1. Yesu o ri mini nga ha u ita muano, nahone ndi ngani?

KANZHI a hu na ṱhoḓea ya uri Vhakriste vha ngoho vha ite muano u itela u sumbedza uri vha khou amba ngoho. Ndi nga nṱhani ha uri vha thetshelesa Yesu, we a ri: “Kha u amba haṋu Iina i vhe Iina.” O vha a tshi khou amba uri muthu u fanela u ita zwe a zwi amba. Nga phanḓa ha u amba enea maipfi, Yesu o ri: “Ni songo vha na huné na ana.” O amba maipfi enea ngauri o vha a tshi khou sasaladza nḓowelo ye vhathu vhanzhi vha vha vhe nayo ya u ita muano kha khaseledzo dzavho dza ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, ngeno vha songo ḓiimisela u ita zwe vha zwi amba. Hu itea mini musi muthu a tshi ana uri u ḓo ita zwiṅwe zwithu, fhedzi a si zwi ite? Zwenezwo zwi nga sumbedza uri onoyo muthu ha fulufhedzei, na uri u ṱuṱuwedzwa nga muvhi.—Vhalani Mateo 5:33-37.

2. Ṱalutshedzani uri ndi ngani zwi songo khakhea tshifhinga tshoṱhe u ita muano?

² Yesu o vha sa khou amba uri zwo khakhea tshifhinga tshoṱhe u ita muano. Samusi ro guda theroni yo fhiraho, Yehova Mudzimu na Abrahamu mushumeli wawe a fulufhedzeaho vho ita miano kha mafhungo a ndeme. Zwiṅwe hafhu, Mulayo wa Mudzimu wo vha u tshi ṱoḓa uri vhathu vha ite miano u itela u dzudzanya maṅwe mafhungo. (Ek. 22:10, 11; Num. 5:21, 22) Nga zwenezwo, zwi nga kha ḓi ṱoḓea uri Mukriste a ite muano wa uri u khou amba ngoho arali a tshi khou ṋekedza vhuṱanzi khothe ya mulayo. Kana nga zwiṅwe zwifhinga, Mukriste a nga kha ḓi vhona zwo tea uri a ite muano u itela u khwaṱhisedza vhaṅwe nga ha zwe a ḓiimisela zwone, kana u itela u dzudzanya maṅwe mafhungo. Musi tshifhe muhulu a tshi anisa Yesu, Yesu ho ngo hana, fhedzi o fhindula zwe a vhudziswa zwone musi e phanḓa ha Gota ḽa Vhayuda. (Mat. 26:63, 64) Naho zwo ralo, ho vha hu si na ṱhoḓea ya uri Yesu a ane phanḓa ha muthu. Fhedzi, u itela u khwaṱhisedza vhungoho ha mulaedza wawe, o vha a tshi anzela u thoma nga u amba maipfi o khetheaho ane a ri: “Ngoho, ngoho, ndi a ni vhudza.” (Yoh. 1:51; 13:16, 20, 21, 38) Kha ri ṱhogomele zwine ra nga zwi guda kha tsumbo ya  Yesu; ya Paulo na ya vhaṅwe vhe Iina yavho ya vha Iina.

3. Yesu o fulufhedzisa mini Mudzimu kha thabelo yawe, nahone Khotsi awe wa ṱaḓulu o fhindula a ri mini?

³ “Asizwi, ndi a ḓa . . . uri ndi shume zwe iwe Mudzimu wa zwi funa.” (Vha-Heb. 10:7) Musi a tshi amba enea maipfi a ndeme, Yesu o vha a tshi khou ḓikumedza kha Mudzimu u itela u sumbedza uri o ḓiimisela u ita zwoṱhe zwe zwa ambiwa hu tshee nga phanḓa malugana na Mbeu yo fulufhedziswaho, u katela na uri u ḓo ‘lumiwa tshirethe’ nga Sathane. (Gen. 3:15) A hu na muṅwe muthu we a vhuya a tenda nga u ḓifunela uri u ḓo hwala honoho vhuḓifhinduleli vhu lemelaho. Musi e ngei ṱaḓulu, Yehova o sumbedza uri u fulufhela tshoṱhe Murwa wawe, nahone ho ngo ṱoḓa uri Yesu a ite muano u itela u sumbedza uri u ḓo fulufhedzea kha zwe a zwi amba.—Luka 3:21, 22.

