1, 2. Ndi ifhio nndwa ya vhukuma i re tsini, nahone ndi mini zwine vhashumeli vha Mudzimu vha sa ḓo fanela u zwi ita?

NGA ḽa 30 October, 1938, vhathu vha dzimilioni ngei United States vho vha vho thetshelesa mbekanyamushumo ine ya funeswa nga maanḓa kha radio, ine ya hasha matambwa o fhamba-fhambanaho. Ḽitambwa ḽa eneo madekwana, ḽo vha ḽo thewa kha mafhungo a lungano lwa saintsi lune lwa pfi The War of the Worlds. Vhatambi vho vha vha tshi khou edzisa vhavhigi vha mafhungo vhane vha khou ḓivhadza nga ha mmbi ine ya bva kha pulanete ya Mars, yo ḓaho u lozwa Ḽifhasi. Naho vho vha vho ḓivhadzwa uri ndi ḽitambwa ḽi re kha radio, vhathetshelesi vhanzhi vho humbula u nga u vutshela honoho ndi ha vhukuma, vha vha na nyofho khulu. Vhaṅwe vho ita na u dzhia vhukando ha u ḓitsireledza kha zwivhumbiwa zwi si zwa vhukuma zwi bvaho kha iṅwe pulanete.

² Ṋamusi, hu na nndwa ya vhukuma i re tsini. Naho zwo ralo, vhathu a vho ngo lugela u swika ha yeneyo nndwa. Yeneyi nndwa yo dzula yo ambiwa Bivhilini kha Ipfi ḽa Mudzimu ḽo hevhedzwaho, hu si kha bugu dza dzingano dza saintsi. Ndi nndwa ya Haramagedo—nndwa ine khayo Mudzimu a ḓo fhelisa enea maitele mavhi a zwithu. (Nzumb. 16:14-16) Kha yeneyi nndwa, a hu nga vhi na ṱhoḓea ya uri vhashumeli vha Mudzimu kha ḽifhasi vha ḓitsireledze kha zwivhumbiwa zwi bvaho kha iṅwe pulanete. Naho zwo ralo, vha ḓo mangadzwa vhukuma nga zwiitea zwi ofhisaho zwine zwa ḓo vha hone, na nga nḓila ine ha ḓo sumbedzwa ngayo maanḓa mahulu a Mudzimu.

3. Ndi vhufhio vhuporofita vhune ra ḓo vhu haseledza, nahone ndi ngani vhu ha ndeme kha riṋe ṋamusi?

³ Vhuporofita ha Bivhili ho ṅwalwaho kha Sakaria ndima ya 14, vhu ri vhudza zwo engedzeaho nga ha yeneyi nndwa ya Haramagedo. Naho honovhu vhuporofita  ho ṅwalwa miṅwahani i ṱoḓaho u vha 2 500 yo fhiraho, ndi ha ndeme nga maanḓa vhutshiloni hashu ṋamusi. (Vha-Roma 15:4) Vhu amba nga ha zwithu zwe zwa itea kha vhathu vha Mudzimu u bva tshee Muvhuso wa Messia wa thewa ngei ṱaḓulu nga 1914, ha dovha ha amba na nga zwiitea zwi takadzaho zwine zwa ḓo vha hone hu si kale. Honovhu vhuporofita vhu ri vhudza nga ha “muedzi muhulu-hulu,” na nga ha u bva ha “maḓi a vhutshilo.” (Sak. 14:4, 8) Wonoyu muedzi ndi wa ndeme u itela u tsireledza vhagwadameli vha Yehova. Ri ḓo pfesesa uri ri nga si ṱoḓe fhedzi maḓi a vhutshilo, fhedzi zwine ra ḓo zwi ṱoḓa nga maanḓa, ndi u a nwa. U itela uri honovhu vhuporofita vhu ri vhuyedze, ndi zwa ndeme uri ri vhu thetshelese nga vhuronwane.—2 Pet. 1:19, 20.

4. (a) “Ḓuvha ḽa Yehova” ḽo thoma lini? (b) Miṅwahani minzhi nga phanḓa ha 1914, vhagwadameli vha Yehova vho ḓivhadza mini, nahone vharangaphanḓa vha shango vho aravha hani?

