Naa Zwa Vhukuma Ni A Dzhiela Nṱha Tshifhiwa Tsha Mudzimu Tsha Mbingano?
Naa Zwa Vhukuma Ni A Dzhiela Nṱha Tshifhiwa Tsha Mudzimu Tsha Mbingano?
“Yehova a ni wanise vhuawelo, muṅwe na muṅwe nḓuni ya munna wawe.”—RUTHE 1:9.
ṰOḒANI PHINDULO:
Ndi ngani ri tshi nga amba uri vhashumeli vha Mudzimu vha kale vho dzhiela nṱha tshifhiwa tshawe tsha mbingano?
Ri zwi ḓivha hani uri ndi zwa ndeme kha Yehova uri ri khetha mufarisi ufhio wa mbingano?
Ndi nyeletshedzo ifhio ya Bivhili nga ha mbingano ine na ṱoḓa u i shumisa vhutshiloni haṋu?
1. Ṱalutshedzani nḓila ye Adamu a aravha ngayo musi a tshi wana musadzi.
“NGOYU-HA a re shambo ḽa shambo ḽanga, na ṋama ya ṋama yanga. Ndi ene ane a ḓo pfi musadzi, ngauri ndi ene o bviswaho kha munna.” (Gen. 2:23) Adamu o vha o takala nga maanḓa musi a tshi wana musadzi! Ndi ngazwo o amba sa murendi! Nga murahu ha uri Yehova a eḓedze Adamu khofhe khulu, o mbo ḓi shumisa luvhabvu lwawe u itela u mu sikela musadzi wavhuḓi. Adamu o mbo ḓi mu ira uri ndi Eva. Mudzimu o ṱanganyisa vhathu vhenevho vhavhili mbinganoni i takadzaho. Samusi Yehova o shumisa luvhabvu lwa Adamu musi a tshi mu sikela musadzi, Adamu na Eva vho vha vhe na vhushaka ha tsini-tsini u fhira vhavhingani vhoṱhe ṋamusi.
2. Ndi ngani vhanna na vhasadzi vha tshi funana?
2 Nga vhuṱali hawe vhu sa vhambedzwi na tshithu, Yehova o ita uri muthu wa tshinnani na wa tshisadzini vha vhe na pfaneleo ya lufuno ine ya ṱanganya munna na musadzi. The World Book Encyclopedia i ri: “Munna na musadzi vhane vha vhingana vha vha vhe na fulufhelo ḽa uri vha ḓo ita zwa vhudzekani na uri vha ḓo dzula vha tshi funana vhutshiloni havho hoṱhe.” Zwo no ḓi itea lunzhi-lunzhi na kha vhathu vha Yehova.
VHO DZHIELA NṰHA TSHIFHIWA TSHA MBINGANO
3. Isaka o wana hani musadzi?
3 Abrahamu a fulufhedzeaho o vha a tshi dzhiela nṱha mbingano. Nga zwenezwo, o rumela muḓinḓa wawe muhulwane ngei Mesopotamia uri a ye u ṱoḓela Isaka musadzi. Thabelo ya onoyo muḓinḓa yo ita uri hu vhe na mvelelo dzavhuḓi. Rebeka a ofhaho Mudzimu o mbo ḓi vha musadzi wa Isaka a funwaho nahone o shela mulenzhe kha ndugiselelo ya Yehova na Abrahamu ya malugana na mbeu. (Gen. 22:18; 24:12-14, 67) Tshenetshi tshiitea a tsho ngo fanela u ita uri ri humbule uri zwo tea u ṱanganyisa vhathu vhavhili uri vha funane, ri songo humbeliwa naho ri tshi nga humbula uri ri khou lingedza u thusa. Musalauno, vhathu vhanzhi vha a ḓikhethela muthu ane vha ṱoḓa u vhingana nae. Ndi ngoho uri Mudzimu a si ene ane a khethela muthu mufarisi, fhedzi u a livhisa Vhakriste kha enea mafhungo na kha maṅwe masia a vhutshilo arali vha mu humbela vhulivhisi nahone vha tenda u livhiswa nga muya wawe.—Vha-Gal. 5:18, 25.
4, 5. Ndi mini zwine zwa ni khwaṱhisedza uri Musulamitha na muṱhannga wa mulisa vho vha vha tshi funana zwa vhukuma?
