1. Yesu o vhea hani tsumbo yo fhelelaho malugana na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu?

MUSI Yesu e kha ḽifhasi, o vhea tsumbo yo fhelelaho malugana na u ḓidzima zwiṅwe zwithu. O vha a tshi rangisa zwi funwaho nga Mudzimu nṱha ha zwine a zwi tama na u vha na vhutshilo havhuḓi. (Yoh. 5:30) O dzula a tshi fulufhedzea u swika a tshi fa kha danda ḽa tshengedzo, u itela u sumbedza uri muya wawe wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu wo vha u si na mikano.—Vhafil. 2:8.

2. Ri nga sumbedza hani muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu nahone ndi ngani ri tshi tea u ita nga u ralo?

² Samusi ri vhatevheli vha Yesu, na riṋe ri tea u sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Zwi amba mini u vha na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu? Zwi amba uri muthu u ḓiimisela u ṱutshela madzangalelo awe u itela u thusa vhaṅwe. Nga maṅwe maipfi, muthu a re na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu ha na tseḓa. (Vhalani Mateo 16:24.) Muya u si wa tseḓa u nga ri thusa uri ri rangise maḓipfele na madzangalelo a vhaṅwe vhathu nṱhani ha ashu. (Vhafil. 2:3, 4) Zwi re zwone ndi uri Yesu o funza uri muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu ndi mutheo wa vhurabeli hashu. Nga nḓila-ḓe? Lufuno lwa Vhukriste, lune lwa vha tshiṱuṱuwedzi tsha u ḓidzima zwiṅwe zwithu, ndi luswayo lwa vhafunziwa vha ngoho vha Yesu. (Yoh. 13:34, 35) Edzani u humbula nga ha phaṱhutshedzo dzine ra vha nadzo  nga ṅwambo wa uri ri tshipiḓa tsha vhurathu na vhukomana vhune ha sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu!

3. Ndi mini zwine zwa nga tshinya muya washu wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu?

³ Naho zwo ralo, ri sedzana na swina ḽine ḽa nga tshinya nga nḓila yo dzumbamaho muya washu wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Ḽeneḽo swina ndi nḓowelo ya u vha na tseḓa. Humbulani nga ha nḓila ye Adamu na Eva vha sumbedza ngayo tseḓa. Lutamo lwa Eva lwa tseḓa lwo mu ita uri a ṱoḓe u fana na Mudzimu. Munna wawe o sumbedza lutamo lwa tseḓa nga u ṱoḓa u mu takadza. (Gen. 3:5, 6) Nga murahu ha u pambusa Adamu na Eva kha vhurabeli ha ngoho, Diabolo o bvela phanḓa a tshi linga vhathu uri vha vhe na tseḓa. O shumisa yeneyo nḓila musi a tshi linga Yesu. (Mat. 4:1-9) Misini yashu, Sathane o kona u linga vhathu vhanzhi, a vha ita uri vha sumbedze muya wa tseḓa nga nḓila nnzhi. Ri tea u fhaṱuwa nga ṅwambo wa uri ri nga hambela wonoyu muya.—Vhaef. 2:2.

4. (a) Naa zwino ri nga kona u kunda nḓowelo dza tseḓa? Ṱalutshedzani. (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula?

⁴ Muya wa tseḓa u nga fanyiswa na vhulali vhune ha nga ḽa tsimbi. Arali tsimbi ya vhewa nnḓa, i nga ḽiwa nga vhulali. Hu vha na khombo arali vhulali ha sa dzhielwa vhukando, ha litshiwa u swikela vhu tshi tshinya tshithu. Nga hu fanaho, naho zwino ri nga si kone u fhelisa u sa fhelela hashu na nḓowelo dzashu dza tseḓa, ri tea u fhaṱutshela khombo dzine dza nga vha hone nahone ri bvele phanḓa ri tshi lwisana na nḓowelo dzo raloho. (1 Vhakor. 9:26, 27) Ri nga vhona hani uri ri na tseḓa? Ri nga ṱahulela hani nga nḓila khulwane muya washu wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu?

5. (a) Bivhili i fana hani na tshivhoni? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Musi ri tshi khou ḓiṱolisisa u itela u vhona arali ri na tseḓa, ri tea u iledza mini?

