1. Vhathu vha anzela u vha na mavhonele afhio nga ha u vha mulanda?

MIṄWAHANI i ṱoḓaho u vha 2 500 yo fhiraho, muṅwali wa ḽitambwa wa Mugerika o ṅwala uri: “A hu na muthu ane a funa u vha mulanda wa muṅwe.” Vhathu vhanzhi ṋamusi vha tendelana na eneo mafhungo. Musi vhathu vha tshi humbula nga ha u vha mulanda, vha humbula nga ha vhathu vho tsikeledzwaho, vhane vha shumela vhaṅwe na vhane vha langiwa na u tambudzwa nga vhaṋe vhavho.

2, 3. (a) Mukoma kana mulanda wa Kristo o ṋewa vhuḓifhinduleli vhufhio? (b) Ndi dzifhio mbudziso dzine ra ḓo dzi haseledza malugana na u vha mulanda?

² Naho zwo ralo, Yesu o sumbedza uri vhafunziwa vhawe vha ḓo vha vhalanda, vhane vha ḓo shumela vhaṅwe nga u ḓiṱukufhadza. Naho Vhakriste vha vhukuma vhe vhalanda, a zwi ambi uri vha a nyadziwa kana u farwa nga nḓila ya tshiṱuhu. Ndi vhalanda vhane vha huliswa, u fulufhelwa na u ṱhonifhiwa. Sa tsumbo, ṱhogomelani zwe Yesu a zwi amba nga ha mulanda kana “mukoma” nga phanḓanyana ha u fa hawe. Kristo o amba uri u ḓo ṋea “mukoma a fulufhedzeaho na wa vhuṱali” mushumo wa ndeme.—Mat. 24:45-47.

³ Ṱhogomelani uri na kha mafhungo a Luka, hu ambiwa nga “mukoma” ane a dovha a ḓivhiwa sa mulanda. (Vhalani Luka 12:42-44.) Vhakriste vhanzhi vha fulufhedzeaho vhane vha khou tshila zwino, a si miraḓo ya tshigwada tsha mukoma. Naho zwo ralo, Maṅwalo a sumbedza uri vhoṱhe vhane vha shumela Mudzimu ndi vhalanda. U vha mulanda zwi katela vhuḓifhinduleli vhufhio? Ri fanela u vhu dzhia hani? U itela u wana phindulo, kha ri ṱolisise mushumo wa vhalanda vha zwifhingani zwa kale.

4, 5. Mukoma wa zwifhingani zwa kale, o vha e na vhuḓifhinduleli vhufhio? Ṋeani tsumbo.

⁴ Zwifhingani zwa kale, mukoma o vha a tshi anzela  u vha mulanda a fulufhedzeaho ane a ṋewa mushumo wa u langa nnḓu ya muṋe wawe, kana mabindu awe. Nga ho ḓoweleaho, vhakoma vho vha vha vhe vhalanda vhane vha ṋewa maanḓa a u langa thundu dza nnḓu ya muṋe wavho, tshelede na vhaṅwe vhalanda. Ri a kona u zwi vhona kha mafhungo a Eliesere, we a ṋewa vhuḓifhinduleli ha u ṱhogomela thundu nnzhi-nnzhi ya Abrahamu. Khamusi Eliesere ndi ene we a rumiwa nga Abrahamu ngei Mesopotamia uri a ye u ṱoḓela murwa wawe Isaka mufumakadzi. Wo vha u mushumo wa ndeme vhukuma une wa katela vhuḓifhinduleli vhuhulwane.—Gen. 13:2; 15:2; 24:2-4.

⁵ Yosefa muḓuhulu-ḓuhulwane wa Abrahamu o vha a tshi ṱhogomela nnḓu ya Potifara. (Gen. 39:1, 2) Nga u ya ha tshifhinga, Yosefa na ene o vha na “muḓinḓa” ane a ṱhogomela nnḓu yawe. Onoyo muḓinḓa o swielela vhakomana vha Yosefa na murathu wawe. Nahone o tevhedza ndaela dza Yosefa dza musi a tshi linga vhana vha hawe, malugana na tshinwelo tshe ha pfi vho tshi “tswa.” Zwi tou vha khagala uri vhakoma vho vha vha tshi fulufhelwa vhukuma.—Gen. 43:19-25; 44:1-12.

