Nganeavhutshilo

Yehova O Nngudisa U Ita Zwine A Zwi Funa

Muanetsheli ndi Max Lloyd

Ho vha hu nga maṅwe madekwana nga 1955. Ndo vha ndi na murumiwa nga nṋe ngei Paraguay Amerika Tshipembe he ra vha ro avhelwa u shuma hone. Nnḓu ye ra vha ri khayo yo mbo ḓi tangwa nga vhagwalabi vho sinyuwaho vhukuma vhe vha vha vha tshi khou ṱavha mikosi vha tshi ri: “Mudzimu washu u na ḓora ḽa malofha, nahone u khou ṱoḓa malofha a vhabvannḓa.” Zwo ḓa hani uri vhabvannḓa vha vhe henefho fhethu?

YEHOVA o thoma u nngudisa u ita zwine a zwi funa miṅwahani minzhi yo fhiraho ngei Australia he nda alutshela hone. Nga 1938, hu na muṅwe wa Ṱhanzi we a ṋea khotsi anga bugu ine ya pfi Enemies. Khotsi anga na mme anga vho vha vho kulwa nungo nga nyito dza vhafunzi, vhe vha vha vha tshi amba uri zwiṅwe zwipiḓa zwa Bivhili ndi dzingano. Nga murahu ha ṅwaha, vhabebi vhanga vho sumbedza u ḓiṋekedza havho kha Yehova nga ndovhedzo. U bva nga tshenetsho tshifhinga, u ita zwine Yehova a zwi funa zwo vha zwone zwi ḓaho u thoma vhutshiloni ha muṱa wahashu. Khaladzi anga Lesley we a vha a tshi mphira nga miṅwaha miṱanu na ene o mbo ḓi lovhedzwa, nahone nṋe nda lovhedzwa nga 1940 musi ndi na miṅwaha ya ṱahe.

Nga u ṱavhanya nga murahu ha Nndwa ya Shango ya Vhuvhili, mushumo wa u gandisa na u phaḓaladza khandiso dza Bivhili dza Ṱhanzi dza Yehova ngei Australia wo mbo ḓi thivhelwa. Nga zwenezwo, musi ndi tshi kha ḓi vha muṱuku ndo guda u ṱalutshedza lutendo lwanga ndi tshi shumisa Bivhili fhedzi. Ndo vha ndi na mukhuvha wa u ya na Bivhili yanga tshikoloni u itela u vha sumbedza zwiitisi zwanga zwa u sa losha fulaga kana u tikedza nndwa dza dzitshaka.—Ek. 20:4, 5; Mat. 4:10; Yoh. 17:16; 1 Yoh. 5:21.

Vhane nda dzhena navho tshikolo vho vha vha sa funi u ṱwa na nṋe ngauri vho vha vha tshi ri ndi “ṱholi ya Vhadzheremane.” Nga tshenetshiḽa tshifhinga, ho vha hu tshi kha ḓi sumbedzwa dzimuvi tshikoloni. Musi muvi u sa athu thoma, muṅwe na muṅwe o vha a tshi fanela u takuwa a imba luimbo lwa lushaka. Musi ndi sa takuwi na vhaṅwe, vhatukana vhavhili kana vhararu vho vha vha tshi ntakusa nga u tou kokodza mavhudzi anga. Ndo fheleledza ndo pandelwa tshikoloni nga nṱhani ha u farelela kha zwine nda zwi tenda zwi bvaho Bivhilini. Naho zwo ralo, ndo guda dziṅwe thero ndi hayani.

TSHIPIKWA TSHE NDA FHELELEDZA NDO TSHI SWIKELELA

Ndo vha ndo ḓivhetshela tshipikwa tsha uri musi ndi tshi vha na miṅwaha ya 14 ndi ḓo thoma vhuḓinḓa ha tshifhinga tsho ḓalaho sa muvulanḓila. Nga zwenezwo, a zwo ngo ntakadza musi vhabebi vhanga vha tshi mmbudza uri ndi fanela u thoma nda wana mushumo. Vho kombetshedza uri ndi fanela u badela rennde hayani, fhedzi vha fulufhedzisa uri musi ndi tshi vha na miṅwaha ya 18, ndi nga thoma u vula nḓila. Zwenezwi zwo ita uri ri haseledze muholo wanga tshifhinga tshoṱhe. Ndo vha ndi tshi vha vhudza uri ndi ṱoḓa u vhulunga tshelede yanga ya muholo u itela musi ndi tshi thoma u vula nḓila, fhedzi vho vha vha tshi nnzhiela yone.

