1. Ndi ngani maṱhupho a sa mangadzi vhashumeli vha Mudzimu?

NAA zwi a ni mangadza uri ni nga lavhelela u sedzana na “maṱhupho manzhi” musi ni sa athu wana vhutshilo vhu sa fheli? Khamusi a zwi ni mangadzi. Hu sa londwi uri ni muswa ngohoni kana no no fhedza miṅwaha minzhi ni tshi khou shumela Yehova, ni a ḓivha uri vhuleme ndi tshipiḓa tsha vhutshilo kha ḽino shango ḽa Sathane.—Nzumb. 12:12.

2. (a) Nga nnḓa ha thaidzo dzine vhathu vhoṱhe vha songo fhelelaho vha sedzana nadzo, ndi maṱhupho afhio ane Vhakriste vha sedzana nao? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi nnyi ane a ita uri ri sedzane na maṱhupho, nahone ri zwi ḓivha hani?

² Hu sa londwi vhuleme vhune ra ‘sedzana naho’—thaidzo dzine dza kwama vhathu vhoṱhe vha songo fhelelaho—Vhakriste vha sedzana na maṱhupho o engedzeaho. (1 Vhakor. 10:13) Ndi afhio eneo? Ndi u tovholwa huhulwane nga nṱhani ha u ḓiimisela havho u thetshelesa milayo ya Mudzimu. Yesu o vhudza vhatevheli vhawe u ri: “Mulanda ha fhiri muṋe wawe. Arali vho ntovhola, na inwi vha ḓo ni tovhola-vho.” (Yoh. 15:20) Ndi nnyi ane a ṱuṱuwedza honoho u tovholwa? Ndi Sathane, ane Bivhili ya mu ṱalusa sa “ndau i vhombaho”  ine ya ‘ṱoḓa u mila’ vhathu vha Mudzimu. (1 Pet. 5:8) Sathane u ḓo ita zwiṅwe na zwiṅwe u itela uri vhafunziwa vha Yesu vha si fulufhedzee. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muapostola Paulo.

3-5. (a) Ndi afhio maṱhupho e Paulo a sedzana nao ngei Lisitara? (b) Mulaedza wawe une wa amba nga ha maṱhupho a tshifhingani tshi ḓaho u khwaṱhisa nga nḓila-ḓe?

³ Paulo o tovholwa lunzhi nga nṱhani ha lutendo lwawe. (2 Vhakor. 11:23-27) Tshiṅwe tshiitea ndi musi a ngei Lisitara. Nga murahu ha u fhodza munna we a bebwa o holefhala, Paulo na khonani yawe Baranaba vho vhidzwa midzimu. Vhuvhili havho vho kombetshedzea u humbela gogo uri ḽi si vha gwadamele! Naho zwo ralo, nga u ṱavhanya vhapikisi vha Vhayuda vha swika nahone vha zwifha u itela u tshinya mihumbulo ya vhathu. Vhuimo ha mbo ḓi shanduka nge vhathu vha tenda zwenezwo! Vhathu vha vho kanḓa Paulo nga matombo nahone vha mu litsha vha tshi vhona u nga o fa.—Mish. 14:8-19.

⁴ Nga murahu ha u dalela Derebe, Paulo na Baranaba “vha dovha vha ya Lisitara, Ikonio na Antiokia. Vha khwaṱhisa mimuya ya vhafunziwa, vha vha fhembeledza uri vha si nete u tenda, vha ri: Muvhusoni wa Mudzimu ri [fanela u] dzhena nga maṱhupho manzhi.” (Mish. 14:21, 22, Bivhili ya Luvenḓa) Zwenezwo zwi nga vhonala zwi sa pfali musi ri tshi tou thoma u zwi pfa. Hafhu u lavhelela u sedzana na “maṱhupho manzhi” a zwi ṱuṱuwedzi, fhedzi zwi a tsikeledza. Zwi ḓa hani uri Paulo na Baranaba vha ‘khwaṱhise vhafunziwa’ nga mulaedza une wa amba nga ha maṱhupho manzhi?

⁵ Ri nga wana phindulo arali ra sedza nga vhuronwane maipfi a Paulo. Ho ngo sokou ri: “Ri fanela u konḓelela maṱhupho manzhi.” Nṱhani hazwo, o ri: “Muvhusoni wa Mudzimu ri [fanela u] dzhena nga maṱhupho manzhi.” Nga zwenezwo, Paulo o khwaṱhisa vhafunziwa nga u ombedzela zwithu zwavhuḓi zwine zwa ḓo itea nga u dzula vha tshi fulufhedzea. Zwenezwo zwo vha zwi sa sokou vha miloro. Vhukuma, Yesu o amba uri: “Ane a ḓo konḓelela a swika vhufheloni ndi ene ane a ḓo tshidzwa.”—Mat. 10:22.

