Bivhili i a fhindula

 Daniele o vha e muporofita a ḓivheaho wa Muyuda, we a tshila ḓanani ḽa vhusumbe na ḽa vhurathi B.C.E. Mudzimu o ita uri a kone u ṱalutshedza miḽoro, u mu ṋea mabono nga ha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho na u mu hevhedza uri a ṅwale bugu ine ya vhidzwa nga dzina ḽawe.—Daniele 1:17; 2:19.

Daniele o vha e nnyi?

 Daniele o alutshela Yuda, muvhusoni we wa vha u na muḓi wa Yerusalema na thembele ya vhayuda. Nga 617 B.C.E., khosi ya Bebele Nebukadanetsara o tanga muḓi wa Yerusalema a dzhia “vhanna vha re na vhuimo vha ḽeneḽo shango” a vha isa vhuthubwani Babele. (2 Dzikhosi 24:15; Daniele 1:1) Daniele we khamusi a vha a tshi kha ḓi vha muswa nga tshenetsho tshifhinga na ene o iswa vhuthubwani.

 Daniele na vhaṅwe vhaṱhannga (u kateela na Shadaraka, Mishaka na Abedenego) vho iswa pfamani ya Babele u itela u gudiswa mishumo yo khetheaho ya muvhuso wa henefho. Naho vhavhusi vho vha tsikeledza uri vha ite zwithu zwine vha ḓivha uri zwo khakhea, Daniele na khonani dzawe tharu vho dzula vha tshi fhulufhedzea kha Mudzimu wavho Yehova. (Daniele 1:3-8) Nga murahu ha musi vho no gudiswa lwa miṅwaha miraru, khosi Nebukadanetsara o vha khoḓa nga nṱhani ha uri vho ṱalifha na uri vha na vhutsila, a amba uri vha “fhira nga kule vhotshifhe vhoṱhe vha manditi na mingome muvhusoni wayo woṱhe.” O khetha Daniele na khonani dzawe uri vha shume henefho musanda.—Daniele 1:18-20.

 Nga murahu ha miṅwaha, khamusi Daniele e na miṅwaha ya 90, o mbo ḓi vhidzwa pfamoni. Muṅwe munna ane a pfi Beḽesatsara, we a vha a tshi khou vhusa nga tshenetsho tshifhinga, o humbela Daniele uri a ṱalutshedze zwine maipfi a sa ḓivhei e a bvelela kha luvhondo a amba zwone. A tshi livhiswa nga Mudzimu, Daniele o mbo ḓi amba uri muḓi wa Babele u ḓo fheliswa nga muvhuso wa Vhameda na Vhaperesia. Muḓi wa Babele wo mbo ḓi thubiwa nga honoho vhusiku.—Daniele 5:1, 13-31.

 Musi Babele ḽi tshi khou vhuswa nga muvhuso wa Vhameda na Vhaperesia, Daniele o mbo ḓi vhewa sa muḓinḓa muhulwane nahone Khosi Dario o vha a tshi khou ṱoḓa u mu ṋea vhuṅwe vhuḓifhinduleli. (Daniele 6:1-3) Vhaḓinḓa vhe vha vha vhe na vivho vho mbo ḓi vhamba maano a uri vha vhulaye Daniele nga u mu posa bakoni ḽa dzindau, fhedzi Yehova o mu tshidza. (Daniele 6:4-23) Musi Daniele e tsini na u lovha, muruṅwa o bvelelela kha a khwaṱhisedza Daniele luvhili uri u “munna a funwaho.”—Daniele 10:11, 19.

 Vhonani zwenezwi zwiitea zwi tshi itea phanḓa haṋu kha ḽitambwa ḽo thewaho Bivhilini ḽine ḽa ri: Daniele—Munna We A Vha E Na Lutendo.