Ni Hangwelane Zwi Tshi Bva Mbiluni
“Ni nge no takulanaho, ni khathutshelane.”—VHA-KOL. 3:13.
1, 2. Ndi ngani zwo tea uri ni ṱolisise arali ni muthu o ḓiimiselaho u hangwela vhaṅwe?
BIVHILI i ri thusa u ḓivha nḓila ine Yehova a dzhia ngayo tshivhi, na nḓila ine a aravha ngayo musi ri tshi ita zwivhi. Ipfi ḽawe ḽi dovha ḽa ri vhudza zwinzhi nga ha u ḓiimisela hawe u hangwela. Theroni yo fhiraho, ro guda nga ha nḓila ye mavhonele a Davida na Manase a ita ngayo uri Yehova a vha hangwele. Vho ḓisola vhukuma nga nṱhani ha zwivhi zwavho, zwa ita uri vha ḓiambulule, vha ṱutshele nḓila dzavho mmbi, nahone vha shanduka zwi tshi bva mbiluni. Zwenezwo zwo ita uri vha dovhe vha takalelwe nga Yehova.
2 Kha ri ṱolisise nḓila ine ra nga ḓiimisela ngayo u hangwela vhaṅwe. Ni vhona u nga no vha ni tshi ḓo ḓipfa hani nga ha Manase arali vhaṅwe vhathu vhe a vha vhulaha vho vha vhe mashaka aṋu? Naa no vha ni tshi ḓo kona u mu hangwela? Yeneyi ndi mbudziso yavhuḓi ṋamusi ngauri ri tshila shangoni ḽi si na mulayo, ḽi re na vhuvemu ḽa vhathu vha re na tseḓa. Nga zwenezwo, ndi ngani Mukriste a tshi fanela u ṱahulela pfaneleo ya u hangwela? Nahone arali na sa farwa zwavhuḓi kana na si haṱulwe nga nḓila yo teaho, ndi mini zwine zwa nga ni thusa uri ni kone u langa maḓipfele aṋu, ni aravhe nga nḓila ine Yehova a nga i takalela, na uri ni ḓiimisele u hangwela?
NDI NGANI RI TSHI FANELA U HANGWELA?
3-5. (a) Yesu o shumisa tshifanyiso tshifhio u itela u thusa vhathetshelesi vhawe uri vha humbule nga ha ṱhoḓea ya u hangwela? (b) Ndi mini zwine ra zwi guda kha maipfi a Yesu ane a vha kha Mateo 18:21-35?
3 Ri fanela u ḓiimisela u hangwela vhane vha ri khakhela—hu sa londwi uri ndi miraḓo ya tshivhidzo tsha Vhukriste kana a si miraḓo yatsho—ndi zwa ndeme u ita nga u ralo u itela uri ri dzule ri na mulalo na miraḓo ya muṱa, dzikhonani, vhathu nga u tou angaredza, na Yehova. Maṅwalo a sumbedza uri u ḓiimisela u hangwela vhaṅwe hu sa londwi uri vho ri khakhela lungana ndi ṱhoḓea ya Vhukriste. U itela u sumbedza ndeme ya pfaneleo yeneyi, Yesu o ita tsumbo nga tshifanyiso tsha muḓinḓa we a vha a tshi koloda muṋe wawe.