6. Ndi ifhio mbuyelo ine ya waniwa nga vhane vha konḓelela?

⁶ Arali ra konḓelela, ri ḓo vhuyelwa. Kha Vhakriste vho ḓodzwaho, mbuyelo yavho ndi u tshila vha si tsha fa sa vhavhusi na Yesu. Kha vha “dziṅwe nngu” ndi vhutshilo vhu sa fheli kha ḽifhasi hune ‘u luga ha ḓo dzula khaḽo.’ (Yoh. 10:16; 2 Pet. 3:13) Samusi Paulo o zwi amba uri ri ḓo sedzana na maṱhupho manzhi zwino. Ṱhogomelani milingo mivhili ine ra nga sedzana nayo.

7. Ndi maṱhupho afhio ane a nga ṱaluswa sa mvutshelo yo livhaho?

⁷ Yesu o dzula o amba u ri: “Vhathu vha ḓo ni kumedzela dzikhoroni, nahone ni ḓo rwiwa dzisinagogoni, vha ḓo ni imisa phanḓa ha vhavhusi na mahosi.” (Marko 13:9) Samusi eneo maipfi o sumbedza, vhaṅwe Vhakriste vha ḓo sedzana na maṱhupho nga u tovholwa nga ho livhaho, khamusi nga ṱhuṱhuwedzo ya vharangaphanḓa vha vhurereli kana vha politiki. (Mish. 5:27, 28) Dovhani ni ṱhogomele tsumbo ya Paulo. Naa o tshuwa musi a tshi humbula nga honoho u tovholwa? Na khathihi.—Vhalani Mishumo 20:22, 23.

8, 9. Paulo o sumbedza hani uri o vha o ḓiimisela u konḓelela, nahone vhaṅwe vha musalauno vho sumbedza hani u ḓiimisela hu fanaho na honoho?

⁸ Paulo o sumbedza u vha na tshivhindi musi o sedzana na mvutshelo dzo livhaho dza Sathane nahone a ri: “A thi dzhii vhutshilo hanga vhu ha ndeme kha nṋe, tenda nda fhedza mushumo wanga na vhuḓinḓa he nda vhu ṋewa nga Murena Yesu, u itela u ṱanziela nga vhuḓalo nga ha mafhungo maḓifha a vhuthu vhuhulu ha Mudzimu.” (Mish. 20:24) Vhukuma, Paulo ho ngo tshuwa musi a tshi humbula nga ha uri u ḓo tovholwa. Nṱhani hazwo, o vha o ḓiimisela u konḓelela hu sa londwi zwine a nga ṱangana nazwo. Tshipikwa tshawe tshihulwane tsho vha tshi u “ṱanziela nga vhuḓalo” hu sa londwi maṱhupho naho e afhio.

 ⁹ Nga hu fanaho ṋamusi, vhunzhi ha vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha sumbedza u ḓiimisela hu fanaho na honoho. Sa tsumbo, kha ḽiṅwe shango Ṱhanzi dzo konḓelela u dzula dzhele lu ṱoḓaho u vha miṅwaha ya 20 nga nṱhani ha u sa dzhia sia. A vho ngo sengiswa, ngauri kha ḽeneḽo shango ho vha hu si na milayo ine ya imelela vhathu vhane vha hana u ya vhuswoleni nga nṱhani ha luvalo lwavho. Musi vhe dzhele, vho vha vha sa tendelwi u dalelwa na nga miraḓo ya miṱa yavho, nahone zwiṅwe zwivhotshwa zwo rwiwa na u tambudzwa nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho.

