Naa Mafhungo A Noaxe Na Maḓi Mahulu Ndi Lungano?
Bivhili I A Fhindula
Maḓi Mahulu o vha hone zwa vhukuma. Mudzimu o ḓisa Maḓi Mahulu u itela u fhelisa vhathu vhavhi, fhedzi o vhudza Noaxe uri a fhaṱe gungwa u itela u tshidza vhathu vho lugaho na zwipuka. (Genesi 6:11-20) Ri a tenda uri Maḓi Mahulu o vha hone zwa vhukuma ngauri zwo ṅwalwa Bivhilini yo “hevhedzwaho nga Mudzimu.”—2 Timotheo 3:16.
Zwo itea zwa vhukuma kana ndi lungano?
Bivhili i amba uri Noaxe o vha e muthu wa vhukuma na uri Maḓi Mahulu a si lungano, fhedzi o vha hone zwa vhukuma.
Vhaṅwali vha Bivhili vho vha vha tshi tenda uri Noaxe o vha e muthu wa vhukuma. Sa tsumbo, vhaṅwali vha Bivhili Esera na Luka, vho makone kha mafhungo a ḓivhazwakale vho katela Noaxe kha mutevhe wa lushaka lwa VhaIsiraele. (1 Koronika 1:4; Luka 3:36) Vhaṅwali vha Evangeli Mateo na Luka vho ṅwala zwe Yesu a zwi amba nga ha Noaxe na Maḓi Mahulu.—Mateo 24:37-39; Luka 17:26, 27.
Zwiṅwe hafhu muporofita Hesekiele na muapostola Paulo vho sumbedza Noaxe e tsumbo ya muthu a re na lutendo na o lugaho. (Hesekiele 14:14, 20; Vhahevheru 11:7) Naa vhenevho vhaṅwali vho vha vha tshi nga amba uri ri edzise muthu a si wa vhukuma? Zwi khagala uri Noaxe na vhaṅwe vhanna na vhafumakadzi vha lutendo ndi tsumbo dzavhuḓi dzine ra nga dzi edzisa ngauri vho vha vhe vhathu vha vhukuma.—Vhahevheru 12:1; Yakobo 5:17.
Bivhili i na zwidodombedzwa zwo livhaho nga ha Maḓi Mahulu. Musi Bivhili i tshi amba nga ha Maḓi Mahulu a i thomi nga uri “Salungano-salungano” u fana na lungano. Nṱhani hazwo, Bivhili i bula ṅwaha, ṅwedzi na ḓuvha ḽe Maḓi Mahulu a thoma ngaḽo. (Genesi 7:11; 8:4, 13, 14) I dovha ya ṱalusa nḓila ye gungwa ḽa fhaṱwa ngayo. (Genesi 6:15) Zwenezwi zwi sumbedza uri musi Bivhili i tshi amba nga ha Maḓi Mahulu i amba nga ha zwithu zwo iteaho zwa vhukuma, hu si lungano.
Ndi ngani ho vha na Maḓi Mahulu?
Bivhili i amba uri musi Maḓi Mahulu a sa athu u vha hone ‘vhuvhi ha vhathu ho vha ho anda vhukuma.’ (Genesi 6:5) I dovha ya amba uri “ḽifhasi ḽo vha ḽo no tshinyala phanḓa ha Mudzimu wa ngoho” nga nṱhani ha vhuvemu na u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani.—Genesi 6:11; Yuda 6, 7.
Bivhili i sumbedza uri u tshinyala honoho ho vhangwa nga vharuṅwa vhavhi vhe vha tsela ḽifhasini vha ita zwa vhudzekani na vhafumakadzi. Vhenevho vharuṅwa vho vha na vhana vha vhidzwaho Vhanefilimu vhe vha vusa bonyongo ḽifhasini na u tambudza vhathu tshifhingani tshenetsho. (Genesi 6:1, 2, 4) Mudzimu o dzhia vhukando ha u fhelisa vhuvhi uri vhathu vho lugaho vha tshile hu si na ṱhuṱhuwedzo ya vhathu vhavhi.—Genesi 6:6, 7, 17.
Naa vhathu vho vha vha tshi zwi ḓivha uri hu ḓo vha na Maḓi Mahulu?
Ee. Mudzimu o vhudza Noaxe nga ha zwine zwa ḓo itea na uri a fhaṱe gungwa u itela u tshidza vha muṱa wawe na zwipuka. (Genesi 6:13, 14; 7:1-4) Noaxe o tsivhudza vhathu nga ha u fheliswa ha ḽifhasi fhedzi a vho ngo thetshelesa. (2 Petro 2:5) Bivhili i ri: “Vha si ṱhogomele tshithu u swika hu tshi vha na Maḓi Mahulu e a vha kumba vhoṱhe.”—Mateo 24:37-39.
Gungwa ḽa Noaxe ḽo vha ḽo itisa hani?
Gungwa ḽo vha ḽi bogisi ḽihulwane ḽilapfu, ḽo vha ḽi vhulapfu ha mithara dzi ṱoḓaho u vha 133, vhuphara ha mithara dzi ṱoḓaho u vha 22 nahone u ya nṱha ḽo vha ḽi mithara dzi ṱoḓaho u vha 13 a. Ḽo vha ḽo fhaṱwa nga thanda dza muṱaululo, ḽo ḓodziwa nga tshigonṱiri nga nnḓa na nga ngomu. Ḽa vha na zwipiḓa zwiraru zwo bebekanaho na kamara dzo vhalaho. Muṋango waḽo wo vha u nga thungo yaḽo nahone ḽo vha ḽi na fasiṱere nṱha. Zwi vhonala u nga vhukati ha ṱhanga yaḽo ho vha ho takuselwa nṱha uri maḓi a songo dzula ṱhangani.—Genesi 6:14-16.
Zwo dzhiela Noaxe tshifhinga tshingafhani uri a fhaṱe gungwa?
Bivhili a i ambi uri Noaxe o dzhia tshifhinga tshingafhani u fhaṱa gungwa, fhedzi o vha o no vha na miṅwaha i fhiraho 500 musi ṅwana wawe wa tanzhe a tshi bebwa. Musi Maḓi Mahulu a tshi vha hone o vha e na miṅwaha ya 600. Zwenezwi zwi sumbedza uri a nga vha o fhedza miṅwaha yo vhalaho a tshi khou fhaṱa gungwa. b—Genesi 5:32; 7:6.
Mudzimu o vhudza Noaxe uri a fhaṱe gungwa nga murahu ha musi vhana vhawe vho no aluwa nahone vho no vhinga, zwenezwo zwi nga vha zwo dzhia miṅwaha ya 50 kana 60. (Genesi 6:14, 18) Arali zwo ralo, zwi nga vha zwo dzhia miṅwaha ya 40 kana 50 uri gungwa ḽi fhele u fhaṱiwa.
a Bivhili i sumbedza uri ho shumiswa khubithi u ṱalusa nḓila ye gungwa ḽa vha ḽo hula ngayo. Khubithi ya Tshihevheru yo vha i tshi lingana na senthimithara dza 44.45.—The Illustrated Bible Dictionary, Revised Edition, Tshipiḓa 3, siaṱari 1635.
b U itela u vhona uri vhathu vha no nga sa Noaxe vho tshila miṅwaha mingana, sedzani thero ya Tshiingamo tsha 1 January 2011 ine ya ri: “Naa Ndi Zwa Vhukuma Uri Vhathu Vha Misini ya Bivhili Vho Tshila Tshifhinga Tshilapfu Nga U Ralo?”