⁵ Samusi ri tshi nga shumisa tshivhoni u itela u ḓisedza, ri nga shumisa Bivhili u itela u ṱolisisa vhumuthu hashu na u khakhulula zwithu naho zwi zwifhio zwi songo lugaho. (Vhalani Yakobo 1:22-25.) Naho zwo ralo, tshivhoni tshi nga ri thusa uri ri lugise mbonalo yashu arali ra tshi shumisa zwavhuḓi. Sa tsumbo, arali ra sokou hasha maṱo kha tshivhoni, ri nga kha ḓi sa vhona zwithu zwiṱuku, zwine zwa vha zwa ndeme, fhedzi zwine zwa tea u dzudzanywa. Kana arali ra sedza tshivhoni ri nga thungo, ri nga kha ḓi vhona muṅwe muthu. Nga hu fanaho, u itela uri ri shumise Bivhili u vhona vhushayanungo vhu ngaho tseḓa, a ro ngo tea u i vhala u itela u bva mulanduni kana u vhona vhukhakhi ha vhaṅwe vhathu.

6. Ri ‘futelela’ hani kha mulayo wo fhelelaho?

⁶ Sa tsumbo, ri nga kha ḓi vhala Ipfi ḽa Mudzimu ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, fhedzi ri sa zwi ṱhogomeli uri ri khou thoma u vha na tseḓa. Zwenezwo zwi konadzea hani? Ṱhogomelani zwi tevhelaho: Kha tsumbo ya Yakobo ya tshivhoni, thaidzo yo vha i si ya uri muthu o kundwa u sedza nga vhuronwane. Yakobo o ṅwala uri onoyo muthu “u a ḓisedza.” Hafha Yakobo o shumisa ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa amba u ṱolisisa kana u sedza nga vhuronwane. Nga zwenezwo, thaidzo ya onoyo muthu yo vha i ifhio? Yakobo o bvela phanḓa a ri: “Musi a tshi ṱuwa henefho, nga u ṱavhanya u a hangwa uri u muthu wa mufuda-ḓe.” Ee, musi o no ḓisedza kha tshivhoni ha khakhululi zwe a zwi vhona. Zwo fhambanaho na zwenezwo, muiti wa zwine ipfi ḽa amba zwone ha sokou “sedzesa mulayo wo fhelelaho,” fhedzi u “futelela khawo.” Nṱhani ha u ṱutshela mulayo wo fhelelaho wa Ipfi ḽa Mudzimu, u a futelela a tshi tevhela pfunzo dzawo. Yesu o amba zwi fanaho musi a tshi ri: “Arali na dzula ni kha ipfi ḽanga, ni vhafunziwa vhanga zwa vhukuma.”—Yoh. 8:31.

7. Ri nga shumisa hani Bivhili u itela u ḓiṱolisisa arali ri na tseḓa?

⁷ Nga zwenezwo, u itela uri ni kone u kunda tseḓa, ni tea u thoma nga u vhala Ipfi ḽa Mudzimu nga vhuronwane. Zwenezwo zwi nga ni  thusa uri ni vhone masia ane na tea u livhisa ṱhogomelo khao. Fhedzi a zwi fheleli henefho. Ṱoḓani zwo engedzeaho nga u ita ṱhoḓisiso. Musi ni tshi vho pfesesa zwavhuḓi mafhungo a Bivhili, ḓivheeni kha honoho vhuimo nga u ḓivhudzisa mbudziso dzi tevhelaho: ‘Ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo ita mini arali ndo vha ndi kha honovhu vhuimo? Naa ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo dzhia vhukando ho teaho?’ Tsha ndeme vhukuma ndi uri musi no no fhedza u elekanya nga zwe na zwi vhala, lwelani u zwi shumisa. (Mat. 7:24, 25) Kha ri ṱhogomele nḓila ine ra nga shumisa ngayo mafhungo a Khosi Saulo na muapostola Petro u itela u ri thusa u dzula ri na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu.

8. Saulo o vha e na mavhonele afhio musi a tshi thoma u vhusa, nahone o a sumbedza hani?

⁸ Khosi Saulo wa Isiraele ndi tsumbo ine ya ri sevha nga ha nḓila ine tseḓa ya nga fhelisa ngayo muya washu wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Saulo o vha a tshi ḓiṱukufhadza musi a tshi thoma u vhusa. (1 Sam. 9:21) O hana u ṱarafa Vhaisiraele vhe vha sasaladza vhuhosi hawe, naho o vha a tshi nga ḓipfa e na ndugelo ya u lwela vhuimo hawe he a ṋewa nga Mudzimu. (1 Sam. 10:27) Khosi Saulo o tenda u livhiswa nga muya wa Mudzimu uri a range phanḓa Vhaisiraele musi vha tshi kunda Vhaamoni. Nga murahu ha zwenezwo, nga u ḓiṱukufhadza o khoḓa Yehova nge a kunda.—1 Sam. 11:6, 11-13.

