1, 2. Naa ni a takalela u dzhia phetho, nahone ni ḓipfa hani nga dziṅwe dza phetho dze na dzi dzhia?

ḒUVHA na ḓuvha ri fanela u dzhia phetho. Ni ḓipfa hani nga phetho dza ndeme dzine na fanela u dzi dzhia? Vhaṅwe vha fhisetshela u ḓidzhiela phetho kha zwithu zwoṱhe. Vha ima kha ḽa uri vha na ndugelo ya u ḓidzhiela phetho, a vha ṱoḓi muṅwe muthu a tshi vha dzhiela phetho. Naho zwo ralo, hu na vhane vha ofha u dzhia phetho dza ndeme vhutshiloni. Vhaṅwe vha vhona u nga vha nga wana thuso kha bugu dza u eletshedza kana kha vhaeletshedzi nahone khamusi vha badela tshelede nnzhi u itela u wana nyeletshedzo ine vha vhona u nga vha a i ṱoḓa.

² Vhunzhi hashu ri humbula nga nḓila i fanaho. Ri a ṱhogomela uri zwiṅwe zwithu a zwi maanḓani ashu nahone a hu na zwine ra nga zwi ita nga hazwo; naho zwo ralo, ri a ḓivha uri kha masia manzhi a vhutshilo hashu, ri nga dzhia phetho u ya nga zwine ra zwi funa. (Vhagal. 6:5) Naho zwo ralo, ri a tenda uri a si phetho dzoṱhe dzine ra dzi dzhia dzine dza vha dza vhuṱali kana dzi vhuyedzaho.

3. Ri na vhulivhisi vhufhio musi ri tshi fanela u dzhia phetho, fhedzi hu na khaedu ifhio?

³ Sa vhashumeli vha Yehova, zwi a ri takadza uri o ri ṋea vhulivhisi vhu pfalaho malugana na zwithu zwinzhi zwa ndeme vhutshiloni hashu. Ri a zwi ḓivha uri arali ra tevhedza honoho vhulivhisi, ri nga ita phetho dzine dza ḓo takadza Yehova nahone dza ri vhuyedza. Naho zwo ralo, ri ṱangana na zwithu zwinzhi zwi songo bulwaho nga ho livhaho Ipfini ḽa Mudzimu. Nga zwenezwo, ri dzhia hani phetho nga zwine ra fanela u zwi ita? Sa tsumbo, ri a zwi ḓivha uri a ro ngo fanela u tswa. (Vhaef. 4:28) Fhedzi ndi mini zwine zwa katelwa kha u tswa? Naa zwi ya nga mutengo wa tshenetsho tshithu, tshiitisi tsha u tswa, kana zwiṅwe-vho? Ri phetha hani zwine ra fanela u zwi ita kha mafhungo ane khao vhaṅwe vha ri a hu na vhulivhisi ho livhaho? Ndi mini zwine zwa ri livhisa?

4. Ndi nyeletshedzo ifhio ine ra nga i wana musi ri tshi fanela u dzhia phetho?

⁴ Musi ri tshi amba na Mukriste nga riṋe uri ri fanela u dzhia phetho ya ndeme, a nga kha ḓi amba uri phetho yeneyo ri fanela u i dzhia nga muhumbulo wo tshaho. Yeneyo ndi nyeletshedzo yavhuḓi vhukuma. Bivhili i ri ṋea heyi tsevho ya u sa ṱavhanyela u dzhia vhukando: “Muthu muṅwe na muṅwe a re na maṱaṱa u ya vhushaini.” (Mir. 21:5, NW) Fhedzi zwi amba mini u vha na muhumbulo wo tshaho? Naa zwi sokou amba uri ri fanela u dzhia tshifhinga tsho engedzeaho u humbula nga enea mafhungo na u vha na luvhonela? Dzenedzi mbuno dzoṱhe dzi a thusa kha u swikelela phetho yavhuḓi, fhedzi u vha na muhumbulo wo tshaho zwi katela zwithu zwinzhi.—Vharoma 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Ndi ngani ri si na muhumbulo wo tshaho nga lwa nzulele?

