Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

Ndi Ufhio Mushumo Wa Vhafumakadzi Kha Ndivho Ya Yehova?

Ndi Ufhio Mushumo Wa Vhafumakadzi Kha Ndivho Ya Yehova?

“Vhafumakadzi vha ḓivhadzaho mafhungo maḓifha ndi mmbi khulwane.”—PS. 68:11NW.

1, 2. (a) Ndi tshifhiwa tshifhio tshe Mudzimu a tshi ṋea Adamu? (b) Ndi ngani Mudzimu o ṋea Adamu mufumakadzi? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

YEHOVA o sika ḽifhasi e na ndivho. O “ḽi vhumba uri ḽi dzulwe nga vhathu.” (Yes. 45:18) Adamu, ane a vha tshivhumbiwa tshawe tsha u thoma, o vha o fhelela nahone Mudzimu o mu ṋea haya havhuḓi—tsimu ya Edeni. Adamu o ḓiphina lungafhani nga miri mihulwane, milambwana i elaho na zwipuka zwo takalaho! Fhedzi ho vha hu na tshithu tsha ndeme tshe a vha e si natsho. Yehova o sumbedza uri tshenetsho ndi mini musi a tshi amba uri: “A si zwavhuḓi muthu a tshi dzula e eṱhe; ndi ḓo mu itela mufarisi o mu fanelaho.” Nga zwenezwo, Mudzimu a eḓedza Adamu khofhe khulu, a bvisa luṅwe lwa mbabvu dzawe nahone “a ita musadzi.” Adamu o takala vhukuma musi a tshi vuwa! Adamu o ri: “Ngoyu-ha a re shambo ḽa shambo ḽanga, na ṋama ya ṋama yanga. Ndi ene ane a ḓo pfi musadzi, ngauri ndi ene o bviswaho kha munna.”—Gen. 2:18-23.

2 Mufumakadzi ane a vha tshifhiwa tsha Mudzimu o vha o khethea ngauri o vha a tshi ḓo vha muthusi wa munna o fhelelaho. O vha a tshi ḓo dovha a vha na ndugelo yo khetheaho ya u beba vhana. Nga zwenezwo, “Adamu a ira musadzi wawe dzina ḽa Eva, ngauri ndi ene we a ḓo vha mme-a-vhoṱhe vha tshilaho.” (Gen. 3:20) Ndi tshifhiwa tshavhuḓi vhukuma tshe Mudzimu a tshi ṋea vhavhingani vha u thoma!  Vho vha vhe na vhukoni ha u beba vhaṅwe vhathu vho fhelelaho. Nga nṱhani ha zwenezwo, ḽifhasi ḽo vha ḽi tshi ḓo fheleledza ḽo vha paradiso yo ḓalaho vhathu vho fhelelaho vhe vha vha vha tshi ḓo vhusa zwipuka.—Gen. 1:27, 28.

3. (a) U itela u fhaṱutshedzwa nga Mudzimu, Adamu na Eva vho vha vha tshi fanela u ita mini, nahone ho itea mini? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi ṱolisisa?

3 U itela uri vha wane phaṱhutshedzo dze a vha fulufhedzisa dzone, Adamu na Eva vho vha vha tshi fanela u thetshelesa Yehova na u ṱanganedza vhuvhusi hawe. (Gen. 2:15-17) Arali vho vha vha tshi dzula vha tshi fulufhedzea kha Mudzimu, vho vha vha tshi ḓo tendelwa u ita zwoṱhe zwe a livha uri vha zwi ite. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vho ṱuṱuwedzwa nga “ḽiṋowa ḽa kale na kale,” Sathane nahone vha tshinya phanḓa ha Mudzimu. (Nzumb. 12:9; Gen. 3:1-6) Honohu vhushandukwa ho kwama hani vhafumakadzi? Ndi zwifhio zwe vhafumakadzi vha fulufhedzeaho vha tshifhingani tsho fhiraho vha zwi ita? Ndi ngani vhafumakadzi vha musalauno vha Vhakriste vha tshi vhidzwa “mmbi khulwane”?—Ps. 68:11NW.

