‘Ndi Na Inwi’
‘Ndi Na Inwi’
“Ndi hone i tshi ḓo fhenḓwafhenḓwa nga vhanzhi, nḓivho ya kona u anda.”—DAN. 12:4.
NI ḒO ARAVHA HANI?
Musalauno, “nḓivho” ya mafhungo-ngoho yo ḓivhiwa nga nḓila-ḓe?
Vhe vha ṱanganedza mafhungo-ngoho vho vha “vhanzhi” nga nḓila-ḓe?
Nḓivho yo teaho yo “anda” nga nḓila dzifhio?
1, 2. (a) Ri zwi ḓivha hani uri Yesu u na vhalanda vhawe zwino na uri u ḓo vha navho tshifhingani tshi ḓaho? (b) U ya nga Daniele 12:4, u ṱolisisa Maṅwalo nga vhuronwane zwi ḓo ita uri hu vhe na mvelelo dzifhio?
ḒIVHONENI nga iṱo ḽa muhumbulo ni Paradisoni. Ḓuvha na ḓuvha nga matsheloni ni vuwa no awela zwavhuḓi, no lavhelela u vha na ḓuvha ḽavhuḓi. A hu na hune na pfa hu tshi vhavha. Vhulwadze he na vha ni naho ho fhela tshoṱhe. Zwipfi zwaṋu zwoṱhe zwi khou shuma zwavhuḓi—tshipfi tsha u vhona, u pfa, u nukhedza, u kwama, na tsha u thetshela. Ni dzula ni na nungo, ni takalela mushumo waṋu, ni na khonani nnzhi, nahone a ni tsheena mbilaelo. Dzenedzi ndi phaṱhutshedzo dzine na ḓo ḓiphina ngadzo Muvhusoni wa Mudzimu. Kristo Yesu, Khosi yo vhewaho u ḓo fhaṱutshedza vhalanda vhawe na u vha gudisa uri vha ḓivhe Yehova.
2 Yehova u ḓo vha na vhashumeli vhawe vha fulufhedzeaho musi vha tshi khou ita wonoyu mushumo wa u funza shangoni ḽoṱhe. Mudzimu na Murwa wawe vho no fhedza maḓana a miṅwaha vha tshi khou tikedza vhathu vhavho vha fulufhedzeaho. Musi a sa athu gonya ngei ṱaḓulu, Yesu o fulufhedzisa vhafunziwa vhawe vha fulufhedzeaho uri u ḓo vha navho. (Vhalani Mateo 28:19, 20.) U itela u vha na fulufhelo ḽo khwaṱhaho malugana na ḽeneḽi fulufhedziso, kha ri ṱolisise mutaladzi muthihi fhedzi wo hevhedzwaho nga Mudzimu u re kha vhuporofita he ha ṅwalwa Babele ḽa kale, miṅwahani i fhiraho 2 500 yo fhelaho. Malugana na “tshifhinga tsha vhufhelo” tshine ra khou tshila khatsho zwino, muporofita Daniele o ṅwala uri: “Ndi hone i tshi ḓo fhenḓwafhenḓwa nga vhanzhi, nḓivho ya kona u anda.” (Dan. 12:4) Ri a pfesesa uri kha ndimana yeneyi u “fhenḓwafhenḓwa” zwi ṋea muhumbulo wa u guda nga vhuronwane. Vhuporofita honovhu vhu sumbedza uri vhane vha guda Maṅwalo nga vhuronwane vha ḓo fhaṱutshedzwa nga nḓila khulwane. Vhane vha guda Maṅwalo vha ḓo fhaṱutshedzwa nga u vha na nḓivho ya vhukuma kana yo teaho ya Ipfi ḽa Mudzimu. Vhuporofita honovhu vhu dovha ha amba uri vhathu vhanzhi vha ḓo ṱanganedza mafhungo-ngoho. Zwiṅwe hafhu ‘nḓivho i ḓo anda.’ Vhane vha wana nḓivho yeneyi, vha ḓo i ṱanganedza vha dovha vha funza vhaṅwe enea mafhungo-ngoho. I ḓo phaḓalala fhethu hoṱhe nahone i ḓo wanala nga hu leluwaho. Musi ri tshi ṱolisisa nḓila ye honovhu vhuporofita ha ḓadzea ngayo, ri ḓo kona u vhona uri Yesu u na vhafunziwa vhawe ṋamusi, na uri Yehova u a kona u ḓadzisa zwoṱhe zwe a zwi fulufhedzisa.