Musi tshifhinga tsha uri ndi thome u vula nḓila tshi  tshi swika, vhabebi vhanga vho dzula na nṋe fhasi vha nṱalutshedza uri tshelede yoṱhe ye nda vha ndi tshi vha ṋea yone vho i vhulunga banngani. Vho mbo ḓi nṋea yone yoṱhe u itela uri ndi kone u renga zwiambaro na zwiṅwe zwithu zwine nda ḓo zwi ṱoḓa musi ndi tshi khou vula nḓila. Vho vha vha tshi khou nngudisa uri ndi fanela u kona u ḓiṱhogomela, hu si u lavhelela vhaṅwe uri vha nṱhogomele. Musi ndi tshi elekanya nga hazwo, zwe vha nngudisa zwone zwo mmbuyedza vhukuma.

Musi nṋe na Lesley ri tshi kha ḓi aluwa, vhavulanḓila vho vha vha tshi anzela u dzula na muṱa wahashu nahone ro vha ri tshi ḓiphina vhukuma nga u ṱanganela navho vhuḓinḓani. Mafhelo a vhege o vha a tshi shumiselwa u ita vhuḓinḓa ha nnḓu nga nnḓu, u huwelela tshiṱaraṱani, na u fara pfunzo dza Bivhili. Nga tshenetsho tshifhinga, muhuweleli wa tshivhidzo o vha a tshi fanela u swikelela awara dza 60 nga ṅwedzi. Mme anga vho vha vha tshi anzela u swikelela awara dzenedzo, nahone vho vhetshela nṋe na Lesley tsumbo yavhuḓi vhukuma.

U VULA NḒILA NGEI TASMANIA

Mushumo wanga wa u thoma sa muvulanḓila wo vha u ngei tshiṱangadzimeni tsha Tasmania he nda shuma hone na khaladzi anga na munna wawe. Naho zwo ralo, vho mbo ḓi ṱavhanya vha ṱuwa u itela u yo thoma kilasi ya vhu-15 ya Tshikolo tsha Gilead. Ndo vha ndi na ṱhoni nahone ndi sa athu vhuya nda vha kule na hayani. Vhaṅwe vhathu vho vha vha tshi humbula uri ndi ḓo dzula henefho miṅwedzi miraru fhedzi. Fhedzi nga 1950, hu sa athu fhela na ṅwaha ndo mbo ḓi vhewa u vha mulavhelesi a ingamelaho, ane zwino a ḓivhiwa sa mudzudzanyi wa tshigwada tsha vhahulwane. Nga murahu, ndo mbo ḓi vhewa sa muvulanḓila o khetheaho, nahone ha mbo ḓi swika muṅwe wahashu muswa we a vha a tshi ḓo vha mushumisani na nṋe.

Ro vha ro avhelwa ḓoroboni i si na Dziṱhanzi ya migodi ine ha bwiwa khayo tsimbi-tswuku. Ro swika henengei nga bisi nga masiari. Nga madekwana a u thoma ro eḓela hodelani ya kale. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, musi ri tshi khou huwelela nnḓu nga nnḓu, ro vhudzisa vhoṋemiḓi arali hu na rumu ine ya khou hiriswa. Musi ḓuvha ḽi tshi vho kovhela, muṅwe muthu o ri vhudza uri nnḓu ya mufunzi i re tsini na kereke ya Presbyterian a i dzuli muthu, nahone a ri ndi khwine ri tshi amba na onoyo mufunzi. Onoyo mufunzi o vha a tshi sumbedza u vha na vhukonani, nahone o mbo ḓi tenda uri ri dzule nḓuni yawe. Zwo vha zwi songo ḓowelea uri ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ri bva nḓuni ya mufunzi u itela u ya u huwelela.

Vhathu vha tsimuni yeneyo vho vha vha tshi aravha zwavhuḓi. Ro vha ri tshi vha na khaseledzo dzavhuḓi nahone ro thoma pfunzo dza Bivhili nnzhi. Musi vhalanguli vha kereke vha tshi pfa uri Ṱhanzi dza Yehova dzi khou dzula nḓuni ya mufunzi, vho amba uri onoyo mufunzi u fanela u ri pandela nga u bonya ha iṱo. Ro mbo ḓi dovha ra ḓiwana ri si na vhudzulo.

Nga ḓuvha ḽi tevhelaho musi ro no huwelela u swika nga masiari, ro thoma u ṱoḓa fhethu hune ra nga eḓela hone. Ro wana fhethu ha u khuda kha tshiṅwe tshitediamu. Ro dzumba phuthumennde dzashu henefho, ra vhuyelela tsimuni. Ḽo vha ḽi tshi vho thoma u swifhala, fhedzi ro ita phetho ya u dalela miḓi i si gathi yo salaho tshiṱaraṱani tshenetsho. Kha muṅwe muḓi, muṅwe munna o ri ṋea vhudzulo kha kuḓu kwa kamara mbili ku re dzharaṱani yawe.

