1. (a) Ndi ngani nndwa yashu na Sathane i ya ndeme zwihuluhulu zwino? (b) Ri zwi ḓivha hani uri ri nga kunda Sathane?

SATHANE u khou lwa na vhaḓodzwa vhane vha kha ḓi vha kha ḽifhasi na vha “dziṅwe nngu.” (Yohane 10:16) Nga tshifhinga tshiṱuku tshee a salelwa ngatsho, Diabolo u ṱoḓa u fhelisa lutendo lwa vhashumeli vhanzhi vha Yehova nga hune a nga kona ngaho. (Vhalani Nzumbululo 12:9, 12.) Fhedzi ri nga kona u kunda nndwa yashu na Sathane. Bivhili i ri: “Ni lwe na Diabolo, huno u ḓo ni shavha.”—Yakobo 4:7.

2, 3. (a) Ndi ngani Sathane a tshi ṱoḓa vhathu vha tshi tenda uri haho? (b) Ni zwi ḓivha hani uri Sathane ndi wa vhukuma?

² Vhathu vhanzhi a vha tendi uri Sathane u hone. Khavho, Sathane na madimoni vha tou vha vhabvumbedzwa vhane vha wanala fhedzi kha dzibugu, mimuvi i ofhisaho na mitambo ya vidio. Vhenevho vhathu vha vhona u nga arali no ṱalifha, ni nga si tende uri yeneyo mimuya mivhi i hone. Naa zwi a vhilaedzisa Sathane uri vhenevho vhathu a vha tendi uri ene na madimoni awe ndi vha vhukuma? Hai. Zwo lelutshela Sathane u xedza vhathu vhane vha timatima uri u hone. (2 Vhakorinta 4:4) Vhukuma, Sathane u tikedza zwenezwo u itela uri a kone u xedza vhathu.

 ³ Sa vhashumeli vha Yehova a ro ngo xedzwa. Ri a zwi ḓivha uri Diabolo ndi muthu wa vhukuma. Zwenezwi ri zwi ḓivha hani? Bivhili i ri vhudza uri Sathane o amba na Eva a tshi shumisa ṋowa. (Genesi 3:1-5) O amba na Yehova, a tshi vhudzisa zwiṱuṱuwedzi zwa Yobo. (Yobo 1:9-12) Sathane o lingedza u linga Yesu. (Mateo 4:1-10) Nahone musi Yesu a tshi vha Khosi nga 1914, Sathane o thoma u “lwa” na vhaḓodzwa vhane vha kha ḓi vha kha ḽifhasi. (Nzumbululo 12:17) Yeneyi nndwa i khou bvela phanḓa samusi Diabolo a tshi khou lingedza u fhelisa lutendo lwa vhaḓodzwa na vha dziṅwe nngu. U itela u kunda yeneyi nndwa, ri fanela u lwa na Sathane na u dzula ri na lutendo lwo khwaṱhaho. Heyi thero i haseledza nḓila tharu dza u ita nga u ralo.

4. Sathane ndi tsumbo khulwane ya u ḓikukumusa nga nḓila-ḓe?

⁴ Sathane u a ḓikukumusa vhukuma. Onoyu muruṅwa muvhi o lingedza u lwisana na ndugelo ya Mudzimu ya u vhusa, nahone o lingedza u ita uri vhaṅwe vha mu gwadamele nṱhani ha u gwadamela Yehova. Nga zwenezwo, ndi tsumbo yavhuḓi ya u ḓikukumusa na u ḓihudza. Ngauralo, iṅwe nḓila ine ra nga lwa ngayo na Sathane ndi u iledza u ḓikukumusa nahone ra ḓiṱukufhadza. (Vhalani 1 Petro 5:5.) Fhedzi u ḓikukumusa ndi mini? Naa zwo khakhea tshifhinga tshoṱhe?

5, 6. (a) Naa u ḓikukumusa zwo khakhea tshifhinga tshoṱhe? Ṱalutshedzani. (b) Ndi hufhio u ḓikukumusa hu re na khombo, nahone ndi dzifhio dziṅwe tsumbo dza Bivhili dza zwenezwi?

