Muvhusoni wa Roma, vhunzhi ha vhathu vho vha dziphuli nge vha kundwa nndwani kana nge vha dzhiiwa nga khani. Vhe vha dzhiiwa nga khani vho vha vha tshi rengiswa nahone vho vha vha si tsha dovha vha vhona mahaya kana mashaka avho.

Vhunzhi ha dzenedzo phuli dzo vha dzi tshi shuma mainini u swika dzi tshi fa, vhashumi vha bulasini na vha miḓini vho vha vha tshi tshila zwavhuḓi. Phuli dzo vha dzi tshi kombetshedzwa u kungela kholara ya tsimbi ine ya vha na muṅwalo kana luswayo lune lwa fulufhedzisa malamba ane a ḓo ṋewa muthu ane a ḓo humisela phuli ha muṋe wayo arali yo shavha. Vhane vha lingedza u shavha lunzhi-lunzhi vho vha vha tshi swaiwa kha phanḓa, kanzhi nga ipfi F ḽine ḽa amba fugitivus (tshavhi).

Bugu ya Bivhili ya Filemoni i amba nga ha muapostola Paulo we a humisela Onesimo wa phuli we a vha o shavha muṋe wawe Filemoni. Naho Filemoni o vha e na ndugelo ya lwa mulayo ya u ṱarafa Onesimo nga nḓila i vhavhaho, Paulo o mu humbela uri “mu ṱanganedze nga vhuthu,” a tshi itiswa nga lufuno na vhukonani.—Filemoni 10, 11, 15-18.

Muḓi wa Fenikia une wa vha shangoni ḽa Libanoni ḽa musalauno, wo vha u tshi ḓivhelwa dayi ya phephulu ine ya bva muḓini wa Tiro. Khosi Salomo wa tshifhingani tsha kale tsha Isiraele o khavhisa thembele yawe nga ‘purapura ya phephulu’ ye ya itwa nga mudzia-vhutsila wa ngei Tiro. (2 Koronika 2:13, 14)

Nga tshenetsho tshifhinga, dayi ya phephulu ine ya bva Tiro yo vha i ya ndeme vhukuma fhethu hunzhi, nga nṱhani ha mushumo muhulwane we wa vha u tshi fanelwa u itwa u itela u i bveledza. Tsha u thoma, vharei vha khovhe vho vha vha tshi fanela u kukuṱa nga vhunzhi zwikhokhonono zwa lwanzheni zwine zwa nga khumba, zwine zwa vhidzwa murex shellfish *. Ho vha hu tshi ṱoḓea zwa 12 000 u ita dayi ya tshiambaro tshithihi. Nga murahu, dzenedzi khumba dza lwanzheni dzo vha dzi tshi bviswa kha gwati ḽadzo u itela u bvisa luḓi lwa u ita dayi. Vhaiti vha dayi vho vha vha tshi ṱanganyisa lwonolwo luḓi na muṋo nahone vha zwi vhea fhethu hu re na muya na ḓuvha lwa maḓuvha mararu. Nga murahu ha zwenezwo, vha zwi dzhenisa kha tshikumbu tsho valwaho nahone vha zwi vholomisa nga maḓi a lwanzheni lwa maḓuvha o vhalaho.

Vhafenikia vho fhedza maḓana a miṅwaha vha tshi khou rengisa dayi ya phephulu ya Tiro na u i bveledza nga ṅwambo wa vhuvhambadzi havho na u langa maṅwe mashango. Masalela a zwithu zwo itwaho nga dayi yavho o wanala u mona na Lwanzhe lwa Mediterranean na u swika bvungwi vhukovhela ha Cádiz, kha ḽa Spain.