mishumo. Samusi ro lindela vhufhelo ha ano maitele a kale a zwithu, u nga ri ri nga ḓiimisela u edzisa Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha nga u huwelela nga u fhisea na tshivhindi. A hu tshee na ndugiselelo ine ya fhira u ṱanganela kha u “ṱanzielela” a muvhuso wa Mudzimu nga vhuḓalo.—Mish. 28:23.
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 12]
Muruṅwa o ranga phanḓa Petro uri a bve nga gethe ḽihulwane ḽa tsimbi