Nganeavhutshilo

Ndo Takalela U Vhumba Vhukonani Na Vhathu Vhahulwane Vho Ṱalifhaho

Muanetsheli Ndi Elva Gjerde

Miṅwahani i ṱoḓaho u vha 70 yo fhiraho, muṅwe muthu we a vha o dalela khotsi anga o amba zwiṅwe zwithu zwe zwa shandula tshoṱhe vhutshilo hanga. U thoma nga ḽeneḽo ḓuvha ḽi swayeaho, hu na vhaṅwe vhathu vhe na vhone vha kwama vhutshilo hanga. Tshifhingani tshenetshi tshoṱhe, ndo vhumba vhushaka ho khetheaho vhune nda vhu dzhia vhu ha ndeme vhukuma. I ri ni ndi ni ṱalutshedze.

NDO bebelwa Sydney, ngei Australia nga 1932. Vhabebi vhanga vho vha vha tshi tenda kha Mudzimu, fhedzi vha sa dzheni kereke. Mme anga vho mpfunza uri Mudzimu o ntsedza tshifhinga tshoṱhe, nahone o lugela u nṱarafa arali ndi sa pfi. Zwenezwi zwo ita uri ndi ofhe Mudzimu. Fhedzi ndo vha ndi na dzangalelo kha Bivhili. Musi mme-muhulu wanga vha tshi ri dalela nga mafhelo a vhege, vho vha vha tshi mmbudza mafhungo manzhi a takadzaho a re Bivhilini. Ndo vha ndi tshi lavhelela uri vha ri dalele.

Musi ndi miṅwahani ya vhufumi, khotsi anga vho vhala bugu dze mme anga vha dzi ṋewa nga muṅwe mukegulu we a vha e muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova. Vho takadzwa vhukuma nga zwe vha zwi vhala kha dzenedzo khandiso dza Vhukriste nahone vha tenda u farelwa pfunzo ya Bivhili nga Ṱhanzi dza Yehova. Nga ḽiṅwe ḓuvha nga madekwana musi pfunzo yavho i tshi khou bvela phanḓa, khotsi anga vho nngwanedza ndo thetshelesa. Vho vha vha tshi khou ṱoḓa u mpandela uri ndi ye u eḓela, fhedzi mueni wavho o mbo ḓi ri, “Kha vha litshe Elva a dzule-vho na ene a thetshelese.” Zwe zwa ambiwa nga onoyo mueni zwo vha u thoma ha nḓila yanga ntswa ya vhutshilo na vhukonani hanga na Mudzimu wa ngoho—Yehova.

Nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo, nṋe na khotsi anga ro thoma u ya miṱanganoni ya Vhukriste. Zwe vha zwi guda zwo ita uri vha ite tshanduko vhutshiloni havho. Vho thoma u kona u langa tsinyuwo. Zwenezwi zwo ita uri mme anga na khaladzi anga Frank na vhone vha thome u ya miṱanganoni. * Ro ita mvelaphanḓa roṱhe ri vhaṋa, nahone ra fheleledza ro lovhedzwa ra vha Ṱhanzi dza Yehova. U bva tsheetsho, hu na vhathu vhanzhi vhahulwane vhe vha nṱuṱuwedza vhutshiloni hanga.

MUSHUMO WE NDA U KHETHA

Miṅwahani yanga ya vhufumi, ndo vha ndi tshi vhumba vhukonani na vhathu vhahulwane tshivhidzoni. Muṅwe wavho ndi Alice Place, wahashu wa tshisadzini wa mulala we a dalela muṱa wa hashu lwa u tou thoma. Ndo vha ndi tshi mu dzhia sa makhulu wanga. Alice o nngudisa vhuḓinḓani ha tsimu na u nṱuṱuwedza uri ndi swikelele tshipikwa tsha u lovhedzwa. Musi ndi na miṅwaha ya 15, ndo tshi swikelela.