4 Muḓinḓa o vha a tshi koloda muṋe wawe tshelede nnzhi vhukuma ye ya vha i tshi ḓo ita uri a shume maḓuvha a milioni dza 60 u itela uri a kone u i lifha, fhedzi muṋe wawe o mbo ḓi phumula wonoyo mulandu. Nga murahu, muḓinḓa onoyo a tshi bvela nnḓa o ṱangana na muṅwe muḓinḓa ngae we a vha a tshi mu koloda tshelede ine ya eḓana na muholo wa maḓuvha a 100 fhedzi. Muḓinḓa ngae o humbela u hangwelwa, fhedzi muḓinḓa we a hangwelwa mulandu muhulwane, o hana u ita nga u ralo a kudza muḓinḓa ngae khothoni. U ita zwenezwo zwo sinyusa vhukuma muṋe wawe. O mu vhudzisa a ri: “Khé na iwe Ú songo . . . khathutshela muḓinḓa nga iwe, vhunga na nṋe ndo U khathutshela? Murena wawe a sinyuwa, a mu kumedza vhashengedzi uri [muḓinḓa a sa hangweli] a vhuye a lifhe mulandu wawe woṱhe.”—Mat. 18:21-34.
Yesu o vha a tshi khou bvisela khagala mbuno ifhio ya ndeme musi a tshi shumisa tshenetshi tshifanyiso?
5 Yesu u ṱoḓa ri tshi guda mini kha yeneyi tsumbo? O ri: “Khotsi-anga ṱaḓulu u ḓo ni ralo-vho, arali noṱhe ná sa hangwela vharathu vhaṋu nga mbilu dzaṋu dzi tshi zwi funa.” (Mat. 18:35) Mbuno ya Yesu i khagala. Zwivhi zwe ra zwi ita vhutshiloni hashu nga nṱhani ha u sa fhelela, zwi ṋea vhuṱanzi ha uri a ri swikeleli zwilinganyo zwa Yehova nga ho fhelelaho. Naho zwo ralo, Yehova o ḓiimisela u ri hangwela na u phumula zwivhi zwashu lwa tshoṱhe. Muṅwe na muṅwe ane a ṱoḓa u vha na vhushaka havhuḓi na Yehova u fanela u sa livhisa ṱhogomelo kha vhushayanungo ha vhaṅwe vhathu. Yesu o amba kha Pfunzo yawe ya Thavhani a ri: “Arali ni tshi hangwela vhathu zwe vha tshinya, na inwi khotsi-aṋu wa ṱaḓulu u ḓo ni hangwela-vho. Arali ní sa hangweli vhathu, na inwi khotsi-aṋu wa ṱaḓulu ha nga ni hangweli zwe na tshinya.”—Mat. 6:14, 15.
6. Ndi ngani zwi sa leluwi u hangwela vhaṅwe tshifhinga tshoṱhe?
6 Khamusi ni nga kha ḓi ‘tenda uri ri fanela u hangwela vhaṅwe vhathu, fhedzi na wana zwi tshi konḓa u ita zwenezwo.’ Zwenezwi zwi itiswa ngauri ri a pfa vhuṱungu vhukuma arali ro khukhuliswa nga vhaṅwe. Muthu a nga kha ḓi sinyuwa vhukuma, a ḓipfa o itelwa tshimbevha, a ṱoḓa khaṱulokwayo na u ḓilifhedzela. Vhaṅwe vha nga vhona u nga zwi nga si vhuye zwa konadzea uri vha hangwele muthu we a vha khakhela. Arali ni tshi ḓipfa nga yeneyo nḓila, ni nga ṱahulela hani mavhonele ane a takadza Yehova a u hangwela vhaṅwe?
ṰOLISISANI MAḒIPFELE AṊU
7, 8. Ndi mini zwine zwa nga ni thusa uri ni hangwele vhaṅwe arali vho ita zwithu zwi si zwavhuḓi zwine zwa ni sinyusa?