4 Musidzana wa lunako wa Musulamitha wa Isiraele ḽa kale o vha a sa ṱoḓi khonani dzawe dzi tshi mu ṱuṱuwedza uri a vhingwe nga Khosi Salomo a re na vhasadzi vhanzhi-vhanzhi. O ri: “Ndi tou ni anisa, inwi Vhananyana vha Yerusalema, ni songo vusa Lufuno, ni songo mu karusa, a vhuye a vuwe nga eṱhé.” (Ngosha 8:4) Musidzana wa Musulamitha na muṱhannga wa mulisa vho vha vha tshi khou funana. O amba nga u ḓiṱukufhadza a ri: “Nṋe ndi dzuvha ḽa Sarona, ndi volenga ḽa ngei miedzini.” Muṱhannga wa mulisa o fhindula a ri: “Ṅwana wa hashu U nga volenga ḽi re mipfani.” (Ngosha 2:1, 2) Vho vha vha tshi funana zwa vhukuma.
5 Nga nṱhani ha uri Musulamitha na muṱhannga wa mulisa vho ṱanganyiswa nga u funa havho Mudzimu, mbingano yavho yo vha i tshi ḓo vha yo khwaṱhaho vhukuma. Ngoho ndi ya uri Musulamitha o vhudza muṱhannga wawe wa mulisa a ri: “Itou mbulunga mbiluni yau vhunga tshiṅina tsha luswayo, U nyambare zwishashani zwau vhunga lukunda lwa luswayo. Ngauri lufuno lu na maanḓa vhunga lufu; vivho a ḽi konei, ḽi nga vhu-dzula-vhafu. Mulilo wa lufuno u nga wa masimbe; ndi mulilo wa Yehova. Maḓi mahulu ha koni u dzima lufuno, na milambo a i koni u lu kumba. Nahó muthu á bvisa lupfumo lwoṱhe lwa muṱani wawe a ri ndi renga lufuno, u ḓo shona lwa u shona.” (Ngosha 8:6, 7) Vhashumeli vha Yehova na vhone vha nga lavhelela lufuno lu ngaho lwonolwo na u ḓiimisela ho raloho kha muthu ane vha ḓo dzhenela nae mbingano.
ZWINE RA ZWI KHETHA NDI ZWA NDEME KHA MUDZIMU
6, 7. Ri zwi ḓivha hani uri ndi zwa ndeme kha Mudzimu uri ri khetha u dzhenela mbingano na muthu ufhio?
6 Ndi zwa ndeme kha Yehova uri ni khetha u dzhenela mbingano na muthu ufhio. Malugana na vhadzulapo vha Kanana, Vhaisiraele vho vhudzwa uri: “Ni songo dzeana navho’; ṅwananyana wa hau a songo dzewa nga munna wa havho; na murwa wau U songo mu dzekisa ṅwananyana wa havho; ngauri vha nga ḓo ungelela vhana vhau vha ndaṱa vha shumela midzimu i sili; mbiti dza Yehova dza vhó ḓo U dugela, dza ṱavhanya u ni lozwa.” (Doit. 7:3, 4) Maḓanani a miṅwaha nga murahu, tshifhe Esera o vha vhudza uri: “No tshinya nga u’ na dzea vhasadzi vha vha-nnḓa; no hudza mulandu wa Isiraele nga zwenezwo zwe na ita.” (Esera 10:10) Nahone muapostola Paulo o vhudza vhatendi ngae a ri: “Musadzi, musi munna wawe á tsha ḓi tshila, o vhoxwa; arali munna wawe á tshi dzama, ndi hone ó vhofhololwa; a nga dzea ané a funa, tendá a vha mafhungo a Murenani.”—1 Vha-Kor. 7:39.
7 Arali mushumeli wa Yehova o ḓiṋekedzaho a nga vhingana na muthu a si Ṱhanzi, u ḓo vha a si khou thetshelesa Mudzimu. Vhaisiraele vha misini ya Esera a vho ngo fulufhedzea nga nṱhani ha uri vho “dzea vhasadzi vha vha-nnḓa,” nahone zwo khakhea u sa thetshelesa zwine zwa ambiwa Maṅwaloni. (Esera 10:10; 2 Vha-Kor. 6:14, 15) Mukriste ane a vhingana na muthu a si Ṱhanzi u vha a sa khou vhea tsumbo yavhuḓi nahone u sumbedza u sa dzhiela nṱha zwa vhukuma tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano. U vhingana na muthu a si Ṱhanzi musi wo no lovhedzwa zwi nga ita uri u xelelwe nga ndugelo tshivhidzoni. Nahone zwi ḓo vha zwi sa pfali uri muthu onoyo a lavhelele phaṱhutshedzo dza Yehova nahone musi a tshi rabela zwi ḓo nga u khou ri ‘Yehova a tho ngo u thetshelesa nga khole, fhedzi bvela phanḓa u tshi mphaṱutshedza.’
