Đi đến nội dung

Đi đến mục lục

Người Do Thái chịu ảnh hưởng của Hy Lạp và La Mã

Người Do Thái chịu ảnh hưởng của Hy Lạp và La Mã

Từ những dãy núi của xứ Ma-xê-đô-ni-a, đế quốc Hy Lạp bắt đầu mở rộng bờ cõi. Tại đó, khi mới ngoài 20 tuổi, A-léc-xan-đơ đã nuôi mộng chinh phục đông phương. Năm 334 TCN, ông dẫn một đạo quân băng qua eo biển Hê-le-xpông (Đac-đa-nen) ngăn cách giữa châu Âu và châu Á. Giống như “con báo” phóng rất nhanh, quân Hy Lạp dưới quyền A-léc-xan-đơ bắt đầu các cuộc chinh phục chớp nhoáng (Đa 7:6). A-léc-xan-đơ thắng thế hơn quân Ba Tư trên đồng bằng sông Gơ-ra-ni-cớt gần thành Troy, sau đó đánh bại họ trong trận chiến quyết định ở I-sớt.

Quân Hy Lạp xâm lăng Sy-ri và Phê-ni-xi, rồi chinh phục Ty-rơ sau bảy tháng bao vây (Êxê 26:4, 12). A-léc-xan-đơ bỏ qua Giê-ru-sa-lem và chinh phục Ga-xa (Xa 9:5). Sau khi vào Ai Cập, ông xây dựng thành A-léc-xan-ri-a, sau này là trung tâm thương mại và giáo dục. Băng qua Đất Hứa lần nữa, ông lại đánh bại người Ba Tư ở Gao-ga-mê-la, gần tàn tích của thành Ni-ni-ve.

A-léc-xan-đơ vòng xuống phía nam chiếm các trung tâm hành chính của người Ba Tư gồm Ba-by-lôn, Su-san (Su-sa) và Pê-sô-pô-lít. Sau đó, ông nhanh chóng đi khắp lãnh thổ Ba Tư và tiến quân đến tận sông Ấn, nơi thuộc Pakistan ngày nay. Chỉ trong tám năm, A-léc-xan-đơ đã chinh phục gần hết thế giới được biết đến thời bấy giờ. Nhưng vào năm 323 TCN, khi mới 32 tuổi, ông chết tại Ba-by-lôn vì bệnh sốt rét.—Đa 8:8.

Hy Lạp có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ ở Đất Hứa. Một số cựu chiến binh của A-léc-xan-đơ định cư tại đó. Đến thế kỷ thứ nhất, có một liên minh các thành phố nói tiếng Hy Lạp (Đê-ca-bô-li) (Mat 4:25; Mác 7:31). Lúc ấy, phần Kinh Thánh tiếng Hê-bơ-rơ đã được dịch sang tiếng Hy Lạp. Tiếng Koine (Hy Lạp phổ thông) được dùng làm ngôn ngữ quốc tế để phổ biến sự dạy dỗ của đạo Đấng Ki-tô.

Đế quốc La Mã

Trong thời gian ấy, chuyện gì xảy ra ở tây phương? Trước đó, Rô-ma chỉ là một cụm làng mạc ven sông Ti-bơ, nhưng giờ thì ngày càng có vai trò quan trọng. Nhờ guồng máy chiến tranh mạnh mẽ của La Mã và chế độ quyền lực tập trung, đế quốc này nhanh chóng thôn tính hết các lãnh thổ thuộc về bốn vị tướng của A-léc-xan-đơ. Đến năm 30 TCN, đế quốc La Mã trở nên nổi trội, một dấu hiệu ban đầu của ‘con thú đáng sợ’ trong khải tượng của Đa-ni-ên.—Đa 7:7.

Đế quốc La Mã trải dài từ Anh xuống tận Bắc Phi, từ Đại Tây Dương sang Vịnh Ba Tư. Vì đế quốc này bao quanh Địa Trung Hải nên người La Mã gọi biển đó là Mare Nostrum (nghĩa là “biển của chúng ta”).

Người Do Thái cũng chịu ảnh hưởng bởi sự đô hộ của đế quốc La Mã (Mat 8:5-13; Cv 10:1, 2). Chúa Giê-su đã chịu phép báp-têm và chết vào thời hoàng đế Ti-be-rơ. Một số nhà cai trị La Mã đã bắt bớ tín đồ đạo Đấng Ki-tô một cách tàn bạo nhưng không thể loại bỏ sự thờ phượng thật. Sau 13 thế kỷ, đế quốc này bị đánh bại trước những cuộc tấn công của các bộ tộc Giéc-ma-ni ở phương bắc và dân du mục ở phương đông.