7 Musi ro vhaiswa maḓipfele kana ri tshi humbula uri ro khakhelwa, ri nga sinyuwa vhukuma. Ṱhogomelani nḓila ye muṅwe muṱhannga a aravha ngayo musi o sinyuwa. O ri: “Ḽiṅwe ḓuvha ndo sinyuwa vhukuma nahone nda bva nḓuni nda ṱuwa, nda ana uri ndi nga si tsha dovha nda vhuya. Ḽo vha ḽi ḓuvha ḽavhuḓi ḽa tshilimo. Ndo tshimbila nga bada ṱhukhu nda ya kule, fhethu ho fholaho na ho nakaho. Zwenezwo zwo ita uri ndi dzike nahone nga murahu nda vhuyelela hayani ndi songo tsha sinyuwa.” Samusi zwo sumbedzwa kha yeneyi tsumbo, u ḓinea tshifhinga tsha u dzika na u elekanya zwavhuḓi zwi nga dzikisa tsinyuwo zwa ita uri ni sa ite zwithu zwine na ḓo ḓisola ngazwo nga murahu.—Ps. 4:4; Mir. 14:29; Yak. 1:19, 20.
8 Fhedzi ni fanela u ita mini arali na bvela phanḓa ni tshi ḓipfa nga yeneyo nḓila naho no ḓiṋea tshifhinga tsha u thoma na dzika? Lingedzani u pfesesa uri ndi ngani no sinyuwa. Naa ndi nga nṱhani ha uri a no ngo farwa zwavhuḓi, kana khamusi ndi ngauri ni vhona u nga a no ngo haṱulwa nga nḓila yo teaho? Kana ndi nga nṱhani ha uri ni humbula u nga onoyo muthu o vha a tshi khou ṱoḓa u ni pfisa vhuṱungu nga khole? Naa o ita zwithu zwo vhifhaho vhukuma? U ṱolisisa na u pfesesa zwiitisi zwa nḓila ine na aravha ngayo, zwi ḓo ni thusa u vhona nḓila ya khwine na yo teaho u tendelana na zwi re Maṅwaloni. (Vhalani Mirero 15:28; 17:27.) U humbula nga vhuronwane nga ha mbuno dzine dza katelwa nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha maḓipfele aṋu, zwi ḓo ni thusa uri ni hangwele. Arali na ita nga u ralo naho zwi tshi nga konḓa, ni ḓo vha ni tshi khou tendela Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi ṱolisisa “zwiné mbilu [yaṋu] ya fhima ya elekanya zwone.”—Vha-Heb. 4:12.
NAA NI FANELA U SINYUWA?
9, 10. (a) Ni nga aravha hani musi ni tshi vhona u nga no khakhelwa? (b) U vha na mavhonele avhuḓi, na u hangwela vhaṅwe zwi nga shandula hani mavhonele ashu vhutshiloni?
9 Hu na zwithu zwinzhi vhutshiloni zwine zwa nga ita uri muthu a sinyuwe. Sa tsumbo, musi ni tshi khou reila goloi yaṋu, ni ḓo ita mini arali na ṱoḓou thulwa nga iṅwe goloi? Ni nga vha no no vhala nga ha zwiitea zwa vhathu vhane vha sinyuwa badani, nahone muṅwe mureili a sinyuwa lune a vutshela muṅwe. Naho zwo ralo, ngauri ni Mukriste zwi tou vha khagala uri ni nga si ite nga u ralo.
10 Zwi ḓo vha zwavhuḓi vhukuma uri ri ḓiṋee tshifhinga tsha u humbula nga ho dzikaho nga ha eneo mafhungo. Khamusi ndi inwi we a khakha nga nṱhani ha u thithiswa nga zwiṅwe-vho. Kana muṅwe mureili a nga kha ḓi vha e na vhuleme ha goloi yawe. Enea mafhungo a ri gudisa uri ri nga dzikisa mbiti dzashu, ra iledza u kulea nungo, na maṅwe maḓipfele a si avhuḓi nga u lingedza u pfesesa zwine zwa khou itea kha muṅwe mureili, nahone ra ḓiimisela u mu hangwela. Muhuweleli 7:9 i ri: “U songo ṱavhanya u sinyuwa mbiluni yau; ngauri hayani ha mbiti ndi mbiluni ya tsilu.” Ni songo sinyuswa nga tshiṅwe na tshiṅwe. Kha zwiṅwe zwiitea, zwithu zwine vhathu vha zwi dzhia zwi tshi sinyusa vhukuma, zwi vha zwi zwithu zwi sa dini; zwine zwa itiswa nga u sa fhelela kana u sa pfesesana. Lingedzani u vha na mavhonele avhuḓi musi muthu a tshi amba kana u ita zwithu zwi si zwavhuḓi, ni ḓiimisele u hangwela nga lufuno. Ni ḓo takala vhukuma musi ni tshi ita nga u ralo.—Vhalani 1 Petro. 4:8.