⁵ U ya nga iṅwe ṱhalusamaipfi, u ḓikukumusa ndi u ḓipfa u tshi ḓifulufhela na u ḓiṱhonifha. Ndi u dovha wa “ḓipfa wo fushea ngauri inwi kana vhaṅwe vhathu vhane vha vha tsini na inwi vho ita zwithu zwavhuḓi kana vha na zwithu zwavhuḓi.” A zwo ngo khakhea u ḓipfa nga yeneyo nḓila. Muapostola Paulo o amba zwi tevhelaho kha vhahashu vha Thesalonika: “Ri a ḓihudza nga inwi musi ri vhukati ha zwivhidzo zwa Mudzimu nga u konḓelela haṋu na u vha haṋu na lutendo musi ni tshi tovholwa na kha maṱungu ane na khou ṱangana nao.” (2 Vhathesalonika 1:4) Ngauralo, u takalela mushumo wa vhaṅwe na u ḓirwa khana zwi nga ri vhuyedza. A ro ngo fanela u shona miṱa yashu, mvelele kana fhethu he ra alutshela hone.—Mishumo 21:39.

⁶ Naho zwo ralo, hu na u ḓikukumusa hune ha nga tshinya vhushaka, zwihuluhulu vhushaka hashu na Yehova. Honoho u ḓikukumusa hu ita uri ri sinyuwe musi ri tshi ṋewa nyeletshedzo. Zwi nga dovha zwa ita uri ri si thetshelese nyeletshedzo nṱhani ha u i ṱanganedza nga u ḓiṱukufhadza. (Psalme ya 141:5) Honoho u ḓikukumusa hu ṱaluswa sa u ḓidzhiela nṱha vhukuma kana “u vha na mavhonele a u ḓihudza ane a sumbedzwa nga vhathu vhane vha tenda uri vha khwine u fhira vhaṅwe.” Yehova u vhenga u ḓihudza. (Hesekiele 33:28; Amosi 6:8) Fhedzi Sathane u a takala musi vhathu vha tshi edzisa u ḓihudza hawe nga u zuwa nga vhone vhane. Edzani u humbula nḓila ye Sathane a takala ngayo musi Nimirodo, Farao na Abesalomo vha tshi ḓihudza nga nḓila i songo teaho nga u zuwa havho! (Genesi 10:8, 9; Ekisodo 5:1, 2; 2 Samuele 15:4-6) U ḓikukumusa ndi tshiṅwe tsha tshiitisi tshe tsha ita uri Kaini a xelelwe nga vhushaka hawe na Mudzimu. Yehova nga dzawe o ṋea Kaini nyeletshedzo, fhedzi Kaini ho ngo thetshelesa nga nṱhani ha u ḓikukumusa. O vha e na swili, a si thetshelese nyeletshedzo ya Mudzimu nahone ho ngo timatima u ita tshivhi phanḓa ha Yehova.—Genesi 4:6-8.

7, 8. (a) U khethulula nga muvhala ndi mini, nahone zwi tshimbidzana hani na u ḓikukumusa? (b) Ṱalutshedzani nḓila ine u ḓikukumusa zwa nga ita ngayo uri hu si vhe na mulalo tshivhidzoni.

 ⁷ Ṋamusi, vhathu vha ḓikukumusa nga nḓila nnzhi dzi si dzavhuḓi. Nga zwiṅwe zwifhinga u ḓikukumusa zwi tshimbidzana na u khethulula nga muvhala. U ya nga iṅwe ṱhalusamaipfi, u khethulula nga muvhala ndi u vha na luvhengelambiluni kha vhathu vha maṅwe matsinde. Zwi dovha zwa vha “u tenda uri vhathu vha matsinde o fhamba-fhambanaho vha na pfaneleo na vhukoni zwo fhambanaho, na uri vhaṅwe ndi vha vhuimo ha nṱha kana ha fhasi.” U khethulula nga muvhala zwo ita uri hu vhe na dziphambano, dzinndwa na mabulayo.

⁸ Vhukuma, zwithu zwo raloho a zwo ngo fanela u itea tshivhidzoni tsha Vhukriste. Naho zwo ralo, phambano vhukati ha vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini dzi nga thoma nga u ḓikukumusa nahone dza bva nnḓa ha tshanḓa. Zwenezwo zwo itea kha vhaṅwe Vhakriste vha u thoma, ndi ngazwo Yakobo o vhudzisa mbudziso ya ndeme ine ya ri: “Dzinndwa na dziphambano vhukati haṋu dzi bva ngafhi?” (Yakobo 4:1) Musi ri tshi vhenga vhaṅwe nahone ra ḓipfa ri khwine u vha fhira, ri nga amba kana u ita zwithu zwine zwa vha vhaisa vhukuma. (Mirero 12:18) Vhukuma, u ḓikukumusa zwi nga ita uri tshivhidzoni hu si vhe na mulalo.