4. Yesu o ita uri Iina yawe i vhe Iina nga nḓila-ḓe?

⁴ Tshifhinga tshoṱhe Yesu o vha a tshi ita zwe a zwi amba nga u ita uri Iina yawe i vhe Iina. Ho ngo tendela tshithu na tshithihi tshi tshi mu thithisa kha mushumo wawe we a ṋewa nga Khotsi awe, wa u huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso wa Mudzimu na wa u ita vhafunziwa vhathu vhoṱhe vhe Mudzimu a vha kokodzela kha Yesu. (Yoh. 6:44) Bivhili i shumisa haya maipfi a ḓivhiwaho vhukuma musi i tshi ṱalusa nḓila ye Yesu a vha a tshi fulufhedzea ngayo. I ri: “Na kha zwifhio zwe Mudzimu a ri zwi ḓo vha hone, kha ene Yesu ndi hone kha Iina.” (2 Vha-Kor. 1:20) Vhukuma, Yesu ndi ene tsumbo yavhuḓisa ya muthu we a ita zwe a zwi fulufhedzisa Khotsi awe. Zwino ri ḓo haseledza nga ha muṅwe muthu we a ita zwoṱhe zwi re maanḓani awe u itela u edzisa Yesu.

5. Muapostola Paulo o ri vhetshela tsumbo ifhio?

⁵ “Murena, ndi ḓo ita hani?” (Mish. 22:10) Paulo we a vha a tshi ḓivhiwa sa Saulo o amba enea maipfi nga u fulufhedzea musi a tshi fhindula Murena Yesu a re vhugalani we a mu vhona kha bono a tshi khou mu vhudza uri a litshe u tovhola vhafunziwa vha Kristo. Nga nṱhani ha tshenetsho tshiitea, Saulo o ḓiṱukufhadza a rembuluwa, a lovhedzwa, nahone a ṱanganedza mushumo wo khetheaho we a ṋewa wone wa u ṱanziela nga ha Yesu kha dzitshaka. U bva nga tshenetsho tshifhinga, Paulo o bvela phanḓa a tshi vhidza Yesu uri ndi “Murena” wawe, nahone o ita zwithu u tendelana na eneo maipfi u swika musi a tshi fhedza buḓo ḽawe ḽa vhutshilo ha kha ḽifhasi. (Mish. 22:6-16; 2 Vha-Kor. 4:5; 2 Tim. 4:8) Paulo o vha a sa fani na vhaṅwe vhe Yesu a amba nga havho a ri: “Zwino ndi mini ni tshi ṋyita Murena, Murena, ngeno ní sa iti zwiné nda amba zwone”? (Luka 6:46) Vhukuma, Yesu u lavhelela uri vhoṱhe vhane vha mu ṱanganedza sa Murena wavho vha edzise tsumbo ya muapostola Paulo we tshifhinga tshoṱhe a ita zwe a zwi fulufhedzisa.

6, 7. (a) Ndi ngani Paulo a songo tsha dalela Vhakorinta sa zwe a vha o zwi dzudzanya, nahone ndi ngani vhasasaladzi vhawe vha si na tshiitisi tsha u amba uri ho ngo fulufhedzea? (b) Ri fanela u dzhia hani vhane vha khou ranga phanḓa vhukati hashu?

