Huyết áp cao​—⁠Phòng ngừa và kiểm soát

BIÊN TẬP VIÊN TỈNH THỨC! Ở BRAZIL

MARIAN lo sợ! Cô đột ngột bị chảy máu cam trầm trọng. Cô nhớ lại: “Tôi nghĩ là tôi sẽ chết”. Một bác sĩ cho Marian biết việc chảy máu cam đó là do huyết áp cao gây ra (tăng huyết áp trong động mạch). Marian trả lời: “Nhưng tôi cảm thấy khỏe”. Cô nói tiếp: “Nhiều người không biết rằng mình có huyết áp cao vì không thấy có triệu chứng nào”.

Còn huyết áp của bạn thì sao? Liệu lối sống hằng ngày của bạn có thể khiến bạn bị huyết áp cao trong tương lai không? Bạn có thể làm gì để giữ huyết áp của mình trong vòng kiểm soát? *

Huyết áp là áp suất máu tác động trên thành mạch máu. Nó có thể được đo bằng cách quấn một băng cao su bơm được, quanh phía trên cánh tay và gắn vào một dụng cụ ghi áp suất. Hai con số được ghi ra. Thí dụ, 120 / 80. Số đầu tiên được gọi là huyết áp tâm thu vì nó ghi lại huyết áp trong lúc tim đập (tâm thu), và số thứ hai được gọi là huyết áp tâm trương vì nó ghi lại huyết áp trong lúc tim nghỉ (tâm trương). Huyết áp được đo bằng milimét thủy ngân, và bác sĩ xếp bệnh nhân vào hàng huyết áp cao khi huyết áp của họ trên 140 / 90.

Điều gì làm huyết áp tăng? Hãy tưởng tượng là bạn đang tưới vườn. Bằng cách mở vòi nước hoặc giảm đường kính của tia nước, bạn tăng áp lực của nước. Cũng như vậy đối với huyết áp: Tăng tốc độ của dòng máu lưu thông hoặc giảm đường kính của mạch máu làm tăng huyết áp. Huyết áp cao xảy ra như thế nào? Có liên quan đến nhiều yếu tố.

Những yếu tố bạn không thể kiểm soát

Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra là nếu một người có thân nhân bị huyết áp cao, khả năng người đó bị bệnh này sẽ cao hơn. Các thống kê cho thấy tỷ lệ bị bệnh tăng huyết áp nơi các cặp song sinh đồng nhất cao hơn so với các cặp song sinh anh em. Một nghiên cứu dựa vào “sự định vị các gen gây ra sự tăng huyết áp động mạch”, tất cả những điều này sẽ khẳng định sự hiện diện của một phân tố di truyền gây ra huyết áp cao. Người ta cũng thấy là nguy cơ huyết áp cao bất thường khi tuổi tác càng cao và giữa những người đàn ông da đen.

Những yếu tố bạn có thể kiểm soát

Hãy coi chừng cách ăn uống của bạn! Muối (natri) có thể làm tăng huyết áp nơi  một số người, nhất là người bị bệnh tiểu đường, người bị tăng huyết áp nặng, người già, và một số người da đen. Chất béo thặng dư trong dòng máu có thể làm những mảng cholesterol nơi thành trong các mạch máu (vữa xơ động mạch), do đó làm giảm đường kính mạch máu và tăng huyết áp. Những người cân hơn 30 phần trăm sức nặng lý tưởng của họ có nguy cơ bị huyết áp cao. Các nghiên cứu đề nghị là ăn nhiều chất kali (potassium) và canxi (calcium) có thể hạ huyết áp.

Hút thuốc lá liên hệ đến nguy cơ bị xơ vữa động mạch, tiểu đường, đau tim, chứng đột quỵ. Vậy, hút thuốc lá và huyết áp cao là một liên kết nguy hiểm có thể dẫn đến các bệnh về tim-mạch. Dầu bằng chứng mâu thuẫn, chất cafein—trong cà phê, trà, và các thức uống có chất cacbonat—và sự căng thẳng về tình cảm và thể chất cũng có thể làm bệnh huyết áp cao nặng hơn. Thêm vào đó, các nhà khoa học cho biết là uống rượu nhiều hoặc lâu năm và sự thiếu hoạt động thể dục có thể làm tăng huyết áp.

Lối sống lành mạnh

Chờ tới lúc huyết áp cao rồi mới áp dụng những biện pháp tích cực là một sai lầm. Phải quan tâm tới một lối sống lành mạnh từ khi còn trẻ. Chăm sóc sức khỏe ngay bây giờ sẽ đưa đến một đời sống với phẩm chất tốt hơn trong tương lai.

Ý Kiến Chung của Brazil Lần Thứ Ba về Tăng Huyết Áp Động Mạch đã đề ra những thay đổi về lối sống giúp làm giảm huyết áp động mạch. Đây là một hướng dẫn hữu ích cho người có huyết áp cao hoặc bình thường.