9. Bivhili i ri thusa hani u lwisana na u khethulula nga muvhala na miṅwe mifuda ya u ḓikukumusa hu songo teaho? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁹ Arali ri tshi dzula ri tshi vhona u nga ri khwine u fhira vhaṅwe, ri fanela u humbula uri Yehova u vhenga ‘vhoṱhe vha ḓikukumusaho.’ (Mirero 16:5) Ri fanela u dovha ra ṱolisisa mbilu dzashu nahone ra ḓivhudzisa uri: ‘Naa ndi vhona u nga ndi khwine u fhira vhaṅwe vhane vha vha vha ḽiṅwe tsinde, lushaka kana mvelele?’ Arali zwo ralo, ri vha ri tshi khou hangwa uri Mudzimu ndi ene “o itaho uri kha muthu muthihi hu bve tshaka dzoṱhe.” (Mishumo 17:26) Nga iṅwe nḓila, roṱhe ri bva kha tsinde ḽithihi ngauri roṱhe ri bva kha Adamu. Ndi vhutsilu vhukuma u tenda uri Mudzimu o ita uri maṅwe matsinde a vhe khwine u fhira maṅwe. Arali ri tshi humbula nga yeneyi nḓila, ri vha ri tshi khou tendela Sathane a tshi fhelisa lufuno lwashu lwa Vhukriste na vhuthihi. (Yohane 13:35) U itela u lwa na u kunda Sathane, ri fanela u iledza mifuda yoṱhe ya u ḓikukumusa hu songo teaho.—Mirero 16:18.

10, 11. (a) Ndi ngani zwi tshi nga leluwa u funa shango? (b) U funa shango ha Dema zwo ita uri hu vhe na mvelelo dzifhio?

¹⁰ Sathane ndi ‘muvhusi wa ḽino shango,’ nahone u a ḽi langa. (Yohane 12:31; 1 Yohane 5:19) Zwithu zwinzhi zwine ḽino shango ḽa zwi ṱuṱuwedza zwi lwisana na zwilinganyo zwa Bivhili. Vhukuma, a si zwithu zwoṱhe zwa ḽino shango zwine zwa vha zwivhi. Naho zwo ralo, ri nga vha na vhungoho ha uri Sathane u ḓo shumisa shango ḽawe u itela uri ri shumise luvhi zwine ra zwi ṱoḓa nahone a lingedza u ita uri ri ite tshivhi. Kana u ḓo lingedza u ita uri ri fune shango na u litsha u gwadamela Yehova.—Vhalani 1 Yohane 2:15, 16.

¹¹ Vhaṅwe Vhakriste vha u thoma vho vha vha tshi funa shango. Sa tsumbo, Paulo o ṅwala uri: “Dema o nṱutshela nge a vha  a tshi funa zwithu zwa ano maitele.” (2 Timotheo 4:10) Bivhili a i ambi nga ho livhaho uri ndi zwifhio zwe Dema a vha a tshi zwi funa, zwe zwa mu ita uri a ṱutshele Paulo. Khamusi Dema o thoma u funesa zwithu zwi vhonalaho u fhira tshumelo yawe kha Yehova. Arali zwenezwo zwi ngoho, Dema o xelelwa nga tshibuli tsha u vha na ndugelo dzi takadzaho dza u shumela Mudzimu. Naa zwo mu vhuyedza? Hai. Dema o vha a tshi nga dzula e muthusi wa Paulo. Shango ḽo vha ḽi nga si mu ṋee zwithu zwa khwine u fhira zwine Yehova a nga mu ṋea!—Mirero 10:22.