10. Ndi ngani ri songo fanela u ofha maṱhupho?

¹⁰ Vhaṅwe vhahashu huṅwe fhethu vha konḓelela maṱhupho e a itea vha songo zwi lavhelela. Arali zwenezwo zwa itea kha inwi ni songo ofha. Humbulani nga ha Yosefa. O rengiselwa vhupulini, fhedzi Yehova “a mu tshidza maṱhuphoni awe oṱhe.” (Mish. 7:9, 10, Bivhili ya Luvenḓa) Yehova a nga ita zwi fanaho na kha inwi. Ni songo vhuya na hangwa uri “Yehova u a ḓivha u ponyokisa milingoni vhathu vhane vha ḓikumedza khae.” (2 Pet. 2:9) Naa ni ḓo bvela phanḓa ni tshi fulufhela Yehova, ni tshi ḓivha uri u ḓo ni phulusa kha ano maitele mavhi a zwithu na u ni litsha uri ni ḓiphine nga vhutshilo vhu sa fheli nga fhasi ha Muvhuso wawe? Ni na tshiitisi tshi pfalaho tsha u mu fulufhela na tsha u sedzana na u tovholwa nga tshivhindi.—1 Pet. 5:8, 9.

11. Mvutshelo dza Sathane dzi sa vhonali dzo fhambana hani na dzo livhaho?

¹¹ Maṅwe maṱhupho ane ra nga sedzana nao ndi mvutshelo dzi sa vhonali. Eneo maṱhupho o fhambana hani na mvutshelo ya u tovholwa nga ho livhaho? Mvutshelo yo livhaho i fana na ḓumbumazwikule ḽine ḽa vhudzula na u tshinya dzinnḓu nga u bonya ha iṱo. Mvutshelo dzi sa vhonali dzi fana na mutshenzhe une wa muṋa mabulannga a nnḓu nga zwiṱuku nga zwiṱuku u swika i tshi wa. Kha mvutshelo ya vhuvhili, muthu u zwi ṱhogomela zwo no tshinyala tshoṱhe.

12. (a) Ndi dzifhio dziṅwe mvutshelo dza Sathane dzi sa vhonali, nahone ndi ngani dzi tshi bvelela nga u rali? (b) Paulo o kwamea hani nga u kulea nungo?

¹² Sathane u ṱoḓa u tshinya vhushaka haṋu na Yehova hu sa londwi uri u shumisa mvutshelo yo livhaho nga u ni tovhola kana u ṱoḓa u tshinya lutendo lwaṋu nga u ni vutshela nga nḓila dzi sa vhonali. Iṅwe ya mvutshelo dzi sa vhonali dzi shumaho dza Sathane ndi u kula nungo. Muapostola Paulo o tenda uri nga zwiṅwe zwifhinga o vha a tshi ḓipfa o kulea nungo. (Vhalani Vharoma 7:21-24.) Nga zwenezwo-ha, ndi ngani Paulo—muthu wa muya we a vha e muraḓo wa tshigwada tshi langaho ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha—o ḓivhidza “muthu a ṱungufhadzaho”? Paulo o amba uri o ḓipfa nga yeneyo nḓila ngauri o vha a songo fhelela. Vhukuma, o vha a tshi ṱoḓa u ita zwo lugaho, fhedzi ho vha hu na maanḓa ane a khou lwisana nae. Arali na inwi nga zwiṅwe zwifhinga ni tshi ḓipfa nga yeneyo nḓila, naa a zwi ni khuthadzi u ḓivha uri na muapostola Paulo o vhuya a sedzana na zwi fanaho?

13, 14. (a) Ndi mini zwine zwa ita uri vhaṅwe vhathu vha Mudzimu vha kulee nungo? (b) Ndi nnyi ane a ṱoḓa u vhona ri si tsheena lutendo nahone ndi ngani?

¹³ Nga zwiṅwe zwifhinga, vhunzhi ha vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha ḓipfa vho kulea nungo, vhe na mbilaelo, khamusi na u ḓipfa vhe si vha ndeme. Sa tsumbo, muvulanḓila a fhiseaho ane ra ḓo mu vhidza Deborah u ri: “Tshifhinga tshoṱhe ndi humbula nga ha vhukhakhi he nda vhu ita nahone musi ndi tshi zwi humbula ndi tou ṋaṋa u pfa vhuṱungu. Musi ndi tshi humbula nga ha vhukhakhi hoṱhe he nda vhu ita, zwi ita uri ndi pfe u nga a hu na muthu ane a nga mpfuna, u katela na Yehova.”