Đối với người béo phì, các nhà nghiên cứu đề nghị chế độ ăn uống quân bình thấp calo, tránh các chế độ ăn kiêng “mầu nhiệm” và mau lẹ, trong khi duy trì một chương trình tập thể dục điều độ. Họ đề nghị không nên ăn quá sáu gram muối hoặc một muỗng cà phê mỗi ngày. * Trên thực tế, điều này có nghĩa là giảm lượng muối dùng trong đồ ăn đến mức tối thiểu, cũng như giảm đồ hộp, thịt nguội (xúc xích Ý, giăm bông, dồi và các món khác), và các thức ăn hun khói. Cũng có thể giảm bớt muối bằng cách đừng bỏ thêm muối lúc ăn và xem nhãn hiệu của các thức ăn chế biến để biết số lượng muối đã được thêm vào.

Ý Kiến Chung của Brazil cũng đề nghị tăng dùng chất kali vì chất này có thể có “tác dụng chống chứng tăng huyết áp”. Như vậy, cách ăn uống lành mạnh phải bao gồm “các thức ăn ít natri và giàu kali, như các loại đậu, rau xanh xậm, chuối, các loại dưa, cà rốt, củ cải đường, cà chua, và  cam. Uống rượu chừng mực cũng là điều quan trọng. Một số nhà nghiên cứu cho rằng đàn ông bị bệnh tăng huyết áp không nên uống quá 30 mililít rượu mạnh mỗi ngày; và đàn bà hay những người nhỏ con thì không quá 15 mililít. *

Ý Kiến Chung của Brazil kết luận rằng tập thể dục thường xuyên hạ huyết áp và do đó làm giảm nguy cơ bị bệnh tăng huyết áp động mạch. Thể dục nhịp độ vừa phải như đi bộ, đi xe đạp, và bơi lội, từ 30 tới 45 phút, ba tới năm lần mỗi tuần là hữu ích. * Những yếu tố khác liên quan đến một lối sống lành mạnh hơn bao gồm bỏ hút thuốc lá, kiểm soát chất béo trong máu (cholesterol và triglycerides), bệnh tiểu đường, ăn đủ các chất canxi và magiê, kiểm soát sự căng thẳng thể xác và tình cảm. Vài loại thuốc có thể làm tăng huyết áp, như thuốc chống nghẹt mũi, thuốc kháng acid có nhiều chất natri, thuốc làm bớt thèm ăn, và các thuốc làm giảm đau chứng nhức đầu có chất cafein.

Chắc chắn, nếu bạn bị bệnh tăng huyết áp động mạch, thì bác sĩ ở vị thế tốt nhất để chỉ dẫn bạn về chế độ ăn uống, về cách sống thích ứng với nhu cầu của bạn. Tuy nhiên, bất luận hoàn cảnh nào đi nữa, chọn một lối sống lành mạnh từ khi còn trẻ vẫn luôn luôn hữu ích, không những cho người mắc chứng tăng huyết áp mà còn cho tất cả các thành viên trong gia đình. Marian, được nêu ra ở đầu bài này, phải thay đổi lối sống mình. Hiện nay chị đang uống thuốc và sống đời sống bình thường dầu có vấn đề sức khỏe. Còn bạn thì sao? Trong khi chờ đợi ngày mà tất cả mọi người sẽ có đời sống khỏe mạnh và “dân-cư sẽ không nói rằng: Tôi đau”, hãy giữ huyết áp của bạn trong vòng kiểm soát!—Ê-sai 33:24.

[Chú thích]

[Khung nơi trang 22]

CHỐNG BỆNH HUYẾT ÁP CAO

1. Các biện pháp giúp kiểm soát huyết áp cao

• Hãy giảm cân

• Ăn ít muối

• Tăng thức ăn giàu chất kali

• Uống rượu ít lại

• Tập thể dục thường xuyên

2. Những biện pháp khác có thể giúp kiểm soát huyết áp cao

• Dùng thêm chất canxi và magiê

• Ăn rau có nhiều chất xơ

• Phương pháp chữa trị chống bị căng thẳng

3. Các biện pháp liên quan

• Ngưng hút thuốc lá

• Kiểm soát mức độ cholesterol

• Kiểm soát bệnh tiểu đường

• Tránh các loại thuốc có thể tăng huyết áp

[Nguồn tư liệu]

Rút ra từ Ý Kiến Chung của Brazil Lần Thứ Ba về Tăng Huyết Áp Động Mạch—Revista Brasileira de Clínica & Terapêutica.

[Các hình nơi trang 23]

Tập thể dục thường xuyên và một chế độ ăn uống lành mạnh giúp phòng ngừa và kiểm soát huyết áp cao