MAFHUNGO-NGOHO A ḒO ḒIVHIWA
3. Ho itea mini kha mafhungo-ngoho, musi vhaapostola vho no lovha?
3 Musi vhaapostola vho no lovha, vhugunei ho phaḓalala vhukati ha Vhakriste vha vhukuma. (Mish. 20:28-30; 2 Vha-Thes. 2:1-3) Nga murahu ha maḓana a miṅwaha, mafhungo-ngoho o vha a sa ḓivhiwi nga vhathu vhanzhi u katela na vhane vha ḓivhidza Vhakriste. Naho vharangaphanḓa vha ḽa Vhudzhagane vho amba uri vha tenda kha Maṅwalo, vho vha vha tshi funza mazwifhi—“dzipfunzo dza mimuya mivhi” dzine dza nyadzisa Mudzimu. (1 Tim. 4:1) Vhathu vhanzhi vho vha vha sa ḓivhi ngoho nga ha Mudzimu. Nṱhani hazwo, vho funzwa mazwifhi ane a katela uri Mudzimu ndi Vhuraruthihi, uri muya a u fi, na uri vhaṅwe vhathu vha shengedzwa heleni nga hu sa fheli.
4. Nga vho-1870, tshigwada tshiṱuku tsha Vhakriste tsho thoma u ṱolisisa mafhungo-ngoho nga nḓila-ḓe?
4 Nga vho-1870—hu ṱoḓaho u vha mahumi maṋa a miṅwaha musi ‘maḓuvha a vhufhelo’ a sa athu thoma—tshigwada tshiṱuku tsha Vhakriste vha fulufhedzeaho tshe tsha vha tshi ngei Pennsylvania, U.S.A., tsho kuvhangana u itela u guda Bivhili nga vhuronwane na u ṱolisisa mafhungo-ngoho. (2 Tim. 3:1) Tsho vha tshi tshi ḓivhiwa sa Vhagudi vha Bivhili. Vha re miraḓo ya tshigwada tshenetsho vho vha vhe si “vha vhuṱali na vho thanyaho” vhe Yesu a ri a vha nga ḓo dzumbululelwa nḓivho. (Mat. 11:25) Vho vha vhe vhathu vha ḓiṱukufhadzaho vhe vha ḓiimisela u ita zwine Mudzimu a zwi funa. Vho vhala Maṅwalo nga vhuronwane, u a haseledza na u elekanya ngao, vha ita na u rabelela vhulivhisi ha Mudzimu. Vho dovha vha vhambedza ndimana dza Bivhili na u ṱolisisa zwe zwa ṅwalwa nga vhaṅwe vhe vha ita ṱhoḓisiso i fanaho. Nga zwiṱuku nga zwiṱuku, vhenevha Vhagudi vha Bivhili vho pfesesa mafhungo-ngoho e ha fhela maḓana a miṅwaha vhaṅwe vhathu vha sa a pfesesi.
5. Tshipikwa tsha mutevhe wa zwibammbiri zwine zwa pfi The Old Theology tsho vha tshi tshifhio?
5 Naho Vhagudi vha Bivhili vho takadzwa nga zwithu zwe vha zwi guda, a vho ngo tendela nḓivho yavho ntswa i tshi ita uri vha ḓikukumuse, kana u ḓirwa khana nga zwithu zwiswa zwe vha zwi dzumbululelwa. (1 Vha-Kor. 8:1) Nṱhani hazwo, vho gandisa mutevhe wa zwibammbiri zwine zwa vhidzwa The Old Theology. Ndivho ya zwenezwo zwibammbiri ho vha hu u ita uri vhavhali vha ḓowelane na mafhungo-ngoho a Maṅwalo ane a wanala Bivhilini. Zwibammbiri zwenezwo “zwo thusa vhathu u guda Bivhili u itela uri vha landule sialala dza mazwifhi dza vhathu na uri vha ṱanganedze mafhungo-ngoho e a funzwa nga Yesu na vhaapostola.”—The Old Theology, No. 1, April 1889, siaṱ. 32.