‘MULALO WAṊU NGA U VHUYELELE KHA INWI’
11. Nḓila ine vhathu vha aravha ngayo mafhungo maḓifha i fanela u ita uri ri aravhe hani sa vhahuweleli vha Muvhuso?
11 Ni nga kona hani u langa maḓipfele aṋu musi ṋemuḓi a tshi amba na inwi nga tshiambela vhuḓinḓani ha tsimu? Musi Yesu a tshi ruma vhafunziwa vhawe vha 70 u ya u huwelela, o vha vhudza uri musi vha tshi dzhena nḓuni, vha vhudze vhathu vha yeneyo nnḓu uri vha vhe na mulalo. Yesu o ri: “Arali henefho hú na mudzia-mulalo, mulalo waṋu u ḓo rathela kha ene. Arali hú si ná mudzia-mulalo, mulalo waṋu u ḓo vhuyelela kha inwi.” (Luka 10:1, 5, 6) Ri a takala musi vhathu vha tshi ri ṱanganedza vhuḓinḓani, ngauri vha ḓo vhuyelwa nga mulaedza une ra u ḓivhadza. Naho zwo ralo, nga zwiṅwe zwifhinga, vha amba na riṋe nga tshiambela. Hu ḓo itea mini arali vha amba na riṋe nga tshiambela? Yesu o amba uri mulalo washu u ḓo vhuyelela kha riṋe. Zwenezwi zwi amba uri musi ri vhuḓinḓani, ri fanela u ṱutshela muḓi muṅwe na muṅwe ri tshee na mulalo, hu sa londwi nḓila ine vhathu vha aravha ngayo. Arali ra lifhedza kana u sinyuwa musi hu tshi ambiwa na riṋe nga tshiambela, ri nga si vhe na mulalo.
12. U ya nga maipfi a Paulo a re kha Vha-Efesa 4:31, 32, ri fanela u ḓifara nga nḓila-ḓe?
12 Lwelani u vha na mulalo tshifhinga tshoṱhe nga fhasi ha zwiimo zwoṱhe, hu si vhuḓinḓani ha Vhukriste fhedzi. U ḓiimisela u hangwela vhaṅwe a zwi ambi uri ri fanela u takalela nḓila yavho yo khakheaho ine vha ḓifara ngayo, kana ra ita u nga a hu na zwe vha khakha ngazwo. Naho zwo ralo, u hangwela zwi amba u sa fara muthu nga mbilu nga zwe a ni khakhela ngazwo, na uri ni dzule ni na mulalo. Nga u dzulela u elekanya nga ha nḓila i si yavhuḓi ye vha farwa ngayo, vhaṅwe vhathu vha ita uri vhukhakhi ha vhaṅwe vhu ite uri vha si takale. Ni songo tendela u langiwa nga mahumbulele o raloho. Ni fanela u humbula uri ni nga si takale arali no fara muṅwe muthu nga mbilu. Nga zwenezwo, ni fanela u hangwela!—Vhalani Vha-Efesa 4:31, 32.
ARAVHANI NGA NḒILA INE YA ḒO TAKADZA YEHOVA
13. (a) Mukriste u “okela masimbe” kha ṱhoho ya muthu we a mu khakhela nga nḓila-ḓe? (b) U aravha nga vhulenda musi ro sinyuswa zwi nga ita uri hu vhe na mvelelo dzifhio?