⁵ Ndi ngoho uri a hu na muthu o bebwaho e na muhumbulo wo tshaho. Ndi ngani zwo ralo? Ndi nga nṱhani ha uri roṱhe ro bebelwa tshivhini ri songo fhelela, zwenezwo zwi ita uri ri vhe na muvhili na muhumbulo u songo fhelelaho. (Ps. 51:5; Vharoma 3:23) Zwiṅwe hafhu, vhunzhi hashu ro vhuya ra vha vhukati ha vhathu vhe mihumbulo yavho ya ‘swingiswa’ nga Sathane; ro vha ri sa ḓivhi zwilinganyo zwa Yehova zwo lugaho. (2 Vhakor. 4:4; Tito 3:3) Nga zwenezwo, arali ra thea phetho dzashu kha zwine ra vhona u nga zwo luga kana zwi a pfala, ri nga vha ri tshi khou ḓifhura, hu sa londwi uri ro elekanya lungafhani nga phetho yeneyo.—Mir. 14:12.

6. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u ṱahulela u vha na muhumbulo wo tshaho?

⁶ Naho ri songo fhelela muvhilini na muhumbuloni, Yehova, Khotsi ashu wa ṱaḓulu o fhelela kha zwoṱhe. (Doit. 32:4) Zwi takadzaho ndi uri o zwi ita uri zwi konadzee uri ri kone u shandula nḓila ine ra humbula ngayo na u ṱahulela u vha na muhumbulo wo tshaho. (Vhalani 2 Timotheo 1:7.) Sa Vhakriste, ri ṱoḓa u humbula nga vhuṱali na u ita zwithu nga nḓila yo teaho. Ri fanela u langa zwine ra zwi humbula na maḓipfele ashu nahone ri edzise nḓila ine Yehova a humbula ngayo, a ḓipfa ngayo na ine a ita ngayo zwithu.

7, 8. Anetshelani tshenzhelo i sumbedzaho nḓila ine phetho yavhuḓi ya nga itwa ngayo hu sa londwi mutsiko kana thaidzo.

⁷ Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho. Zwo ḓowelea uri vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango vha rumele vhana vhane vha kha ḓi bva u bebwa kha mashaka avho uri a vha ṱhogomele u itela uri vhabebi vha bvele phanḓa vha tshi khou shuma. * Muṅwe mufumakadzi ane a dzula kha ḽiṅwe shango o vha na ṅwana wa mutukana. Nga tshifhinga tshenetsho, o thoma u guda Bivhili nahone a ita mvelaphanḓa yavhuḓi ya lwa muya. Mashaka na dzikhonani vho thoma u tsikeledza ene na munna wawe uri vha rumele ṅwana ha makhulu wawe. Naho zwo ralo, musi onoyo mufumakadzi a tshi khou ḓi bvela phanḓa a tshi khou guda, o zwi ṱhogomela uri sa mubebi, u alusa ṅwana wawe ndi vhuḓifhinduleli hawe he a ṋewa nga Mudzimu. (Ps. 127:3; Vhaef. 6:4) Naa u fanela u tevhela nḓowelo ine vhanzhi vha i vhona i yone yo teaho? Kana naa u fanela u tevhela zwe a vha a tshi khou zwi guda Bivhilini nahone a ḓivhea khomboni ya u vha na thaidzo ya zwa dzitshelede na u sewa nga vhathu? No vha ni tshi ḓo ita mini arali ho vha hu inwi?

⁸ Samusi o vha o tsikeledzea, onoyo mufumakadzi o ṱoḓa vhulivhisi kha Yehova nahone a mu vhudza nḓila ine a ḓipfa ngayo. Musi a tshi amba na muthu ane a guda nae Bivhili na vhaṅwe tshivhidzoni nga honoho vhuimo, o thoma u pfesesa mahumbulele a Yehova nga ha eneo mafhungo. O dovha a zwi ṱhogomela uri zwi nga tshinya maḓipfele a ṅwana arali a fhandekana na vhabebi vhawe musi a tshee muṱuku. Nga murahu ha u  ṱolisisa Maṅwalo, o phetha nga ḽa uri a si zwavhuḓi u ṱuwisa ṅwana wawe. Munna wawe o vhona nḓila ye miraḓo ya tshivhidzo ya mu thusa ngayo, na nḓila ye ṅwana wawe a vha o takala ngayo na u vha na mutakalo wavhuḓi. O ṱanganedza pfunzo ya Bivhili nahone a thoma u ya miṱanganoni na mufumakadzi wawe.