Ndo dovha nda vhumba vhukonani na vhavhingani vha vhalala, Percy na Madge Dunham. U ṱwa navho zwo kwama vhumatshelo hanga nga nḓila khulwane. Ndo vha ndi tshi funa mbalo, nahone ndo ḓiimisela u vha mudededzi wa mbalo. Percy na Madge vho shuma sa vharumiwa ngei Latvia nga vho-1930. Musi Nndwa ya Shango  ya Vhuvhili i tshi thoma ngei Yuropa, vho rambiwa u yo shuma Bethele ya Australia i re vhukati ha ḓorobo ya Sydney. Percy na Madge vho vha vhe na dzangalelo ḽa vhukuma kha nṋe. Vho mmbudza tshenzhelo nnzhi dzi takadzaho dze vha ḓiphina ngadzo mushumoni wa vhurumiwa. Ndo kona u vhona uri u gudisa vhathu Bivhili zwi ḓo fusha nga maanḓa u fhira u gudisa vhathu mbalo. Ngauralo, ndo mbo ḓi ita phetho ya u vha murumiwa.

Vha ha Dunham vho nṱuṱuwedza uri ndi ḓilugiselele tshumelo ya vhurumiwa nga u vha muvulanḓila. Nga zwenezwo, nga 1948 musi ndi na miṅwaha ya 16, ndo ṱanganela na vhaṅwe vhaswa vha fumi vhe vha vha vhe vhavulanḓila vho takalaho tshivhidzoni tsha hashu tsha Hurstville, ngei Sydney.

Miṅwahani miṋa ye ya tevhela, ndo vula nḓila kha dziṅwe ḓorobo nṋa—dzoṱhe dzi re ngei New South Wales na ngei Queensland. Mugudiswa wanga wa u thoma wa Bivhili ndi Betty Law (we a malwa ha Remnant). Betty o vha e na lufuno, nahone a tshi mphira nga miṅwaha mivhili. Nga murahu o vha mushumisani na nṋe mushumoni wa vhuvulanḓila ngei ḓoroboni ya Cowra, hu re khilomithara dzi ṱoḓaho u vha 230 vhukovhela ha ḓorobo ya Sydney. Naho ro vula nḓila roṱhe lwa tshifhinganyana, nṋe na Betty ri kha ḓi vha dzikhonani u swika na ṋamusi.

Musi ndi tshi avhelwa u vha muvulanḓila o khetheaho, ndo mbo ḓi pfulutshela ngei Narrandera—ḓoroboni i re khilomithara dza 220 tshipembe-vhukovhela ha ḓorobo ya Cowra. Mushumisani wanga muswa o vha e Joy Lennox (we a malwa ha Hunter), nahone o vha e muvulanḓila a fhiseaho we na ene a vha a tshi mphira nga miṅwaha mivhili. Ḓoroboni yeneyo ho vha hu nṋe nae fhedzi Dziṱhanzi. Nṋe na Joy ro vha ri tshi dzula na Ray na Esther Irons, vhavhingani vha re na mafunda. Vho vha vhe na dzangalelo kha mafhungo-ngoho u katela na murwa wavho na vhananyana vhavho vhararu. Vhukati ha vhege, Ray na murwa wawe vho vha vha tshi shuma bulasini ḽa nngu na goroi nnḓa ha ḓorobo, ngeno Esther na vhananyana vhawe vha tshi langa nnḓu ine ya hiriswa. Nga Swondaha iṅwe na iṅwe, nṋe na Joy ro vha ri tshi bikela muṱa wa ha Iron u katela na vhaṅwe vhahiri vha ṱoḓaho u vha 12—vhane vha shuma zwidimelani. U ita mishumo yeneyo zwo vha zwi tshi ri thusa u badela rennde. Nga murahu ha musi ro no kunakisa, ro vha ri tshi vha na ngudo ya Tshiingamo ya vhege iṅwe na iṅwe na muṱa wa ha Iron. Ray, Esther na vhana vhavho vhaṋa vho ṱanganedza mafhungo-ngoho, nahone vha vha miraḓo ya u thoma ya Tshivhidzo tsha Narrandera.

Nga 1951, ndo ya buthanoni ḽa Ṱhanzi dza Yehova ngei Sydney. Musi ndi henefho, ndo ya muṱanganoni wa vhavulanḓila vha re na dzangalelo ḽa tshumelo ya vhurumiwa. Ho vha hu na vhathu vha fhiraho 300 muṱanganoni wonoyo we wa vha wo farelwa denndeni ḽihulwane. Nathan Knorr a bvaho Bethele ya Brooklyn o haseledza na tshigwada tshenetsho, nahone a amba uri hu na ṱhoḓea yo ṱavhanyiswaho ya u huwelela mafhungo maḓifha shangoni ḽoṱhe. Ro thetshelesa zwoṱhe zwe a amba. Vhavulanḓila vhanzhi vhe vha vha vhe muṱanganoni wonoyo vho ya u yo huwelela ngei South Pacific na huṅwe fhethu. Ndo takalela vhukuma uri ndo vha ndi muṅwe wa vhathu vha ngei Australia vha 17 vhe vha rambiwa u ya kilasini ya vhu-19 ya Tshikolo tsha Gilead nga 1952. Ndo vha ndi na miṅwaha ya 20 fhedzi, musi muloro wanga wa u dzhenela tshumelo ya vhurumiwa u tshi ḓadzea!

