Thác Niagara​—⁠Một kinh nghiệm gợi niềm cảm phục

CÁCH ĐÂY không lâu, tôi có dịp thấy thác Niagara—thật gần—điều mà tôi chưa hề thấy trước đó. Tôi có thể cam đoan với các bạn rằng đây là một kinh nghiệm gợi niềm cảm phục. Tôi cùng mấy người bạn đi thăm Canadian Horseshoe Falls (Thác Móng Ngựa Canada). Người ta gọi như vậy là vì hình dạng của nó. Tôi đã đến nơi đó vài lần kể từ lần đầu tiên vào năm 1958, nhưng có một điều mà tôi chưa từng làm trước đó—đi thuyền lên mạn trên sông, đến trực diện với thác. Tuy nhiên, nhiều người đã đi như vậy kể từ khi chiếc du thuyền Maid of the Mist bắt đầu chuyên chở người ta đi thăm thác vào năm 1848. Hàng triệu người đã đi chuyến du ngoạn đầy hào hứng này. Bây giờ đến lượt tôi.

Những chiếc thuyền đều đặn rời bến hai bên bờ sông, bờ bên Hoa Kỳ cũng như bên Canada. Hàng người liên tục nối đuôi nhau. Chúng tôi có thể thấy nhiều người thuộc mọi lứa tuổi, ngay cả các em nhỏ, mặc những chiếc áo mưa nhẹ bằng plastic xanh dương để che nước khỏi bắn vào người. (Còn những ai đi thăm thác American Falls bên kia mặc màu vàng). Chiếc thuyền Maid of the Mist VII có thể chở tới 582 du khách. Nó nặng 132 tấn, dài 24 mét và bề ngang rộng nhất là 9 mét. Hiện nay có bốn chiếc đang được sử dụng: Maid of the Mist IV, V, VI, và VII.

 Đến lượt chúng tôi bị ướt sũng

Chúng tôi sắp hàng với đám đông du khách và ngay khi chiếc Maid of the Mist VII đổ đoàn du khách ướt sũng và nhớp nháp lên bờ, chúng tôi bước lên theo đám đông. Tôi có thể nhận biết là một chuyến đi hứng thú đang chờ đón chúng tôi. Ở đằng xa, cách hơn một kilômét, nước đổ ầm ầm qua gờ thác xuống một khoảng cách 52 mét vào một trũng sâu 55 mét. Thuyền chúng tôi ra sông và đi về phía bên Hoa Kỳ, nơi chúng  tôi vật lộn với nước xoáy tại chân thác American Falls, là thác có chiều cao tổng cộng 54 mét. * Phần hào hứng nhất còn ở ngay phía trước chúng tôi.

Càng đến gần thác, chúng tôi càng căng thẳng. Chẳng mấy chốc, chúng tôi không thể nào chụp hình được vì bị gió và bụi nước tạt dữ dội. Dường như thật lâu người lái mới nhích được thuyền đến thật gần thác, là nơi mỗi phút hơn 168.000 mét khối nước chảy ào ào qua gờ thác và đổ ầm ầm xuống ngay trước thuyền! Tiếng nước ầm ầm thật khủng khiếp. Dù la lớn tiếng cũng không ai nghe được tiếng của chính mình. Tim tôi đập mạnh. Tôi thật sự có thể nếm nước thác Niagara—lạnh, nhưng có vẻ tinh khiết. Đây thật sự là một kinh nghiệm muôn thuở!

Sau khoảng thời gian dường như dài vô tận, cuối cùng người lái từ từ lùi thuyền ra khỏi nơi nguy hiểm và quay thuyền lại đưa chúng tôi đi xuôi dòng. Tôi thở phào nhẹ nhõm. Mọi người vẫn còn sống. Nhưng thật ra, chúng tôi không nghi ngờ có chuyện gì sẽ xảy ra. Công ty điều hành những du thuyền này được tiếng là rất an toàn. Ông Emil Bende, tổng giám đốc công ty tàu chạy bằng hơi nước, quả quyết với chúng tôi rằng mỗi thuyền đều được trang bị với số áo phao cứu đắm và bè đủ cho số hành khách tối đa mà thuyền có thể chở được. Không thể để cho những sơ suất làm đắm tàu Titanic có thể xảy ra ở đây!

