1. (a) Vhashumeli vha Mudzimu vho vha vha tshi ḓivha mini u bva kale nga ha u gudisa, nahone zwenezwo zwi shuma hani musalauno? (b) Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?

NDI kale vhathu vha Mudzimu vha tshi zwi ḓivha uri u gudisa zwi ḓisa mvelelo dzavhuḓi. Sa tsumbo, Abramu o dzudzanya “vhalanda vhawe” vho gudiswaho, vhe vha lwa nga hu bvelelaho uri vha vhofholole Loto. (Genesi 14:14-16) Vhaimbi vha misini ya Khosi Davida vho “funzwa” u imba nyimbo dzine dza renda Yehova. (1 Koronika 25:7) Musalauno, ri fanela u lwa na Sathane na shango ḽawe. (Vhaefesa 6:11-13) Ri dovha ra shuma nga maanḓa u itela u renda Yehova nga u amba nga ha dzina ḽawe na vhaṅwe. (Vhaheberu 13:15, 16) U fana na vhashumeli vha Mudzimu vha tshifhingani tsho fhiraho, ri fanela u gudiswa uri ri bvelele. Yehova o ṋea vhahulwane tshivhidzoni vhuḓifhinduleli ha u gudisa vhaṅwe. (2 Timotheo 2:2) Vhaṅwe vhahulwane vho shumisa maitele afhio a u gudisa vhahashu vha tshinnani u itela u ṱhogomela vhathu vha Yehova?

2. Muhulwane u fanela u ita mini musi a sa athu u gudisa mugudiswa vhutsila vhuswa, nahone ndi ngani?

² Muhulwane a nga vhambedzwa na mulimi. Musi a sa athu u  zwala mbeu, mulimi a nga fanela u shela manyoro mavuni u itela uri tshimela tshi aluwe zwavhuḓi. Nga nḓila i fanaho, musi muhulwane a sa athu u gudisa mugudiswa vhutsila vhuswa, a nga thoma nga u haseledza maitele a Bivhili ane a nga thusa mugudiswa uri a ḓilugisele u shumisa zwine a khou zwi guda.—1 Timotheo 4:6.

3. (a) Maipfi a Yesu a wanalaho kha Marko 12:29, 30 a nga shumiswa hani u itela u vha na nyambedzano na mugudiswa? (b) Thabelo ya muhulwane i nga kwama hani mugudiswa?

³ Ndi zwa ndeme u pfesesa nḓila ine ngoho ya kwama ngayo mahumbulele na maḓipfele a mugudiswa. U itela u ita nga u ralo, ni nga mu vhudzisa uri u ḓiṋekedza hawe kha Yehova zwo kwama hani phetho dza vhutshilo hawe. Yeneyo mbudziso i nga ita uri hu vhe na nyambedzano nga ha nḓila ine ra nga shumela ngayo Yehova nga mbilu dzashu dzoṱhe. (Vhalani Marko 12:29, 30.) Ni nga kha ḓi rabela na wahashu wa tshinnani na u humbela Yehova uri a mu ṋee muya wawe mukhethwa une a u ṱoḓa u itela u gudiswa. Musi wahashu wa tshinnani a tshi pfa ni tshi khou rabela nga hae, zwi ḓo mu ṱuṱuwedza u ita zwo engedzeaho!

4. (a) Ṋeani tsumbo dza mafhungo a re Bivhilini dzine dza nga thusa mugudiswa uri a ite mvelaphanḓa. (b) Vhahulwane vha fanela u vha na tshipikwa tshifhio musi vha tshi gudisa vhaṅwe?

⁴ Musi ni tshi thoma u mu gudisa, zwi nga vha zwavhuḓi arali na nga haseledza mafhungo a Bivhili u itela u thusa mugudiswa u vhona ndeme ya u thusa, u fulufhedzea na u ḓiṱukufhadza. (1 Dzikhosi 19:19-21; Nehemia 7:2; 13:13; Mishumo 18:24-26) Dzenedzo pfaneleo ndi dza ndeme kha mugudiswa samusi na manyoro e a ndeme kha mavu. Dzi ḓo thusa mugudiswa uri a aluwe, a ite mvelaphanḓa nga u ṱavhanya. Jean-Claude ane a vha muhulwane wa ngei Fura, o amba uri tshipikwa tshawe musi a tshi gudisa ndi u thusa mugudiswa uri a ite phetho dza vhuṱali dzo thewaho kha maitele a Bivhili. O ri: “Ndi sedza vhuimo vhune nda nga kona u vhala maṅwalo nae u itela uri ndi ‘bonyolole maṱo’ a mugudiswa uri a vhone ‘madzanga’ a wanalaho Ipfini ḽa Mudzimu.” (Psalme ya 119:18) Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dza u khwaṱhisa mugudiswa?

