1, 2. Vhathu vhanzhi vho sedzana na maṱungu afhio, nahone vhashumeli vha Mudzimu vho ḓiimisela u ita mini?

RI KHOU tshila zwifhingani zwi konḓaho, zwi re na maṱungu manzhi. Hu na khombo nnzhi dzine dza itea shangoni. Khombo dzi ngaho midzinginyo, dzi-tsunami, mililo, mikumbela, thavhandumbi, zwiḓumbumukwe, ḓumbumazwikule, dzo tshinya vhukuma shangoni. Zwiṅwe hafhu, thaidzo dza muṱa na dza muthu nga eṱhe dzi ḓisela vhathu nyofho na vhuṱungu. Ndi ngoho uri roṱhe ri “sokou ṱangana nazwo’ nga tshifhinga tshazwo.”—Muh. 9:11.

² Vhashumeli vha Mudzimu vhoṱhe vha bvela phanḓa vha tshi mu shumela vho takala na kha zwenezwo zwifhinga zwi konḓaho. Naho zwo ralo, roṱhe ri ṱoḓa u kona u sedzana na vhuleme tshifhingani tshi ḓaho samusi vhufhelo ha ano maitele vhu tsini. Ri nga kona hani u bvela phanḓa ri tshi sedzana na vhuleme nga hu bvelelaho ri sa kulei nungo? Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u sedzana na maṱungu a musalauno nga tshivhindi?

3. Samusi zwo sumbedzwa kha Vha-Roma 15:4, ri nga khuthadzwa hani musi ro sedzana na vhuimo vhu konḓaho vhutshiloni?

³ Naho vhathu vhanzhi vha tshi sedzana na vhuimo vhu konḓaho ṋamusi u fhira naho hu lini, ndi kale vhathu vha tshi sedzana na vhuleme vhu tsikeledzaho. Kha ri vhone zwine ra nga zwi guda kha vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vha tshifhingani tsho fhiraho vhe vha vha na tshivhindi musi vho sedzana na vhuimo vhu konḓaho vhutshiloni.—Vha-Roma 15:4.

4. Davida o konḓelela maṱungu afhio, nahone ndi mini zwe zwa mu thusa?

⁴ Kha ri ṱhogomele zwe zwa itea kha Davida. Kha vhuṅwe ha vhuleme he a sedzana naho, khosi yo vha i tshi ṱoḓa u mu vhulaha, o vutshelwa nga maswina, ho thubiwa vhafumakadzi vhawe na vhana vhawe, o itelwa tshimbevha nga vha muṱa wawe na khonani dzawe, nahone nga zwiṅwe zwifhinga o ḓipfa o tsikeledzea. (1 Sam. 18:8, 9; 30:1-5; 2 Sam. 17: 1-3; 24:15, 17; Ps. 38:4-8) Mafhungo a re Bivhilini a ambaho nga ha vhutshilo ha Davida a sumbedza uri zwenezwi zwiitea zwo mu pfisa vhuṱungu vhuhulu. Naho zwo ralo, a zwo ngo ita uri a si tsha vha na lutendo kha Yehova. O sumbedza u vha na lutendo lwo khwaṱhaho musi a tshi ri: “Yehova ndi Ene dzhavhelo ḽa vhutshilo hanga; ndi tsha ḓi tshenuwa nnyi?”—Ps. 27:1; vhalani Psalme ya 27: 5, 10.

5. Ndi mini zwe zwa thusa Abrahamu na Sara uri vha kone u konḓelela zwiimo zwi konḓaho?

⁵ Abrahamu na Sara vho fhedza miṅwaha minzhi vhutshiloni havho vha tshi dzula madenndeni sa vhatsinda shangoni ḽisili. Vhutshilo ho vha hu sa vha lelutsheli tshifhinga tshoṱhe. Sa tsumbo, vho tambula musi hu tshi vha na nḓala khulu shangoni, nahone vho vha vhe khomboni ya tshaka dzo vha tangaho. Fhedzi vho vha na tshivhindi tsha u sedzana na maṱungu eneo. (Gen. 12:10; 14:14-16) Ndi mini zwe zwa vha thusa uri vha kone u konḓelela? Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri Abrahamu “o vha ó lindela muḓi wo tikiwaho wa khwaṱha, we mutei wawo na mufhaṱi wawo a vha Mudzimu.” (Vha-Heb. 11:8-10) Abrahamu na Sara vho dzula vho lavhelela zwi re phanḓa nahone a vho ngo tenda u kulwa nungo nga shango ḽe vha vha vha khou tshila khaḽo.