6. Vhahulwane vha Vhakriste vha ita mishumo ifhio ya u shumela vhaṅwe?

⁶ Maḓanani a miṅwaha nga murahu, muapostola Paulo o ṅwala uri mulavhelesi wa Mukriste ndi “mukoma wa Mudzimu.” (Tito 1:7) Vhalavhelesi vha vhewa uri vha lise “sambi ḽa Mudzimu,” u ḽi livhisa na u ranga phanḓa zwivhidzoni. (1 Pet. 5:1, 2) Vhukuma, vha na vhuḓifhinduleli vhu sa fani. Sa tsumbo, vhalavhelesi vhanzhi vha Vhakriste ṋamusi vha shuma tshivhidzoni tshithihi. Vhalavhelesi vha dalelaho vha shuma zwivhidzoni zwinzhi. Komiti ya Davhi yone i ṱhogomela zwivhidzo zwoṱhe zwi re mashangoni eneo. Naho zwo ralo, vhahulwane vhoṱhe vha lavhelelwa uri vha ite mishumo yavho nga u fulufhedzea; ngauri vhoṱhe “vha ḓo sengiswa” phanḓa ha Mudzimu.—Vha-Heb. 13:17.

7. Ri zwi ḓivha hani uri Vhakriste vhoṱhe vha shumela vhaṅwe?

⁷ Ri zwi ḓivha hani uri Vhakriste vhanzhi-vhanzhi vha fulufhedzeaho vhane vha si vhe vhahulwane, na vhone vha shumela vhaṅwe? Musi a tshi ṅwalela Vhakriste vhoṱhe muapostola Petro o ri: “U shumelana ha muṅwe a tshi shumela muṅwe hu eḓane na mukanzwo wa tshilidzi we a ṋewa; ni vhe vhakoma vho lugaho, vha kovhaho tshilidzi tsha Mudzimu tsha mivhala minzhi.” (1 Pet. 1:1; 4:10) Mudzimu u na vhuthu vhuhulu, nahone o ri ṋea zwifhiwa zwinzhi zwi ngaho thundu dzine ra vha nadzo, vhukoni, kana vhutsila vhune ra nga vhu shumisa u itela u vhuyedza vhatendi nga riṋe. Vhoṱhe vhane vha shumela Mudzimu ndi vhalanda vha vhaṅwe, nahone Mudzimu u a vha hulisa, u vha fulufhela na u vha ṋea vhuḓifhinduleli.

8. Ndi ifhio mbuno ya ndeme ine ra tea u i humbula?

⁸ Zwa zwino ri ḓo haseledza mbuno tharu dzine ra fanela u dzi ṱhogomela samusi ri vhalanda. Mbuno ya u thoma: Roṱhe ri vha Mudzimu nahone ri fanela u mu takadza. Paulo o ṅwala uri: ‘A ni vhaṋu inwi vhaṋe. Ngauri no rengwa nga mutengo,’ une wa vha malofha a tshiṱhavhelo tsha Kristo. (1 Vha-Kor. 6:19, 20) Samusi ri vha Yehova, ri a kombetshedzea u thetshelesa milayo yawe, nahone a i konḓi. (Vha-Roma 14:8; 1 Yoh. 5:3) Ri dovha ra vha vhalanda vha Kristo. U fana na vhalanda vha zwifhingani zwa kale, ri ṋewa mbofholowo, fhedzi hu si ya u ita zwine ra funa. Ri fanela u hwala vhuḓifhinduleli hashu nga nḓila ye ra laedzwa ngayo. Hu sa londwi ndugelo dza tshumelo dzine ra ḓiphina ngadzo, ri kha ḓi vha vhalanda vha Mudzimu na vha Kristo.

9. Yesu o ri thusa hani u pfesesa vhushaka vhu re hone vhukati ha muṋe na mulanda?

⁹ Yesu u a ri thusa u pfesesa vhushaka vhu re hone vhukati ha muṋe, na mulanda wawe. Kha tshiṅwe tshiitea, o amba na vhafunziwa  vhawe nga ha mulanda ane a vhuya hayani a tshi bva u shuma ḓuvha ḽoṱhe. Naa muṋe wawe u a amba nea a ri: “Ṱavhanya u ḓa U dzule U ḽe.” Na khathihi. Fhedzi uri: “Ndugisele zwiḽiwa ndi lalele; ganya nguvho U ṋekedze ndi ḽe ndi nwe; ngavhuya U kone u ḓo ḽa-vho, wa nwa na iwe.” Yesu o shumisa hani tshenetshi tshifanyiso? O ri: “Na kha inwi zwo ralo. Arali nó shuma zwoṱhe zwe na laiwa, ni ambe ni ri: A ri vhalanda vha tshithu; ro shuma zwe zwa vha zwo ri fanela.”—Luka 17:7-10.

10. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri Yehova u dzhiela nṱha vhuḓidini hashu ha u mu shumela?

¹⁰ Vhukuma, Yehova u a dzhiela nṱha vhuḓidini hashu ha u mu shumela. Bivhili i a ri khwaṱhisedza musi i tshi ri: “Mudzimu ha ṱaluli; ha nga hangwi zwe na shuma na ḓi-netisa lufunoni ni tshi itela dzina ḽawe; no shumela vhakhethwa, na zwino ni khou vha shumela.” (Vha-Heb. 6:10) Yehova u a ri humbulela kha zwiṅwe na zwiṅwe zwine a ri humbela zwone. Zwiṅwe hafhu, zwine a ri humbela zwone ndi zwine zwa vhuyedza riṋe, hu si zwine zwa vha muhwalo. Naho zwo ralo, u tendelana na zwi re kha tshifanyiso tsha Yesu, mulanda ha vhei madzangalelo awe u thoma u itela u takadza ene muṋe. Mbuno ndi ya uri, musi ri tshi ḓiṋekedzela kha Mudzimu, ri khetha u vhea madzangalelo awe u thoma vhutshiloni hashu. Naa a ni tendelani na zwenezwo?

11, 12. Samusi ri vhalanda, ndi pfaneleo ifhio ine ra fanela u vha nayo, nahone ndi ifhio ine ra fanela u i iledza?

¹¹ Mbuno ya vhuvhili ndi ya uri: Samusi roṱhe ri vhalanda, ri tevhedza zwilinganyo zwi fanaho. Vhukuma, vhuṅwe vhuḓifhinduleli ho ṋewa vha si gathi fhedzi tshivhidzoni tsha Vhukriste. Naho zwo ralo, vhuḓifhinduleli vhunzhi vhu katela vhathu vhoṱhe. Sa tsumbo, samusi ri vhafunziwa vha Kristo vha re Ṱhanzi dza Yehova, ri fanela u funana. Yesu o ri lufuno ndi lwone luswayo lwa Vhakriste vha ngoho. (Yoh. 13:35) Naho zwo ralo, a ri funi Dziṱhanzi fhedzi, fhedzi ri ita vhuḓidini ha u funa na vhathu vha si vhatendi nga riṋe. Ndi vhuḓifhinduleli vhune roṱhe ra vha naho.

¹² Mudzimu u dovha a lavhelela uri ri vhe na vhuḓifari havhuḓi. Ri iledza vhuḓifari na matshilele ane a sa tendelwe Ipfini ḽa Mudzimu. Paulo o ṅwala uri: “Hu’ dziphombwe, hu’ vhadzia-midzimu i sili, hu’ vhadzia-u-ṱalana, hu’ vhadzia-u-sokou ḓi-ṅaledza, hu’ vhadzia-u-silinga na vhanna ngavho’, Hu’ dzimbava, hu’ vhadzia-vhuvhuḓu, hu’ vhanwi, hu’ vhagoḓi, hu’ vha mavemu, vhoṱhe a vha nga ḽi ifa ḽa muvhuso wa Mudzimu.” (1 Vha-Kor. 6:9, 10) Zwi tou vha khagala uri zwi ṱoḓa vhuḓidini u ita zwine Mudzimu a zwi funa. Naho zwo ralo, ri a vhuyelwa nga zwithu zwinzhi vhukuma musi ri tshi ita zwi funwaho nga Mudzimu. Ri vha na mutakalo wavhuḓi, vhushaka havhuḓi na vhaṅwe, na vhushaka havhuḓi na Mudzimu.—Vhalani Yesaya 48:17, 18.

13, 14. Ndi vhuḓifhinduleli vhufhio he ha ṋewa Vhakriste vhoṱhe, nahone ri fanela u vhu dzhia hani?

¹³ Ni songo hangwa uri mulanda u na mushumo une a tea u u ita. Na riṋe ri nawo. Ro ṋewa tshifhiwa tsha ndeme tsha u ḓivha mafhungo-ngoho. Mudzimu u lavhelela uri ri vhudze vhaṅwe zwine ra zwi ḓivha. (Mat. 28:19, 20) Paulo o ṅwala uri: “Vhathu vhoṱhe nga vha ri ite vhashumi vha Kristo na vhakoma vha lindaho zwiphiri zwa Mudzimu.” (1 Vha-Kor. 4:1) Paulo o zwi ṱhogomela uri u vha mulanda zwi amba u kumedzwa “zwiphiri” zwikhethwa na u zwi ḓivhadza vhaṅwe nga u fulufhedzea samusi Muṋe washu, Yesu Kristo, o ri laedza uri ri ite nga u ralo.—1 Vha-Kor. 9:16.