5. (a) Ndi zwa ndeme lungafhani u amba na mugudiswa nga ha zwipikwa tshumeloni ya Yehova? (b) Ndi ngani vhahulwane vha tshi fanela u gudisa vhane vha kha ḓi vha vhaswa? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

⁵ Vhudzisani mugudiswa uri ndi zwifhio zwipikwa zwine a vha nazwo tshumeloni ya Yehova. Arali e si na zwipikwa, mu thuseni uri a ḓivhetshele tshipikwa tshine a nga kona u tshi swikelela. Ivhani na mafulufulu  musi ni tshi amba nae nga ha tshipikwa tshe na vha ni natsho na nḓila yavhuḓi ye na ḓipfa ngayo musi ni tshi tshi swikelela. Enea maitele o leluwa, fhedzi a a shuma. Victor ane a vha muhulwane na muvulanḓila wa ngei Afurika, o ri: “Musi ndi tshi kha ḓi vha muswa, muhulwane o mbudzisa mbudziso dzi si gathi nga ha zwipikwa zwanga. Dzenedzo mbudziso dzo nthusa uri ndi thome u humbula nga ho dzikaho nga ha vhuḓinḓa hanga.” Vhahulwane vhane vha vha na tshenzhelo vho amba uri ndi zwa ndeme u gudisa vhahashu musi vha tshee vhaswa, khamusi vha tshi swika miṅwahani ya u thoma ya vhufumi. Ni nga vha ṋea miṅwe ya mishumo tshivhidzoni u ya nga miṅwaha yavho. Arali vhahashu vha tshinnani vha gudiswa musi vha tshee vhaṱuku, zwi nga vha thusa u dzula vho livhisa ṱhogomelo kha zwipikwa zwavho samusi vha tshi khou aluwa naho hu na zwithithisi zwinzhi.—Vhalani Psalme ya 71:5, 17. * (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

6. Ndi maitele afhio a ndeme e Yesu a a shumisa u itela u gudisa vhaṅwe?

⁶ U itela u ṱuṱuwedza mugudiswa uri a shume, ni fanela u ita zwi fhiraho u sokou mu vhudza zwine a fanela u zwi ita. Ni fanela u dovha na ṱalutshedza uri ndi ngani zwi zwa ndeme u zwi ita. Yesu Mufunzi  Muhulwane, o vhudza vhaapostola vhawe uri vha huwelele. Fhedzi o thoma nga u vha vhudza zwiitisi zwa uri ndi ngani vha tshi fanela u thetshelesa. O ri: “Ndo ṋewa maanḓa oṱhe ngei ṱaḓulu na kha ḽifhasi. Nga zwenezwo, iyani ni ite vhathu vha tshaka dzoṱhe vhafunziwa.” (Mateo 28:18, 19) Ni nga edzisa hani maitele a Yesu a u gudisa?

7, 8. (a) Vhahulwane vha nga edzisa hani nḓila ya Yesu ya u gudisa ṋamusi? (b) Ndi zwa ndeme lungafhani u khoḓa mugudiswa? (c) Ndi nyeletshedzo dzifhio dzine dza nga thusa vhahulwane uri vha gudise vhaṅwe? (Sedzani bogisi “ Nḓila Ya U Gudisa Vhaṅwe.”)

⁷ Musi ni tshi humbela wahashu wa tshinnani uri a ite mushumo, mu ṱalutshedzeni zwi tshi bva Bivhilini uri ndi ngani zwi zwa ndeme u ita wonoyo mushumo. Nga u ita nga u ralo, ni vha ni tshi khou mu gudisa uri a itea zwithu u ya nga maitele a Bivhili hu si u sokou u ḓadzisa mulayo. Sa tsumbo, arali na nga humbela wahashu uri a ṱhogomele muṋango wa Holo ya Muvhuso uri hu dzule ho kuna nahone hu tshi tshimbilea, ni nga mu sumbedza Tito 2:10. Ṱalutshedzani nḓila ine mushumo wawe wa ḓo ita ngayo uri mulaedza wa Muvhuso u kunge nga ho engedzeaho. Zwiṅwe hafhu, humbelani mugudiswa uri a humbule nga ha vhaaluwa vhane vha vha tshivhidzoni na nḓila ine mushumo wawe wa ḓo vha thusa ngayo. Nyambedzano yo raloho i ḓo mu thusa uri a livhise ṱhogomelo yo engedzeaho kha vhathu nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha milayo. Musi a tshi vhona nḓila ine vhahawe vha tshinnani na vha tshisadzini vha vhuyelwa ngayo nga mushumo une a u ita, u ḓo ḓipfa o takala ngauri u khou shumela vhaṅwe.