9. Saulo o vha hani na mahumbulele a tseḓa?

⁹ Nga murahu, Saulo o tendela mahumbulele a tseḓa na u ḓikukumusa zwi tshi endelela, u fana na vhulali vhune ha tshinya. Musi a tshi kunda Vhaameleke nndwani, o rangisa madzangalelo awe nṱhani ha u thetshelesa Yehova. Nga nṱhani ha vhupangwa, a dzhia zwithu zwo thubiwaho nṱhani ha u zwi fhelisa samusi Mudzimu o laedza. A imisa tshihumbudzo nga u ḓikukumusa. (1 Sam. 15:3, 9, 12) Musi muporofita Samuele a tshi mu vhudza uri zwenezwo zwo sinyusa Yehova, Saulo o lingedza u ḓivhuyafhedza nga u livhisa ṱhogomelo kha tshipiḓa tsha ndaela ya Mudzimu ye a i thetshelesa nahone a vhona vhaṅwe mulandu wa vhukhakhi hawe. (1 Sam. 15:16-21) Zwiṅwe hafhu, u ḓikukumusa ho ita uri Saulo a kwamee nga maanḓa nga u ḓiitela dzina ḽavhuḓi na vhathu, nṱhani ha u takadza Mudzimu. (1 Sam. 15:30) Ri nga shumisa hani mafhungo a Saulo sa tshivhoni u itela uri a ri thuse u dzula ri na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu?

10, 11. (a) Tsumbo ya Saulo i ri funza mini nga ha u dzula ri na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu? (b) Ri nga iledza hani u tevhela buḓo ḽivhi ḽa Saulo?

¹⁰ Tsha u thoma, tshenzhelo ya Saulo i ri sumbedza uri ri nga si dzule fhasi ra navha milenzhe, ra ḓivhudza uri arali u thomani ro sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu, zwi ḓo sokou itea uri ri bvele phanḓa ri tshi u sumbedza. (1 Tim. 4:10) Ni songo hangwa uri ho vha na tshifhinga tshe Saulo a ita zwithu zwavhuḓi nahone Mudzimu a mu tonda, fhedzi o kundwa u lwisana na nḓowelo dza tseḓa dze dza thoma u bvelela. Yehova o fheleledza o laṱa Saulo nga nṱhani ha u sa thetshelesa.

¹¹ Tsha vhuvhili, ri tea u ṱhogomela uri ri si livhise ṱhogomelo kha masia avhuḓi ane ra vha nao, ra litsha ane ra tea u shumela khao. U ita zwenezwo zwi ḓo fana na u ḓisedza kha tshivhoni musi ro ambara zwiambaro zwiswa nahone ri sa vhoni tshika kha tshifhaṱuwo tshashu. Naho arali ra sa ḓikukumusa u fana na Saulo, ri tea u iledza tshoṱhe mukhwa naho u ufhio une wa nga ri livhisa kha buḓo ḽivhi ḽi fanaho. Musi ri tshi ṋewa ndayo ri songo vhuyafhedza vhukhakhi hashu, u leludza vhuleme kana u sumba vhaṅwe nga muṅwe. Ndi zwavhuḓi uri ri ṱanganedze nyeletshedzo nṱhani ha uri ri fane na Saulo.—Vhalani Psalme ya 141:5.

12. Muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu u nga ri thusa hani arali ra ita tshivhi tshihulwane?

¹² Naho zwo ralo, ri tea u ita mini arali ro ita tshivhi tshihulwane? Saulo o vha a tshi ṱoḓa u dzula e na bvumo ḽavhuḓi nahone zwenezwi zwo mu ita uri a si lugise vhushaka hawe na  Yehova. U fhambana na zwenezwo, muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu u nga ri thusa uri ri si vhe na ṱhoni nahone ri ṱoḓe thuso. (Mir. 28:13; Yak. 5:14-16) Sa tsumbo, muṅwe wahashu o thoma u sedza zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani e na miṅwaha ya 12 nahone a bvela phanḓa a tshi ḓi zwi sedza tshiphirini lwa miṅwaha i fhiraho fumi. U ri: “Zwo nkonḓela vhukuma u tenda zwe nda vha ndi tshi khou zwi ita kha mufumakadzi wanga na kha vhahulwane. Fhedzi zwino ndo zwi tenda, ndi pfa ndo rulwa muhwalo u lemelaho kha mahaḓa anga. Dziṅwe khonani dzanga dzo kulea nungo musi ndi tshi dzhielwa ndugelo ya vhushumeli, zwa vho tou nga ndo vha shonisa. Fhedzi ndi a zwi ḓivha uri zwino Yehova u takadzwa nga maanḓa nga tshumelo yanga u fhira tshifhingani tsha musi ndi tshi kha ḓi ṱalela zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani nahone mavhonele awe ndi one a ndeme.”

13, 14. Petro o sumbedza hani nḓowelo dzawe dza tseḓa?

¹³ Muapostola Petro o sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu musi a tshi kha ḓi gudiswa nga Yesu. (Luka 5:3-11) Fhedzi o vha a tshi kha ḓi tea u lwisana na nḓowelo dza tseḓa. Sa tsumbo, o sinyuwa zwihulu musi muapostola Yakobo na Yohane vha tshi luka maano a u ṱoḓa u dzula vhuimoni ha nṱha thungo ha Yesu Muvhusoni wa Mudzimu. Khamusi Petro o vha o humbula uri tshiṅwe tsha zwenezwo zwidulo tshi fanela u vha tshawe nga ṅwambo wa uri Yesu o vha o no ḓi amba uri Petro u ḓo ṋewa mushumo wo khetheaho. (Mat. 16:18, 19) Naho zwo ralo, Yesu o sevha Yakobo na Yohane, khathihi na Petro na vhaapostola vhoṱhe uri vha songo lingedza u “vhusa” vhahavho nga lwa tseḓa.—Marko 10:35-45.

¹⁴ Naho Yesu o no lingedza u kaidza Petro nga nṱhani ha mahumbulele awe, o bvela phanḓa a tshi lwisana na nḓowelo yawe ya u ḓidzhiela nṱha. Musi Yesu a tshi vhudza vhaapostola uri vha ḓo mu ṱutshela lwa tshifhinganyana, Petro o dzhiela vhaṅwe fhasi nahone a ḓikukumusa nga u amba uri ndi ene e eṱhe ane a ḓo dzula a tshi fulufhedzea. (Mat. 26:31-33) Naho zwo ralo, o vha a si na tshiitisi tsha u ḓifulufhela, nga ṅwambo wa uri vhusiku honoho o kundwa u sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. O landula Yesu luraru a tshi khou lingedza u ḓitsireledza.—Mat. 26:69-75.

15. Ndi ngani tsumbo ya Petro i tshi ṱuṱuwedza?

 ¹⁵ Hu sa londwi vhukhakhi he Petro a lwisana naho, tsumbo yawe i a ri ṱuṱuwedza. Nga ṅwambo wa vhuḓidini he a vhu ita na thuso ya muya mukhethwa wa Mudzimu, Petro o kona u kunda nḓowelo dzawe dzo khakheaho nahone a ḓifara na u sumbedza lufuno lwa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. (Vhagal. 5:22, 23) O konḓelela milingo ine ya nga dzhiiwa i mihulwane vhukuma u fhira ye a i konḓelela nga phanḓanyana ha zwenezwo. O sumbedza u ḓiṱukufhadza nga nḓila ye a aravha ngayo khagala musi a tshi kaidzwa nga muapostola Paulo. (Vhagal. 2:11-14) Musi Petro o no kaidzwa, ho ngo dzula o sinyutshela Paulo, a vhona u nga o mu tsitsa tshirunzi nge a mu kaidza. Petro o bvela phanḓa a tshi funa Paulo. (2 Pet. 3:15) Tsumbo ya Petro i nga ri thusa uri ri ṱahulele muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu.

16. Ri nga sumbedza hani muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu musi ri tshi sedzana na zwiimo zwi konḓaho?