[Bản đồ nơi trang 26]

(Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm)

Đế quốc Hy Lạp

Sau khi A-léc-xan-đơ chết, bốn vị tướng của ông chiếm lĩnh đế quốc rộng lớn

Cassander

Lysimachus

Ptolemy I

Seleucus I

A2 ▪ HY LẠP

A2 ▪ A-thên

A2 ▪ A-CHAI

A3 Sy-ren

A3 LY-BI

B2 Bi-xan-ti-um

B3 SÍP

B4 Nô-a-môn (Thê-bê)

C3 Pan-mi-ra (Tát-mốt)

C3 Giê-ra-sa

C3 Phi-la-đen-phi-a

C3 Giê-ru-sa-lem

C5 Sy-e-nê

G2 A-léc-xan-ri-a Ma-gia-na

Lộ trình của A-léc-xan-đơ

A2 ▪ MA-XÊ-ĐÔ-NI-A

A2 ▪ Pê-la

A2 TRA-XƠ

B2 Troy

B2 Sạt-đe

B2 Ê-phê-sô

B2 Gô-đi-um

B2 An-ca-ra

C3 Tạt-sơ

C3 I-sớt

C3 An-ti-ốt (xứ Sy-ri)

C3 Ty-rơ

C4 Ga-xa

B4 AI CẬP

B4 Mem-phi

B4 A-léc-xan-ri-a

A4 Ốc đảo Si-qua

B4 Mem-phi

C4 Ga-xa

C3 Ty-rơ

C3 Đa-mách

C3 A-lép-pô

D3 Ni-si-bít

D3 Gao-ga-mê-la

D3 Ba-by-lôn

E3 Su-san

E4 BA TƯ

E4 Pê-sô-pô-lít

E4 Pa-sa-ga-đê

E3 MÊ-ĐI

E3 Éc-ba-tan

E3 Rơ-ha-ghê

E3 Hê-ca-tôm-bi-lốt

F3 BẠT-THÊ

G3 A-RI-A

G3 A-léc-xan-ri-a A-re-on

G3 A-léc-xan-ri-a Pơ-rô-tha-si-a

F4 ĐƠ-RAN-GIA-NA

G4 A-RA-CÔ-SI-A

G4 A-léc-xan-ri-a A-ra-si-ô-rum

H3 Ka-bun

G3 Đơ-ra-sa-ca

H3 A-léc-xan-ri-a Ô-xi-a-na

G3 Đơ-ra-sa-ca

G3 BAC-TRI-A

G3 Bac-tra

G2 Đa-ben

G2 SÔ-ĐI-A-NA

G2 Ma-ra-can-đa

G2 Bu-kha-ra

G2 Ma-ra-can-đa

H2 A-léc-xan-ri-a E-sa-tê

G2 Ma-ra-can-đa

G2 Đa-ben

G3 Bac-tra

G3 BAC-TRI-A

G3 Đơ-ra-sa-ca

H3 Ka-bun

H3 Ta-xi-la

H5 ẤN ĐỘ

H4 A-léc-xan-ri-a

G4 GHÊ-RÔ-SI-A

F4 Pu-ra

E4 BA TƯ

F4 A-léc-xan-ri-a

F4 CA-MA-NI-A

E4 Pa-sa-ga-đê

E4 Pê-sô-pô-lít

E3 Su-san

D3 Ba-by-lôn

[Các vùng khác]

A3 CƠ-RẾT

D4 Ả RẬP

[Các vùng biển]

B3 Địa Trung Hải

C5 Biển Đỏ

E4 Vịnh Ba Tư

G5 Biển Ả Rập

[Các sông]

B4 Nin

D3 Ơ-phơ-rát

D3 Ti-gơ-rơ

G4 Sông Ấn

[Bản đồ nơi trang 27]

(Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm)

Đế quốc La Mã

A1 ANH

A3 TÂY BAN NHA

B1 ĐỨC

B2 GÔ-LƠ

B2 Ý

B2 Rô-ma

B3 Cac-ta-giơ

C2 I-LY-RI

C3 HY LẠP

C3 A-ti-um

C3 Sy-ren

D2 Bi-xan-ti-um (Công-xtan-ti-nốp)

D3 TIỂU Á

D3 Ê-phê-sô

D3 A-lép-pô

D3 An-ti-ốt (xứ Sy-ri)

D3 Đa-mách

D3 Giê-ra-sa (Gia-rách)

D3 Giê-ru-sa-lem

D3 A-léc-xan-ri-a

D4 AI CẬP

[Các vùng biển]

A2 Đại Tây Dương

C3 Địa Trung Hải

D2 Biển Đen

D4 Biển Đỏ

[Hình nơi trang 26]

Khi xây lại Ráp-ba, Ptolemy II đặt tên thành đó là Phi-la-đen-phi-a. Ngày nay vẫn còn tàn tích của nhà hát La Mã

[Hình nơi trang 27]

Thành Giê-ra-sa (Gia-rách), thuộc Đê-ca-bô-li

[Hình nơi trang 27]

Các con đường của La Mã, chẳng hạn như con đường này ở gần A-lép-pô, chạy xuyên qua châu Âu, Bắc Phi và Trung Đông. Tín đồ đạo Đấng Ki-tô đã đi lại trên các con đường này để rao truyền chân lý