¹⁴ Ndi mini zwi itaho uri vhaṅwe vhashumeli vha fhiseaho vha Yehova vha ngaho Deborah, vha kulee nungo? Hu nga vha hu na zwiitisi zwinzhi. Vhaṅwe vha nga vha vhe na mukhuvha wa u humbula zwithu zwi si zwavhuḓi nga ha vhone vhaṋe na nga zwiimo zwavho vhutshiloni. (Mir. 15:15) Vhaṅwe vha nga vha vhe na maḓipfele a si avhuḓi nga  nṱhani ha thaidzo dza mutakalo dzine dza kwama maḓipfele. Hu sa londwi vhuimo vhune ra vha khaho, ri fanela u humbula uri ndi nnyi ane a khou ita uri ri ḓipfe nga yeneyo nḓila. Vhukuma, ndi nnyi ane a ṱoḓa uri ri kulee nungo na uri ri laṱele thaula? Ndi nnyi ane a ṱoḓa uri ni ḓipfe ni si na fulufhelo samusi na ene e si tsheena fulufhelo? (Nzumb. 20:10) Ndi Sathane. Ngoho ndi ya uri hu sa londwi uri Sathane u shumisa mvutshelo dzo livhaho kana dzi sa vhonali, tshipikwa ndi tshithihi—u ri pfisa vhuṱungu, u ri kula nungo na u ita uri ri ṅale. Ni songo ḓifhura, vhathu vha Mudzimu vha nndwani ya lwa muya!

15. Ri nga sumbedza hani uri ro ḓiimisela u sa kulea nungo?

¹⁵ Ḓiimiseleni u dzula ni kha nndwa. Dzulani no lavhelesa malamba. Paulo o ṅwalela Vhakriste vha Korinta a ri: “A ri neti, fhedzi naho muthu wa nga nnḓa a tshi khou ṱahala, ngoho ndi ya uri muthu ane ra vha ene nga ngomu u dzula a tshi vusuluswa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Ngauri naho vhuṱungu vhu ha tshifhinganyana nahone vhu vhuṱuku, vhu ri ḓisela vhugala vhuhulu vhune ha ḓi engedzea vhu tshi ya nahone ndi ha tshoṱhe.”—2 Vhakor. 4:16, 17.

16. Ndi ngani zwi zwa ndeme u dzula ro ḓilugisela maṱhupho hu tshee zwino?

¹⁶ Samusi ro no zwi vhona, Sathane u na “vhukwila” vhunzhi. (Vhaef. 6:11) Roṱhe ri fanela u tevhela nyeletshedzo i wanalaho kha 1 Petro 5:9 ine ya ri: “Ilwani nae, no khwaṱha lutendoni.” U itela u ita nga u ralo, ri fanela u dzula ro lugisa mihumbulo na mbilu dzashu, na u ḓigudisa zwino uri ri ite zwo lugaho. Sa tsumbo: Kanzhi maswole a nga ita nyonyoloso nnzhi dzi konḓaho naho hu sa athu vha na nndwa. Zwo tou ralo na kha mmbi ya Yehova ya lwa muya. A ri ḓivhi uri nndwa yashu i ḓo vha hani tshifhingani tshi ḓaho. Nga zwenezwo, naa zwi ḓo vha zwi si vhuṱali u dzula ro ḓilugiselela zwino hu tshee na mulalo? Paulo o ṅwalela Vhakorinta a ri: “Ni dzule ni tshi  ḓiṱolisisa uri ni ḓivhe arali ni tshee no farelela kha lutendo, ni dzule ni tshi sumbedza zwine na vha zwone.”—2 Vhakor. 13:5.

17-19. (a) Ri nga ḓiṱolisisa nga nḓila-ḓe? (b) Vhaswa vha nga ḓilugiselela hani u itela u imela lutendo lwavho musi vhe tshikoloni?

¹⁷ Iṅwe nḓila ine ra nga thetshelesa ngayo nyeletshedzo ya Paulo yo hevhedzwaho ndi nga u ḓiṱolisisa nga vhuronwane. Ḓivhudziseni mbudziso dzi ngaho sa: ‘Naa ndi dzula ndi tshi rabela? Musi ndo sedzana na mutsiko wa thangana dza murole, naa ndi thetshelesa Mudzimu sa muvhusi nṱhani ha vhathu? Naa ndi ya miṱanganoni ya Vhukriste tshifhinga tshoṱhe? Naa ndi amba nga ha lutendo lwanga nga tshivhindi? Naa ndi lingedza u konḓelela vhukhakhi ha vhatendi nga nṋe—samusi na vhone vha tshi konḓelela hanga? Naa ndi thetshelesa vhane vha ranga phanḓa tshivhidzoni tsha hashu na vhane vha vha na vhuḓifhinduleli ha u ita nga u ralo tshivhidzoni shangoni ḽoṱhe?’