Thác bị xâm thực

Đúng vậy, thác bị xói mòn. Người ta phỏng đoán là trong 12.000 năm vừa qua, những thác ở Niagara đã bị ăn mòn khoảng 11 kilômét. Có một thời mức thác bị xói mòn khoảng 1 mét mỗi năm. Giờ đây giảm xuống còn có 36 centimét mỗi mười năm. Tại sao có sự xói mòn này?

Nước chảy qua lớp đá vôi đolomít cứng ở trên cùng và lớp đá này nằm trên những lớp sa thạch và đá phiến sét mềm. Những lớp nằm ở bên dưới này bị xói mòn, và rồi đá vôi bị sụp và rơi xuống chỗ trũng bên dưới.

Không phí nước

Lượng nước khổng lồ chảy xuống Sông Niagara ngắn (56 kilômét) là nước của bốn hồ trong Ngũ Đại Hồ chảy vào. Nước từ Hồ Erie chảy theo hướng bắc vào Hồ Ontario. Trong khúc này nó được khai thác nhằm sản xuất thủy điện để phân phối cho Canada và Hoa Kỳ. Người ta nói đây là một trong những nguồn năng lượng thủy điện lớn nhất trên thế giới. Hai nhà máy điện Canada và Hoa Kỳ có công suất là 4.200.000 kilowatt. Nước dùng cho tua bin lấy từ Sông Niagara trước khi nó chảy đến thác.

Tuần trăng mật và ánh đèn đêm

Thác Niagara là nơi được những cặp vợ chồng hưởng tuần trăng mật ưa thích, nhất là sau khi cuốn phim Niagara được chiếu vào năm 1953. Ban đêm thác được chiếu đèn pha nhiều màu sắc. Những ánh đèn làm tăng thêm vẻ đẹp và sự hùng vĩ của nơi đặc biệt này trên hành tinh chúng ta. Chắc chắn một cuộc thăm viếng Canada và Hoa Kỳ sẽ không đầy đủ nếu không đến thăm kỳ quan này của thế giới. Và nếu có tí máu phiêu lưu mạo hiểm, xin bạn đừng quên đi một chuyến trên du thuyền nhé! Bạn sẽ không hối tiếc hoặc quên chuyến đi này.—Một bạn đọc kể lại.

[Chú thích]

[Khung/​Hình nơi trang 26]

XE TREO TÂY BAN NHA

Ở mạn dưới cách thác 4,5 kilômét là một nơi to có nước xoáy mạnh “nằm tại cuối gềnh (Rapids), nơi hẻm núi lớn Great Gorge đột ngột lượn lên phía đông bắc. Nơi đây, khối nước xanh lục xao động cuộn xoáy lại rồi lắng xuống thoát ra qua cái khe hẹp nhất trong hẻm núi”.—Ontario’s Niagara Parks.

Cách tốt nhất để hiểu toàn thể mức độ rộng lớn của nơi nước xoáy khác thường này là đi trên chiếc xe Niagara Spanish Aero Car, là chiếc xe treo trên dây cáp đi ngang qua chỗ nước xoáy và cho thấy cảnh to lớn của cả sông, mạn ngược lẫn mạn xuôi. Nhưng tại sao được gọi là xe treo “Tây Ban Nha”? Một kỹ sư Tây Ban Nha tài giỏi là Leonardo Torres Quevedo (1852-1936) đã thiết kế và chế tạo ra chiếc xe này, và được dùng kể từ năm 1916. Đây là xe duy nhất thuộc loại này mà người ta hiện có.

[Biểu đồ/​Hình nơi trang 26]

(Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm)

QUÁ TRÌNH XÂM THỰC khiến thác mòn khoảng 305 mét hoặc hơn nữa kể từ năm 1678

1678

1764

1819

1842

1886

1996

[Nguồn tư liệu]

Nguồn: Niagara Parks Commission

[Bản đồ nơi trang 27]

(Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm)

CANADA

U.S.A.

CANADA

U.S.A.

Hồ Erie

Thác Niagara

Sông Niagara

Hồ Ontario

[Hình nơi trang 25]

American Falls (Thác Mỹ)

Canadian Horseshoe Falls (Thác Móng Ngựa Canada)

[Hình nơi trang 26]

Cảnh thác mùa đông được chiếu đèn ban đêm