MUSI NDI TSHI TEA U KHWINISWA

Zwe ra zwi guda ngei Gilead na vhukonani he nda vhu vhumba na vhaṅwe zwo engedza nḓivho yanga ya Bivhili na u khwaṱhisa lutendo lwanga, fhedzi zwo dovha zwa kwama vhumuthu hanga nga nḓila khulwane vhukuma. Ndo vha ndi tshee muswa nahone ndi tshi lavhelela zwinzhi kha nṋe muṋe na kha vhaṅwe vhathu, ndi tshi ṱoḓa uri vha vhe vho fhelelaho. Maṅwe mavhonele anga o vha o kalula. Sa tsumbo, musi ndi tshi vhona Wahashu Knorr a tshi khou tamba bola na vhaswa vhane vha shuma ngei Bethele, a tho ngo kholwa zwe nda zwi vhona.

Vhagudisi vha ngei Gilead—vhoṱhe vha re vhanna vha vhuṱali na vha re na tshenzhelo vho zwi ṱhogomela uri zwithu zwo vha zwi sa khou nndelutshela. Vho vha na dzangalelo kha nṋe nahone vha nthusa uri ndi shandule mavhonele anga. Nga zwiṱuku nga zwiṱuku, ndo thoma u vhona Yehova sa Mudzimu a re na lufuno na ane a livhuha, hu si ane a lavhelela zwine ra si kone u zwi swikelela. Vhaṅwe vhe nda vha ndi tshi dzhena navho kilasini  na vhone vho nthusa. Ndi kha ḓi humbula muṅwe wavho a tshi ri kha nṋe: “Elva, Yehova ho ngo ri lavhelesa o fara tshibonda. Ni songo ḓikonḓisela vhutshilo nga heyi nḓila!” Maipfi awe o nkwama mbilu.

Musi ro no ṱhaphudza Gilead, nṋe na vhaṅwe vhagudiswa vhaṋa vha kilasini yanga ro avhelwa u yo shuma Namibia, ngei Afurika. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, ro vha ri tshi khou fara pfunzo dza Bivhili dzi fhiraho 80. Ndo vha ndi tshi funa Namibia na vhutshilo ha vhurumiwa, fhedzi ndo vha ndi tshi khou funana na muṅwe we ra vha ri kilasini nthihi nae ngei Gilead, we a vha o avhelwa u shuma Switzerland. Musi ndo no fhedza ṅwaha Namibia, ndo mbo ḓi pfulutshela ngei Switzerland u itela u vha tsini na mufunwa wanga. Musi ro no vhingana, ndo tikedza munna wanga mushumoni wawe wa u vha mulavhelesi wa ḽiisela.

MUSI NDI TSHI SEDZANA NA VHULEME

Nga murahu ha u fhedza miṅwaha miṱanu i takadzaho vhukuma mushumoni wa ḽiisela, ro mbo ḓi rambiwa u yo shuma Bethele ya Switzerland. Kha muṱa wa Bethele wa henefho, ndo takalela vhukuma u vha vhukati ha vhahashu vhanzhi vha tshinnani na vha tshisadzini vho aluwaho na vho vhibvaho muyani.

Nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo, ndo pfa mafhungo a tshusaho. Ndo wanulusa uri munna wanga ho ngo fulufhedzea kha nṋe na kha Yehova. O mbo ḓi nṱutshela. Ndo pfa vhuṱungu vhuhulwane! A thi ḓivhi uri ndo vha ndi tshi ḓo kona hani u sedzana na vhuimo honoho nga nnḓa ha thikhedzo na lufuno lwa khonani dzanga dzo no aluwaho dza muṱa wa Bethele. Vho nthetshelesa musi ndi tshi ṱoḓa u amba nga hazwo, nahone vha nnditsha nda awela musi ndi tshi ṱoḓa u awela. Maipfi avho a khuthadzaho na nyito dzavho dza lufuno zwo ntikedza musi ndi tshi khou pfa vhuṱungu vhuhulwane, zwa dovha zwa nthusa uri ndi sendele tsini-tsini na Yehova.