 ⁶ Paulo o phaḓaladza mulaedza wa Muvhuso nga u fhisea kha ḽoṱhe ḽa Asia Minor na ngei Yuropa, a thoma zwivhidzo zwinzhi a ita na u zwi dalela. Kha tshiṅwe tshiitea, o wana zwo tea u ana uri zwe a zwi ṅwala ndi ngoho. (Vha-Gal. 1:20) Vhaṅwe ngei Korinta vho sasaladza Paulo vha ri ha fulufhedzei, fhedzi nga nṱhani ha uri Paulo o vha a tshi ṱoḓa uri vha ḓivhe uri u khou amba ngoho, o ri: “Nga u fulufhedza ha Mudzimu, ndi ri: Kha fhungo ḽashu ḽe ra ni vhudza a yo ngo vha Iina na Aiwa.” (2 Vha-Kor. 1:18) Musi a tshi ṅwala eneo maipfi, Paulo o vha a si tsheeho Efesa, fhedzi o vha e lwendoni ngei Makedonia a tshi khou ya Korinta. Mathomoni, o vha o dzudzanya u dovha a dalela tshivhidzo tsha Korinta musi a sa athu ya Makedonia. (2 Vha-Kor. 1:15, 16) Fhedzi, u fana na zwine zwa itea kha vhalavhelesi vha dalelaho ṋamusi, nga zwiṅwe zwifhinga hu a vha na zwiitisi zwa u shandula zwe vha zwi dzudzanya. Dzenedzo tshanduko a dzi itwi nga nṱhani ha mafhungo a si a ndeme, a tseḓa, fhedzi dzi itwa musi hu na vhuimo ha shishi. Kha mafhungo a Paulo, ho vha hu na tshiitisi tshi pfalaho tsha uri a si ṱavhanye u yo dalela tshivhidzo tsha Korinta, nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo vhuyedza tshivhidzo. Nga nḓila ḓe?

⁷ Nga murahu ha u ita nzudzanyo dzawe, nga tshiṅwe tshifhinga musi e ngei Efesa, Paulo o pfa mafhungo a sa takadzi malugana na tshivhidzo tsha Korinta, ane a katela u sa vha na vhuthihi na vhuḓifari vhu songo kunaho he ha vha vhu tshi tendelwa tshivhidzoni. (1 Vha-Kor. 1:11; 5:1) U itela u khakhulula vhathu vhenevho, o ṅwala nyeletshedzo yo khwaṱhaho kha vhurifhi hawe ha u thoma he a vhu ṅwalela Vhakorinta. Nga zwenezwo, nṱhani ha uri a bve Efesa a ye Korinta, Paulo o ita phetho ya u vha ṋea tshifhinga tsho eḓanaho tsha u shumisa nyeletshedzo yawe u itela uri musi a tshi vha dalela, vha ḓipfe vho ṱuṱuwedzea. Musi a tshi vha khwaṱhisedza nga ha zwiitisi zwi pfalaho zwa u shandula nzudzanyo dzawe, Paulo o ṅwala kha vhurifhi hawe ha vhuvhili a ri: “Ndi vhidzelela Mudzimu uri a vhe ṱhanzi ya Muya wanga ya uri ndí sa athu u ḓa ngeo Korinta ho vha u vhavhalela vho-inwi.” (2 Vha-Kor. 1:23) Ri songo vhuya ra edzisa vhasasaladzi vha Paulo, nṱhani hazwo, kha ri ṱhonifhe nga ho dzikaho vho vhewaho uri vha range phanḓa vhukati hashu. Zwi ḓo vha zwavhuḓi u edzisa tsumbo ya Paulo ya u fulufhedzea, samusi na ene o vha a tshi khou edzisa Kristo.—1 Vha-Kor. 11:1; Vha-Heb. 13:7.

8. Rebeka o ri vhetshela tsumbo ifhio?

⁸ “Ndi a tshimbila.” (Gen. 24:58) Nga enea maipfi, Rebeka o vha a tshi khou fhindula mme awe na khaladzi awe a tshi sumbedza uri o ḓiimisela u fara lwendo lwa khilomithara dzi fhiraho 800 na muthu a sa mu ḓivhi, uri a ye u vha mufumakadzi wa Isaka murwa wa Abrahamu. (Gen. 24:50-58) Iina ya Rebeka yo vha Iina, nahone o vha mufumakadzi wa Isaka a fulufhedzea na a ofhaho Mudzimu. Vhutshiloni hawe hoṱhe, o dzula Shangoni ḽo Fulufhedziswaho sa mutsinda kha madennde. Zwiṅwe hafhu, nge a fulufhedzea o lambedzwa a vha makhulukuku wa Yesu Kristo a re Mbeu yo fulufhedziswaho.—Vha-Heb. 11:9, 13.