KHOTSI ASHU WA ṰAḒULU U ḒIVHA KHWINE
8. Ṱalutshedzani uri ndi ngani ri tshi fanela u tevhedza nyeletshedzo dza Mudzimu malugana na mbingano.
8 Muiti wa mutshini u ḓivha zwavhuḓi nḓila ine wa shuma ngayo. Arali mutshini wonoyo u tshi fanela u lugiswa, a nga kona u ṋea zwidodombedzwa zwoṱhe nga hawo. Hu ḓo itea mini arali ra sa thetshelesa nyeletshedzo yawe nahone ra ita nga nḓila ine ra funa ngayo? Hu ḓo vha na mvelelo dzi si dzavhuḓi, nahone wonoyo mutshini u nga kha ḓi fa lwa tshoṱhe. Ngauralo, arali ri tshi ṱoḓa u fusha lutamo lwashu lwa u vha na mbingano i takadzaho, ri fanela u tevhedza nyeletshedzo dza Yehova ene Muiti kana Muthomi wa mbingano.
9. Ndi ngani ri tshi nga amba uri Yehova u pfesesa maḓipfele a u vha na vhuludu khathihi na dakalo ḽine muthu a nga vha naḽo mbinganoni?
9 Yehova u ḓivha zwoṱhe nga ha vhathu na nga ha mbingano. O ita uri nga lwa nzulele vhathu vha vhe na lutamo lwa u ita zwa vhudzekani u itela uri vha kone u ‘beba vha ande.’ (Gen. 1:28) Mudzimu u a pfesesa maḓipfele a u vha na vhuludu, ngauri musi a sa athu sika musadzi wa u thoma o ri: “A si zwavhuḓi muthu a tshi dzula e eṱhe; ndi ḓo mu itela mufarisi o mu fanelaho.” (Gen. 2:18) Yehova u a ḓivha nga vhuḓalo dakalo ḽine ḽa ḓiswa nga vhushaka ha vhathu mbinganoni.—Vhalani Mirero 5:15-18.
10. Ndi mini zwine zwa fanela u livhisa vhavhingani vha Vhakriste kha mafhungo a zwa vhudzekani?
10 Nga ṅwambo wa tshivhi na u sa fhelela he ha fhiriselwa kha vhathu nga Adamu a re na tshivhi, musalauno a hu na mbingano yo fhelelaho. Naho zwo ralo, mbingano i nga ḓisela vhashumeli vha Yehova dakalo ḽa vhukuma arali vha tevhedza zwi re kha Ipfi ḽawe. Sa tsumbo, ṱhogomelani nyeletshedzo ya Paulo i pfalaho malugana na vhushaka ha zwa vhudzekani mbinganoni. (Vhalani 1 Vha-Korinta 7:1-5.) Maṅwalo ha ngo amba uri mbinganoni vhathu vha ita zwa vhudzekani u itela u beba vhana fhedzi. U ita zwa vhudzekani mbinganoni zwi nga fusha ṱhoḓea dza muthu dza maḓipfele na dza ṋama. Fhedzi maitele a zwa vhudzekani a songo kunaho ha takadzi Mudzimu na luthihi. Vhanna na vhafumakadzi vha Vhakriste vha fanela u fara ḽeneḽi sia ḽa ndeme ḽa vhutshilo havho nga nḓila ya vhulenda na u sumbedzana lufuno lwa vhukuma. Nahone vha fanela u iledza u ita zwithu zwine zwa sa ḓo takadza Yehova.