¹⁶ Edzani u humbula nḓila ine na aravha ngayo musi no sedzana na zwiimo zwi konḓaho. Musi Petro na vhaapostola vho valelwa dzhele nahone vha rwiwa nga nṱhani ha u huwelela, vho takala “ngauri Mudzimu o vhona vho fanela u nyadziwa nga nṱhani ha dzina ḽa Yesu.” (Mish. 5:41) Na inwi ni nga dzhia u tovholwa sa tshibuli tsha u edzisa Petro na u tevhela ṋayo dza Yesu nga u sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. (Vhalani 1 Petro 2:20, 21.) U dzhia zwithu nga yeneyi nḓila zwi nga ni thusa arali no ṋewa ndayo nga vhahulwane. Tevhelani tsumbo ya Petro nṱhani ha u sinyuwa.—Muh. 7:9.

17, 18. (a) Ri nga ḓivhudzisa mini nga ha zwipikwa zwa muya? (b) Ri nga ita mini arali ra ṱhogomela ludugela lwa tseḓa mbiluni yashu?

¹⁷ Ni nga dovha na vhuyelwa nga tsumbo ya Petro musi zwi tshi ḓa kha sia ḽa u ḓivhetshela zwipikwa zwa muya. Ni nga zwi tovhola nga nḓila ine ya sumbedza muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Fhedzi ni ṱhogomele uri ndivho yaṋu i songo vha u ḓiṱoḓela bvumo. Nga zwenezwo, ḓivhudziseni uri: ‘Naa lutamo lwanga lwa u khwinisa kana u ṱanḓavhudza nḓila ine nda shumela ngayo Yehova lu nga tshinywa nga u ḓiṱoḓela bvumo kana vhuimo, samusi zwi tshi vhonala u nga zwo vha zwo tou ralo musi Yakobo na Yohane vha tshi ita khumbelo yavho kha Yesu?’

¹⁸ Arali na ṱhogomela ludungela lwa tseḓa mbiluni yaṋu, humbelani Yehova uri a ni thuse uri ni khakhulule mahumbulele na maḓipfele aṋu; nga murahu ni ḓidine vhukuma u itela u ṋea ene vhugala, hu si inwi muṋe. (Ps. 86:11) Ni nga dovha na tovhola zwipikwa zwine zwa sa vhonale maṱoni a vhathu. Sa tsumbo, ni nga kha ḓi ṱahulela nga vhuḓalo zwiaṋwiwa nga muya zwine zwa ni konḓela vhukuma. Kana arali ni tshi lugiselela nyambo dza miṱangano nga u fhisea, fhedzi ni si na dzangalelo ḽa u kunakisa Holo ya Muvhuso, ni nga ḓivhetshela tshipikwa tsha u shumisa nyeletshedzo i wanalaho kha Vharoma 12:16.—Vhalani.

19. Ri nga ita mini uri ri si kulwe nungo nga zwine ra zwi vhona kha tshivhoni tsha Ipfi ḽa Mudzimu?

¹⁹ Musi ri tshi ḓisedza nga vhuronwane ri tshi shumisa tshivhoni tsha Ipfi ḽa Mudzimu nahone ra vhona vhukhakhi na vhuṱanzi ha uri ri na tseḓa, zwenezwo zwi nga ri kula nungo. Arali zwenezwo zwa nga vhuya zwa itea kha inwi, humbulani nga ha muiti wa zwine ipfi ḽa amba zwone o bulwaho kha tshifanyiso tsha Yakobo. Yakobo ho ngo ombedzela nḓila ye onoyo muthu a ṱavhanya ngayo u lugisa thaidzo yawe kana uri o kona u dzudzanya vhukhakhi hoṱhe; nṱhani hazwo, Yakobo u amba uri onoyo muthu o ‘futelela kha mulayo wo fhelelaho.’ (Yak. 1:25) O humbula zwe a zwi vhona kha tshivhoni nahone a bvela phanḓa a tshi khwinisa. Ee, ni songo ḓidzhiela fhasi, ivhani na mavhonele o linganyiselwaho nga ha vhushayanungo haṋu. (Vhalani Muhuweleli 7:20.) Bvelani phanḓa ni tshi sedzesa mulayo wo fhelelaho nahone ni ḓidine uri ni dzule ni na muya wa u ḓidzima zwiṅwe zwithu. Yehova o ḓiimisela u ni thusa, samusi o thusa vhahaṋu vhanzhi, vhane vha vha vhathu vha songo fhelelaho, vhane Mudzimu a nga vha tonda na u vha fhaṱutshedza.