6. Ri nga edzisa hani Yobo?

⁶ Yobo o sedzana na vhuimo vhu tsikeledzaho vhukuma. Humbulani nga ha nḓila ye a ḓipfa ngayo musi zwithu zwi sa khou mu tshimbilela zwavhuḓi vhutshiloni. (Yobo 3:3, 11) Zwe zwa ṋaṋisa mafhungo ndi uri o vha a sa pfesesi uri ndi ngani zwenezwi zwithu zwoṱhe zwi tshi khou itea khae. Naho zwo ralo, ha ngo kulea nungo. O dzula a tshi fulufhedzea e na lutendo kha Mudzimu. (Vhalani Yobo 27:5.) Ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma ine ra fanela u i edzisa!

7. Ndi mini zwe Paulo a zwi tshenzhela musi a tshi khou shumela Mudzimu, fhedzi o ṱhogomela mini zwe zwa mu ṋea tshivhindi tsha u bvela phanḓa?

⁷ Dovhani ni ṱhogomele na tsumbo ya muapostola Paulo. O sedzana na ‘khombo dza ngomu miḓini, sogani na lwanzheni.’ O dovha a mba nga ha ‘nḓala na ḓora na u vha na tsiku.’ Paulo o amba na nga ha u ‘fhedza vhusiku na masiari e dzivhani,’ khamusi nga nṱhani ha uri o vha o pwashetshelwa nga gungwa. (2 Vha-Kor. 11:23-27) Hu sa londwi uri vhutshilo hawe ho vha hu khomboni, o dzula e na mavhonele avhuḓi. Nga murahu ha musi o ṱoḓa u fa o ri: “Hu uri ri si vhe vho ḓi-fulufhelaho, ri fulufhele ene Mudzimu a konaho u vusa vho no faho. We a ri tshidza kha lufu lungafho-ngafho ndi ene ané ra mu fulufhela zwauri u ḓo ḓi ri tshidza.” (2 Vha-Kor. 1:8-10) A si vhathu vhanzhi vhe vha vhuya vha sedzana na zwe Paulo a sedzana nazwo. Naho zwo ralo, vhunzhi hashu ri a pfesesa nḓila ye a ḓipfa ngayo nahone tsumbo yawe i a ri khuthadza ya dovha ya ri ṋea tshivhindi.

8. Vhuleme vhune ra sedzana naho ṋamusi vhu nga ri kwama hani? Ṋeani tsumbo.

⁸ Ṋamusi shangoni hu na khombo nnzhi, khaedu, mitsiko, nahone zwenezwo zwi ita uri vhathu vhanzhi vha kulee nungo. Na vhaṅwe Vhakriste vha ḓipfa nga yeneyo nḓila. Lani, * we a vha a tshi khou ḓiphina nga tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho na munna wawe ngei Australia o tshuwa vhukuma musi a tshi wana uri u na khentsara ya maḓamu. O ri, “Ngalafho ya hone yo ita uri ndi lwale vhukuma na u ḓipfa ndi si muthu wa tshithu.” O vha tshi fanela u dovha a ṱhogomela munna wawe we a vha o itwa muaro wa muṱoḓo. Arali ra ḓiwana ri kha vhuimo ho raloho, ri nga ita mini?

9, 10. (a) Ndi mini zwine ra sa fanele u tendela Sathane a tshi zwi ita? (b) Ndi mini zwine zwa ḓo ni thusa u konḓelela maṱhupho o bulwaho kha Mishumo 14:22?

⁹ Zwi ḓo vha zwavhuḓi u humbula uri Sathane u ṱoḓa u fhelisa lutendo lwashu musi ro sedzana na maṱungu. Naho zwo ralo, a ro ngo fanela u tenda a tshi fhedza dakalo ḽashu nga yeneyi nḓila. Mirero 24:10 i ri: “Wá nyabwá nga ḓuvha ḽa khombo, maanḓa au ndi maṱuku.” U elekanya nga ha tsumbo dzi re Bivhilini dzi ngaho dze ra dzi haseledza zwi ḓo ri thusa uri ri vhe na tshivhindi musi ro sedzana na maṱungu.

 ¹⁰ Zwi ḓo vha zwavhuḓi u dovha ra humbula uri ri nga si kone u fhelisa vhuleme hoṱhe. Zwi re zwone ndi uri vhuleme vhu ḓo dzula vhu hone. (2 Tim. 3:12) Mishumo 14:22 i ri: “Muvhusoni wa Mudzimu ri dzhena nga maṱhupho manzhi.” Nṱhani ha u kulea nungo, zwi nga vha zwavhuḓi u dzhia maṱungu sa zwibuli zwa u sumbedza u vha na tshivhindi tsho thewaho kha u vha na lutendo lwa uri Mudzimu u a kona u ri thusa.