⁸ Zwiṅwe hafhu, ivhani na vhungoho ha u khoḓa mugudiswa nge a shumisa nyeletshedzo dze na mu ṋea. Ndi ngani u ita zwenezwo zwi zwa ndeme? U fana na maḓi ane a thusa tshimela uri tshi aluwe zwavhuḓi, u khoḓa mugudiswa zwi mu thusa uri a ite mvelaphanḓa tshumeloni yawe kha Yehova.—Vhambedzani Mateo 3:17.

9. (a) Ndi ngani zwi tshi nga konḓela vhahulwane vha bvaho kha maṅwe mashango o pfumaho u gudisa vhaṅwe? (b) Ndi ngani tshumelo ya Mudzimu i si ya ndeme vhutshiloni ha vhaṅwe vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa?

⁹ Vhahulwane vhane vha bva mashangoni o pfumaho vha nga wana zwi tshi konḓa u ṱuṱuwedza vhahashu vha tshinnani vho lovhedzwaho vha re miṅwahani ya vhu-20 kana ya vhu-30 u ita zwo engedzeaho tshivhidzoni. Vhahulwane vhane vha vha na tshenzhelo vha bvaho mashangoni a ṱoḓaho u vha 20, vho ri vhudza zwi itaho uri vhaṅwe vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa vha sa ite zwo engedzeaho tshivhidzoni. Vhunzhi havho vho amba uri musi vhaṅwe vhahashu vha tshinnani vha tshi kha ḓi vha vhaswa, vhabebi vhavho a vho ngo vha ṱuṱuwedza uri vha ḓivhetshele zwipikwa tshumeloni ya Yehova. Nahone musi vhaṅwe vhahashu vhane vha kha ḓi vha vhaswa vha tshi ṱoḓa u ita zwo engedzeaho, vhabebi vhavho vho vha ṱuṱuwedza uri vha ḓivhetshele zwipikwa zwine zwa katela pfunzo ya nṱha kana buḓo ḽa shango! Nga zwenezwo, tshumelo ya Mudzimu a yo ngo vhuya ya ḓa u thoma vhutshiloni havho.—Mateo 10:24.

10, 11. (a) Muhulwane anga thusa hani wahawe nga zwiṱuku nga zwiṱuku uri a shandule nḓila ine a humbula ngayo? (b) Ndi maṅwalo afhio ane muhulwane a nga a shumisa u itela u ṱuṱuwedza wahawe wa tshinnani, nahone ndi ngani? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

¹⁰ Arali wahashu wa tshinnani a tshi vhonala e si na dzangalelo ḽa u ita zwo engedzeaho tshivhidzoni, zwi ḓo ṱoḓa vhuḓidini ho engedzeaho na u sa fhela mbilu u itela u shandula nḓila ine a humbula ngayo, fhedzi zwenezwo zwi nga konadzea. Mulimi a nga thusa tshimela uri tshi aluwe nga zwiṱuku  nga zwiṱuku nga u tshi tika nga thanda. Nga nḓila i fanaho, ni nga thusa wahashu nga zwiṱuku nga zwiṱuku u itela uri a vhone uri u fanela u shandula mavhonele awe nga ha u ṱanganedza vhuḓifhinduleli ho engedzeaho tshivhidzoni. Fhedzi nga nḓila-ḓe?