 MUSHUMO WA ḼIISELA NA U YA GILEAD

Nga murahu ha miṅwedzi ya malo ri tshi khou huwelela henefho, ndo wana vhurifhi vhu bvaho kha davhi ḽa Australia ha uri ndi vhe mulavhelesi wa ḽiisela. Zwenezwi zwo ntshusa vhukuma samusi ndo vha ndi na miṅwaha ya 20 fhedzi. Musi ndo no gudiswa vhege dzi si gathi, ndo mbo ḓi thoma u dalela zwivhidzo tshifhinga tshoṱhe u itela u zwi ṱuṱuwedza. Vhathu vhoṱhe vho vha vhe vhahulwane kha nṋe, fhedzi a vho ngo nyadza uri ndi muṱuku, nahone vho ṱhonifha mushumo wanga.

Zwivhidzo zwe ra vha ri tshi zwi dalela zwo vha zwi sa fani na luthihi! Nga iṅwe vhege ndo vha ndi tshi tshimbila nga bisi, nga iṅwe nda tshimbila nga tshidimela, nga iṅwe nda tshimbila nga goloi, kana nda ṋamela thuthuthu ndo fara phuthumennde na bege ya tsimu. Zwo vha zwi tshi takadza vhukuma u dzula na dziṅwe Ṱhanzi. Muṅwe mulavhelesi a ingamelaho o vha a tshi khou ṱoḓa nga maanḓa uri ndi dzule nḓuni yawe, naho yo vha i sa athu fhela u fhaṱiwa. Nga yeneyo vhege, ndo eḓela fhethu ha u ṱambela, fhedzi vhege yeneyo yo fhela roṱhe ro fhaṱea vhukuma muyani.

Nga 1953 ndo dovha nda mangala vhukuma musi ndi tshi wana fomo ya u ṅwalisela kilasi ya vhu-22 ya Tshikolo tsha Gilead. Ndo vha ndo takala fhedzi hu na zwine zwa mmbilaedzisa. Tshiitisi ndi uri musi khaladzi anga na munna wawe vha tshi ṱhaphudza tshikoloni tsha Gilead nga ḽa 30 July, 1950, vho mbo ḓi avhelwa ngei Pakistan. Hu sa athu fhela na ṅwaha, Lesley o mbo ḓi lwala nahone a lovha e henengei. Zwino ndo vha ndi tshi khou ḓivhudzisa uri vhabebi vhanga vha ḓo ḓipfa hani, samusi na nṋe ndi tshi ḓo rumelwa kha tshiṅwe tshipiḓa tsha ḽifhasi nga u ṱavhanya musi ndi tshi ṱhaphudza. Naho zwo ralo, vho mbo ḓi ri: “Tshimbilani ni yo shumela Yehova huṅwe na huṅwe hune a ni livhisa hone.” A tho ngo tsha dovha nda vhona khotsi anga. Vho lovha mafheloni a vho-1950.

Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, ndo ṋamela tshikepe na vhaṅwe vhane vha bva ngei Australia, ri tshi khou fara lwendo lwa vhege dza rathi lwa u ya ngei Ḓoroboni ya New York. Musi ri nḓilani, ro vha ri tshi vhala Bivhili, ri tshi guda, na u huwelela kha vhaṋameli nga riṋe. Musi ri sa athu ya hune tshikolo tsha farelwa hone ngei South Lansing, New York, ro thoma ra ya buthanoni ḽa tshaka dzoṱhe ḽe ḽa farelwa Yankee Stadium nga July 1953. Ho vha na vhathu vha 165 829 buthanoni ḽeneḽo!

Kilasi yashu ya Gilead yo vha i na vhagudiswa vha 120 vha bvaho mashangoni o fhamba-fhambanaho. Ro vhudzwa uri ro avhelwa u yo shuma ngafhi nga ḓuvha ḽe ra ṱhaphudza ngaḽo. Ro mbo ḓi gidimela ḽaiburari ya Gilead nga u ṱavhanya nga hune zwa konadzea ngaho u itela u guda nga ha mashango e ra avhelwa khao. Ndo guda uri shango ḽa Paraguay ḽe nda avhelwa khaḽo, ḽi ḓivhelwa nndwa dza zwa politiki. Musi ro no swika henengei, nga maṅwe matsheloni ndo vhudzisa vhaṅwe vharumiwa uri madekwe ho vha hu tshi khou “pembelelwa” mini. Vho sea vha ri: “Ndi hone no tshenzhela lwa u thoma musi vhathu vha tshi vutshelana. Sedzani uri hu khou itea mini afho muṋangoni.” Musi ndi tshi sedza ho vha ho ḓala maswole fhethu hoṱhe!