12. Sathane a nga shumisa hani luvhi zwine ra zwi ṱoḓa nga u shumisa “maanḓa a vhufhura a lupfumo”?

¹² Hu nga itea zwi fanaho kha riṋe ṋamusi. Sa Vhakriste, zwo ḓowelea uri ri ṱoḓe u ḓiṱunḓela na miṱa yashu. (1 Timotheo 5:8) Yehova u ṱoḓa ri tshi ḓiphina nga vhutshilo. Ri a zwi ḓivha ngauri o ṋea Adamu na Eva paradiso yavhuḓi ine vha fanela u tshila khayo. (Genesi 2:9) Fhedzi Sathane a nga shumisa luvhi zwine ra zwi ṱoḓa nga u shumisa “maanḓa a vhufhura a lupfumo.” (Mateo 13:22) Vhathu vhanzhi vha humbula u nga tshelede na zwithu zwi vhonalaho zwi nga vha ita uri vha takale kana vha bvelele. Arali ri tshi humbula nga u ralo, zwi nga ita uri ri xelelwe nga tshithu tsha ndeme vhukuma tshine ra vha natsho, vhushaka hashu na Yehova. Yesu o sevha a ri: “A hu na ane a nga kona u shumela vhaṋe vhavhili, ngauri u ḓo vhenga muṅwe a funa muṅwe kana u ḓo nambatela muṅwe, a nyadza muṅwe. Ni nga si kone u shumela Mudzimu na Lupfumo.” (Mateo 6:24) Arali ra shumela zwithu zwi vhonalaho fhedzi, ri vha ro litsha u shumela Yehova. Zwenezwo ndi zwine Sathane a ṱoḓa ri tshi zwi ita. Ri songo vhuya ra tendela tshelede kana zwithu zwine ya kona u zwi renga zwi tshi vha zwa ndeme vhukuma u fhira vhushaka hashu na Yehova. U itela u lwa na u kunda Sathane, ri fanela u vha na mavhonele avhuḓi nga ha zwithu zwi vhonalaho.—Vhalani 1 Timotheo 6:6-10.

13. Ḽino shango ḽo tikedza hani mavhonele o khakheaho nga ha mbingano na vhudzekani?

¹³ Tshiṅwe tsha zwikwekwe zwa Sathane ndi u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Vhathu vhanzhi vha humbula u nga u fulufhedzea kha munna kana mufumakadzi wau u katela na mbingano yone ine, ndi zwithu zwa kale nahone zwi ita uri muthu a sa vhofholowe. Sa tsumbo, muṅwe mufumakadzi a tambaho matambwa o amba uri a zwi konadzei u fulufhedzea kha muthu muthihi. O dovha a ri: “A thi ḓivhi muthu a fulufhedzeaho kana ane a ṱoḓa u fulufhedzea.” Munna a tambaho matambwa o ri: “A thi na vhuṱanzi arali zwi zwa nzulele uri muthu a funane na muthu muthihi vhutshilo hawe hoṱhe.” Sathane a nga vha a tshi takala vhukuma musi vhathu vha re na bvumo vha tshi sasaladza tshifhiwa tsha Mudzimu tsha mbingano. Diabolo ha tikedzi nzudzanyo dza mbingano, nahone ha ṱoḓi mbingano dzi tshi bvelela. Nga zwenezwo, u itela u lwa na u kunda Sathane, ri fanela u vha na mavhonele a Mudzimu nga ha mbingano.

14, 15. Ni nga ita mini arali no sedzana na mulingo wa u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani?

 ¹⁴ Hu sa londwi uri ri mbinganoni kana a ri ho mbinganoni, ri fanela u lwisana na mifuda yoṱhe ya u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Naa zwenezwi zwo leluwa? Na luthihi! Sa tsumbo, arali ni tshee muswa, ni nga pfa vhane na dzhena navho tshikolo vha tshi zuwa nga ha uri vha ita zwa vhudzekani na muthu muṅwe na muṅwe ane vha funa. Vha nga dovha vha zuwa nga ha u rumelana milaedza na zwifanyiso zwa vhudzekani nga ṱhingothendeleki dzavho. Zwi re zwone ndi uri kha maṅwe mashango, u rumelana milaedza na zwifanyiso zwa vhudzekani zwi nga dzhiiwa zwi tshi fana na u rumela zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani zwi katelaho vhana. Bivhili i ri: “Ane a dzulela u ita vhupombwe u ita tshivhi tshine tsha kwama muvhili wawe.” (1 Vhakorinta 6:18) Tshengelo na mpfu nnzhi zwo itwa nga nṱhani ha malwadze ane a fhirela nga u ita zwa vhudzekani. Nahone vhaswa vhanzhi vhe vha ita zwa vhudzekani vhe si ho mbinganoni vha amba uri vha a ḓisola nga zwe vha ita. Vhaanḓadzi vha zwa vhuḓimvumvusi vha ṱoḓa ri tshi tenda uri a hu na masiandoitwa kha u pfuka milayo ya Mudzimu. Arali ri tshi tenda mazwifhi o raloho, ri nga xedzwa nga “maanḓa a vhufhura a tshivhi.”—Vhaheberu 3:13.