MVELELE DZA VHUSHANDUKWA

4. Ndi nnyi we a hweswa vhuḓifhinduleli ha tshivhi tshe tsha itwa nga vhavhingani vha u thoma?

4 Musi Adamu a tshi vhidzwa uri a ṱalutshedze zwo itaho uri a vhe ḽishandukwa, o ḓiimelela a ri: “Musadzi uyu we wa nṋea uri a vhe na nṋe, ndi ene we a mpha muri uyo, nda mbo ḽa.” (Gen. 3:12) Adamu o kundelwa u ṱanganedza vhuḓifhinduleli hawe ha tshivhi nahone a dovha a lingedza na u pomoka mufumakadzi we Mudzimu a mu ṋea ene—na Muṋei wa lufuno! Adamu na Eva vho ita tshivhi, fhedzi Adamu o hweswa vhuḓifhinduleli ha vhukhakhi havho. Ndi ngazwo muapostola Paulo o ṅwala uri: “Tshivhi tsho dzhena shangoni nga muthu muthihi [Adamu] nahone tshivhi tsha ḓisa lufu.”—Vharoma 5:12.

5. U tendela ha Mudzimu uri vhathu vha bvele phanḓa vha tshi ḓivhusa lwa tshifhinganyana, zwo vha na mvelelo dzifhio?

5 Vhavhingani vha u thoma vho ṱuṱuwedzwa uri vha humbule uri a vha ṱoḓi Yehova uri a vhe Muvhusi wavho. Zwenezwo zwo takusa yeneyi mbudziso ya ndeme nga ha vhuvhusahoṱhe: Ndi nnyi ane a vha na ndugelo ya u vhusa? U itela u fhindula yeneyo mbudziso lwa tshoṱhe, Mudzimu o tendela vhathu vha tshi bvela phanḓa vha tshi ḓivhusa lwa tshifhinganyana. O vha a tshi zwi ḓivha uri hu ḓo itea zwithu zwine zwa ḓo ita uri vha vhone uri vhathu vha nga si kone u ḓivhusa. Lwa maḓana a miṅwaha, honoho vhuvhusi ho ita uri vhathu vha welwe nga khombo nnzhi. Ḓanani ḽa miṅwaha ḽo fhiraho, vhathu vha ṱoḓaho u vha 100 000 000 vho fa nndwani—nahone zwenezwi zwi katela vhanna, vhafumakadzi na vhana vha dzimilioni vha si na mulandu. Nga zwenezwo, vhuṱanzi vhu khou ḓi engedzea ha uri “munna hune a ya ha ḓi-isi na̗ u̗ kanda a khwaṱhisa.” (Yer. 10:23) U ṱhogomela zwenezwo zwi ri thusa uri ri ṱanganedze Yehova sa Muvhusi washu.—Vhalani Mirero 3:5, 6.

6. Kha mashango manzhi, vhafumakadzi vha farwa hani?

6 Vhanna na vhafumakadzi vho farwa nga nḓila ya tshiṱuhu kha ḽeneḽi shango ḽine ḽa khou langwa nga Sathane. (Muh. 8:9; 1 Yoh. 5:19) Dziṅwe nḓila dza tshiṱuhu ndi u tambudzwa ha vhafumakadzi. Shangoni ḽoṱhe, vhafumakadzi vha phesenthe dza 30 vho vhiga uri vho rwiwa nga vhafarisi vhavho. Kha maṅwe mashango vhanna vha dzhielwa nṱha u fhira vhafumakadzi, ngauri hu humbulwa uri vha ḓo bvela phanḓa vha tshi andisa lushaka na u ṱhogomela vhabebi vhavho vha re vhalala na vhomakhulu wavho. Kha maṅwe mashango, vhasidzana vha dzhiiwa vhe si vha ndeme, nahone vhabebi vha reḓula thumbu nnzhi dza vhasidzana u fhira dza vhatukana.

7. Ndi mathomo afhio e Mudzimu a a ṋea munna na mufumakadzi?

7 Ndi ngoho uri Mudzimu ha takaleli u sa farwa zwavhuḓi ha vhafumakadzi. U fara vhafumakadzi zwavhuḓi nahone u a vha ṱhonifha. Nḓila ine Yehova a fara ngayo vhafumakadzi i sumbedza uri Eva o sikwa o fhelela nahone e si na pfaneleo dzine dza mu ita uri a vhe phuli, fhedzi a vhe muthusi wavhuḓi wa Adamu. Tshenetsho ndi tshiṅwe tsha tshiitisi tshe tsha ita uri nga ḓuvha ḽa vhurathi Mudzimu a ‘lavhelese  zwoṱhe zwe a ita a wana zwo naka nga ngoho.’ (Gen. 1:31) Vhukuma, “zwoṱhe” zwe Yehova a zwi ita zwo vha zwo “naka nga ngoho.” O ṋea munna na mufumakadzi mathomo avhuḓi!