⁴ Musi vhuporofita vhu re kha Sakaria ndima ya vhu-14 vhu tshi thoma, vhu amba nga ha “ḓuvha ḽa Yehova.” (Vhalani Sakaria 14:1, 2.) Ḽeneḽo ḓuvha ndi mini? Ndi “ḓuvha ḽa Murena,” musi “Muvhuso wa shango” u tshi vha “muvhuso wa Murena washu na Muḓodzwa wawe.” (Nzumb. 1:10; 11:15) Ḽeneḽo ḓuvha ḽo thoma nga 1914 musi hu tshi tikwa Muvhuso wa Kristo ngei ṱaḓulu. Miṅwahani minzhi nga phanḓa ha 1914, vhagwadameli vha Yehova vho ḓivhadza uri “zwifhinga zwo vhewaho zwa dzitshaka” zwi ḓo vha hone nga wonoyo ṅwaha, na uri shangoni hu ḓo vha na zwifhinga zwi tsikeledzaho. (Luka 21:24) Tshaka dzo aravha hani? Nṱhani ha u ṱhogomela yeneyo tsevho i re tshifhingani, vharangaphanḓa vha vhurereli na vha politiki vho goḓa na u tovhola vhahuweleli vho ḓodzwaho vhane vha fhisea. Musi vha tshi ita zwenezwo, vharangaphanḓa vha shango vho vha vha tshi khou holedza Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, ngauri vhaimeleli vha Muvhuso vho ḓodzwaho vha imela “Yerusalema wa ṱaḓulu”—Muvhuso wa Messia—une na vhone vha ḓo vhusa khawo.—Vha-Heb. 12:22, 28.

5, 6. (a) Ndi mini zwe zwa ambiwa hu tshee nga phanḓa zwine tshaka dza ḓo zwi ita kha vhathu vha Mudzimu? (b) Ndi vhafhio ‘vhathu vho salaho’?

⁵ Sakaria o amba hu tshee nga phanḓa zwine tshaka dza ḓo zwi ita musi a tshi ri: “Muḓi [wa Yerusalema] u ḓo kumbwa.” “Muḓi” u fanyisela Muvhuso wa Mudzimu une khawo ha ḓo vhusa Messia. Vhaimeleli vhawo vha re kha ḽifhasi ndi masalela a Vhakriste vho ḓodzwaho. (Vha-Fil. 3:20) Tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya U Thoma, miṅwe miraḓo ya tshenetsho tshipiḓa tsha ndangulo ya Mudzimu ya kha ḽifhasi yo “kumbwa,” kana yo fariwa ya rumelwa dzhele ngei Atlanta, Georgia, U.S.A. Hu ambiwa uri “nnḓu” dzo ṱangulwa, nga nṱhani ha u shayea ha khaṱulokwayo na nḓila ya tshiṱuhu ye vhenevho vhaḓinḓa vha fulufhedzeaho vha si na mulandu vha farwa ngayo. Vhavutsheli vho thuba thakha ya masalela musi vha tshi thivhela khandiso dzavho na mushumo wavho wa u huwelela nga ha Muvhuso.

⁶ Naho vhathu vha Mudzimu vho vha vhe si vhanzhi, vha tshi pomokwa mazwifhi, vha tshi pikiswa, na u tovholwa nga vhavutsheli vhavho, vhenevho vhavutsheli a vho ngo kona u fhelisa vhurabeli ha ngoho. Ho vha hu tshi kha ḓi vha na ‘vhathu vho salaho’ vha re masalela a vhaḓodzwa, vhe vha dzula vha tshi fulufhedzea vha si tende u ‘lovha henefho muḓini.’

