VHUKUMA, tshenetsho tshivhalo tsha vhathetshelesi tshiṱuku tsha nyambo yanga ya 1957 a tsho ngo mmbilaedzisa. Zwi re zwone ndi uri ndo vha ndi na ṱhoni vhukuma. Musi ndi tshee muṱuku ndo vha ndi tshi dzumbama musi hu tshi ḓa vhaeni ha hashu, naho ndo vha ndi tshi vha ḓivha.

Zwi a pfesesea uri ni nga mangala musi ni tshi pfa uri mishumo yanga minzhi ye nda i ita ndanguloni ya Yehova yo nnyita uri ndi ambe na vhathu vhanzhi—dzikhonani na vhane ndi sa vha ḓivhe. Naho zwo ralo, ndo bvela phanḓa ndi tshi lwisana na ṱhoni na u sa ḓifulufhela, nga zwenezwo a thi ḓikhoḓi nge nda bvelela kha yeneyo mishumo. Nṱhani hazwo, ndo vhona vhungoho ha mafulufhedziso a Yehova ane a ri: “Ndi ḓo U khwaṱhisa, ndi ḓo U farisa, nda ḓi U tika nga tshanḓa tshanga tshiita-zwivhuya.” (Yes. 41:10) Iṅwe nḓila ya ndeme vhukuma ye Yehova a nthusa ngayo ndi nga thikhedzo ya Vhakriste nga nṋe. I rini ndi ni vhudze nga vhaṅwe vhavho, u bva ndi tshee muṱuku.

Nga Swondaha nga matsheloni mutsho wo fhola zwavhuḓi nga vho-1940, Elsie Huntingford o ḓa muḓini wahashu bulasini ya ngei tshipembe-vhukovhela ha Ontario. Mme anga vho vula vothi ngeno khotsi anga—vhane vha vha na ṱhoni u fana na nṋe—vho dzula nga ngomu na  nṋe ri tshi khou thetshelesa. Ro humbula u nga Wahashu wa tshisadzini Huntingford o vha a tshi khou rengisa zwiṅwe zwithu nahone Mme anga vho vha vha tshi ḓo renga zwithu ri sa zwi ṱoḓi, mafheleloni Khotsi anga vho ya muṋangoni u itela u mu vhudza uri a ri na dzangalelo. Wahashu Huntingford o vhudzisa a ri: “Naa vhoiwe a ni na dzangalelo kha pfunzo ya Bivhili?” Khotsi anga vha ri: “Ri na dzangalelo kha zwenezwo.”

Wahashu Huntingford o ri dalela nga tshifhinga tshavhuḓi vhukuma. Vhabebi vhanga vho vha vhe miraḓo i fhiseaho ya United Church ya Canada, fhedzi vho vha vha tshi kha ḓi tou bva u dzhia phetho ya u i litsha. Ndi ngani? Ngauri muṋangoni wa kereke, mufunzi o vha o nambatedza mutevhe wa vhathu vhoṱhe vhe vha ṋeela u ya nga tshivhalo tsha tshelede ye vha i ṋeela. Vhabebi vhanga vho vha vhe si na tshelede, kanzhi vho vha vha tshi dzula vhe tsini na magumo a mutevhe nahone vhahulwane vha kereke vho vha vha tshi vha tsikeledza uri vha ṋeele tshelede nnzhi. Muṅwe mufunzi we a vha a sa ṱoḓi u xelelwa nga mushumo wawe, o tenda uri o vha a sa funzi zwithu zwine a zwi fulufhela zwa vhukuma. Nga zwenezwo, ra litsha kereke, fhedzi ro vha ri kha ḓi ṱoḓa u gwadamela Mudzimu.

Samusi mushumo wa Ṱhanzi dza Yehova wo vha wo thivhelwa Canada nga tshenetsho tshifhinga, Wahashu Huntingford o fara pfunzo ya Bivhili na muṱa washu, a tshi shumisa Bivhili fhedzi, na zwe a zwi ṅwala kha tshibugwana tshitswu. Musi a tshi ṱhogomela uri ri nga si mu ambulule kha muvhuso, o thoma u ri ṋea khandiso dza Bivhili. Ro dzumba dzikhandiso nga vhuronwane nga murahu ha pfunzo iṅwe na iṅwe. *

 

Hu sa londwi u pikiswa na zwiṅwe zwithithisi, Wahashu Huntingford o huwelela mafhungo maḓifha nga u fhisea. U fhisea hawe ho nṱuṱuwedza nahone ha ita uri ndi imele ngoho. Nga murahu ha ṅwaha muthihi musi vhabebi vhanga vho no lovhedzwa sa Ṱhanzi dza Yehova, ndo ḓiṋekedzela kha Mudzimu. Ndo lovhedzwa nga ḽa 27 February, 1949, kha bavu ḽine vhalimi vha shela maḓi a nwiwaho nga zwifuwo. Ndo vha ndi na miṅwaha ya 17. Nga murahu ha zwenezwo, ndo vha ndo ḓiimisela u dzhenela vhuḓinḓa ha tshifhinga tsho ḓalaho.