VHAFUMAKADZI VHE VHA TIKEDZWA NGA YEHOVA

8. (a) Ṱalusani nḓila ye vhathu vha ḓifara ngayo nga u tou angaredza. (b) Kha ḓivhazwakale yoṱhe ya vhathu, Mudzimu o tonda vhafhio?

8 Nga u tou angaredza, vhuḓifari ha vhanna na vhafumakadzi ho tshinyala nga murahu ha vhushandukwa ha ngei Edeni nahone ḓanani ḽa miṅwaha ḽo fhiraho, ho ṋaṋa u tshinyala u fhira naho hu lini. Bivhili yo amba hu tshee nga phanḓa uri hu ḓo vha na vhuḓifari vhu si havhuḓi “maḓuvhani a vhufhelo.” Vhukhakhi ha vhathu ho phaḓalala na shango ḽoṱhe nahone zwenezwi zwi sumbedza uri ri “zwifhinga[ni] zwi lemelaho.” (2 Tim. 3:1-5) Naho zwo ralo, kha ḓivhazwakale yoṱhe ya vhathu ‘Muṋe washu Yehova’ o tonda vhanna na vhafumakadzi vhe vha mu fulufhela, vhe vha thetshelesa milayo yawe na u ḓiṱukufhadza khae sa Muvhusi wavho.—Vhalani Psalme ya 71:5.

9. Ndi vhathu vhangana vhe vha ponyoka Maḓi Mahulu, nahone ndi ngani?

9 Musi Mudzimu a tshi fhelisa shango ḽivhi ḽa kale nga Maḓi Mahulu a misini ya Noaxe, ho ponyoka vhathu vha si gathi. Arali vharathu na khaladzi dza Noaxe vho vha vha kha ḓi tshila nga tshenetsho tshifhinga, na vhone vho vhulahwa nga maḓi mahulu. (Gen. 5:30) Fhedzi tshivhalo tsha vhafumakadzi vhe vha ponyoka Maḓi Mahulu tshi eḓana na tsha vhanna. Ho ponyoka Noaxe, mufumakadzi wawe, vharwa vhawe vhararu na vhafumakadzi vhavho. Vho tshidzwa ngauri vho vha vha tshi ofha Mudzimu nahone vho ita zwine a zwi funa. Ṋamusi, vhathu vha dzibilioni vhane vha khou tshila vha bva kha vhenevho vhathu vha malo vhe vha tikedzwa nga Yehova.—Gen. 7:7; 1 Pet. 3:20.

10. Ndi ngani vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vha vhasimulalushaka vha fulufhedzeaho vho tikedzwa nga Yehova?

10 Nga murahu ha miṅwaha, vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vha vhasimulalushaka vha fulufhedzeaho na vhone vho tikedzwa nga Mudzimu. Vho vha vha tshi ḓo vha vha songo tikedzwa arali vho vha vha tshi dzulela u gungula nga ha vhutshilo havho. (Yuda 16) Sara, mufumakadzi a ṱhonifheaho wa Abrahamu ho ngo vhuya a gungula musi vha tshi ṱutshela haya havhuḓi ha Uri nahone vha vha vhadzulapo vha tshifhinganyana, vha tshi dzula madenndeni kha ḽiṅwe shango. Nṱhani hazwo, “Sara o thetshelesa Abrahamu, a mu vhidza murena.” (1 Pet. 3:6) Dovhani ni ṱhogomele na Rebeka, we a vha tshifhiwa tshi bvaho ha Yehova nahone a vha mufumakadzi wavhuḓi. Ndi ngazwo munna wawe Isaka o mu “funa . . . nga zwenezwo, a si tsha lilela mme-awe.” (Gen. 24:67) Ri takala lungafhani ṋamusi uri vhukati hashu ri na vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vha ngaho Sara na Rebeka!