13 Nga zwiṅwe zwifhinga, ni nga kha ḓi vhona u nga ni nga thusa muthu we a ni khakhela uri a pfesese zwilinganyo zwa Vhukriste. Muapostola Paulo o ṅwala uri: “Arali swina ḽau ḽí na nḓala, ḽi ṋee ḽi ḽe; ḽí na ḓora, ḽi nwise. Arali U tshi ralo, U ḓo vha wo okela masimbe kha ṱhóho yawe. U songo kundwa nga vhuvhi, aiwa, kunda vhuvhi nga zwivhuya.” (Vha-Roma 12:20, 21) Arali na vha na vhulenda musi ni tshi sinyuswa, ni nga ita uri na muthu a re na swili a dzikise tsinyuwo yawe. Arali na sumbedza uri ni a pfesesa na u pfela vhuṱungu muthu we a ni khakhela, ni nga kha ḓi mu thusa uri a gude mafhungo-ngoho a Bivhili. Hu sa londwi uri mvelelo dzi nga vha dzifhio, u aravha nga vhulenda zwi ṋea we a ni sinyusa tshibuli tsha u elekanya nga ha vhuḓifari haṋu havhuḓi.—1 Pet. 2:12; 3:16.
14. Hu sa londwi uri muthu o ni khakhela lungafhani, ndi ngani ni songo fanela u mu fara nga mbilu?
14 Nga zwiṅwe zwifhinga, zwi nga kha ḓi tea u fhelisa vhukonani hashu na vhaṅwe vhathu. Hu katelwa vhathu vhe vha vhuya vha ṱanganela na tshivhidzo, fhedzi vha ita zwivhi zwihulwane, vha sa rembuluwe nahone vha bviswa tshivhidzoni. Arali muthu o ni vhaisa, zwi nga kha ḓi ni konḓela vhukuma u mu hangwela naho o rembuluwa. Zwenezwo zwi itiswa nga nṱhani ha uri maḓipfele o vhaisalaho a dzhia tshifhinga tshilapfu uri a fhole. Kha zwiitea zwo raloho, ni nga bvela phanḓa ni tshi humbela Yehova uri a ni thuse u ṱahulela muya wa u hangwela vhaitazwivhi vho rembuluwaho. Zwi re zwone ndi uri a ri ḓivhi zwi re mbiluni ya muṅwe muthu? Yehova ndi ene ane a zwi ḓivha. Ndi ene ane a ṱolisisa zwi re mbiluni ya muthu, nahone ha fheli mbilu musi a tshi shumisana na vhaitazwivhi. (Ps. 7:9; Mir. 17:3) Ndi ngazwo Maṅwalo a tshi ri: “Ni songo ḓi-ita vha maano inwi vhaṋe. Ni songo lifhedza vhuvhi nga vhuvhi na ka-thihi, ni vhilaele zwo nakaho phanḓa ha vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Arali zwi tshi itea, vhé vho inwi, ni dzule nga u konana na vhathu vhoṱhe. Ni songo ḓi-lifhedzela, vhafunwa; ṋeani mbiti ya Mudzimu nḓila, ngauri ho ṅwaliwa ha pfi: U lifhedza ndi hanga, ndi Nṋe ané nda ḓo tevhedza! u ralo Murena.” (Vha-Roma 12:17-19) Naa zwo tea uri ni haṱule muṅwe muthu? A zwo ngo tea na luthihi. (Mat. 7:1, 2) Fhedzi ni nga vha na vhungoho ha uri Mudzimu ndi ene ane a haṱula nga nḓila yo teaho.
15. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ṱhogomela u itela uri ri kone u shandula mavhonele ashu nga ha vhathu vhe vha ri khakhela?