6, 7. (a) Ndi afhio mafhungo-ngoho e ra thuswa u a pfesesa u thoma nga vho-1870? (b) Nga ho khetheaho ndi afhio mafhungo-ngoho e na takalela u a guda?
6 Enea mafhungo-ngoho e a dzumbululelwa tshenetsho tshigwada miṅwahani ya 100 yo fhiraho ndi avhuḓi vhukuma! * Ha kateli ngudo dza maṱali dzine vhathu vha anzela u pikisana ngadzo zwikoloni zwa u gudela vhufunzi. Nṱhani hazwo, ndi mafhungo a nyanyulaho ane a ri vhofholola na u ita uri ri takale na u vha na fulufhelo vhutshiloni. A ri thusa u ḓivha Yehova—vhumuthu hawe na ndivho dzawe. A dovha a ita uri ri pfesese mushumo wa Yesu, a ri ṱalutshedza uri ndi ngani o fa, na zwine a khou zwi ita zwino. Enea mafhungo-ngoho a ndeme a dzumbulula uri ndi ngani Mudzimu o tendela vhuvhi, ndi ngani ri tshi fa, a ri vhudza nḓila ine ra fanela u rabela ngayo, na nḓila ine ra nga vha na dakalo ḽa vhukuma vhutshiloni.
7 Zwino ri a kona u pfesesa vhuporofita he ha “dzumbiwa” lwa miṅwaha minzhi, fhedzi vhune ha khou ḓadzea kha tshino tshifhinga tsha vhufhelo. (Dan. 12:9) Honovhu vhuporofita vhu katela mafhungo ane a wanala Maṅwaloni, zwihulu-hulu kha Dzievangeli na kha bugu ya Ndzumbululo. Yehova o dovha a ri thusa u pfesesa na zwiitea zwine ra si kone u zwi vhona nga maṱo ashu—u vhewa ha Yesu kha khuluṋoni, nndwa ye ya vha hone ngei ṱaḓulu, na u poswa ha Sathane kha ḽifhasi. (Ndzumb. 12:7-12) Mudzimu o dovha a ita uri ri pfesese zwiitea zwine ra kona u zwi vhona nga maṱo ashu—dzinndwa, midzinginyo, malwadze, u shayea ha zwiḽiwa, u katela na vhathu vha sa ofhi Mudzimu vhane vha shela mulenzhe kha zwino “zwifhinga zwi lemelaho” zwine zwa konḓa u sedzana nazwo.—2 Tim. 3:1-5; Luka 21:10, 11.
8. Ndi nnyi ane ra fanela u mu livhuha nga nṱhani ha zwithu zwe ra zwi vhona na u zwi pfa?
8 Zwi a ri lelutshela u pfesesa zwe Yesu a zwi vhudza vhafunziwa vhawe musi a tshi ri: “Mashudu! maṱo ané a vhona zwiné na zwi vhona. Ngauri ndi a ni vhudza ndi ri: Vhaporofita vhanzhi na mahosi vho tama u vhona zwiné na zwi vhona, vha si zwi vhone. Vha tama u pfa zwiné na zwi pfa, vha si zwi pfe.” (Luka 10:23, 24) Ri livhuha Yehova Mudzimu nge a ita uri ri kone u vhona na u pfa enea mafhungo. Ri dovha ra livhuha zwi tshi bva mbiluni uri “Muimeleli” washu muya mukhethwa, wo rumelwa u itela u livhisa vhatevheli vha Yesu kha “nḓila dza kha mafhungo-ngoho oṱhe.” (Vhalani Yohane 16:7, 13.) Ri fanela u dzhiela nṱha “nḓivho” ya mafhungo-ngoho na u thusa vhaṅwe nga u ḓifunela uri vha i ḓivhe!