7. Vhaḓodzwa vha Vhakriste vho vhetshela vhagwadameli vha ngoho ṋamusi tsumbo ifhio ya u fulufhedzeaho?

⁷ Naa mafheloni a Nndwa ya Shango ya U Thoma vhuporofita honovhu ho vha ho no ḓadzea nga vhuḓalo? Na khathihi. Vhathu vhanzhi vho bvela phanḓa vha tshi lwa na masalela a vhaḓodzwa na khonani dzavho dzi fulufhedzeaho dzi re na fulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi. (Nzumb. 12:17) Nndwa ya Shango ya Vhuvhili yo ṋea vhuṱanzi ha  zwenezwo. Ṋamusi, u fulufhedzea ha vhaḓodzwa vha Mudzimu zwi ṱuṱuwedza vhashumeli vha Mudzimu uri vha konḓelele milingo naho i ifhio ine vha sedzana nayo, u katela na u pikiswa nga mashaka, nga vhane vha shuma navho, kana vhane vha dzhena navho tshikolo, vhane vha vha holedza nga nṱhani ha zwine vha zwi tenda. (1 Pet. 1:6, 7) Hu sa londwi hune vha dzula hone, vhagwadameli vha ngoho vho ḓiimisela u ‘ima vho khwaṱha muhumbulo u muthihi,’ vha sa ‘ofhiswi nga vhane vha vha hanedza.’ (Vha-Fil. 1:27, 28) Naho zwo ralo, vhathu vha Yehova vha ḓo tsireledzea hani kha ḽeneḽi shango ḽine ḽa vha vhenga?—Yoh. 15:17-19.

8. (a) Nga zwiṅwe zwifhinga, thavha i nga imela mini Bivhilini? (b) “Thavha ya miṱwari” i imela mini?

⁸ Samusi “Muḓi” wa Yerusalema u tshi fanyisela Yerusalema wa ṱaḓulu—na “thavha ya miṱwari yo lavhelesaho Yerusalema thungo ya Vhubvaḓuvha,” i fanela u dzhiiwa sa ya pfanyisedzo. Yeneyo thavha i imela mini? Yeneyo thavha i ḓo “fhanduwa nga vhukati” nga nḓila-ḓe, ya vha thavha mbili? Ndi ngani Yehova a tshi ambela khadzo sa “dzithavha dzanga”? (Vhalani Sakaria 14:3-5.) Bivhilini, thavha dzi nga imela mivhuso kana hulumeni. Zwiṅwe hafhu, phaṱhutshedzo na tsireledzo dzi bva thavhani ya Mudzimu. (Ps. 72:3; Yes. 25:6, 7) Naho zwo ralo, thavha ya miṱwari ye Yehova a i lavhelesa o ima Yerusalema thungo ya Vhubvaḓuvha i imela vhuvhusahoṱhe hawe.

9. “Thavha ya muṱwari” yo fhanduwa nga muhumbulo ufhio?

⁹ U fhanduwa ha thavha ya muṱwari nga vhukati zwi sumbedza mini? Thavha ine ya vha vhubvaḓuvha ha Yerusalema i fhanduwa nga muhumbulo wa uri Yehova o tika muṅwe wo khetheaho vhukuma. Wonoyu muvhuso wa vhuvhili, ndi Muvhuso wa Messia une Yesu Kristo a ḓo vhusa khawo. Ndi ngazwo Yehova a tshi ri thavha mbili dzine dza fhanduwa kha “Thavha ya miṱwari” ndi “dzithavha dzanga.” (Sak. 14:4) Dzenedzo thavha mbili ndi dzawe.

10. “Muedzi muhulu-hulu” une wa vha vhukati ha thavha mbili u imela mini?

¹⁰ Musi thavha ya pfanyisedzo i tshi fhanduwa, luṅwe lurumbu lu devhula, ngeno luṅwe lu tshipembe, milenzhe ya Yehova yo kanda dzenedzo thavha. “Muedzi muhulu-hulu” u vha hone nga fhasi ha milenzhe ya Yehova. Wonoyo muedzi wa lwa pfanyisedzo u imela tsireledzo ya Mudzimu, ine vhashumeli vha Yehova vha i wana nga fhasi ha vhuvhusahoṱhe hawe na nga fhasi ha Muvhuso wa Messia, Murwa wawe. Yehova u ḓo ita vhungoho ha uri vhurabeli ho kunaho vhu si fheliswe. Honohu u fhanduwa ha thavha ya muṱwari ho itea lini? Ho itea musi Muvhuso wa Messia u tshi tikwa vhufheloni ha Zwifhinga zwa Vhannḓa nga 1914. Vhagwadameli vha ngoho vho thoma lini u shavhela muedzini wa pfanyisedzo?

11, 12. (a) U shavhela muedzini wa lwa pfanyisedzo ho thoma lini? (b) Ndi vhuṱanzi vhufhio vhune ha sumbedza uri mmbi ya Yehova i re na maanḓa i ḓo tsireledza vhathu vhawe?