11. Vhaheberu vhavhili vha vhabebisi vho vha hani na tshivhindi?

11 Musi Vhaisiraele vhe dziphuli ngei Egipita, vho engedzea vha vha vhanzhi nahone Farao a laedza uri vhana vhoṱhe vha vhatukana vha Vhaheberu vha vhulahwe musi vha tshi tou bebwa. Naho zwo ralo, ṱhogomelani vhabebisi vha Vhaheberu Sifira na Phua, vhane zwa vhonala u nga vho vha vho ingamela mushumo wa u bebisa. Ngauri vho vha vha tshi ofha Yehova nga nḓila khulwane, vho hana nga tshivhindi u vhulaha dzitshetshe. Nga zwenezwo, a vha lambedza nga miṱa.—Ek. 1:15-21.

12. Ndi mini zwe zwa vha zwi tshi swayea nga ha Debora na Yaele?

12 Misini ya vhahaṱuli vha Isiraele, muṅwe muporofita wa mufumakadzi ane a pfi Debora o tikedzwa nga Mudzimu. O ṱuṱuwedza Muhaṱuli Baraka nahone a thusa Vhaisiraele uri vha bve nga fhasi ha mutsiko, fhedzi o dzula o amba uri vhugala ha u kunda Vhakanana a vhu nga ḓo ya kha Baraka. Nṱhani hazwo, Mudzimu o vha a tshi ḓo vhea khosi Sisera mmbi ya Vhakanana “zwanḓani zwa musadzi.” Zwenezwo ndi zwe zwa itea musi Yaele, mufumakadzi ane a si vhe Muisiraele, a tshi vhulaha Sisera.—Vhahaṱ. 4:4-9, 17-22.

13. Bivhili i ri vhudza mini nga ha Abigaili?

 13 Abigaili o vha e mufumakadzi a swayeaho we a tshila ḓanani ḽa vhu-11 ḽa miṅwaha B.C.E. O vha e na ṱhalukanyo, fhedzi munna wawe Nabali o vha e na vhuhali, a sa thusi nga tshithu nahone e tsilu. (1 Sam. 25:2, 3, 25) Davida na vhanna vhawe vho tsireledza thundu dza Nabali lwa tshifhinganyana, fhedzi musi vha tshi mu humbela zwiḽiwa, “a vha halifhela” nahone a si vha ṋee tshithu. Zwenezwi zwo sinyusa vhukuma Davida lwe a humbula u vhulaha Nabali na vhanna vhawe. Musi Abigaili a tshi pfa zwenezwo, a ṋea Davida na vhanna vhawe zwiḽiwa na zwinwiwa u itela u thivhela u shululwa ha malofha. (1 Sam. 25:8-18) Nga murahu, Davida a mu vhudza uri: “Nga hu rendiwe Yehova we a U ruma wa ṱangana na nṋe ṋamusi.” (1 Sam. 25:32) Musi Nabali o no fa, Davida a vhinga Abigaili.—1 Sam. 25:37-42.

14. Vhananyana vha Salumu vho shela mulenzhe kha mushumo ufhio, nahone vhafumakadzi vha Vhakriste vha khou ita hani zwi fanaho ṋamusi?

14 Ho fa vhanna, vhafumakadzi na vhana vhanzhi musi mmbi ya Babele i tshi fhelisa muḓi wa Yerusalema na thembele yawo nga 607 B.C.E. Mitsheṱo ya wonoyo muḓi yo fhaṱululwa nga 455 B.C.E. nahone ndi Nehemia we a vha a tshi khou ingamela wonoyo mushumo. Vhaṅwe vhe vha shela mulenzhe kha u fhaṱulula mutsheṱo ndi vhananyana vha Salumu, mukoma wa iṅwe thungo ya muḓi wa Yerusalema. (Neh. 3:12) Vho ita mushumo wa vhuimo ha fhasi nga u ḓifunela. Ri takala vhukuma u vhona vhafumakadzi vhanzhi vha Vhakriste vhane vha tikedza mishumo ya u fhaṱa ya lwa ṱaḓulu nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho ṋamusi!