Ndo dovha nda humbula maipfi e a ambiwa miṅwahani ya nga phanḓa nga vhathu vhahulwane vha re na vhuṱali vhe vha sedzana na milingo. Maipfi eneo o vha a tshi katela zwe zwa vhuya zwa ambiwa nga Madge Dunham. O vhuya a mmbudza uri: “Elva, musi ni tshi khou shumela Yehova ni ḓo sedzana na milingo minzhi, fhedzi i konḓesaho kha yoṱhe ndi ine ya ḓo ḓiswa nga vhathu vha re tsini-tsini na inwi. Musi ni tshi sedzana na milingo yeneyo, sendelani tsini na Yehova. Ni songo hangwa uri ni shumela ene, hu si vhathu vha songo fhelelaho!” Nyeletshedzo ya Madge yo nthusa u sedzana na zwenezwo zwifhinga zwi konḓaho. Ndo mbo ḓi ḓiimisela uri ndi nga si vhuye nda tendela vhukhakhi ha munna wanga vhu tshi ita uri ndi fhandekane na Yehova.

Nga u ya ha tshifhinga, ndo mbo ḓi ita phetho ya u vhuyelela Australia u itela u vula nḓila ndi tsini na muṱa wa hashu. Musi ndi lwendoni lwa u ya hayani nga tshikepe, ndo ḓiphina nga khaseledzo dza Bivhili na tshigwada tsha vhathu vhe vha vha vhe tshikepeni. Kha tshenetsho tshigwada ho vha hu na muṅwe munna a sa ambesi ane a bva Norway ane a pfi Arne Gjerde. O takalela zwe a zwi pfa. Nga murahu Arne o dalela nṋe na muṱa wa hashu ngei Sydney. O ita mvelaphanḓa ya lwa muya nga u ṱavhanya nahone a ṱanganedza mafhungo-ngoho. Nga 1963, ndo vhingana na Arne, nahone nga murahu ha miṅwaha mivhili ro mbo ḓi wana ṅwana wa mutukana ane a pfi Gary.

U SEDZANA NA VHUṄWE VHULEME

Nṋe na Arne, na Gary ro ḓiphina nga vhutshilo ha muṱa vhu takadzaho. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, Arne o engedza nnḓu yashu u itela uri ri kone u dzula na vhabebi vhanga vha vhalala. Naho zwo ralo, musi ro no fhedza miṅwaha ya rathi ro vhingana, ro sedzana na vhuṅwe vhuleme. Arne o wana uri u na khentsara ya vhuluvhi. Ndo vha ndi tshi mu dalela ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vhuongeloni musi a tshi khou wana ngalafho ya radiation. O fhedza tshifhinga tshilapfu a tshi khou ita mvelaphanḓa yavhuḓi, fhedzi tshiimo tshawe tsho mbo ḓi ṋaṋa nahone a farwa nga vhulwadze ha u oma lurumbu.  Ndo vhudzwa uri o salelwa nga vhege dzi si gathi fhedzi uri a fe. Naho zwo ralo, Arne o fhedza tshifhinga tshilapfu. O fheleledza o vhuya hayani he nda mu ṱhogomela hone nahone nga zwiṱuku nga zwiṱuku mutakalo wawe wo vha khwine. Nga u ya ha tshifhinga, o vha a tshi vho kona u dovha a tshimbila na u ita miṅwe mishumo yawe sa muhulwane wa tshivhidzo. U vha hawe muthu ane a dzula o ḓitakalela na a re na miswaswo zwo thusa u ita uri a vhe khwine, nahone zwo ita uri u mu ṱhogomela zwi leluwe.

Nga 1986 nga murahu ha miṅwaha minzhi, mutakalo wa Arne wo dovha wa ṋaṋa. Nga tshenetsho tshifhinga vhabebi vhanga vho vha vho no lovha, nahone ro vha ro no pfulutshela dzinguni ḽo nakaho ḽa Blue Mountains tsini na Sydney, zwe zwa ita uri ri vhe tsini na khonani dzashu. Nga murahu, Gary o vhinga Karin, wahashu wa tshisadzini wavhuḓi, nahone vha humbela uri ri ḓe ri dzule navho. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, roṱhe ro pfulutshela nḓuni ye ya vha i siho kule na he nṋe na Arne ra vha ri tshi dzula hone.