¹⁵ Arali ni tshi lingea u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani, ni nga ita mini?  Ṱhogomelani uri ni na vhushayanungo. (Vharoma 7:22, 23) Rabelani uri Mudzimu a ni ṋee nungo. (Vhafilipi 4:6, 7, 13) Iledzani vhuimo vhune ha nga ni ita uri ni ḓifare luvhi. (Mirero 22:3) Nahone musi no sedzana na mulingo, u iledzeni nga u ṱavhanya.—Genesi 39:12.

16. Yesu o ri mini musi Sathane a tshi lingedza u mu linga, nahone ri nga guda mini kha yeneyo tsumbo?

¹⁶ Yesu o ri vhetshela tsumbo yavhuḓi vhukuma. Ho ngo fhurwa nga mafulufhedziso a Sathane. Ho ngo vhuya a thoma a humbula nga hao. Nṱhani hazwo, o vhudza Sathane nga u ṱavhanya a ri: “Ho ṅwalwa u pfi.” (Vhalani Mateo 4:4-10.) Yesu o vha a tshi ḓivha Ipfi ḽa Mudzimu, nga zwenezwo, zwo vha zwo leluwa uri a redze maṅwalo nga u ṱavhanya musi Sathane a tshi lingedza u mu linga. U itela u lwa na u kunda Sathane, a ro ngo fanela u tenda musi ri tshi lingwa uri ri ḓifare luvhi nga zwa vhudzekani.—1 Vhakorinta 6:9, 10.

17, 18. (a) Ndi zwifhio zwiṅwe zwikwekwe zwine Sathane a zwi shumisa, nahone ndi ngani ri tshi zwi lavhelela? (b) Hu ḓo itea mini kha Sathane, nahone zwenezwo zwi ni ṱuṱuwedza hani uri ni konḓelele?

¹⁷ U ḓikukumusa, zwithu zwi vhonalaho na u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani zwi tou vha zwiṅwe zwa zwikwekwe zwiraru zwa Sathane. Hu kha ḓi vha na zwinzhi. Sa tsumbo, vhaṅwe Vhakriste vha na miraḓo ya muṱa ine ya vha hanedza kana vhane vha dzhena navho tshikolo vha a vha kolela. Vhaṅwe vha dzula mashangoni ane muvhuso wa vha thivhela u huwelela. Ri lavhelela u sedzana na vhuleme ho raloho. Yesu nga dzawe o ri sevha a ri: “Ni ḓo vhengwa nga vhathu vhoṱhe nga nṱhani ha dzina ḽanga, fhedzi ane a konḓelela u swika vhufheloni ndi ene ane a ḓo tshidzwa.”—Mateo 10:22.

¹⁸ Ri nga lwa na u kunda hani Sathane? Yesu o ri: “Nga u konḓelela ni ḓo ḓitshidza.” (Luka 21:19) Vhathu vha nga si ri vhaise lwa tshoṱhe. A hu na muthu ane a nga tshinya vhushaka hashu na Mudzimu nga nnḓa ha musi ri tshi mu tendela. (Vharoma 8:38, 39) Naho vhaṅwe vha vhashumeli vha Yehova vha tshi fa, a zwi ambi uri Sathane o kunda. Yehova u ḓo vha vusa. (Yohane 5:28, 29) Fhedzi Sathane ha na vhumatshelo. Musi ḽino shango ḽivhi ḽi tshi fheliswa, u ḓo poswa mugodini lwa miṅwaha ya 1000. (Nzumbululo 20:1-3) Mafheleloni a miṅwaha ya tshigidi ya u vhusa ha Kristo, Sathane u ḓo “vhofhololwa dzhele” nahone u ḓo lingedza u xedza vhathu vho fhelelaho lwa u fhedzisela. Nga murahu ha zwenezwo, u ḓo fheliswa. (Nzumbululo 20:7-10) Naho Diabolo e si na vhumatshelo, inwi ni naho! Bvelani phanḓa ni tshi lwa na Sathane nahone ni khwaṱhise lutendo lwaṋu. Ni nga kona u lwa na u kunda Sathane!