9, 10. Zwi amba mini u vha na muhumbulo wo tshaho, nahone ri nga vha hani nawo?

⁹ Yeneyi i sokou vha tsumbo nthihi fhedzi, fhedzi i sumbedza uri u vha na muhumbulo wo tshaho a zwi ambi u ita zwine ra humbula kana zwine vhaṅwe vha humbula kana u pfa u nga zwi a vhuyedza. Muhumbulo na mbilu yashu i songo fhelelaho zwi nga fanyiswa na watshi ine ya gidima kana ya ongolowa. U livhiswa nga yeneyo watshi zwi nga dzhenisa muthu khomboni. (Yer. 17:9) Ri fanela u ita uri muhumbulo washu na mbilu yashu zwi livhiswe nga zwilinganyo zwa Mudzimu zwi fulufhedzeaho.—Vhalani Yesaya 55:8, 9.

¹⁰ Ndi ngazwo Bivhili i tshi ri vhudza uri: “Fulufhedza Mudzimu nga mbilu yau yoṱhe; U songo ḓi-tika nga u ri: Ndi a ṱalukanya. Dzinḓilani dzau dzoṱhe ḓivha Ene, u ḓo U lugisela hune wa tshimbila.” (Mir. 3:5, 6) Ṱhogomelani mubulo une wa ri “u songo ḓi-tika nga u ri: Ndi a ṱalukanya.” Wonoyo mubulo u tevhelwa nga une wa ri “ḓivha [Yehova].” Ndi ene ane a vha na muhumbulo wo tshaho zwa vhukuma. Nga zwenezwo, musi ro sedzana na phetho, ri fanela u ya Bivhilini u itela u vhona uri mavhonele a Mudzimu ndi afhio. Ri fanela u thea phetho yashu kha eneo mavhonele. Zwenezwo ndi u vha na muhumbulo wo tshaho—u edzisa muhumbulo wa Yehova.

11. Ri fanela u ita mini uri ri kone u guda u dzhia phetho dza vhuṱali?

¹¹ U guda u dzhia phetho dza vhuṱali na u dzi khunyeledza a zwo ngo leluwa. Zwihuluhulu zwenezwi zwi nga konḓela vhane vha kha ḓi vha vhaswa ngohoni kana vhane vha kha ḓi bva u thoma u ita mvelaphanḓa ya lwa muya. Naho zwo ralo, yeneyi mvelaphanḓa i a konadzea kha zwenezwi zwitshetshe zwa lwa muya, samusi Bivhili i tshi vha vhidza nga u ralo. Ṱhogomelani nḓila ine lushie lwa guda ngayo u tshimbila lu sa wi. U itela uri lushie lu kone u tshimbila, lu fanela u dzhia maga maṱuku lu tshi dovholola. Zwenezwi  zwi a fana na kha lutshetshe lwa muya musi zwi tshi ḓa kha u dzhia phetho dza vhuṱali. Ṱhogomelani uri muapostola Paulo o ṱalusa vhathu vho vhibvaho sa “vhe vha gudisa maanḓa avho a u ṱalukanya uri vha kone u khethekanya zwo lugaho na zwo khakheaho.” Ipfi u “gudisa” ḽi ambela kha u ita vhuḓidini u tshi dovholola, nahone zwenezwo ndi zwine vhaswa ngohoni vha fanela u zwi ita.—Vhalani Vhaheberu 5:13, 14.