9. Ruthe o sumbedza hani uri u a fulufhedzea?

⁹ “Ri ya na iwe henengei ha vha haṋu.” (Ruthe 1:10) Enea maipfi o ambiwa lunzhi-lunzhi nga Ruthe na Orepa Vhamoaba vha dzitshilikadzi, vha tshi vhudza Naomi mazwale wavho wa tshilikadzi we a vha a tshi khou vhuyelela Betlehema a tshi bva ngei Moaba. Mafheleloni nga nṱhani ha u kombetshedza ha Naomi, Orepa o mbo ḓi vhuyelela shangoni ḽa hawe. Fhedzi Aiwa ya Ruthe yo vha Aiwa. (Vhalani Ruthe 1:16, 17.) O nambatela Naomi, a ṱutshela tshoṱhe muṱa wa hawe na vhurereli ha mazwifhi ha ngei Moaba. O konḓelela sa mugwadameli a fulufhedzeaho wa Yehova, nahone o lambedzwa nga u vha muṅwe wa vhafumakadzi vhaṱanu vhe vha buliwa nga Mateo kha mutevhe wa lushaka lwa Kristo.—Mat. 1:1, 3, 5, 6, 16.

10. Ndi ngani Yesaya o ri vhetshela tsumbo yavhuḓi?

¹⁰ “Ndi nṋe, nthume.” (Yes. 6:8) Musi a sa  athu amba enea maipfi, Yesaya o vhona bono ḽe khaḽo Yehova a vha o dzula kha khuluṋoni yawe thembeleni ya Isiraele. Musi o lavhelesa bono ḽeneḽo, Yesaya o pfa Yehova a tshi ri: “Ndi ḓo ruma nnyi? Muḓinḓa washu ndi nnyi?” O vha a tshi khou rambiwa uri a vhe muḓinḓa wa Yehova ane a ḓo isa mulaedza wa Mudzimu kha vhathu vhawe vha sa thetshelesi. Yesaya o sumbedza u fulufhedzea—Iina yawe yo vha Iina. O fhedza miṅwaha i fhiraho 46 a tshi khou shuma nga u fulufhedzea sa muporofita, a tshi ḓivhadza milaedza i re na maanḓa ya ndozwo u katela na mafulufhedziso avhuḓi vhukuma a u vusuluswa ha vhurabeli ha ngoho.

11. (a) Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri ite zwe ra zwi fulufhedzisa? (b) Ndi dzifhio tsumbo dzi ri ṋeaho tsevho dza vhaṅwe vhe vha si fulufhedzee?

¹¹ Ndi ngani Yehova o ita uri dzenedzi tsumbo dzi ṅwaliwe Ipfini ḽawe? Nahone ndi zwa ndeme lungafhani uri Iina yashu i vhe Iina? Zwi tou vha khagala uri muthu a sa “langaniwi tshithu” nae u vhalwa vhukati ha vhe vha “eḓanwa nga lufu.” (Vha-Roma 1:31, 32) Farao wa ngei Egipita, Khosi Tsedekia wa Yuda, na Anania na Safira ndi vhaṅwe vha re tsumbo dzi si dzavhuḓi dze ha ambiwa nga hadzo Bivhilini, sa vhathu vhe Iina yavho ya si vhe Iina. Vhoṱhe vho sedzana na mvelelo dzi si dzavhuḓi nahone ndi tsumbo dzi ri ṋeaho tsevho.—Ek. 9:27, 28, 34, 35; Hesek. 17:13-15, 19, 20; Mish. 5:1-10.

12. Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa uri ri dzule ri tshi fulufhedzea?

¹² Samusi ri tshi khou tshila “maḓuvhani a vhufhelo,” ri tshila vhukati ha vhathu vha sa fulufhedzei, vhane “vha tou vha na tshifanyiso tsha u nga vha ofha Mudzimu, ngeno maanḓa aho vho a landula.” (2 Tim. 3:1-5) Ri fanela u iledza u ḓowelana na vhavhi nga hune zwa konadzea ngaho. Zwenezwi zwi amba uri ri fanela u kuvhangana tshifhinga tshoṱhe na vhane vha ita vhuḓidini ha uri Iina yavho i vhe Iina.—Vha-Heb. 10:24.