TSHENZHELO I SWAYEAHO

Kha tshiṅwe tshiitea ndo ṱuwa na mulavhelesi wa ḽiisela ra yo dalela tshivhidzo tshi re kule u itela u vha sumbedza filimu ine ya pfi The New World Society in Action. Ro fhedza awara dza malo kana dza ṱahe ri  lwendoni, nahone ro thoma ra tshimbila nga tshidimela, ra ṋamela bere i re na gariki, ra dovha ra ṋamela gariki ine ya khou kokodzwa nga phulu. Ro vha ro hwala generator na mutshini wa u sumbedza dzimuvi. Musi ro no swika hune ra khou ya hone, ro fhedza ḓuvha ḽi tevhelaho ri tshi khou dalela bulasi dzo fhamba-fhambanaho u itela u ramba vhathu vhoṱhe uri vha ḓe vha ṱalele filimu nga madekwana eneo. Ho ḓa vhathu vha 15.

Musi ro no ṱalela filimu yeneyo mimunithi i ṱoḓaho u vha 20, ro vhudzwa uri ri dzhene ngomu nḓuni nga u ṱavhanya. Ro dzhia mutshini ra mbo ḓi dzhena nḓuni. Musi ro no vha ngomu ro pfa vhanna vha tshi khou ṱavha mikosi, vha tshi khou thuntsha, na u tshina vha tshi ri: “Mudzimu washu u na ḓora ḽa malofha, nahone u khou ṱoḓa malofha a vhabvannḓa.” Ho vha hu na vhabvannḓa vhavhili henefho, nahone ndo vha ndi muṅwe wavho! Vhe vha ḓa u ṱalela filimu vho thivhela tshigwada tshenetsho uri tshi si dzhene nḓuni. Fhedzi vhenevho vhagwalabi vho mbo ḓi vhuya nga iri ya vhuraru nga maḓautsha vha tshi khou thuntsha nahone vha fulufhedzisa uri vha ḓo ri wana nga masiari musi ri tshi ya ḓoroboni.

Vhahashu vha tshinnani vho mbo ḓi kwamana na muhulwane wa mapholisa, nahone a ḓa nga masiari na bere mbili u itela u ri isa ḓoroboni. Musi ri nḓilani, tshifhinga tshoṱhe musi ri tshi sendela tsini na ḓaka kana miri, o vha a tshi bvisa tshigidi tshawe a fhirela phanḓa u itela u ṱola fhethu hune ra ḓo fhira hone. Ndo zwi ṱhogomela uri bere ndi tshiṋamelwa tsha ndeme, ngauralo na nṋe nga murahu ndo renga yanga.

HU SWIKA VHAṄWE VHARUMIWA

Mushumo wa u huwelela wo bvela phanḓa hu sa londwi u pikiswa nga vhafunzi. Nga 1955 ho swika vharumiwa vhaṱanu. Kha tshenetsho tshigwada ho vha hu na Elsie, wahashu wa tshisadzini ane a bva ngei Canada we a ṱhaphudza kilasini ya vhu-25 ya Gilead. Ro shuma roṱhe lwa tshifhinganyana ofisini ya davhi musi a sa athu avhelwa u yo shuma kha iṅwe ḓorobo. O vha o kumedza vhutshilo hawe u itela u shumela Yehova, nahone vhabebi vhawe a vho ngo mu thusa na luthihi samusi vha songo vhuya vha ṱanganedza mafhungo-ngoho. Nga ḽa 31 December 1957, nṋe na Elsie ro vhingana, ra dzula ri vhavhili nḓuni ya vharumiwa ngei tshipembe ha Paraguay.

Nnḓu ye ra vha ri tshi dzula khayo yo vha i si na bommbi dza maḓi, fhedzi ho vha hu na tshisima nga murahu ha nnḓu. Ho vha hu si na shawara kana bunga nga ngomu, hu si na mutshini wa u kuvha, na firidzhi. Zwiḽiwa zwine zwa ṱavhanya u tshinyala zwo vha zwi tshi tea u rengwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Fhedzi u tshila vhutshilo honoho vhu leluwaho, na u vha na vhushaka ha lufuno na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini tshivhidzoni zwo ita uri tshenetshi tshifhinga tshi vhe tshi takadzaho vhukuma mbinganoni yashu.