¹⁸ Ṱhogomelani uri mbudziso mbili ndi dza u tsireledza lutendo lwashu nga tshivhindi, na u lwisana na mutsiko wa thangana dza murole. Vhunzhi ha vhaswa vhashu vha kombetshedzea u ita nga u ralo musi vhe tshikoloni. Vho guda u sa ofha kana u sa farwa nga ṱhoni musi vha tshi amba nga ha zwine vha zwi tenda. Nṱhani hazwo, vha amba nga tshivhindi. Nyeletshedzo dzi thusaho kha enea mafhungo dzo gandiswa kha magazini dzashu. Sa tsumbo, bugu Mbudziso Dzine Vhaswa Vha Dzi Vhudzisa—Phindulo Dzi Shumaho, Volumu 1 siaṱari 127, yo ṋea nyeletshedzo ya nḓila ine na nga fhindula ngayo muthu ane na dzhena nae kilasini musi a tshi ni vhudzisa u ri: “Ndi ngani ni sa tendi kha pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela?” ni nga fhindula nga uri: “Ndi ngani ndi tshi fanela u tenda kha pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela? Na vhorasaintsi a vha tendelani nazwo, nahone vha fanela u vha vhaḓivhi vhayo!” Vhabebi, ivhani na vhungoho ha uri ni gudisa vhana vhaṋu u itela uri vha kone u sedzana na mutsiko wa thangana dzavho tshikoloni.

¹⁹ Ndi ngoho uri nga zwiṅwe zwifhinga zwi a konḓa u amba kana u ita zwiṅwe zwithu zwine Yehova a ri humbela uri ri zwi ite. Nga murahu ha u ṱwa ḓuvha ḽoṱhe mushumoni, zwi nga kha ḓi ṱoḓea uri ri tou ḓikombetshedza u ya miṱanganoni. U vuwa nga matsheloni u itela u ya vhuḓinḓani, zwi nga konḓa vhukuma. Fhedzi humbulani: Musi ni tshi sedzana na milingo mihulwane tshifhingani tshi ḓaho, ni ḓo kona u sedzana nayo, arali no no ḓiitela mbekanyo yavhuḓi ya lwa muya.

20, 21. (a) U elekanya nga ha tshirengululi zwi nga ri thusa hani u lwisana na maḓipfele a si avhuḓi? (b) Ri fanela u ḓiimisela u ita mini musi ro sedzana na maṱhupho?

²⁰ Hu pfi mini nga mvutshelo dzi sa vhonali? Sa tsumbo, ri nga sedzana hani na u kulea nungo? Iṅwe nḓila khulwane ya u ita nga u ralo ndi u elekanya nga ha tshirengululi. Ndi zwe muapostola Paulo a zwi ita. O vha a tshi ḓivha nḓila ye a vha a tshi ḓipfa ngayo nga zwiṅwe zwifhinga—o vha e muthu a ṱungufhadzaho. Fhedzi o vha a tshi ḓivha uri Kristo ho ngo fela vhathu vho fhelelaho, fhedzi o fela vhaitazwivhi. Paulo o vha e muṅwe wa vhenevho vhaitazwivhi. Zwi re zwone ndi uri o ṅwala u ri: ‘Ndi tshila nga lutendo kha Murwa wa Mudzimu, we a mpfuna na u ḓiṋekedza a tshi itela nṋe.’ (Vhagal. 2:20) Vhukuma, Paulo o ṱanganedza tshirengululi. O zwi ṱhogomela uri tshirengululi tshi shuma khae nga ho livhaho.

²¹ Eneo mavhonele—a u dzhia tshirengululi sa tshifhiwa tsha muthu nga eṱhe tshe na ṋewa nga Yehova nga ho livhaho—a nga ni thusa vhukuma. Zwenezwi a zwi ambi uri u kulea nungo hu ḓo fhela nga u bonya ha iṱo. Vhaṅwe vhashu ri nga kombetshedzea u lwisana na dzenedzo mvutshelo dzi sa vhonali u swika shangoni ḽiswa. Fhedzi humbulani: Malamba a ḓo waniwa nga vhathu vha sa laṱeli thaula. Ri tsini vhukuma na ḓuvha ḽine Muvhuso wa Mudzimu wa ḓo ḓisa mulalo na u ita uri vhathu vhoṱhe vha fulufhedzeaho vha dovhe vha fhelele. Ḓiimiseleni u dzhena Muvhusoni—hu sa londwi maṱhupho manzhi.