11. Ri nga iledza hani u kulwa nungo nga maṱungu ane ra sedzana nao vhutshiloni?

¹¹ Ri fanela u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi zwine zwa khou itea vhutshiloni hashu. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri: “Mbilu yá takala hu naka tshifhaṱuwo; ma-ḽa-mbilu a vunḓa nungo.” (Mir. 15:13) U bva kale madokotela vho amba uri muthu a nga ḓipfa e khwine arali a tshi humbula uri u ḓo vha khwine. Kanzhi arali muthu a nwa philisi dzi sa thusi tshithu fhedzi a tshi tenda uri dzi ḓo mu thusa, u ḓo ḓipfa e khwine. Fhedzi arali mulwadze a tshi humbula uri philisi dzine a khou dzi nwa dzi ḓo mu lwadza, na vhulwadze hawe vhu a ṋaṋa. U dzula ri tshi humbula nga ha zwithu zwine ra sa kone u zwi shandula vhutshiloni zwi ḓo ri kula nungo. Zwi takadzaho ndi uri Yehova ha ri ṋei philisi dzi sa thusi tshithu. Nṱhani hazwo, naho ro sedzana na maṱungu, u ri ṋea thuso ya vhukuma a tshi shumisa Ipfi ḽawe, vhushaka hashu ha vhurathu na vhukomana na maanḓa ane ra a wana nga muya wawe mukhethwa. U livhisa ṱhogomelo kha zwenezwi zwithu zwi ita uri ri takale. Nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwine zwa sa khou tshimbila zwavhuḓi vhutshiloni, itani zwoṱhe zwine na nga kona u itela u konḓelela vhuleme vhuṅwe na vhuṅwe, fhedzi ni livhise ṱhogomelo kha zwithu zwine zwa khou tshimbila zwavhuḓi vhutshiloni haṋu.—Mir. 17:22.

12, 13. (a) Ndi mini zwe zwa thusa vhashumeli vha Mudzimu u konḓelela khombo dze dza vha wela? Ṋeani tsumbo. (b) Musi hu tshi vha na khombo, zwi vhonala hani uri ndi mini zwi ḓaho u thoma vhutshiloni ha muthu?

¹² Miṅwahani ya zwenezwino, ho vha na khombo khulwane kha maṅwe mashango. Zwi a swayea vhukuma uri vhaṅwe vhahashu kha eneo mashango vho kona u konḓelela. A zwi ambi uri vho wana zwi tshi leluwa. Mathomoni a 2010, ho vha na mudzinginyo na tsunami ngei Chile zwe zwa tshinya mahaya na thundu dza vhahashu vhanzhi, nahone vhaṅwe vho xelelwa na nga mishumo ya u ḓitshidza. Hu sa londwi zwenezwi, vhahashu a vho ngo litsha u shumela Yehova. Samuel we nnḓu yawe ya tshinyala tshoṱhe o ri: “Naho ro vha ro sedzana na vhuimo vhu konḓaho, nṋe na mufumakadzi wanga a ro ngo vhuya ra litsha u ya miṱanganoni na u huwelela. Ndi a tenda uri u ita zwenezwi zwithu zwo ri thusa uri ri sa ḓipfe ro nyabwa.” Vhenevha vhavhingani u katela na vhaṅwe vhahashu vhanzhi a vho ngo tenda u kulwa nungo nga yeneyo khombo, fhedzi vho bvela phanḓa vha tshi shumela Yehova nga u fhisea.

¹³ Nga September 2009, ho vha na mikumbela kha tshipiḓa tshihulwane vhukuma tsha ḓorobo ya Manila ngei Philippines. Muṅwe munna wa mupfumi we a xelelwa nga thundu nnzhi o ri: “Yeneyi mikumbela yo ḓisa vhuleme na tshengelo i fanaho kha vhapfumi na kha vhashai.” Zwenezwi zwi ri humbudza nyeletshedzo ya vhuṱali ya Yesu musi a tshi ri: “Lupfumo ḓi-kuvhanganyeleni ngei ṱaḓulu, lu sá ḽiwiho nga tsole na nga vhulali, lu sá paliwi nga mbava dza tswa.” (Mat. 6:20) U fulufhela nga maanḓa zwithu zwi vhonalaho zwine zwa nga lovha tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe zwi nga ri kula nungo. Zwi ḓo vha vhuṱali u livhisa ṱhogomelo kha vhushaka hashu na Yehova vhune ha ḓo dzula vhu hone hu sa londwi maṱungu ane ra sedzana nao!—Vhalani Vha-Heberu 13:5, 6.

