Ndi kale vhorasaintsi vha tshi mangadzwa nga gel i bvaho kha khovhe i vhidzwaho hagfish. Ndi ngani i tshi vha mangadza? Hu ambiwa uri gel ya yeneyi khovhe ndi iṅwe ya gel dzine dza “tatamuwa na dzine dza vhumbea nga hu leluwaho musi i tshi shumiswa.”

 Humbulani nga ha hezwi: Yeneyi khovhe i ṱoḓou nga ṋowa nahone i dzula fhasi-fhasi lwanzheni. Musi iṅwe khovhe i tshi lingedza u i ḽa, i bvisa gel. Yeneyi gel i na phurotheini nnzhi dza mifuda yo fhambanaho. Dzenedzi phurotheini dzi a vhumbana, dza ita uri maḓi a re henefho tsini na yeneyo khovhe a vhe a nambatelaho. Enea maḓi a nambatelaho a thivha mabuli a hune khovhe ye ya vha i tshi khou ṱoḓa u ḽa hagfish ya fema ngaho, zwa ita uri i shavhe nga u ṱavhanya.

 Gel ya hagfish i a mangadza vhukuma. Phurotheini iṅwe na iṅwe yo sekena u fhira vhudzi ḽa muthu, fhedzi yo khwaṱha vhukuma u fhira harane ya nylon. Musi hagfish i tshi bvisa gel lwanzheni, maḓi a nambatelaho na dziphurotheini zwi vhumba tshithu tshi ngaho sefo. Tshenetsho tshithu tshi ngaho sefo tshi kona u hwala maḓi a lemelaho u tshi fhira lwa 26 000. Zwavhuḓi-vhuḓi, vhunzhi ha luḓi lu re kha yeneyo gel ndi maḓi.

 Vhorasaintsi vho kundelwa u ita gel i fanaho na ya hagfish. Muṅwe muṱoḓisisi o ri: “Zwi a konḓa u pfesesa nḓila ine gel ya hagfish ya vha ngayo.” Fhedzi vhorasaintsi vho ḓiimisela u ita dziphurotheini vha tshi shumisa bacteria. Tshipikwa tshavho ndi u ita tshithu tshi sa lemeli, tshi sa ṱhukhuwi nga hu leluwaho, tshi tatamuwaho na tshi sa tshinyadzi mupo. Dzenedzo phurotheini dzi nga shumiselwa u ita malabi na zwithu zwi shumiswaho nga madokotela. Vha nga shumisa yeneyo gel nga nḓila dzo fhambanaho.

 Inwi ni zwi vhona hani? Naa gel ya hagfish yo serekanaho yo sokou bvelela kana yo tou sikwa?