11. Ruthe o fhaṱutshedzwa hani nge a ita zwithu nga nḓila ya Yehova?
11 Mbingano i fanela u ri ḓisela dakalo ḽihulwane, a yo ngo fanela u ri pfisa vhuṱungu na u ri sinyusa. Hayani ha Vhakriste hu fanela u vha fhethu ha u awela na hu re na mulalo. Ṱhogomelani zwe zwa itea miṅwahani i ṱoḓaho u vha 3 000 yo fhiraho musi Naomi wa mulala e nḓilani na Ruthe na Orepa vhomazwale vhawe vha dzitshilikadzi, vha tshi khou bva Moaba vho livha ngei Yuda. Naomi o ṱuṱuwedza vhenevho vhafumakadzi vhaswa uri vha vhuyelele kha vhathu vha havho. Ruthe wa Mumoaba o nambatelana na Naomi, a dzula a tshi fulufhedzea kha Mudzimu wa ngoho, nahone a ṋewa ‘mutendelo wo ḓalaho u bvaho ha Yehova Mudzimu wa Isiraele, we a ḓa u khuda nga ḓasi ha phapha dzawe.’ (Ruthe 1:9; 2:12) Nga nṱhani ha uri o vha a tshi dzhiela nṱha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano, Ruthe o vhingwa nga Boazi wa mukalaha we a vha e mushumeli wa Yehova wa ngoho. Musi a tshi vuswa shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu, u ḓo takala vhukuma musi a tshi pfa uri o vha makhulu-kuku wa Yesu Kristo. (Mat. 1:1, 5, 6; Luka 3:23, 32) O fhaṱutshedzwa zwihulu nge a ita zwithu nga nḓila ya Yehova.
NYELETSHEDZO I PFALAHO YA MBINGANO I BVELELAHO
12. Ri nga wana ngafhi nyeletshedzo i pfalaho nga ha mbingano?
12 Muiti wa mbingano u ri vhudza zwine ra fanela u zwi ḓivha u itela uri mbingano dzi bvelele. A hu na muthu ane a ḓivha u mu fhira. Bivhili ndi yone fhedzi ine ya vha na nyeletshedzo yo teaho nga ha mbingano tshifhinga tshoṱhe, nga zwenezwo muṅwe na muṅwe ane a ṋea nyeletshedzo nga ha mbingano u fanela u vha o i thea kha zwilinganyo zwi re Maṅwaloni. Sa tsumbo, muapostola Paulo o hevhedzwa u ṅwala uri: “Huno na inwi nga muthihi: Funa musadzi wau vhunga U tshi ḓi-funa, musadzi hone hu uri a ofhe munna wawe.” (Vha-Ef. 5:33) Vhakriste vho vhibvaho vha nga si vhuye vha wana zwi tshi konḓa u pfesesa nyeletshedzo yo raloho i bvaho Ipfini ḽa Mudzimu, Bivhili. Fhedzi, naa vha ḓo i shumisa? Vha ḓo i shumisa arali vha tshi dzhiela nṱha zwa vhukuma tshifhiwa tshawe tsha mbingano. *
13. Hu nga vha na mvelelo dzifhio arali ra kundwa u tevhedza nyeletshedzo i re kha 1 Petro 3:7?
13 Munna wa Mukriste u fanela u shumisana nga nḓila ya lufuno na musadzi wawe. Muapostola Petro o ṅwala uri: “Na inwi vhanna sa zwenezwo, dzudzanani na vhasadzi nga u ḓivha zwauri ndi tshiifa vhé vhone midzio i sóngo khwaṱhaho, ni tshi ḓi vha fha khuliso, vhunga na vhone vhé ma-ḽa-ifa a tshilidzi tsha vhutshilo, uri dzithabelo dzaṋu dzi sa ḓó thivhelwa.” (1 Pet. 3:7) Thabelo dza munna dzi nga thivhelwa arali a sa shumisi nyeletshedzo ya Yehova. Vhushaka vhune vhavhingani vha vha naho na Yehova vhu nga tshinyala nahone zwa ita uri vha tsikeledzee, vha lwe tshifhinga tshoṱhe na uri vha dzule vha sa farani zwavhuḓi.
14. Mufumakadzi a re na lufuno a nga ṱuṱuwedza hani vhutshilo ha muṱa wawe?
14 Mufumakadzi ane a livhiswa nga Ipfi ḽa Yehova na muya mukhethwa wawe a nga ita uri muṱani wawe hu vhe fhethu ha mulalo na dakalo. Ndi zwa nzulele uri munna a ofhaho Mudzimu a fune mufumakadzi wawe na u mu tsireledza ṋamani na nga lwa muya. Mufumakadzi u ṱulutshelwa lufuno lwa munna wawe, fhedzi na ene u fanela u ita uri munna wawe a si wane zwi tshi konḓa u mu funa. Mirero 14:1 i ri: “Vhuṱali ha musadzi vhu a ḓi-fhaṱela nnḓu; zwanḓa zwa wa tsilu zwi a i thutha.” Mufumakadzi a re na vhuṱali na a re na lufuno u shela mulenzhe vhukuma kha dakalo na u bvelela ha muṱa wawe. U dovha a sumbedza uri zwa vhukuma u dzhiela nṱha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano.