VHAFUMAKADZI VHA OFHAHO MUDZIMU VHA ḒANANI ḼA U THOMA ḼA MIṄWAHA

15. Ndi ndugelo ifhio ye Mudzimu a i ṋea mufumakadzi ane a pfi Maria?

15 Nga phanḓa na tshifhingani tsha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E., Yehova o fhaṱutshedza vhafumakadzi vhanzhi nga ndugelo dzavhuḓi. Muṅwe wavho o vha e musidzana Maria. Musi o fulufhedzisana na Yosefa, o vhifha muvhilini nga lwa vhuṱolo nga muya mukhethwa. Ndi ngani Mudzimu o mu khetha uri a vhe mme a Yesu? A zwi timatimisi uri o vha e na pfaneleo dza lwa muya dzine dza ṱoḓea u itela u alusa murwa wawe o fhelelaho u swika a tshi vha muhulwane. Yo vha ndugelo khulwane lungafhani u vha mme a munna muhulwane u fhira vhoṱhe vhe vha vhuya vha tshila kha ḽifhasi!—Mat. 1:18-25.

16. Ṋeani tsumbo ine ya sumbedza nḓila ine Yesu a dzhia ngayo vhafumakadzi.

16 Yesu o vha a tshi fara vhafumakadzi nga vhuthu vhuhulu. Sa tsumbo, ṱhogomela mufumakadzi we a vha e na vhulwadze ha u shuluwa malofha lwa miṅwaha ya 12. Musi Yesu e vhukati ha gogo, onoyo mufumakadzi o ima murahu hawe nahone a kwama tshiambaro tshawe tsha nga nnḓa. Nṱhani ha u mu kaidza, Yesu o amba nae nga vhuthu a ri: “Ṅwana’nga, lutendo lwau lwo u fhodza. Ṱuwa nga mulalo, nahone u fhole vhulwadze hau.”—Marko 5:25-34.

17. Ndi tshiitea tshifhio tsha vhuṱolo tshe tsha itea nga Pentekoste ya 33 C.E.?

17 Vhaṅwe vhafumakadzi vhe vha vha vhe vhafunziwa vha Yesu vho ṱhogomela Yesu na vhaapostola vhawe. (Luka 8:1-3) Nga Pentekoste ya 33 C.E., vhanna na vhafumakadzi vha ṱoḓaho u vha 120 vho ṱanganedza muya wa Mudzimu nga nḓila yo khetheaho. (Vhalani Mishumo 2:1-4.) Honoho u shululwa ha muya mukhethwa ho dzula ho ambiwa Bivhilini: “[Nṋe Yehova] ndi ḓo shulula Muya wanga kha ṋama yoṱhe; vharwa vhaṋu na vhananyana vhaṋu vha ḓo porofita . . . Na kha vhalanda, vha vhanna na vha vhasadzi, ndi ḓo shulula Muya wanga.” (Yoele 2:28, 29) Kha tshenetsho tshiitea tsha vhuṱolo tshe tsha itea nga ḓuvha ḽa Pentekoste, Mudzimu o sumbedza uri o litsha u tikedza Vhaisiraele vha vhagunei nahone u vho tikedza “Isiraele wa Mudzimu,” o vhumbwaho nga vhanna na vhafumakadzi. (Vhagal. 3:28; 6:15, 16) Kha vhenevho vhafumakadzi vha Vhakriste vhe vha vha vha tshi ya vhuḓinḓani ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha, ho vha hu na vhananyana vhaṋa vha muevangeli Filipo.—Mish. 21:8, 9.

 “MMBI KHULWANE” YA VHAFUMAKADZI

18, 19. (a) Malugana na vhurabeli ha ngoho, ndi ndugelo ifhio ye Mudzimu a i ṋea vhanna na vhafumakadzi? (b) Mupsalme o ri mini nga ha vhafumakadzi vhane vha ḓivhadza mafhungo maḓifha?

18 Mafheloni a vho-1800, vhanna na vhafumakadzi vha si gathi vho sumbedza dzangalelo ḽa vhukuma kha vhurabeli ha ngoho. Vho vha vhone vha u thoma kha vhane zwino vha khou shela mulenzhe kha u ḓadzisa vhuporofita ha maipfi a Yesu ane a ri: “Huno mafhungo maḓifha aya a Muvhuso a ḓo ḓivhadzwa ḽifhasini ḽoṱhe uri zwi vhe vhuṱanzi kha tshaka dzoṱhe, nga murahu ndi hone vhufhelo vhu tshi ḓo ḓa.”—Mat. 24:14.