Miṅwedzini ya 18 ya u fhedza vhutshiloni hawe, Arne o vha a tshi dzula e mmbeteni, nahone a tshi tea u ṱhogomelwa tshifhinga tshoṱhe. Samusi ndo vha ndi tshi dzula ndi hayani tshifhinga tshinzhi, ndo vha ndi tshi fhedza awara mbili ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ndi tshi khou guda Bivhili na khandiso dzo thewaho Bivhilini. Nga zwenezwo zwifhinga zwa u guda, ndo wana nyeletshedzo nnzhi nga ha nḓila ine nda nga sedzana ngayo na vhuimo hanga. Ndo vha ndi tshi ita na u dalelwa nga vhalala vha tshivhidzoni tshashu—nahone vhaṅwe vhavho vho vha vho no ḓi sedzana na milingo i fanaho. U nndalela havho zwo nkhwaṱhisa vhukuma! Arne o lovha nga April 2003 e na fulufhelo ḽa mvuwo.

THIKHEDZO YANGA KHULWANE

Musi ndi tshee muswa ndo vha ndi tshi lavhelela zwinzhi kha nṋe muṋe na kha vhaṅwe vhathu. Fhedzi ndo guda uri vhutshilo a vhu anzeli u tshimbila nga nḓila ine ra lavhelela ngayo. Ndo ḓiphina nga phaṱhutshedzo nnzhi nahone nda konḓelela milingo mihulwane mivhili—u sa fulufhedzea ha munna wanga wa u thoma na u felwa nga muṅwe. Vhutshiloni hanga hoṱhe, ndo eletshedzwa na u tikedzwa nga vhathu vho fhamba-fhambanaho. Thikhedzo khulwane ndo i wana kha Yehova Mudzimu a re “Wa-Kale Wa-Maḓuvha.” (Dan. 7:9) Nyeletshedzo yawe yo vhumba vhumuthu hanga na u ita uri ndi kone u tshenzhela zwithu zwi takadzaho mushumoni wa vhurumiwa. Musi hu tshi vha na vhuleme, ‘vhuthu ha Yehova ho ntika, nahone mbilu yanga yo ḓi takadzwa nga phumudzo dzawe.’ (Ps. 94:18, 19) Ndo dovha nda ḓiphina nga lufuno na thikhedzo ya vha muṱa wanga na ya ‘khonani dze dza vha ṱhama dza maḓuvha oṱhe; dza vha mukomana we nda bebelwa ene nga ḓuvha ḽa khombo.’ (Mir. 17:17) Vhanzhi kha vhenevha ndi vhathu vhahulwane vha re na vhuṱali.

Musimulalushaka Yobo o ri: “Vhuṱali vhu kha vha maḓuvha; u lalama hu kha nḓivho.” (Yobo 12:12) Musi ndi tshi sedza vhutshilo hanga, ndi tendelana tshoṱhe na ndimana yeneyi. Nyeletshedzo dza vhathu vhahulwane vha re na vhuṱali dzo nthusa, khuthadzo yavho yo ntikedza, nahone vhukonani havho ho ita uri vhutshilo hanga vhu takadze. Ndi livhuha vhukuma uri ndo vhumba vhukonani navho.

Zwino samusi ndi na miṅwaha ya 80, na ṋne ndo no vha mulala. Zwe nda zwi tshenzhela zwo ita uri ndi ṱhogomele nga maanḓa ṱhoḓea dzine vhaṅwe vhalala vha vha nadzo. Ndi kha ḓi funa u vha dalela na u vha thusa. Fhedzi ndi a takalela na u ṱwa na vhathu vhaswa. U vha havho na mafulufulu zwi a ntakadza nahone u fhisea havho zwi ita uri na nṋe ndi fhisee. Musi ndi tshi ṱhogomela uri vhaswa vha khou ṱoḓa nyeletshedzo yanga kana thikhedzo, ndi wana zwi tshi vhuyedza u vha thusa.

[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]

[Tshifanyiso kha siaṱari 14]

Musi ndi tshi khou vula nḓila na Joy Lennox ngei Narrandera

[Tshifanyiso kha siaṱari 15]

Elva e na miraḓo ya muṱa wa Bethele ya Switzerland nga 1960

[Tshifanyiso kha siaṱari 16]

A tshi khou ṱhogomela Arne ane a khou lwala