“VHANZHI” VHO ṰANGANEDZA “NḒIVHO” YA MAFHUNGO-NGOHO
9. Magazini wa Watch Tower wa April 1881 wo ita nḓivhadzo ifhio?
9 Kha magazini wa Watch Tower wa April 1881, ho itwa nḓivhadzo ya uri hu khou ṱoḓea vhahuweleli vha 1 000, nahone ho vha hu sa athu fhela na miṅwaha mivhili wonoyu magazini wo no thoma u gandiswa. Thero ya wonoyo magazini yo ri: “Kha vhoṱhe vhane vha nga kona u ṋekedza tshifhinga tshavho nga ho khetheaho mushumoni wa Murena, hu na zwe ra zwi dzudzanya zwine ra khou zwi themendela . . . , zwine zwa vha uri: ni ye ḓoroboni khulwane na ṱhukhu, u tendelana na nungo dza vhoiwe, ni vhe Vha-Colporteur kana Vhahuweleli, vhane vha ḓo ṱoḓa Vhakriste vha mbilu dzavhuḓi fhethu hoṱhe, nahone vhunzhi ha vhane na ḓo vha wana ndi vhathu vhane vha fhisetshela Mudzimu, fhedzi vha si na nḓivho yo teaho; ni vha thuse u pfesesa tshilidzi tsha Khotsi ashu, na vhuḓi ha Ipfi ḽawe.”
10. Vhathu vho aravha hani kha nḓivhadzo ya uri hu khou ṱoḓea vhahuweleli vha tshifhinga tsho ḓalaho?
10 Yeneyo nḓivhadzo yo sumbedza uri Vhagudi vha Bivhili vha a zwi ṱhogomela uri mushumo wa ndeme wa Vhakriste vha ngoho ndi wa u huwelela mafhungo maḓifha. Fhedzi u ita nḓivhadzo ya uri hu khou ṱoḓea vhahuweleli vha 1 000 zwo vha zwi tshi vhonala zwi sa pfali, ngauri ho vha hu tshi tou vha na maḓana a si gathi fhedzi a vhane vha ḓa miṱanganoni ya Vhagudi vha Bivhili nga tshenetsho tshifhinga. Naho zwo ralo, nga murahu ha u vhala tshibammbiri kana magazini, vhathu vhanzhi vho ṱhogomela uri ndi mafhungo-ngoho nahone vha aravha zwavhuḓi kha nḓivhadzo yeneyo. Sa tsumbo, nga 1882 musi muṅwe muvhali wa London ngei England o no vhala khandiso ya Watch Tower na bugwana yo gandiswaho nga Vhagudi vha Bivhili o ṅwala uri: “Ndi khou humbela uri ni mmbudze nḓila ine nda nga huwelela ngayo na zwine nda fanela u zwi huwelela u itela u khunyeledza mushumo wo fhaṱutshedzwaho une Mudzimu a ṱoḓa u tshi itwa.”
11, 12. (a) Ri na tshipikwa tshifhio tshi fanaho na tsha vha-colporteur? (b) Vha-colporteur vho vhumba hani “dzikilasi” kana zwivhidzo?
11 Nga 1885, ho vha ho no vha na Vhagudi vha Bivhili vha 300 vhane vha khou ṱanganela tshumeloni ya vhuvulanḓila. Vhenevho vhaḓinḓa vha tshifhinga tsho ḓalaho vho vha vhe na tshipikwa tshi fanaho na tshine ra vha natsho ṋamusi—tsha u ita vhafunziwa vha Yesu Kristo. Naho zwo ralo, maitele avho o vha a sa fani na ashu. Musalauno, ri guda Bivhili na muthu nga muthihi nga muthihi, ra mu thusa u pfesesa u tendelana na ṱhoḓea dzawe. Nga murahu ri ramba mugudiswa wa Bivhili uri a ṱanganele na tshivhidzo tshine tsha vha hone. Zwifhingani zwa kale, vha-colporteur vho vha vha tshi tshimbidza dzibugu, nahone vha kuvhanganya vha re na dzangalelo u itela u guda navho Maṅwalo sa tshigwada. Nṱhani ha u guda na muthu nga muthihi nga muthihi, vho vha vha tshi vhumba “dzikilasi,” kana zwivhidzo.