¹¹ Ḓiṋeeni tshifhinga tsha u vha khonani na wahaṋu wa tshinnani. Mu vhudzeni uri tshivhidzo tshi a mu ṱoḓa. Nga zwenezwo, nga u ya ha tshifhinga ambani nae nahone ni mu sumbedze zwiitisi zwa maṅwalo zwine zwa nga ita uri a humbule nga ha u ḓiṋekedza hawe kha Yehova. (Muhuweleli 5:4; Yesaya 6:8; Mateo 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Vhakorinta 15:58; 2 Vhakorinta 5:15; 13:5) Lingedzani u swikelela mbilu yawe nga u vhudzisa mbudziso dzi nga ho: ‘No fulufhedzisa mini Yehova musi ni tshi ṋekedza vhutshilo haṋu khae? Ni humbula u nga Yehova o ḓipfa hani musi ni tshi lovhedzwa?’ (Mirero 27:11) ‘Sathane o ḓipfa hani?’ (1 Petro 5:8) Maṅwalo eneo a nga vha na maanḓa vhukuma nahone a nga swikelela mbilu ya wahaṋu.—Vhalani Vhaheberu 4:12. * (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

12, 13. (a) Elisa o sumbedza u vha na mavhonele afhio sa mugudiswa? (b) Yehova o lambedza hani u fulufhedzea ha Elisa?

¹² Vhahashu vha tshinnani vhane na kha ḓi vha vhaswa, tshivhidzo tshi ṱoḓa thuso ya vhoiwe! Ndi mavhonele afhio ane a ḓo ni thusa uri ni bvelele tshumeloni ya Yehova? U itela u wana phindulo, kha ri haseledze zwiṅwe zwiitea zwa vhutshilo ha mugudiswa wa tshifhingani tsho fhiraho ane a vha Elisa.

¹³ Muporofita Elia o humbela Elisa muṱuku uri a vhe muthusi wawe miṅwahani i ṱoḓaho u vha 3000 yo fhiraho. Nga u ṱavhanya Elisa a tenda nahone a ita wonoyo mushumo wa fhasi we a ṋewa nga muporofita nga u fulufhedzea. (2 Dzikhosi 3:11) Elia o gudisa Elisa lwa miṅwaha i ṱoḓaho u vha ya rathi. Nga zwenezwo, musi mushumo wa Elia e ngei Isiraele u tsini na u fhela, muporofita o vhudza muthusi wawe uri u fanela u litsha u mu shumela. Fhedzi Elisa a amba luraru a ri: “Nṋe a thi U litshi.” O vha o ḓiimisela u dzula na mugudisi wawe nga hune a nga kona ngaho. Nahone Yehova o lambedza u fulufhedzea ha Elisa nga u mu tendela uri a vhone Elia a tshi dzhiiwa nga ḓumbu.—2 Dzikhosi 2:1-12.

14. (a) Vhagudiswa vha nga edzisa hani Elisa? (b) Ndi ngani zwi zwa ndeme vhukuma uri mugudiswa a fulufhedzee?

¹⁴ Sa mugudiswa, ni nga edzisa hani Elisa? Ni ṱavhanye u ṱanganedza mishumo, naho i mishumo ya fhasi. Humbulani uri mugudisi waṋu ndi khonani yaṋu. Mu vhudzeni uri ni a dzhiela nṱhani zwine a khou ni itela zwone, nahone ni mu sumbedze uri ni ṱoḓa u bvela phanḓa na u guda. Zwa ndeme vhukuma, fulufhedzeani musi ni tshi ita mushumo waṋu. Ndi ngani? Musi ni tshi sumbedza uri ni a fulufhedzea, vhahulwane vha nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ṱoḓa ni tshi vha na vhuḓifhinduleli ho engedzeaho tshivhidzoni.—Psalme ya 101:6; vhalani 2 Timotheo 2:2.

15, 16. (a) Elisa o sumbedza u ṱhonifha mugudisi wawe nga nḓila-ḓe? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi ngani vhaṅwe vhaporofita vho vha vha tshi fulufhela Elisa?

¹⁵ Mafhungo a Elisa a dovha a sumbedza uri ndi zwa ndeme lungafhani kha vhahashu vha tshinnani ṋamusi u ṱhonifha vhahulwane vhane vha vha na tshenzhelo. Musi Elia na Elisa vho dalela tshigwada tsha vhaporofita ngei Yeriko, vhenevho vhanna vhavhili vho ya Mulamboni wa Yorodane. Nga  zwenezwo, “Elia [o] dzhia nguvho yawe, a i peta, a rwa maḓi ngayo; maḓi a mbo fhandakana.” Vhanna vha pfuka mulambo wa Yorodane fhethu ho omaho, nahone vha bvela phanḓa “vha tshi enda vha tshi amba.” Elisa o thetshelesa nga vhuronwane zwoṱhe zwe mugudisi wawe a mu vhudza nahone a bvela phanḓa na u guda khae. Elisa ho ngo ḓiita u nga u ḓivha zwithu zwoṱhe. Nga zwenezwo, Elia a dzhiiwa nga ḓumbu, nahone Elisa a humela Mulamboni wa Yorodane. Henefho, a dzhia nguvho ya Elia a rwa maḓi ngayo nahone a ri: “Yehova Mudzimu wa Elia u ngafhi?” Zwiṅwe hafhu, maḓi a mulambo a fhandakana.—2 Dzikhosi 2:8-14.