12. Ri nga ṱahulela hani vhukoni hashu ha u dzhia phetho dza vhuṱali?

¹² Samusi zwo sumbedzwa mathomoni, ḓuvha na ḓuvha ri fanela u dzhia phetho nnzhi, khulwane na ṱhukhu. U ya nga iṅwe ngudo, phesenthe dzi fhiraho 40 dza zwine ra zwi ita, a ri zwi iti nga khole, fhedzi ri zwi itiswa nga nṱhani ha nḓowelo. Sa tsumbo, khamusi matsheloni maṅwe na maṅwe ni fanela u dzhia phetho ya uri ni ḓo ambara mini. Ni nga dzhia zwenezwi zwi zwithu zwiṱuku, nahone na dzhia phetho yaṋu ni songo thoma na humbulisisa, zwihuluhulu musi no siiwa nga tshifhinga. Fhedzi ndi zwa ndeme u humbulisisa nga ha uri zwine na zwi ambara zwo tea naa mushumeli wa Yehova. (2 Vhakor. 6:3, 4) Musi ni tshi renga zwiambaro, ni nga kha ḓi humbula nga zwitaela na fesheni, fhedzi naa ni a humbula uri zwenezwo zwiambaro zwi a ṱhonifhea na uri mutengo wazwo ndi ufhio? U dzhia phetho dzavhuḓi kha enea mafhungo zwi ḓo thusa u gudisa maanḓa ashu a u ṱalukanya; zwenezwi zwi nga ri thusa u dzhia phetho dzavhuḓi kha mafhungo a konḓaho.—Luka 16:10; 1 Vhakor. 10:31.

13. Ndi mini zwine zwa ṱoḓea u itela uri ri vhe na vhungoho ha uri ri farelela kha phetho dzashu?

¹³ Roṱhe ri a zwi ḓivha uri u dzhia phetho yavhuḓi zwo leluwa, fhedzi u farelela khayo zwi a konḓa. Sa tsumbo, vhaṅwe vhane vha ṱoḓa u litsha u daha vha a kundelwa nga nṱhani ha u sa vha na zwiṱuṱuwedzi zwo eḓanaho. Zwine zwa ṱoḓea ndi u ḓiimisela u tevhela zwe wa zwi khetha. Vhaṅwe vha tenda uri u ḓiimisela zwi fana na musipha. Musi ri tshi u shumisa kana u ita nyonyoloso, u a khwaṱha. Arali ri sa u shumisi tshifhinga tshoṱhe u ḓo neta. Nga zwenezwo-ha, ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u khwaṱhisa u ḓiimisela hashu u farelela kha phetho dzashu? Zwi ḓo ri thusa u ḓitika nga Yehova.—Vhalani Vhafilipi 2:13.

14. Ndi ngani Paulo o kona u ita zwe a vha a tshi ḓivha uri u fanela u zwi ita?

¹⁴ Paulo o vha a tshi ḓivha zwenezwi u bva kha zwe a zwi tshenzhela. O vhuya a amba uri: “Ngauri ndi a tama, fhedzi a thi na maanḓa a u ita zwivhuya.” O vha a tshi ḓivha zwine a ṱoḓa u zwi ita kana zwine a fanela u zwi ita, fhedzi nga tshiṅwe tshifhinga ho vha hu na tshithu tshine tsha mu thivhela u zwi ita. O tenda a ri: “Ndi a takalela vhukuma mulayo wa Mudzimu u ya nga zwine nda vha zwone nga ngomu hanga, fhedzi ndi dovha nda vhona muṅwe mulayo miraḓoni yanga une wa lwisana na mulayo u re muhumbuloni wanga nahone wa nnyisa vhuthubwani ha tshivhi tsha mulayo wa tshivhi u re miraḓoni yanga.” Naa ho vha hu si na zwine a nga ita? Na luthihi. O ri: “Ndi livhuha Mudzimu nge a shumisa Yesu Kristo Murena washu!” (Vharoma 7:18, 22-25) Huṅwe fhethu o ṅwala uri: “Ngauri zwithu zwoṱhe ndi zwi koniswa nga ane a nṋea maanḓa.”—Vhafil. 4:13.