15. Ndi nyeletshedzo ifhio ine ya wanala kha Vha-Efesa 5:22-25?
15 Vhanna na vhafumakadzi vhane vha edzisa nḓila ine Yesu a fara ngayo tshivhidzo tshawe vha sumbedza uri vha dzhiela nṱha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano. (Vhalani Vha-Efesa 5:22-25.) Vhavhingani vhane vha funana zwa vhukuma vha a ḓiṱukufhadza nahone a vha iti zwa vhuhana zwa u sokou fhumulelana kana vha tendela mikhwa i si ya Vhukriste i tshi tshinyadza mbingano yavho!
MUTHU A SONGO ZWI FHANDAKANYA
16. Ndi ngani vhaṅwe Vhakriste vha sa dzheneli mbingano?
16 Naho vhathu vhanzhi vha tshi dzudzanya u dzhenela mbingano vhutshiloni havho, hu na vhaṅwe vhashumeli vha Yehova vhane vha si i dzhenele nga nṱhani ha uri a vha wani mufarisi ane vha mu funa na ane a takadza Yehova. Vhaṅwe vha na tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu tsha u sa dzhenela mbingano, zwine zwa ita uri vha kone u ḓikumedza tshumeloni ya Yehova vha si na zwithithisi zwine zwa tshimbidzana na u vha mbinganoni. Vhathu vha siho mbinganoni vha fanela u ḓiphina nga vhuimo honoho nahone vha fanela u tevhedza mikano yo vhewaho nga Yehova.—Mat. 19:10-12; 1 Vha-Kor. 7:1, 6, 7, 17.
17. (a) Ndi maipfi afhio a Yesu malugana na mbingano ane ra fanela u a ṱhogomela? (b) Arali Mukriste a nga thoma u emula mufarisi wa muṅwe wa mbingano, ndi mini zwine a fanela u zwi ita nga u ṱavhanya?
17 Hu sa londwi uri ri mbinganoni kana a riho mbinganoni, roṱhe ri fanela u thetshelesa maipfi a Yesu ane a ri: “Naa a no ngo vhala zwauri, o vhumbaho muthu, o mbo ḓi vhumba munna na musadzi, A amba a ri: Ndi zwone zwiné munna a ḓo ṱutshela khotsi-awe na mme-awe ngazwo’ a nambatela musadzi wawe; huno vhuvhili havho vha ḓo vha ṋama nthihi! Ndi zwone-ha a vha tsha ḓo vha vhavhili, vha ḓo vha ṋama nthihi. Huno zwino, zwo vhofhekanywaho nga Mudzimu muthu a songo zwi fhandakanya.” (Mat. 19:4-6) U emula mufarisi wa mbingano wa muṅwe muthu ndi tshivhi. (Doit. 5:21) Arali Mukriste a thoma u vha na nyemulo yo raloho, u fanela u lwisana nayo nga u ṱavhanya, naho zwi tshi nga mu pfisa vhuṱungu vhuhulwane nge a tenda u ṱahulela eneo mavhonele a tseḓa. (Mat. 5:27-30) Ndi zwa ndeme u khakhulula mavhonele o raloho na u lwisana na lutamo lwonolwo lwa tshivhi lwa mbilu i re mudzia-tshimbevha.—Yer. 17:9.
18. Ni ḓipfa hani nga ha nḓila ine ra fanela u dzhia ngayo tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano?
18 Hu na vhathu vhanzhi vhane vha tou ḓivhanyana kana vha sa ḓivhi tshithu nga ha Yehova Mudzimu, fhedzi vhane vha ṱhonifha tshifhiwa tshawe tshavhuḓi tsha mbingano. Riṋe vhashumeli vho ḓiṋekedzaho kha Yehova Mudzimu o takalaho, ri takalela vhukuma u zwi sumbedza nga nḓila ine ra tshila ngayo uri ri a dzhiela nṱha na u ṱhonifha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano!—1 Tim. 1:11.
[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]
^ U itela u wana khaseledzo nga ha mbingano, sedzani ndima 10, na 11 dza bugu, “Ni Ḓi-vhulungele Ngomu Lufunoni Lwa Mudzimu.”
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 6]
Mbingano yavhuḓi i hulisa Yehova na u ḓisa dakalo ḽihulwane kha muṅwe na muṅwe muṱani
[Tshifanyiso kha siaṱari 5]
Ruthe o sumbedza uri u dzhiela nṱha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano
[Tshifanyiso kha siaṱari 7]
Naa ni a sumbedza uri ni dzhiela nṱha tshifhiwa tsha Yehova tsha mbingano?