Ndo vha ndi tshi timatima u ṱavhanya u dzhia vhuvulanḓila. Lwa tshifhinganyana, ndo vha ndi tshi  shuma banngani na ofisini ngauri ndo vha ndo ḓivhudza uri ndi fanela u thoma nda wana tsheledenyana u itela u tikedza vhuvulanḓila hanga. Naho zwo ralo, sa muswa a si na tshenzhelo ndo vha ndi tshi shumisa tshelede yanga nga u ṱavhanya ndi tshi tou fhedza u hola. Ngauralo, wahashu wa tshinnani ane a pfi Ted Sargent o nṱuṱuwedza uri ndi vhe na tshivhindi na u vha na lutendo kha Yehova. (1 Koron. 28:10) Nga eneo maipfi a ṱuṱuwedzaho ndo thoma u vula nḓila nga November 1951. Ndo vha ndi tshi tou vha na doḽara dza 40 fhedzi, baisigira ya kale na phuthumennde ntswa. Fhedzi tshifhinga tshoṱhe Yehova o ita vhungoho ha uri ndi wana zwine nda zwi ṱoḓa. Ndi livhuwa vhukuma nge Ted a nṱuṱuwedza uri ndi dzhie tshumelo ya vhuvulanḓila. Zwenezwo zwo ita uri ndi wane phaṱhutshedzo nnzhi.

Ḽiṅwe ḓuvha nga madekwana mafheleloni a August 1952, ndo wana luṱingo lu bvaho Toronto. Ofisi ya davhi ya Ṱhanzi dza Yehova ya ngei Canada yo nkhumbela uri ndi ḓe ndi thome tshumelo ya Bethele nga September. Naho ndo vha ndi na ṱhoni nahone ndi sa athu u dalela davhi, ndo vha ndo takala ngauri vhaṅwe vhavulanḓila vho mbudza zwithu zwavhuḓi nga ha Bethele. Ndo ḓipfa ndi hayani nga u ṱavhanya.

Nga murahu ha miṅwaha mivhili ndo no swika Bethele, ndo vha mudzudzanyi wa tshigwada tsha vhahulwane vhuimoni ha Bill Yacos kha Tshigwada tsha Shaw ngei Toronto. * Musi ndi na miṅwaha ya 23 ndo ḓipfa ndi mutukana wa mabulasini a si na tshenzhelo. Fhedzi nga u ḓiṱukufhadza na nga lufuno, Wahashu Yacos o ntsumbedza zwine nda fanela u zwi ita. Nahone Yehova o nthusa vhukuma.

Wahashu Yacos—mupfufhi a re na muvhili o no dzula a tshi ṅwethuwa—o vha a tshi takalela vhathu. O vha a tshi funa vhahashu na vhone vha tshi mu funa. O vha a tshi dzula a tshi vha dalela miḓini yavho hu si vhe na thaidzo fhedzi. Bill Yacos o nṱuṱuwedza u ita zwi fanaho na u shumisana na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vhuḓinḓani ha tsimu. O amba a ri: “Ken, sumbedzani vhahashu uri ni a vha ṱhogomela. Zwenezwo zwi ḓo thivha vhunzhi ha vhushayanungo.”

Yehova o nthusa nga nḓila yo khetheaho u bva nga January 1957. Nga wonoyo ṅwedzi ndo vhinga Evelyn we a ṱhaphudza kilasi ya vhu-14 ya Tshikolo tsha Gilead. Musi ri sa athu u vhingana o vha a tshi shuma vunḓuni ḽa Quebec hune ha ambiwa Lufura. Nga tshenetsho tshifhinga Quebec yo vha i tshi langiwa nga Kereke ya Katolika ya Roma. Evelyn o vha e na mushumo u konḓaho vhukuma, fhedzi o u ita nga u fulufhedzea nahone a fulufhedzea kha Yehova.