¹¹ Yesu o sevha vhatevheli vhawe a ri: “Ni ḓo vha vhavhengiwa kha tshakha dzoṱhe ni tshi vhengelwa dzina ḽanga.” (Mat. 24:9) Maḓuvhani a vhufhelo ha ano maitele a zwithu, u thoma nga 1914, ḽenelo vengo ḽo engedzea vhukuma. Hu sa londwi uri tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma, masalela a vhaḓodzwa o vutshelwa lwa tshiṱuhu nga maswina avho, tshenetshi tshigwada tshi fulufhedzeaho a tsho ngo fheliswa. Nga 1919, vho vhofhololwa zwanḓani zwa Babele Ḽihulu, ḽine ḽa vha muvhuso wa shango wa vhurereli ha mazwifhi. (Nzumb. 11:11, 12) * Nga tshenetsho tshifhinga, u shavhela muedzini wa thavha dza Yehova ho mbo ḓi thoma.

 ¹² U bva nga 1919, muedzi wa Mudzimu wa tsireledzo u bvela phanḓa u tshi tsireledza vhagwadameli vha ngoho shangoni ḽoṱhe. Miṅwahani yo fhiraho, mushumo wa vhuḓinḓa wa Ṱhanzi dza Yehova wo thivhelwa zwipiḓani zwinzhi zwa shango, ha thivhelwa na khandiso dzavho dza Bivhili. U thivhelwa honoho hu kha ḓi vha hone kha maṅwe mashango. Naho tshaka dzi tshi lingedza u fhelisa vhurabeli ho kunaho, dzi nga si bvelele! Mmbi ya Yehova ya maanḓa i ḓo tsireledza vhathu vhawe.—Doit. 11:2.

13. Ri dzula hani ro tsireledzea muedzini wa Yehova, nahone ndi ngani zwi zwa ndeme u ita nga u ralo?

¹³ Arali ra fulufhedzea kha Yehova nahone ra ima ro khwaṱha ngohoni, ene na Murwa wawe Yesu Kristo vha ḓo ri tsireledza, nahone Mudzimu a nga si tendele muthu naho e ufhio a tshi ri ‘thuba tshanḓani tshawe.’ (Yoh. 10:28, 29) Yehova o ḓiimisela u ri ṋea thuso ine ya ṱoḓea u itela uri ri mu thetshelese sa Muvhusahoṱhe, na uri ri dzule ri vhalanda vha fulufhedzeaho vha Muvhuso wa Messia. Ndi zwa ndeme vhukuma uri ri dzule ri muedzini wa tsireledzo, ngauri wonoyo muedzi u ḓo thusa vhukuma vhagwadameli vha ngoho tshifhingani tsha vhuṱungu vhuhulu vhune ha ḓo swika hu si kale.

14, 15. Nga ‘ḓuvha ḽa u lwa’ ha Mudzimu, ndi mini zwine zwa ḓo itea kha vha re nnḓa ha “muedzi muhulu-hulu” wa tsireledzo?

¹⁴ Samusi vhufhelo ha ano maitele a zwithu vhu tsini, Sathane u ḓo vutshela vhashumeli vha Yehova nga ho engedzeaho. Nga murahu hu ḓo ḓa ‘ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa u lwa’ na maswina awe. Yehova u ḓo ita vhungoho ha uri u vutshela ha Sathane ha tshifhinga tshenetsho hu vhe ha u fhedzisela. Nga ḽeneḽo ḓuvha, Muvhusahoṱhe u ḓo sumbedza uri u Mudziammbi muhulwane u fhira zwe a vha e zwone musi “hu tshi lwiwa” tshifhingani naho tshi tshifhio tsho fhiraho.—Sak. 14:3.

