Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

“Tsilu Ḽi Tenda Zwoṱhe Zwiambiwa”

“Tsilu Ḽi Tenda Zwoṱhe Zwiambiwa”

“Tsilu ndi muthu a sa vhuyi a vhala gurannda; tsilu ḽihulu ndi muthu ane a sokou tenda zwoṱhe zwine a zwi vhala nga nṱhani ha uri zwi kha gurannda.”—August von Schlözer, muḓivhazwakale na muṅwali wa Mudzheremane (1735-1809).

VHATHU vha miṅwahani ya 200 yo fhiraho vho vha vha sa tendi zwoṱhe zwo ṅwalwaho kha dzigurannda. Ṋamusi a ri tendi zwoṱhe zwine ra zwi vhala kana u zwi vhona kha Inthanethe. Hu na zwidodombedzwa zwinzhi kha Inthanethe, nahone thekinolodzhi ya musalauno i ita uri zwi leluwe u zwi wana. Vhunzhi ha mafhungo ndi ngoho, a a shuma nahone ha vhaisi, fhedzi hu na manzhi ane a vha mazwifhi, a sa shumi nahone a re na khombo. Ndi ngazwo ri tshi fanela u khetha nga vhuronwane zwine ra zwi vhala. Vhaṅwe vha tshi thoma u shumisa Inthanethe, vha nga humbula uri muvhigo ndi wa vhukuma ngauri u kha Inthanethe kana ngauri khonani yo rumela wonoyo mulaedza nga e-mail. Vha nga tenda mafhungo naho a songo ḓowelea. Fhedzi Bivhili i ri sevha uri: “Tsilu ḽi tenda zwoṱhe zwiambiwa; muthanyi u sedza ṋayo dzawe.”—Mirero 14:15.

Muthanyi ndi muthu ane a si vhe tsilu kana ane a sa tende zwoṱhe zwine a zwi pfa. Arali ro thanya, ri vha na vhulondi nahone ri tenda zwine ra ḓivha uri ndi ngoho. Ri nga si fhurwe na u tenda mafhungo a mazwifhi ane ra a vhala kha Inthanethe, hu sa londwi uri a ḓivhea lungafhani. Ndi mini zwine zwa ḓo ni thusa uri ni vhe muthanyi? Tsha u thoma ḓivhudziseni uri: ‘Naa mafhungo a khou bva kha website ya vhukuma na ine ya fulufhedzea? Kana naa a bva kha website ine muṅwe na muṅwe a nga kona u ṅwala khayo, kana kha muthu a sa ḓivhei? Naa website i fulufhedzeaho yo no zwi sumbedza uri mafhungo ndi mazwifhi?’ * (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.) Nga zwenezwo, shumisani “ṱhalukanyo.” (Mirero 7:7) Arali mafhungo a tshi vhonala e si a ngoho, a nga vha e si ngoho. Zwiṅwe hafhu, musi ni tshi vhala mafhungo a si avhuḓi nga ha vhaṅwe, humbulani uri ndi nnyi ane a ḓo vhuyelwa arali mafhungo a phaḓalala nahone ndi ngani hu na muthu ane a khou ṱoḓa u a phaḓaladza.

NAA TSHIFHINGA TSHOṰHE NI A FHIRISA DZI E-MAIL?

Vhaṅwe vhathu vha fhirisa mafhungo kha vhathu vhoṱhe vhane vha kwamana navho vha sa athu u vha na vhungoho ha mafhungo kana u sa humbula nga ha zwine zwa ḓo itea musi vho no a rumela. Khamusi ndi nga nṱhani ha uri vha ṱoḓa u vhonwa na u ṱoḓa u vha wa u thoma u phaḓaladza mafhungo. (2 Samuele 13:28-33) Fhedzi muthanyi u humbula nga ha masiandoitwa ane a nga vha hone. Sa tsumbo, zwi nga vhaisa bvumo ḽa muthu kana dzangano.

Zwi nga kha ḓi itea uri muthu ane a khou rumela mulaedza a sa sedze arali mafhungo e ngoho ngauri u ita nga u ralo zwi dzhia tshifhinga na vhuḓidini. U sokou humbula uri zwi ḓo itwa nga ane a ṱanganedza mulaedza. Fhedzi na tshifhinga tshavho ndi tsha ndeme. (Vhaefesa 5:15, 16) Nga zwenezwo, nṱhani ha u rumela milaedza ri si na vhuṱanzi ha uri ndi ya ngoho, zwi ḓo vha khwine u humbula uri: “Arali ndi tshi timatima, ndi fanela u u thutha!”

Ḓivhudziseni uri: ‘Naa tshifhinga tshoṱhe ndi a fhirisa dzi e-mail? Naa ndo no vhuya nda humbela pfarelo kha vhe nda vha rumela mafhungo o khakheaho kana mazwifhi? Naa hu na muthu we a vhuya a nkhumbela uri ndi litshe u mu fhirisela dzi e-mail?’ Humbulani uri arali khonani dzaṋu dzi na e-mail, dzi nga kona u shumisa Inthanethe nahone a dzi ṱoḓi thuso yaṋu uri ni dzi sedzele zwithu zwine zwa dzi takadza. A vha ṱoḓi u ṱanganedza e-mail nnzhi dzine dza katela mafhungo a miswaswo, dzividio kana zwifanyiso. Zwi ḓo vha zwi vhutsilu u fhirisela mafhungo o rekhodiwaho kana notsi dza nyambo ya Bivhili. * (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.) Dovhani ni humbule uri arali muthu a ḓiitela ṱhoḓisiso, a sedza ndimana kha Bivhili kana a ḓilugiselela zwine a ḓo zwi fhindula miṱanganoni, u ḓo vhuyelwa nga ho engedzeaho u fhira u mu rumela zwidodombedzwa.