13. Ndi ifhio Iina ya ndeme vhukuma ine ya ambiwa nga mutevheli wa Yesu Kristo?

¹³ Fulufhedziso ḽa ndeme vhukuma ḽine muthu a ḽi ita ndi ḽa musi a tshi ḓiṋekedza kha Mudzimu. Vhane vha ṱoḓa u vha vhafunziwa vha Yesu vha vhudziswa mbudziso tharu dzo tou livhaho nahone vha fanela uri Iina arali vho ḓiimisela u fulufhedzea kha zwine vha khou zwi amba. (Mat. 16:24) Musi vhahulwane vhavhili vha tshi vha na nyambedzano na muthu ane a khou ṱoḓa u vha muhuweleli a sa athu lovhedzwa, onoyo muthu u vhudziswa uri, “Naa zwa vhukuma ni a ṱoḓa u vha muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova?” Nga murahu, musi onoyo muthu o no ita mvelaphanḓa ya muya, nahone a tshi vho ṱoḓa u lovhedzwa, vhahulwane vha ṱangana nae nahone vha mu vhudzisa uri, “Naa no no ḓiṋekedza kha Yehova nga thabelo?” Mafheleloni, nga ḓuvha ḽa ndovhedzo, muṅwe na muṅwe ane a khou ya u lovhedzwa u a vhudziswa uri, “Nga mutheo wa tshiṱhavhelo tsha Yesu Kristo, naa no rembuluwa zwivhini zwaṋu nahone na ḓiṋekedza kha Yehova u itela uri ni ite zwine a zwi funa?” Nga zwenezwo, vhane vha khou ya u lovhedzwa vha a fhindula phanḓa ha ṱhanzi nnzhi vha ri Iina zwine zwa sumbedza uri vha ṱhonifha fulufhedziso ḽe vha  ḽi ita ḽa uri vha ḓo shumela Mudzimu u ya nga hu sa fheli.

14. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra fanela u ḓivhudzisa dzone tshifhinga tshoṱhe?

¹⁴ Hu sa londwi uri ni kha ḓi bva u lovhedzwa kana no no fhedza miṅwaha minzhi ni tshi khou shumela Mudzimu, ni fanela u ḓiṱolisisa tshifhinga tshoṱhe nahone ni ḓivhudzise mbudziso dzi ngaho hedzi: ‘Musi ndi tshi khou edzisa Yesu Kristo, naa ndi khou bvela phanḓa ndi tshi fulufhedzea malugana na Iina yanga ya ndeme? Naa ndi khou bvela phanḓa ndi tshi thetshelesa Yesu nga u ita uri u huwelela na u ita vhafunziwa zwi vhe zwone zwa ndeme vhutshiloni hanga?’—Vhalani 2 Vha-Korinta 13:5.

15. Ndi kha masia afhio a vhutshilo hashu ane khao Iina yashu ya fanela u vha Iina?

¹⁵ U fulufhedzea kha muano washu we ra ita musi ri tshi ḓiṋekedza zwi amba uri ri fanela u dovha ra fulufhedzea kha mafhungo a ndeme. Sa tsumbo: Naa ni mbinganoni? Arali ni mbinganoni, bvelani phanḓa ni tshi ṱhonifha muano we na u ita wa u funa na u hulisa mufarisi waṋu wa mbingano. Naa no saina thendelano ya zwa mabindu kana no ḓadza fomo ya u ita mushumo wa u ḓifunela tshivhidzoni kana ndanguloni? Arali zwo ralo, ni fanela u fulufhedzea kha zwe na ana zwone. Naa no tenda musi ni tshi rambiwa u ḓa zwiḽiwani muṱani wa vhathu vha si na zwavho? Arali no tenda, ni songo litsha u ya nga nṱhani ha uri no dovha na rambiwa nga muṱa wa vhathu vha re na zwavho. Naa no fulufhedzisa muṅwe muthu vhuḓinḓani ha nnḓu nga nnḓu uri ni ḓo dovha na vhuya u itela u mu gudisa mafhungo-ngoho? Arali no mu fulufhedzisa, Iina yaṋu nga i vhe Iina ngauri zwenezwo zwi ḓo ita uri Yehova a fhaṱutshedze vhuḓinḓa haṋu.—Vhalani Luka 16:10.