14. Ri na zwiitisi zwifhio zwa u vha na tshivhindi?

¹⁴ Yesu o amba uri hu ḓo vha na vhuleme tshifhingani tsha u vha hone hawe, fhedzi o dovha a ri: “Ni songo tshenuwa.” (Luka 21:9) Samusi e Khosi yashu nahone ri tshi khou tikedzwa nga Musiki wa fhethu hoṱhe, a ri na tshiitisi tsha u ofha. Paulo o ṱuṱuwedza Timotheo a ri: “Mudzimu ho ngo ri ṋea muya wa u vha magoswi, o ri fha wa maanḓa, wa lufuno, wa tsha-vhuhulwane.”—2 Tim. 1:7.

15. Ṋeani tsumbo dzine dza sumbedza uri vhashumeli vha Mudzimu vho vha vha tshi mu fulufhela tshoṱhe, ni dovhe ni ṱalutshedze nḓila ine ra nga vha ngayo na tshivhindi tsho raloho.

 ¹⁵ Kha ri ṱhogomele zwe zwa ambiwa nga vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vhe vha vha vha tshi mu fulufhela tshoṱhe. Davida o ri: “Yehova ndi maanḓa anga na tshiṱangu tshanga. Mbilu yanga yo fulufhela Ene nda tshidzwa. Mbilu yanga i takalela zwenezwo.” (Ps. 28:7) Paulo o ri: “Huno rí kha hezwo zwoṱhe, ro zwi kunda kule nga we a ri funa.” (Vha-Roma 8:37) Nga hu fanaho, musi o sedzana na khombo Yesu o amba maipfi e a sia vhathetshelesi vhawe vha sa timatimi uri u na vhushaka ha tsini na Mudzimu musi a tshi ri: “Hone a si uri ndi ḓo vha ndí ndoṱhe, ngauri Khotsi u na nṋe.” (Yoh. 16:32) Enea maipfi a vhashumeli vha Mudzimu a sumbedza mini? A sumbedza uri muṅwe na muṅwe wavho o vha a tshi fulufhela Yehova nga ho khwaṱhaho. Arali na riṋe ra fulufhela Mudzimu nga yeneyo nḓila, ri ḓo vha na tshivhindi tsha u sedzana na maṱungu naho e afhio.—Vhalani Psalme ya 46:1-3.

16. Ndi ngani zwi zwa ndeme u guda Ipfi ḽa Mudzimu?

¹⁶ Ri nga si vhe na tshivhindi tsha Vhukriste arali ri tshi ḓitika nga riṋe vhaṋe. Nṱhani hazwo, ri vha na tshivhindi musi ri tshi ḓivha Mudzimu nahone ra guda u ḓitika ngae. Ri nga mu ḓivha na u ḓitika ngae, nga u guda Ipfi ḽawe Bivhili. Wahashu wa tshisadzini we a vha e na vhulwadze ha u tsikeledzea maḓipfele o ṱalutshedza zwine zwa mu thusa, a ri: “Ndi vhala lunzhi-lunzhi ndimana dzine dza nkhuthadza.” Naa ri khou tevhedza vhulivhisi ha u fara vhurabeli ha muṱa tshifhinga tshoṱhe? U ita zwenezwi zwithu zwi ḓo ri thusa uri ri vhe na mavhonele a mupsalme we a ri: “Milayo yau ndi i tama hani! Ndi ṱwa ndi tshi elekanya yone misi yoṱhe.”—Ps. 119:97.

17. (a) Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine Yehova a ri thusa ngadzo uri ri vhe na tshivhindi? (b) Ṋeani tsumbo ya nganeavhutshilo i re kha magazini dzashu ye ya ni thusa.

¹⁷ Ri dovha ra vha na khandiso dzo thewaho Bivhilini dzi re na mafhungo ane a nga ita uri ri fulufhele Yehova nga ho khwaṱhaho. Vhahashu vhanzhi vho wana uri nganeavhutshilo dzi re kha magazini dzashu dzi a vha thusa vhukuma. Muṅwe wahashu wa tshisadzini wa ngei Asia a re na vhulwadze ha u thithisea muhumbulo (bipolar mood disorder) o takala vhukuma musi a tshi vhala nganeavhutshilo ya wahashu wa tshinnani we a vha e murumiwa na we a kona u sedzana na vhulwadze honovhu nga hu bvelelaho. O ṅwala uri: “Zwo nthusa vhukuma u pfesesa vhuleme hanga, zwa dovha zwa nṋea fulufhelo.”