12 Sa tsumbo, nga 1907, tshiṅwe tshigwada tsha vhavulanḓila tsho ita fulo kha iṅwe ḓorobo u itela u wana vhathu vhoṱhe vha re na kopi ya bugu Millennial Dawn (ine ya dovha ya vhidzwa Studies in the Scriptures). Magazini wa Watch Tower wo vhiga uri: “Vhenevha [vhathu vha re na dzangalelo] vho kuvhangana vha fara muṱangano kha muṅwe muḓi. Mu-colporteur o haseledza navho Swondaha yoṱhe nga ha nyambo i re na tshiṱoho tshine tsha ri Divine Plan of the Ages, nahone nga Swondaha i tevhelaho a vha ṱuṱuwedza uri vha fanela u fara miṱangano tshifhinga tshoṱhe.” Nga 1911, vhahashu vho mbo ḓi shandula maitele avho. Vhalavhelesi vha dalelaho vha 58 vho ṋekedza nyambo dza khagala kha ḽoṱhe ḽa United States na Canada. Vhenevha vhahashu vha tshinnani vho ṅwala fhasi madzina na ḓiresi dza vhathu vha re na dzangalelo vhe vha ḓa u thetshelesa nyambo, nahone vha ita nzudzanyo dza uri vha kuvhangane muḓini wa muṅwe u itela u vhumba “dzikilasi” ntswa kana zwivhidzo. Nga 1914, ho vha hu na zwivhidzo zwa 1 200 zwa Vhagudi vha Bivhili shangoni ḽoṱhe.
13. Ndi mini zwine zwa ni takadza vhukuma malugana na nḓila ye mushumo wa u ḓivhadza mafhungo-ngoho wa phaḓalala ngayo ṋamusi?
13 Ṋamusi, shangoni ḽoṱhe hu na zwivhidzo zwi ṱoḓaho u vha 109 400, na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha 895 800 vhane vha shuma sa vhavulanḓila. Vhathu vha ṱoḓaho u vha milioni dza malo vho ṱanganedza mafhungo-ngoho nahone vha ita uri a shume vhutshiloni havho. (Vhalani Yesaya 60:22.) * Yeneyi nyengedzeo ndi i swayeaho vhukuma samusi na Yesu o amba hu tshee nga phanḓa uri vhafunziwa vhawe vha “ḓo vhéngwa nga vhoṱhe.” O dovha a amba uri vhatevheli vhawe vha ḓo tovholwa, vha valelwa dzhele vha ita na u vhulahwa. (Luka 21:12-17) Hu sa londwi u pikiswa nga Sathane, madimoni awe, na nga vhaṅwe vhathu, vhashumeli vha Yehova vho bvelela nga nḓila khulwane mushumoni wavho wa u ita vhafunziwa. Ṋamusi vha khou huwelela “mashangoni oṱhe,” u thoma fhethu hune ha fhisa vhukuma, ha rotholesa, hu re dzithavhani, masogani, dziḓoroboni, na mahayani. (Mat. 24:14) Vho vha vha sa ḓo kona u khunyeledza wonoyu mushumo nga nnḓa ha thikhedzo ya Mudzimu.
“NḒIVHO” YA MAFHUNGO-NGOHO I ḒO “ANDA”
14. Khandiso dzashu dzo thusa hani kha u phaḓaladza “nḓivho” ya mafhungo-ngoho?
14 “Vhathu vhanzhi vhane vha khou huwelela mafhungo maḓifha vho shela mulenzhe kha u ita uri “nḓivho” ya mafhungo-ngoho i ande. Yo dovha ya anda nga nṱhani ha bugu dzo gandiswaho. Nga July 1879, Vhagudi vha Bivhili vho gandisa khandiso ya u thoma ya wonoyu magazini we wa vha u tshi vhidzwa Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Yeneyo khandiso yo gandiswa nga iṅwe feme, nahone ha gandiswa kopi dza 6 000 nga Luisimane fhedzi. Charles Taze Russell we a vha e na miṅwaha ya 27 o nangiwa uri a vhe mudzudzanyi wa magazini, a tshi shumisana na vhaṅwe Vhagudi vha Bivhili vhaṱanu vho vhibvaho muyani. Zwino magazini wa Tshiingamo u gandiswa nga nyambo dza 195. Ndi wone magazini une wa phaḓaladzwa u fhira yoṱhe kha ḽifhasi, nahone kha khandiso iṅwe na iṅwe hu phaḓaladzwa kopi dza 42 182 000. U tevhelwa nga magazini wa Awake! une ha phaḓaladzwa kopi dzawo dza 41 042 000 nga nyambo dza 84. Hu dovha ha vha na bugu na Bivhili dzi ṱoḓaho u vha milioni dza 100 dzine dza gandiswa ṅwaha muṅwe na muṅwe.