¹⁴ U vhudza vhaṅwe mafhungo-ngoho zwi sumbedza uri ri a vha funa. Ndi ngoho uri zwiimo zwashu sa Vhakriste a zwi fani. A ri koni u ita zwi fanaho vhuḓinḓani. Yehova u a zwi pfesesa. Tsha ndeme ndi u ita zwoṱhe zwi  re maanḓani ashu. Nga zwenezwo, ri ḓo vha ri tshi khou sumbedza uri ri funa zwa vhukuma Mudzimu na vhahura vhashu.

15-17. (a) Ndi ngani zwi zwa ndeme uri mukoma a fulufhedzee? (b) Yesu o ṋea tsumbo ifhio nga ha mvelelo dzi si dzavhuḓi dza u sa fulufhedzea?

¹⁵ Mbuno ya vhuraru ine ya tshimbidzana na mbili dze ra dzi haseledza ndi ya uri: Ri fanela u fulufhedzea na u thetshelesa. Mulanda a nga kha ḓi vha na pfaneleo nnzhi dzavhuḓi na vhutsila, fhedzi a dzi mu thusi nga tshithu arali a sa thetshelesi kana a sa fulufhedzei kha muṋe wawe. U fulufhedzea ndi zwa ndeme u itela uri muthu a kone u vha mulanda a bvelelaho. Humbulani maipfi a Paulo ane a ri: “Tshi ṱoḓwaho kha vhakoma ndi uri kha vha waniwe vha tshi fulufhedzea.”—1 Vha-Kor. 4:2.

¹⁶ Arali ri tshi fulufhedzea, a zwi timatimisi uri ri ḓo lambedzwa. Fhedzi, arali ri sa fulufhedzei, ri nga si takalelwe nga Mudzimu. Ri ḓo pfesesa zwenezwi kha zwe zwa itea kha tshifanyiso tsha Yesu tsha dzitalente. Vhalanda vhe vha fulufhedzea vha “bindulisa” tshelede ya muṋe wavho vho khoḓiwa, nahone vha fhaṱutshedzwa zwihulu. Mulanda we a sa ite zwe a laedzwa nga muṋe wawe o haṱulwa sa a re “muvhi,” a re “mubva,” a si na mushumo. O dzhielwa talente ye a vha o ṋewa yone, a khurumedzelwa nnḓa.—Vhalani Mateo 25:14-18, 23, 26, 28-30.

¹⁷ Kha tshiṅwe tshiitea, Yesu o bvisela khagala mvelelo dzi si dzavhuḓi dza u sa fulufhedzea. O ri: “Ho vha hu na muṅwe muthu wa mupfumi we a vha e na mukoma. Mukoma a pfala ha ene muṋe wawe zwauri u khou balanganya thundu yawe. Ene a mu vhidza a amba nae’ a ri: Ndi zwini zwiné nda pfa U tshi ambiwa? Nkumedze zwa vhukoma hau, U mbalele, ngauri a U tsha kona u vha mukoma.” (Luka 16:1, 2) Nga nṱhani ha uri mukoma o balanganya thundu ya muṋe wawe,  muṋe wawe o mbo ḓi mu pandela. Ndi tsumbo yavhuḓi lungafhani kha riṋe! A ri ṱoḓi u vhuya ra sa fulufhedzee kha zwe Mudzimu a zwi lavhelela kha riṋe.

18. Ndi ngani ri songo fanela u ḓivhambedza na vhaṅwe?

¹⁸ Muṅwe na muṅwe a nga ḓivhudzisa uri, ‘Ndi dzhia hani u vha mulanda?’ Hu nga vha na vhuleme musi ri tshi ḓivhambedza na vhaṅwe. Bivhili i a ri eletshedza uri: “Muthu nga a sedze mushumo wawe, ndi hone thendo a tshi ḓo i wana kha mushumo u ré wawe ene muṋe; ha tsha ḓo i wana nga u ḓi-vhambedza na muṅwe.” (Vha-Gal. 6:4) Nṱhani ha u vhambedza zwine ra zwi ita na zwine zwa itwa nga vhaṅwe, ri fanela u livhisa ṱhogomelo kha zwine ra kona u zwi ita. Zwenezwo zwi ḓo ri tsireledza uri ri sa ḓihudze kana uri ri songo kulea nungo. Musi ri tshi ḓiṱolisisa, ri fanela u ṱhogomela uri zwiimo zwi nga shanduka. Khamusi nga nṱhani ha mutakalo u si wavhuḓi, kana vhuḓifhinduleli ho fhamba-fhambanaho vhune ra vha naho, ri nga si kone u ita zwe ra vha ri tshi zwi ita. Kha ḽiṅwe sia, ri nga kona u ita zwi fhiraho zwine ra khou zwi ita zwino. Arali zwo ralo, zwi nga vha zwavhuḓi u khwinisa.