18. Ndi ngani ri tshi fanela u shumisa ndugiselelo ya thabelo?

¹⁸ Thabelo i a ri thusa. I nga ri thusa kha vhuimo ho fhamba-fhambanaho. Muapostola Paulo o livhisa ṱhogomelo kha ndeme ya u rabela musi a tshi ri: “Ni songo vhilaela tshithu. Zwoṱhe  zwiné na zwi tama ni ḓivhadze Mudzimuni nga thabelo na nga u humbela hu re na u livhuha. Huno mulalo wa Mudzimu, a fhiraho u ṱalukanya hoṱhe, u vhulungele dzimbilu dzaṋu na mihumbulo yaṋu kha Kristo Yesu.” (Vha-Fil. 4:6, 7) Naa ri a shumisa nga vhuḓalo yeneyi ndugiselelo u itela uri ri wane maanḓa musi ro sedzana na maṱungu? Alex, muṅwe wahashu wa tshinnani wa ngei Britain o no fhedzaho tshifhinga tshilapfu e na vhulwadze ha u tsikeledzea maḓipfele o ri: “U amba na Yehova nga thabelo na u mu thetshelesa nga u vhala Ipfi ḽawe ndi zwone zwe zwa nthusa.”

19. Ndi mavhonele afhio ane ra fanela u vha nao nga ha u ya miṱanganoni ya Vhukriste?

¹⁹ U ya miṱanganoni ndi inwe ndugiselelo ya ndeme ine ya ri thusa. Mupsalme o ṅwala uri: “Muya wanga wo tshenuluwa, wo ita na u fhelelwa nga u ṱuluṱshelwa dzikhoro dzau, Yehova.” (Ps. 84:2) Naa na riṋe ri ḓipfa nga yeneyo nḓila? Lani we a bulwa mathomoni o ṱalutshedza mavhonele awe nga ha miṱangano ya Vhukriste. O ri: “Ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri ndi zwa ndeme u ya miṱanganoni u itela u vha na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini. Ndi fanela u ya henefho arali ndi tshi ṱoḓa uri Yehova a nthuse.”

20. U ṱanganela kha mushumo wa u huwelela zwi ri thusa nga nḓila-ḓe?

²⁰ Ri dovha ra vha na tshivhindi nga u dzula ro farakanea kha mushumo wa u huwelela nga ha Muvhuso. (1 Tim. 4:16) Muṅwe wahashu wa tshisadzini wa ngei Australia we a tshenzhela vhuleme ho vhalaho o ri: “Ndo vha ndi sa humbuli na luthihi nga ha u ya u tsimuni u huwelela, fhedzi muṅwe muhulwane o nkhumbela uri ndi ṱuwe nae. Ndo mbo ḓi ṱuwa nae. Yehova o vha a tshi khou nthusa tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe musi ndi tshi amba na vhaṅwe vhuḓinḓani. Ndo ḓipfa ndo takala nga maanḓa.” (Mir. 16:20) Vhathu vhanzhi vho wana uri u thusa vhaṅwe u vha na lutendo kha Yehova zwi ita uri na vhone vha khwaṱhe lutendoni. Musi vha tshi ita nga u ralo, vha litsha u dzula vha tshi humbula nga ha vhuleme havho nahone vha livhisa ṱhogomelo kha mafhungo a re a ndeme nga maanḓa.—Vha-Fil. 1:10, 11.

21. Ndi khwaṱhisedzo ifhio ine ra vha nayo malugana na maṱungu ane ra sedzana nao?

²¹ Yehova u na ndugiselelo nnzhi dzine dza ri thusa u sedzana na maṱungu a musalauno nga tshivhindi. Arali ra shumisa dzenedzi ndugiselelo dzoṱhe, nahone ra elekanya na u edzisa tsumbo dzavhuḓi dza vhashumeli vha Mudzimu vhe vha sumbedza u vha na tshivhindi, ri nga vha na khwaṱhisedzo ya uri ri ḓo kona u sedzana na vhuleme nga hu bvelelaho. Naho hu na zwithu zwinzhi zwi si zwavhuḓi zwine zwa nga itea samusi ano maitele a zwithu e tsini na u fhela, ri nga ḓipfa nga nḓila ye Paulo a ḓipfa ngayo musi a tshi ri: “Ri vho poswaho fhasi, hone rí sa vhulawi . . . Ndi zwone zwiné ri sa dinalee ngazwo.” (2 Vha-Kor. 4:9, 16) Nga nṱhani ha thuso ya Yehova, ri nga kona u vha na tshivhindi musi ro sedzana na maṱungu ṋamusi.—Vhalani 2 Vha-Korinta 4:17, 18.