Naa ndi fanela u fhirisa e-mail kha muṅwe muthu?

Ni fanela u ita mini arali na vhona muthu o vula website ine ya amba mazwifhi madala-dala nga ha ndangulo ya Yehova? Iledzani eneo mazwifhi nga u ṱavhanya! Ni songo a fulufhela. Zwi ḓo vha zwi vhutsilu u vhudza vhaṅwe nga ha zwe na zwi vhala na u vhudzisa mavhonele avho ngauri zwenezwo zwi ḓo ita uri mafhungo a si avhuḓi a ṋaṋe u phaḓalala. Arali hu na zwine zwa ni vhilaedzisa kha Inthanethe, humbelani uri Yehova a ni ṋee vhuṱali nahone ni ambe na vhahashu vho vhibvaho. (Yakobo 1:5, 6; Yuda 22, 23) A ro ngo fanela u mangala uri vhathu vha amba mazwifhi nga ha riṋe. Vhathu vho amba mazwifhi nga ha Yesu, nahone o sevha vhafunziwa vhawe uri maswina avho a ḓo vha tovhola na u vha “pomoka vhuvhi hoṱhe hu u zwifha.” (Mateo 5:11; 11:19; Yohane 10:19-21) Nga zwenezwo, arali no ṱalifha nahone ni tshi humbula nga vhuronwane, ni ḓo kona u vhona arali muthu a tshi khou ni vhudza mazwifhi na u lingedza u fhura vhaṅwe.—Mirero 2:10-16.

ṰHONIFHANI VHAṄWE

Ri fanela u dovha ra ṱhogomela uri ri si vhudze vhaṅwe mafhungo a vhahashu kana u amba zwithu zwe ra zwi pfa. Hu na tshifhinga tshine zwa vha zwi songo tea u phaḓaladza mafhungo naho e ngoho. (Mateo 7:12) Sa tsumbo, a zwi sumbedzi lufuno kana a zwi ṱuṱuwedzi u fhirisa mafhungo a si avhuḓi nga ha vhaṅwe. (2 Vhathesalonika 3:11; 1 Timotheo 5:13) Nahone maṅwe mafhungo a nga vha e tshiphiri. Vhathu vha nga vha vha tshi ṱoḓa u amba nga ha eneo mafhungo tshifhingani tshi ḓaho kana nga iṅwe nḓila. Nga zwenezwo, ri fanela u ṱhonifha ndugelo yavho ya u dzhia phetho ya uri vha ḓo zwi amba lini na nḓila ine vha ḓo zwi amba ngayo. Zwi re zwone ndi uri, arali ra ṱavhanya u amba mafhungo a vhathu, hu nga vha na masiandoitwa a si avhuḓi.

Ṋamusi, mafhungo a ṱavhanya u phaḓalala, hu sa londwi uri ndi ngoho kana ndi mazwifhi, uri a a shuma kana ha shumi, ane a vhaisa kana a sa vhaisi. Naho na nga rumela muthu muthihi mulaedza, onoyo muthu a nga fhirisa wonoyo mulaedza kha vhathu vhoṱhe shangoni nga mimunithi i si gathi. Nga zwenezwo, iledzani u fhirisa mafhungo nga u ṱavhanya na kha vhathu vhoṱhe vhane na vha ḓivha. Naho lufuno lu tshi “tenda zwoṱhe” nahone lu sa timatimi, a ro ngo fanela u vha matsilu ra tenda zwoṱhe zwithu zwiswa na zwi takadzaho. (1 Vhakorinta 13:7) Nahone a ro ngo fanela u vhuya ra tenda mazwifhi kana zwithu zwi vhavhaho nga ha ndangulo ya Yehova na vhahashu vhane ra vha funa. Humbulani uri vhane vha thoma na u phaḓaladza enea mazwifhi vha khou takadza Sathane Diabolo, “khotsi a vhadzia-u-zwifha.” (Yohane 8:44) Nga zwenezwo, u nga ri ri nga vha vhathanyi, ra dzula ri tshi humbula nga ho dzikaho nga ha mafhungo manzhi ane ra a wana ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Samusi Bivhili i tshi ri, “ifa ḽa vha si na ṱhalukanyo ndi vhutsilu; vhathanyi tshiala ndi nḓivho.”—Mirero 14:18.

^ phar. 4 Tshifhinga tshoṱhe, mafhungo a nga dovha a vhonala naho tshifhingani tsho fhiraho o vha o sumbedzwa uri ndi mazwifhi. A nga shandulwa zwiṱuku uri a vhonale e a ngoho.

^ phar. 8 Sedzani Vhuḓinḓa Hashu ha Muvhuso, ha April 2010, “Bogisi Ḽa Mbudziso.”