Evelyn o dovha a fulufhedzea na kha nṋe. (Vhaef. 5:31) Zwi re zwone ndi uri u fulufhedzea hawe ho lingea musi ro no vhingana! Ro vha ro dzudzanya u fara lwendo lwa u ya Florida ngei U.S.A., fhedzi nga murahu ha mbingano yashu, davhi ḽo nkhumbela uri ndi ye muṱanganoni wa vhege yoṱhe ngei Bethele ya Canada. Vhukuma, wonoyo muṱangano wo khakhisa zwe ra vha ro zwi dzudzanya, fhedzi nṋe na Evelyn ro vha ri tshi ṱoḓa u ita zwoṱhe zwe Yehova a ri humbela uri ri zwi ite. Ndi ngazwo ri songo tsha ya lwendoni lwashu lwa nga murahu ha mbingano. Nga yeneyo vhege,  o shuma tshumeloni ya tsimu tsini na davhi. Naho tsimu yo vha yo fhambana vhukuma na ya Quebec, o konḓelela.

Mafheloni a yeneyo vhege, ndo vha ndo mangala musi ndi tshi vheiwa sa mulavhelesi wa ḽiisela ngei devhula ha Ontario. Ndo vha ndi tshi khou ḓi tou bva u vhinga, ndi na miṅwaha ya 25 fhedzi, nahone ndi si na tshenzhelo, fhedzi ra ya henengei ri na fulufhelo kha Yehova. Nga vhuriha ngei Canada, ro namela tshidimela tshine tsha tshimbila vhusiku na vhalavhelesi vha dalelaho vhane vha vha na tshenzhelo, vha tshi khou humela mishumoni yavho. Vho ri ṱuṱuwedza vhukuma! Muṅwe wahashu o ri humbela uri ri eḓele kamarani ine ya vha na mmbete ye a vha o i badela henefho tshidimelani, u itela uri ri sa dzule vhusiku hoṱhe fhethu hu si na mmbete. Nga matsheloni, nga murahu ha maḓuvha a 15 ro no vhingana, ro dalela tshigwada tshiṱuku tsha ngei Hornepayne, samusi ndo zwi amba mathomoni.

Ho vha hu kha ḓi vha na tshanduko dze nṋe na Evelyn ra vha ri tshi ḓo ṱangana nadzo. Musi ri kha ḓi shuma kha mushumo wa ḽiisela mafheleloni a 1960, ndo rambiwa uri ndi ye kilasini ya vhu-36 ya Tshikolo tsha Gilead, yo vha i khoso ine ya ḓo fhedza miṅwedzi ya fumi nahone i tshi ḓo thoma mafheloni a February 1961 ngei Brooklyn kha ḽa New York. Ndo vha ndo takala vhukuma, fhedzi dakalo ḽanga ḽo khakhiswa ngauri Evelyn o vha a songo rambiwa. Nṱhani hazwo, u fana na vhaṅwe vhafumakadzi vhane vha vha kha vhuimo vhu fanaho, Evelyn o humbelwa uri a ṅwale vhurifhi vhune ha sumbedza uri o ḓiimisela u fhandekana na nṋe lwa miṅwedzi ya fumi. Evelyn o lila, fhedzi a tenda uri ndi ye tshikoloni, nahone o vha o takala ngauri ndo vha ndi tshi ḓo wana ngudo ya ndeme ngei Gilead.

Nga tshenetsho tshifhinga, Evelyn o shuma davhini ḽa Canada. O vha na ndugelo yo khetheaho ya u dzula na wahashu Margaret Lovell o ḓodzwaho. Nṋe na Evelyn ro vha ri tshi ṱuvhana vhukuma. Nga thuso ya Yehova, ro ḓowelana na mushumo washu wa tshifhinganyana. U ḓiimisela hawe u ḓidzima tshifhinga tshee ra vha ri tshi ḓo ṱwa roṱhe a tshi itela uri ri shumiswe nga Yehova na ndangulo yawe, zwo nkwama vhukuma.

Musi ndo no fhedza miṅwedzi miraru ndi Gilead, Wahashu Nathan Knorr, we a vha e murangaphanḓa kha mushumo wa shango ḽoṱhe nga tshenetsho tshifhinga, o nkhumbela u ita zwiṅwe zwithu zwihulwane vhukuma. O nkhumbela arali ndi tshi nga kona u litsha Tshikolo tsha Gilead nga tshenetsho tshifhinga nahone nda humela Canada u itela u shuma lwa tshifhinganyana sa mugudisi wa Tshikolo tsha Vhuḓinḓa ha Muvhuso davhini. Wahashu Knorr o mbudza uri a zwi tou vha khombe-khombe uri ndi ite zwenezwo. Ndo vha ndi tshi nga ṱhaphudza Tshikolo tsha Gilead arali ndo vha ndi tshi zwi tama nahone khamusi nda rumelwa kha mushumo wa vhurumiwa. O dovha a amba uri arali nda dzhia phetho ya u humela Canada, ndi nga kha ḓi sa dovha nda ṱanganedzwa Gilead nahone nga u ya ha tshifhinga ndi nga ḓi rumelwa tsimuni ya Canada. O amba uri ndi thome ndi ambe na mufumakadzi wanga nahone ndi kone u dzhia phetho.