19. Arali ra sa wana iṅwe ndugelo ye ra vha ro i lavhelela, ndi ngani ri songo fanela u kulea nungo?

¹⁹ Iṅwe mbuno ine ra fanela u i ṱolosisa ndi ya malugana na vhuḓifhinduleli vhune ra vhu tama. Sa tsumbo, wahashu wa tshinnani a nga kha ḓi tama u shuma sa muhulwane tshivhidzoni kana u ṋewa nyambo maguvhanganoni na mabuthanoni. Ndi zwavhuḓi u ita vhuḓidini ha uri ri fanelee u itela u ṋewa ndugelo dzenedzo, fhedzi a ro ngo fanela u kulea nungo musi ri sa dzi wani naho ro vha ro dzi lavhelela. Hu nga kha ḓi vha hu na zwiitisi zwine ra nga kundwa u zwi pfesesa nga tshenetsho tshifhinga, fhedzi nga u ya ha tshifhinga ri ḓo ṋewa dzenedzo ndugelo. Humbulani uri Mushe o vhonala o lugela u ranga phanḓa Vhaisiraele musi vha tshi bva Egipita, fhedzi o lindela miṅwaha ya 40 musi a sa athu ita nga u ralo. Zwenezwi zwo mu ṋea tshifhinga tsho eḓanaho tsha u khwinisa pfaneleo dze dza vha dzi tshi ṱoḓea u itela uri a kone u ranga phanḓa vhathu vha re na tshipimbi vha mashandukwa.—Mish. 7:22-25, 30-34.

20. Ri guda mini kha tsumbo ya Yonathani?

²⁰ Nga zwiṅwe zwifhinga, ri nga kha ḓi sa ṋewa dziṅwe ndugelo. Zwenezwi zwo itea kha Yonathani. O vha e murwa wa Saulo, nahone nga nṱhani ha zwenezwo o vha a tshi ḓo vha khosi i tevhelaho ya Isiraele. Naho zwo ralo, Mudzimu o nanga Davida, we a vha a tshee muswa, uri a vhe khosi. Yonathani o aravha hani? O zwi ṱanganedza a tikedza Davida lwe a vhea na vhutshilo hawe khomboni. O vhudza Davida a ri: “U ḓo vhuya wa vha khosi ya Isiraele; nṋe ndi ḓo vha gota ḽau.” (1 Sam. 23:17) Ni guda mini kha tsumbo ya Yonathani? Yonathani ho ngo edzisa khotsi awe, fhedzi o ṱanganedza vhuimo hawe, nahone a sa itele Davida vivho. Nṱhani ha u tama ndugelo dza vhaṅwe, zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ri livhise ṱhogomelo kha u hwala vhuḓifhinduleli vhune ra vha naho. Ri nga vha na vhungoho ha uri shangoni ḽiswa, Yehova u ḓo fusha lutamo lwa vhashumeli vhawe vhoṱhe.

21. Ri fanela u dzhia hani u vha vhalanda?

²¹ Ri songo hangwa uri samusi ri vhalanda vha fulufhedzeaho, a ri vhalanda vhane vha khou tambudzwa na vho tsikeledzwaho. U fhambana na zwenezwo, ri a huliswa, ro ṋewa mushumo une wa sa tsha ḓo dovha wa itwa, wa u ḓivhadza mafhungo maḓifha kha ano maḓuvha a u fhedza a ano maitele a zwithu. Musi ri tshi khou ita wonoyu mushumo, ri fanela u ḓiphina nga mbofholowo ine ra vha nayo ya u hwala vhuḓifhinduleli hashu. Nga zwenezwo, kha ri vhe vhalanda vha fulufhedzeaho. Ungari ri nga dzhiela nṱha ndugelo ya u shumela Mudzimu muhulwane fhethu hoṱhe.