15 Arali ni tshi vhona u nga a no ngo haṱulwa nga nḓila yo teaho, nahone zwa ita uri ni konḓelwe u hangwela muitazwivhi we a rembuluwa, zwi ḓo vha zwavhuḓi u humbula uri muthu o ni khakhelaho a nga vha o sedzana na vhuimo vhu konḓaho. Na ene o mamela u sa fhelela. (Vha-Roma 3:23) Yehova u pfela vhuṱungu vhathu vhoṱhe vha songo fhelelaho. Nga zwenezwo, na riṋe ri fanela u rabelela muthu we a ri khakhela. Zwi nga konḓa u bvela phanḓa ro sinyutshela muthu ane ra mu rabelela. Ri fanela u iledza u vha na luvhengelambiluni nga u thetshelesa maipfi a Yesu ane a ri: “Funani maswina aṋu; fhaṱutshedzani vha ni semaho; takadzani vha ni vhengaho; rabelelani vha ni ṱungufhadzaho na vha ni tovholaho.”—Mat. 5:44.
16, 17. Ni fanela u aravha hani musi vhahulwane tshivhidzoni vha tshi dzhia phetho ya uri muthu we a vha o ita zwivhi zwihulwane o rembuluwa, nahone ndi ngani?
16 Yehova o ṋea vhahulwane vha Vhakriste vhuḓifhinduleli ha u dzudzanya milandu ya vhathu vho itaho zwivhi zwihulwane tshivhidzoni. Vhenevha vhahashu vha tshinnani, a vha koni u vhona zwi re mbiluni u fana na Yehova, fhedzi vha shumisa Ipfi ḽa Mudzimu musi vha tshi dzhia phetho, nahone vha livhiswa nga muya mukhethwa. Nga zwenezwo, phetho dzine vha dzi dzhia kha mafhungo o raloho musi vho no humbela vhulivhisi ha Yehova nga thabelo, dzi sumbedza mavhonele a Mudzimu.—Mat. 18:18.
U ḓiimisela u hangwela ndi ṱhoḓea ya Vhukriste
17 Kha vhuimo ho raloho, ri fanela u fulufhedzea. Naa ni ḓo hangwela nahone na sumbedza lufuno vhathu vhe vha ita vhukhakhi tshifhingano tsho fhiraho, fhedzi vha rembuluwa? (2 Vha-Kor. 2:5-8) U ita nga u ralo zwi nga kha ḓi konḓa, zwihuluhulu arali hu inwi we na khakhelwa, kana ni shaka ḽa we a khakhelwa. Naho zwo ralo, nga u fulufhela tshoṱhe Yehova na nḓila dzawe dza u dzudzanya mafhungo tshivhidzoni, ni ḓo ita zwithu nga nḓila ya vhuṱali. Ni ḓo sumbedza uri no ḓiimisela u hangwela zwi tshi bva mbiluni.—Mir. 3:5, 6.
18. U ḓiimisela u hangwela vhaṅwe zwi nga ri vhuyedza nga nḓila-ḓe?
18 Vhaḓivhi vha mutakalo wa ngelelo vha amba uri ri a vhuyelwa vhukuma musi ri tshi ḓiimisela u hangwela vhaṅwe. Zwi ita uri muthu a songo ḓidzhenisela malwadze ane a vhangwa nga u dzula wo sinyuwa, zwa dovha zwa thusa muthu uri a vhe na vhushaka havhuḓi na vhaṅwe. Kha ḽiṅwe sia, u sa hangwela zwi nga ita uri muthu a vhe na mutakalo u si wavhuḓi, zwi nga tshinya vhushaka havhuḓi na vhaṅwe, zwa ita uri muthu a tsikeledzee, na uri a si kone u davhidzana zwavhuḓi na vhaṅwe. Phaṱhutshedzo khulwane nga maanḓa ya u ḓiimisela u hangwela ndi ya uri ri ḓo vha na vhushaka havhuḓi na Khotsi ashu wa ṱaḓulu, Yehova.—Vhalani Vha-Kolosa 3:12-14.