15. U dzhia vhukando ha ndeme kana u sa vhu dzhia zwi kwama hani vhathu?

¹⁵ Zwi tou vha khagala uri u itela u takadza Mudzimu, ri fanela u dzhia vhukando ha ndeme. Humbulani maipfi e Elia a a vhudza vhagwadameli vha Baali na Vhaisiraele vha vhagunei ngei Thavhani ya Karamele: “[N]i ḓo litsha lini u ṱudza thungo dzoṱhe? Arali Mudzimu e Yehova, tevhelani Ene. Arali Mudzimu e Baali, tevhelani ene.” (1 Dzikh. 18:21) Vhaisiraele vho vha vha tshi ḓivha zwine vha fanela u zwi ita, fhedzi vho vha vha tshi khou “ṱudza” nga nṱhani ha u sa kona u dzhia phetho. Zwo fhambanaho kule na zwenezwo, miṅwahani yo fhiraho Yoshua o vhea tsumbo yavhuḓi musi a tshi vhudza Vhaisiraele  uri: “Arali u̗ shumela Yehova zwó ni dina, ambani ṋamusi ni bule ane na funa u mu shumela . . . A vha nṋe na vha muṱani wanga ri shumela Yehova.” (Yosh. 24:15) Ho vha na mvelelo ifhio kha zwe a vha o ḓiimisela zwone? Yoshua na vhe a vha e navho vho fhaṱutshedzwa nga u ya Shangoni ḽo Fulufhedziswaho, “shango ḽine ḽa ela mukhaha na ṋotshi.”—Yosh. 5:6.

16, 17. Ṋeani tsumbo ya mbuyelo dzine dza vha hone musi ni tshi dzhia phetho dzi tendelanaho na zwine Mudzimu a zwi funa.

¹⁶ Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho ya musalauno. Muṅwe wahashu wa tshinnani ane a kha ḓi bva u lovhedzwa, ene na mufumakadzi wawe vha na vhana vhararu vhaṱuku. Ḽiṅwe ḓuvha, mushumisani nae o mu eletshedza uri a pfulutshele kha iṅwe khamphani ine ya badela tshelede nnzhi na ine ya vha na mbuyelo nnzhi. Onoyo wahashu o humbulisisa nahone a rabela nga ha eneo mafhungo. O khetha mushumo une a vha nawo zwino une wa si badele zwavhuḓi u itela uri a si shume mafheloni a vhege, u itela uri a kone u ya miṱanganoni ya tshivhidzo na vhuḓinḓani na muṱa wawe. O elekanya nga ha uri a nga si kone u vha na yeneyi mbekanyamushumo arali a ṱanganedza mushumo muswa. Inwi no vha ni tshi ḓo ita mini?

¹⁷ A tshi vhambedza mbuyelo dza lwa muya na muholo wa nṱha, wahashu ho ngo ṱanganedza wonoyo mushumo. Naa ni humbula u nga o ḓisola nga phetho yeneyo? Na luthihi. O vhona uri phaṱhutshedzo dza lwa muya dzi vhuyedza ene na vha muṱa wawe u fhira muholo wa nṱha. Ene na mufumakadzi wawe vho vha vho takala vhukuma musi ṅwananyana wavho wa tanzhe, a re na miṅwaha ya fumi a tshi vha vhudza uri u funa vhabebi vhawe, u funa vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini, nahone u funa Yehova nga mbilu yawe yoṱhe. O vha vhudza uri u ṱoḓa u ṋekedzela vhutshilo hawe kha Yehova nga ndovhedzo. U fanela u vha o dzhiela nṱha tsumbo ya khotsi awe ya u vhea vhurabeli ha Yehova u thoma vhutshiloni havho!

18. Ndi ngani zwi zwa ndeme u ita phetho dza muthu nga eṱhe nga vhuṱali ḓuvha na ḓuvha?

¹⁸ Yesu Kristo ane a vha Mushe Muhulwane o ranga phanḓa vhagwadameli vha ngoho vha Yehova sogani ḽine ḽa vha shango ḽa Sathane lwa miṅwaha ya maḓana. Sa Yoshua Muhulwane, zwino Yesu o lugela u fhelisa eneo maitele mavhi na u ranga phanḓa vhatevheli vhawe shangoni ḽiswa ḽo fulufhedziswaho ḽo lugaho. (2 Pet. 3:13) Nga zwenezwo, zwino a si tshifhinga tsha u humela kha mahumbulele ashu a kale, zwe ra vha ro ḓowela u zwi ita na zwe ra vha ri tshi zwi tama. Zwino ndi tshifhinga tsha u pfesesa tshoṱhe zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa kha riṋe. (Vharoma 12:2; 2 Vhakor. 13:5) U nga ri phetho dzine na dzi dzhia na zwithu zwine na zwi khetha ḓuvha na ḓuvha zwi nga sumbedza uri ni muthu a faneleaho u wana phaṱhutshedzo dza Mudzimu dzi sa fheli.—Vhalani Vhaheberu 10:38, 39.