¹⁶ Naa no ṱhogomela uri vhuṱolo ha u thoma ha Elisa ho vha vhu tshi fana na vhuṱolo ha Elia ha u fhedza? Zwenezwi zwi ri funza mini? Ngauri Elisa o vha e murangaphanḓa, ho ngo vhona uri u fanela u ita zwithu nga nḓila yo fhambanaho na ye Elia a ita zwithu ngayo. Nṱhani hazwo, nga u edzisa maitele a Elia, Elisa o sumbedza uri o vha a tshi ṱhonifha mugudisi wawe nahone zwenezwo zwo thusa vhaṅwe vhaporofita uri vha fulufhele Elisa. (2 Dzikhosi 2:15) Elisa o shuma sa muporofita lwa miṅwaha ya 60, nahone Yehova o mu ṋea maanḓa a u ita vhuṱolo vhunzhi u fhira he Elia a vhu ita. Ndi ngudo ifhio ine vhagudiswa vha nga i guda ṋamusi?

17. (a) Vhagudiswa vha nga edzisa hani mavhonele a Elisa ṋamusi? (b) Yehova a nga shumisa hani vhagudiswa vha fulufhedzeaho nga u ya ha tshifhinga?

¹⁷ Musi ni tshi wana vhuḓifhinduleli ho engedzeaho tshivhidzoni, ni songo vhona u nga ni fanela u ita zwithu nga nḓila yo fhambanaho na ye zwa vha zwi tshi itwa ngayo kale. Humbulani uri hu itwa tshanduko nga nṱhani ha ṱhoḓea tshivhidzoni kana nga nṱhani ha vhulivhisi vhu bvaho ndanguloni ya Yehova. A no ngo fanela u ita tshanduko nga ṅwambo wa uri ni ṱoḓa u dzi ita. Nga u bvela phanḓa a tshi shumisa maitele a Elia, Elisa o thusa vhaporofita uri vha vhe na fulufhelo khae nahone o vha a tshi ṱhonifha mugudisi wawe. Nga nḓila i fanaho, arali na bvela phanḓa ni tshi shumisa maitele o thewaho Bivhilini a vhagudisi vhaṋu, ni vha ni tshi khou ṱhonifha vhahulwane vhane vha vha na tshenzhelo, nahone vhahaṋu vha tshinnani na vha tshisadzini vha ḓo ni fulufhela. (Vhalani 1 Vhakorinta 4:17.) Samusi ni tshi khou vha na tshenzhelo yo engedzeaho, ni ḓo shumisa tshanduko dzine dza ḓo thusa uri tshivhidzo tshi tevhedze ndangulo ya Yehova ine ya khou bvela phanḓa. Nahone nga u ya ha tshifhinga, Yehova u ḓo ni thusa uri ni ite mishumo mihulwane u fhira ya vhagudisi vhaṋu, samusi o thusa Elisa u ita nga u ralo.—Yohane 14:12.

18. Ndi ngani zwo ṱavhanyiswa u gudisa vhahashu tshivhidzoni?

¹⁸ Ri fulufhela uri nyeletshedzo dzi re kha ino thero na yo fhiraho dzi ḓo ṱuṱuwedza vhahulwane u ḓiṋea tshifhinga tsha u gudisa vhahashu vha tshinnani. Nahone ri rabela uri vhahashu vho engedzeaho vha ḓiimisele u gudiswa na u shumisa zwe vha zwi guda u itela u ṱhogomela vhathu vha Yehova. Zwenezwi zwi ḓo khwaṱhisa zwivhidzo u mona na shango ḽoṱhe nahone zwi ḓo thusa muṅwe na muṅwe washu uri a dzule a tshi fulufhedzea zwifhingani zwi takadzaho zwine zwa khou ḓa.