 Nga 1963, musi ro ya u dalela mme anga ngei Australia, vho mbo ḓi farwa nga vhulwadze ha mbilu, nahone zwi vhonala u nga zwo itiswa nga u takalesa musi vha tshi vhona murwa wavho, we vha fhedza miṅwaha ya fumi vha sa athu mu vhona. Musi tshifhinga tshi tshi swika tsha uri ri vhuyelele mushumoni washu ngei Paraguay, ro vha ri tshi fanela u ita phetho ya ndeme vhukuma vhutshiloni hashu. Naa ro vha ri tshi ḓo vhuyelela mushumoni washu une ra u funa ngei Paraguay, ra sia mme anga vhuongeloni ri na fulufhelo ḽa uri hu ḓo vha na muthu ane a ḓo vha ṱhogomela? Musi ro no rabela vhukuma nga hazwo, nṋe na Elsie ro ita phetho ya u dzula na mme anga ra vha ṱhogomela. Ro kona u dzula navho na u sa litsha tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho u swika musi vha tshi lovha nga 1966.

Yo vha i ndugelo u shumiswa kha mushumo wa ḽiisela na wa tshiṱiriki miṅwaha i si gathi ngei Australia, na u gudisa vhahulwane kha Tshikolo tsha Vhuḓinḓa ha Muvhuso. Ro mbo ḓi fanela u dovha ra ita tshanduko vhutshiloni hashu. Ndo avhelwa u shuma sa muraḓo wa Komiti ya Davhi ya u thoma ngei Australia. Nga murahu, musi hu tshi fhaṱiwa ofisi ya davhi ntswa, ndo vhewa sa mudzulatshidulo wa komiti ya u fhaṱa. Nga nṱhani ha vhashumi vhanzhi vha re na tshenzhelo na vhane vha shumisana zwavhuḓi, ho fhaṱwa ofisi ya davhi yavhuḓi vhukuma.

Nga murahu ndo avhelwa Muhashoni wa Tshumelo, une wa lavhelesa mushumo wa u huwelela shangoni ḽeneḽo. Ndo dovha nda wana ndugelo ya u dalela maṅwe madavhi shangoni ḽoṱhe sa mulavhelesi wa madavhi u itela u vha thusa na u vha ṱuṱuwedza. Zwo nkhwaṱhisa vhukuma lutendo u dalela mashango e khao vhathu vha fhedza miṅwaha minzhi—vho valelwa dzhele na gammbani dza tshengedzo nga nṱhani ha u thetshelesa Yehova nga u fulufhedzea.

MUSHUMO WASHU ZWINO

Nga 2001, musi ri tshi vhuya kha lwendo lwe lwa ri netisa vhukuma lwa u dalela madavhi, ndo wana vhurifhi ha u humbelwa u ḓa Brooklyn, New York, u itela u shuma kha Komiti ntswa ya Davhi ḽa United States. Nṋe na Elsie, ro rabela nga ha yeneyi khumbelo nahone ra takalela u ṱanganedza mushumo washu muswa. Ho no fhela miṅwaha ya 11, nahone ri kha ḓi vha henefha Brooklyn.

Zwi a ntakadza vhukuma u vha na mufumakadzi ane a takalela u ita zwiṅwe na zwiṅwe zwine Yehova a zwi funa. Zwino nṋe na Elsie ri miṅwahani yashu ya u thoma ya vhu-80 fhedzi mutakalo washu u kha ḓi vha wavhuḓinyana. Ro lavhelela u bvela phanḓa ri tshi gudiswa nga Yehova u ya nga hu sa fheli, u katela na phaṱhutshedzo nnzhi dzine dza ḓo waniwa nga vhane vha bvela phanḓa vha tshi ita zwine a zwi funa.

[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 19]

Nga iṅwe vhege ndo vha ndi tshi tshimbila nga bisi, nga iṅwe nda tshimbila nga tshidimela, nga iṅwe nda tshimbila nga goloi, kana nda ṋamela thuthuthu ndo fara phuthumennde na bege ya tsimu

[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 21]

Ro lavhelela u bvela phanḓa ri tshi gudiswa nga Yehova u ya nga hu sa fheli

[Zwifanyiso kha siaṱari 18]

Kha tsha monde: Musi ndi mushumoni wa ḽiisela ngei Australia

Kha tsha u ḽa: Ndi nṋe na vhabebi vhanga

[Tshifanyiso kha siaṱari 20]

Ḓuvha ḽashu ḽa mbingano nga ḽa 31 December, 1957