16. Arali ra sa fulufhedzea kha muano we ra u ita, ri fanela u ita mini?

¹⁶ Bivhili i amba uri samusi ri vhathu vha songo fhelelaho, ‘roṱhe ri a khakha lunzhi’ zwihuluhulu kha nḓila ine ra shumisa ngayo lulimi lwashu. (Yak. 3:2) Ndi mini zwine ra fanela u zwi ita musi ri tshi ṱhogomela uri a ro ngo tsha kona u ita zwe ra zwi fulufhedzisa? Kha Mulayo we Mudzimu a u ṋea Vhaisiraele, ho vha hu na ndugiselelo ya lufuno ya malugana na musi muthu “ó ana nga u ṱavhanyedza” a songo thoma a zwi humbula. (Lev. 5:4-7, 11) Hu na ndugiselelo ya lufuno kha Vhakriste vhane vha ita tshivhi tsho raloho. Arali ra ambulula tshivhi tshashu kha Yehova, u ḓo ri hangwela nga tshilidzi a tshi shumisa Tshifhe Muhulu, Yesu Kristo. (1 Yoh. 2:1, 2) U itela u dzula ri tshi takalelwa nga Mudzimu, ri fanela u sumbedza uri ro rembuluwa zwa vhukuma. Sa tsumbo, a ro ngo fanela u vha na mukhuvha wa u sa fulufhedzea kha muano we ra u ita, nahone ri fanela u ita vhuḓidini ha u piringulula thaidzo dzoṱhe dze dza vhangwa nga u sa fulufhedzea hashu. (Mir. 6:2, 3) Ngoho ndi uri ndi khwine u thoma ra humbula zwavhuḓi musi ri sa athu fulufhedzisa zwine ra sa ḓo kona u zwi ita.—Vhalani Muhuweleli 5:2.

17, 18. Vhoṱhe vhane vha ita vhuḓidini ha uri Iina yavho i vhe Iina vho lindelwa nga vhumatshelo vhufhio havhuḓi?

¹⁷ Vhashumeli vhoṱhe vha Yehova vhane vha ita vhuḓidini ha uri Iina yavho i vhe Iina vho lindelwa nga vhumatshelo havhuḓi vhukuma! Vhaḓodzwa vha 144 000 vha ḓo tshila vha si tsha fa ngei ṱaḓulu, nahone khathihi na Yesu vha “ḓo vha vho-tshifhé vha Mudzimu na vha Kristo. Nahone vha ḓo vha dzikhosi nae’, vha fhedza miṅwaha ya ḽikhu̗lu.” (Ndzumb. 20:6) Muvhuso wa Kristo u ḓo vhuyedza vhaṅwe vhathu vha dzimilioni musi vha tshi ḓo tshila paradisoni kha ḽifhasi. Vha ḓo thuswa uri vha dovhe vha fhelele nga lwa muya na nga lwa ṋama.—Ndzumb. 21:3-5.

¹⁸ Arali ra fulufhedzea musi ri tshi lingwa lwa u fhedza vhufheloni ha Vhuvhusi ha Yesu ha Miṅwaha ya Tshigidi, ri ḓo tendelwa u tshila paradisoni nahone henefho ri ḓo fulufhelana roṱhe. (Ndzumb. 20:7-10) Iina iṅwe na iṅwe i ḓo vha Iina, na Aiwa iṅwe na iṅwe i ḓo vha Aiwa. Muṅwe na muṅwe ane a ḓo tshila nga tshenetsho tshifhinga u ḓo edzisa nga ho fhelelaho Yehova, Khotsi ashu wa ṱaḓulu, Mudzimu wa mafhungo-ngoho ‘a sa laṱedzi.’—Ps. 31:5.