15. Mushumo washu wa u gandisa u tikedzwa hani kha sia ḽa masheleni?
15 Wonoyu mushumo muhulwane u tikedzwa nga miṋeelo ya u ḓifunela. (Vhalani Mateo 10:8.) Zwenezwi zwi akhamadza vhukuma vhane vha ita mushumo wa u gandisa samusi vha tshi zwi ḓivha uri mitshini, bammbiri, ennge ya u gandisa, na zwiṅwe zwishumiswa zwi ḓura lungafhani. Wahashu wa tshinnani ane a shuma muhashoni wa u renga thundu o ri: “Vhoramabindu vhane vha dalela zwifhaṱo zwine ra gandisela khazwo vha a mangala vhukuma uri mushumo washu u tikedzwa nga miṋeelo ya u ḓifunela, zwihulu-hulu musi vha tshi vhona mitshini ya thekinolodzhi yo serekanaho na fhethu hashu ha u gandisela ha maṱhakheni. Vha dovha vha akhamadzwa nga u vhona uri vhashumi vha Bethele vha tshee vhaswa nahone vho takala.”
NḒIVHO YA MUDZIMU I ḒO ḒADZA SHANGO
16. Ndi ngani Yehova o ita uri “nḓivho” ya mafhungo-ngoho i ande?
16 Hu na tshiitisi tshavhuḓi tsha uri “nḓivho” ya mafhungo-ngoho i ande. Mudzimu u “funa vhathu vhoṱhe vha tshi tshidzwa vha swika kha u ṱalukanya mafhungo-ngoho.” (1 Tim. 2:3, 4) Yehova u ṱoḓa vhathu vha tshi ḓivha mafhungo-ngoho u itela uri vha kone u mu gwadamela nga nḓila yo teaho na uri vha wane phaṱhutshedzo dzawe. Nga u ita uri “nḓivho” ya mafhungo-ngoho i ande, Yehova o kuvhanganya masalela a Vhakriste vho ḓodzwaho vha fulufhedzeaho. Kha “tshakha na khoro, na mbeu na ndimi dzoṱhe” u khou kuvhanganya “gogo ḽihulu,” ḽa vhathu vha re na fulufhelo ḽa u tshila nga hu sa fheli kha ḽifhasi.—Ndzumb. 7:9.
17. Nyengedzeo ya vhagwadameli vha ngoho i sumbedza mini?
17 Mvelaphanḓa yo itwaho malugana na vhurabeli ha ngoho miṅwahani ya 130 yo fhiraho i sumbedza nga ho khwaṱhaho uri Mudzimu na Khosi yawe yo vhewaho, Yesu Kristo, vha tikedza vhashumeli vha Yehova vha re kha ḽifhasi—nahone vha khou vha livhisa, u vha tsireledza, u vha dzudzanya, na u vha funza. Nyengedzeo yavho i dovha ya khwaṱhisedza zwa vhukuma uri mafulufhedziso a Yehova a tshifhingani tshi ḓaho a ḓo ḓadzea. “Shango ḽoṱhe ḽi ḓo ḓala u ḓivha Yehova, vhunga maḓi a tshi adzamedza lwanzhe.” (Yes. 11:9) Vhathu vha ḓo tshenzhela phaṱhutshedzo khulwane lungafhani!
[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]
^ Ni ḓo vhuyelwa nga u ṱalela DVD dzi tevhelaho: Jehovah’s Witnesses—Faith in Action, Part 1: Out of Darkness and Jehovah’s Witnesses—Faith in Action, Part 2: Let the Light Shine.
^ Sedzani bugu ine ya pfi Vhuporofita ha Yesaya—Tshedza tsha Vhathu Vhoṱhe II, siaṱari 320.
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 6]
Vhagudi vha Bivhili vha u thoma vho vha vhe vhathu vhane vha ḓiṱukufhadza vhane vha takalela u ita zwine Mudzimu a zwi funa
[Tshifanyiso kha siaṱari 7]
Yehova u dzhiela nṱha vhuḓidini haṋu ha u phaḓaladza “nḓivho” ya mafhungo-ngoho a Mudzimu