¹⁵ Nga ḓuvha ḽa u lwa ha Mudzimu, ndi mini zwine zwa ḓo itea kha vha re nnḓa ha “muedzi muhulu-hulu” wa tsireledzo? “A hu nga vhi na tshedza” tsha u takalelwa nga Mudzimu tshine tsha ḓo vhonetshela khavho. Nga ḽeneḽo ḓuvha ḽa nndwa ḽine ḽa khou ḓa, “mbongola-mbiḓana, na dzikamela, na dzimbongola, na zwoṱhe zwifuwo” zwine zwa vha zwiga zwa zwishumiswa zwa mmbi zwa dzitshaka, zwi ḓo kwamea. Zwenezwo zwishumiswa zwi nga si ḓo vha na mushumo, zwi ḓo tou nga zwo omiswa nga phepho. Yehova u ḓo dovha a shumisa malwadze na “dziṱhamu.” Hu sa londwi uri ndi ṱhamu dza vhukuma kana a si dza vhukuma, dzi ḓo fhelisa khombo dzi ofhisaho. Nga ḽeneḽo ḓuvha, ‘maṱo na malimi avho zwi ḓo sina,’ nga muhumbulo wa uri vhavutsheli a vha nga ḓo kona u ri vhaisa na u amba zwithu zwivhi. (Sak. 14:6, 7, 12, 15) A hu na fhethu hu re kha ḽifhasi hune ha sa ḓo lozwiwa. Mmbi ine ya ḓo vha yo ima na Sathane nndwani i ḓo vha i khulu vhukuma. (Nzumb. 19:19-21) “Vho vhulahwaho nga Yehova vha ḓo ḓala hoṱhe vha guma hune shango ḽa guma thungo dzoṱhe.”—Yer. 25:32, 33.

16. Malugana na ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa nndwa ḽine ḽa khou ḓa, ndi mbudziso dzifhio dzine ra fanela u elekanya nga hadzo, nahone ri fanela u ita mini?

¹⁶ Tshifhinga tshoṱhe nndwa i ḓisa tshengelo, na kha vhathu vhane vha kunda. Hu nga vha na u ṱhahelelo ya zwiḽiwa. Thundu i nga lovha. Nḓila ine ra tshila ngayo i nga shanduka. Mbofholowo ye ra vha ri nayo, i nga fhungudzea. Arali ra sedzana na vhuleme ho raloho, ri ḓo ita mini? Naa ri ḓo ḓaḓa? Naa ri ḓo landula lutendo lwashu musi ri mutsikoni? Naa ri ḓo fulufhuwa, ra si tsha vha na fulufhelo? Zwi ḓo vha zwa ndeme lungafhani tshifhingani tsha vhuṱungu vhuhulu uri ri dzule ri na lutendo lwa uri Yehova u na maanḓa a u ri tshidza, na uri ri dzule ri muedzini wa Yehova wa tsireledzo!—Vhalani Habakuku 3:17, 18.

17, 18. (a) “Maḓi a vhutshilo” ndi mini? (b) Ndi mini zwine zwa imelwa nga ‘lwanzhe lwa vhubvaḓuvha’ na ‘lwanzhe lwa vhukovhela’? (c) Samusi no lavhelela vhumatshelo, no ḓiimisela u ita mini?

¹⁷ Nga murahu ha Haramagedo, “maḓi a vhutshilo” a ḓo elela a sa gumi a tshi bva kha khuluṋoni ya Muvhuso wa Messia. Eneo “maḓi a vhutshilo” ndi ndugiselelo dza Yehova dza vhutshilo. ‘Lwanzhe lwa vhubvaḓuvha’ lu imela Lwanzhe lwo Faho, nahone ‘lwanzhe lwa vhukovhela’ lu imela Lwanzhe lwa Mediterranean. Malwanzhe eneo a ambela kha vhathu. Lwanzhe lwo Faho lu nga imela zwavhuḓi vhoṱhe vha re vhiḓani ḽo ḓoweleaho ḽa vhathu. Samusi Lwanzhe lwa Mediterranean lu na zwivhumbiwa zwinzhi zwi tshilaho, lu nga fanyisela nga ho teaho vha “gogo ḽihulu” ḽo ponyokaho Haramagedo. (Vhalani Sakaria 14:8, 9; Nzumb. 7:9-15) Zwenezwo zwigwada zwivhili zwi ḓo vhuyelwa samusi zwi tshi ḓo vhofhololwa kha lufu lwo ḓiswaho nga Adamu, nahone zwi ḓo bvela phanḓa zwi tshi dzimula ḓora nga maḓi a vhutshilo a lwa pfanyisedzo, kana “mulambo wa maḓi a vhutshilo.”—Nzumb. 22:1, 2.

¹⁸ Musi ri tshi tsireledzwa nga Yehova, ri ḓo ponyoka vhufhelo ha ano maitele a zwithu, ra dzhena shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu ḽo lugaho. Naho ri tshi vhengwa nga tshaka dzoṱhe, kha ri ḓiimisele u dzula ri vhalanda vha fulufhedzeaho vha Muvhuso wa Mudzimu, nahone ri ḓiimisele u dzula muedzini wa Yehova wo tsireledzeaho.