19 Tshigwada tshiṱuku tsha Vhagudi vha Bivhili tsho engedzea tsha vha Ṱhanzi dza Yehova dzi ṱoḓaho u vha 8000 000 ṋamusi. Vhathu vha fhiraho 11 000 000 vha sumbedza dzangalelo kha Bivhili na kha mushumo washu nga u vha hone Tshihumbudzoni tsha lufu lwa Yesu ṅwaha muṅwe na muṅwe. Mashangoni manzhi, vhunzhi ha vhane vha vha hone Tshihumbudzoni ndi vhafumakadzi. Zwiṅwe hafhu, hu na vhafumakadzi vha fhiraho 1000 000 shangoni ḽoṱhe, vhane vha vha vhahuweleli vha Muvhuso vha tshifhinga tsho ḓalaho. Vhukuma, Mudzimu o ṋea vhafumakadzi vha fulufhedzeaho ndugelo ya u shela mulenzhe kha u ḓadzisa maipfi a mupsalme ane a ri: “Yehova u ṋea ndaela; vhafumakadzi vha ḓivhadzaho mafhungo maḓifha ndi mmbi khulwane.”—Ps. 68:11NW.

Vhafumakadzi vhane vha huwelela mafhungo maḓifha ndi “mmbi khulwane” (Sedzani dziphara 18, 19)

VHAFUMAKADZI VHA OFHAHO MUDZIMU VHA ḒO FHAṰUTSHEDZWA ZWIHULU TSHIFHINGANI TSHI ḒAHO

20. Ndi thero dzifhio dzine ra nga dzi ṱolisisa?

20 Kha ino thero ri nga si kone u haseledza nga ha vhafumakadzi vhanzhi vha fulufhedzeaho vho ṅwalwaho Bivhilini. Fhedzi roṱhe ri nga vhala nga havho Ipfini ḽa Mudzimu na kha thero dzo gandiswaho kha khandiso dzashu. Sa tsumbo, ri nga elekanya nga ha u fulufhedzea ha Ruthe. (Ruthe 1:16, 17) U vhala bugu ya Bivhili ye ya irwa dzina ḽa Mufumakadzi Esitere na thero dzi ambaho nga hae, zwi nga khwaṱhisa lutendo lwashu. Ri nga vhuyelwa nga pfunzo dzi ngaho dzenedzo, dzine dza nga dzudzanyelwa Vhurabeli ha Muṱa ha nga madekwana. Arali ni tshi dzula ni noṱhe, ni nga ṱolisisa dzenedzo thero musi ni tshi ita pfunzo ya muthu nga eṱhe.

21. Vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vho sumbedza hani u ḓiṋekedza kha Yehova zwifhingani zwi konḓaho?

21 A zwi timatimisi uri Yehova u fhaṱutshedza mushumo wa u huwelela wa vhafumakadzi vha Vhakriste nahone u a vha tikedza zwifhingani zwa milingo. Sa tsumbo, nga thuso yawe, vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vho dzula vha tshi fulufhedzea nga fhasi ha muvhuso wa Vhanazi na Vhukomunisi musi vhunzhi havho vha tshi khou tambula nahone vhaṅwe vho fa nga nṱhani ha u fulufhedzea havho kha Mudzimu. (Mish. 5:29) U fana na zwifhingani zwa kale, ṋamusi vhahashu vha tshisadzini na vhaṅwe vhagwadameli ngavho vha tikedza vhuvhusahoṱhe ha Mudzimu. Nga maṅwe maipfi, u fana na Vhaisiraele vha zwifhingani zwa kale, Yehova u fara tshanḓa tshavho tsha u ḽa nahone a ri: “U songo ofha; a U farisaho ndi Nṋe.”—Yes. 41:10-13.

22. Ndi ndugelo dzifhio dze ra dzi lavhelela tshifhingani tshi ḓaho?

22 Tshifhingani tshi ḓaho, vhanna na vhafumakadzi vha ofhaho Mudzimu vha ḓo shandula ḽifhasi ḽa vha paradiso nahone vha ḓo thusa vhathu vho vuswaho vha dzimilioni u guda nga ha ndivho dza Yehova. U swika zwenezwo, hu sa londwi uri ri vhanna kana vhafumakadzi, kha ri dzhiele nṱha ndugelo ya u mu shumela ri “vhathihi.”—Tsef. 3:9.