Samusi Evelyn o no mmbudza nḓila ine a dzhia ngayo mishumo ya lwa ṱaḓulu, ndo ṱavhanya nda vhudza Wahashu Knorr uri: “Zwiṅwe na zwiṅwe zwine ndangulo ya Yehova ya ṱoḓa ri tshi zwi ita, ri a takalela  u zwi ita.” Ro vha ri tshi ḓipfa u nga ri fanela u ya huṅwe na huṅwe hune ndangulo ya Yehova ya ri rumela hone, hu sa londwi zwine ra zwi takalela.

Nga zwenezwo, nga April 1961, ndo ṱuwa Brooklyn nahone nda humela Canada u itela u gudisa Tshikoloni tsha Vhuḓinḓa ha Muvhuso. Nga murahu, ra thoma u shuma sa miraḓo ya muṱa wa Bethele. Nga zwenezwo ndo pfa ndo mangala musi ndi tshi humbelwa u ya kilasini ya vhu-40 ya Gilead, ye ya vha i tshi ḓo thoma nga 1965. Zwiṅwe hafhu, Evelyn o vha a tshi fanela u ṅwala vhurifhi ha u tenda uri ri fhandekane. Fhedzi nga murahu ha vhege dzi si gathi, ro pfa ro takala ngauri o humbelwa uri a ye tshikoloni na nṋe.

Musi ri tshi swika Tshikoloni tsha Gilead, Wahashu Knorr o ri vhudza uri vhagudiswa vho ṅwalisaho kha kilasi ya Lufura vha ḓo rumelwa Afurika. Naho zwo ralo, musi ri tshi ṱhaphudza ro dovha ra avhelwa uri ri ye u shuma Canada! Ndo vhewa sa mulavhelesi wa davhi (ane zwino a vhidzwa mulavhelesi wa Komiti ya Davhi). Musi ndi na miṅwaha ya 34, ndo humbudza Wahashu Knorr uri: “Ndi tshee muṱuku.” Fhedzi o nkhuthadza. U bva mathomoni ndo lingedza u vhudzisa vhahashu vha re na tshenzhelo nnzhi Bethele musi ndi sa athu u dzhia phetho khulwane.

Mushumo wa Bethele wo nṋea ndugelo dzavhuḓi dza u guda kha vhaṅwe. Ndi ṱhonifha na u dzhiela nṱha miṅwe miraḓo ya Komiti ya Davhi. Ndo dovha nda ṱuṱuwedzwa nga nḓila yavhuḓi nga Vhakriste vhanzhi vhavhuḓi vha tshinnani na vha tshisadzini—vhaṱuku na vhahulwane—vhe ra vha ri navho davhini na kha zwivhidzo zwo fhamba-fhambanaho zwe ra shuma khazwo.

Tshumelo ya Bethele yo dovha ya ita uri ndi kone u gudisa vhaṅwe na u vha khwaṱhisa lutendoni. Muapostola Paulo o vhudza Timotheo uri: “Bvela phanḓa kha zwithu zwe wa zwi guda.” O dovha a ri: “Zwithu zwe wa vhudzwa nga nṋe zwe zwa khwaṱhisedzwa nga ṱhanzi nnzhi, zwenezwi zwithu u zwi kumedzele vhanna vha fulufhedzeaho, uri na vhone vha kone u funza vhaṅwe.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Tshiṅwe tshifhinga vhaṅwe Vhakriste nga nṋe vha mmbudzisa uri ndo guda mini kha miṅwaha ya 57 ndi tshumeloni ya Bethele. Phindulo yanga yo leluwaho yo vha i ya uri, “Ḓiimiseleni u ita zwine ndangulo ya Yehova ya ṱoḓa ni tshi ita zwone na u ḓitika nga Yehova u itela u wana thuso.”

Zwi vhonala u nga ndo ḓa mulovha Bethele sa mutukana muṱuku a re na ṱhoni na a si na tshenzhelo. Yeneyo miṅwaha yoṱhe, Yehova ‘o khwaṱhisa tshanḓa tshanga.’ Zwihulu-hulu nga vhulenda hawe na nga thuso ya tshifhinga tshoṱhe ya vhatendi nga nṋe na u bvela phanḓa a tshi nkhwaṱhisedza uri: “U songo ofha; a U farisaho ndi Nṋe.”—Yes. 41:13.