Những chiếc cánh lộng lẫy  vùng nhiệt đới

Biên tập viên Tỉnh Thức! ở Tây Ban Nha

VÀI khách du lịch có lẽ cảm thấy phần nào thất vọng khi lần đầu tiên đến tham quan một khu rừng mưa nhiệt đới. Họ mong đợi được nhìn thấy những loài thú và chim kỳ lạ; nhưng hầu hết loài thú ở đây đều hoạt động về đêm, và nhiều loài chim thì lại bay quá cao trên những vòm cây trong rừng.

Sách The Mighty Rain Forest (Rừng mưa nhiệt đới rộng lớn) giải thích: “Rất nhiều dấu hiệu cho thấy khu rừng đầy sức sống—âm thanh tràn ngập xung quanh”. Tuy nhiên, sách nói thêm: “Nếu du khách không kiên nhẫn dành nhiều thời gian chờ đợi và quan sát, hầu như họ sẽ không có cơ hội nhìn thấy bất kỳ loài thú nào ngoại trừ những chú bướm”. Tốt thay, cảnh những chú bướm vùng nhiệt đới xinh đẹp, đầy màu sắc ẩn hiện thấp thoáng đây đó là một kinh nghiệm làm cho chuyến tham quan rừng mưa nhiệt đới của du khách trở nên khó phai.

Loài bướm nhiệt đới nổi bật vì kích thước, sự đa dạng và màu sắc của chúng. Màu xanh của khu rừng là màu nền lý tưởng cho những cánh bướm màu xanh biếc, đỏ và vàng lấp lánh bay dập dờn quanh những khoảng đất trống. Ngoài những màu thường thấy này, bạn cũng có thể được chiêm ngưỡng những chú bướm với đôi cánh trong suốt ở Nam Mỹ. Ở một số loài khác, mặt dưới cánh của chúng trông lại đẹp mắt hơn mặt trên. Còn những chú bướm cú màu xỉn thì mang các đốm hình mắt cú, làm nổi bật lên bộ cánh màu nâu của chúng. Nhưng cũng có vài loài có hình dạng rất khó nhận ra, chỉ những ai quan sát thật chăm chú mới biết đó là một con côn trùng chứ không phải một chiếc lá khô.

Thường chỉ riêng kích thước của những chú bướm vùng nhiệt đới cũng đủ khiến du khách phải chú ý. Vài loài lớn hơn cả những con chim nhỏ và có thể bay lượn nhanh như chim. Số lượng các loài bướm khác nhau sinh sống trong khu vực rừng nhiệt đới cũng là điều đáng chú ý. Gần một ngàn loài lưu trú ở vùng nhiệt đới Malaysia, và khoảng bốn ngàn loài sinh sống ở Peru—chiếm 20 phần trăm tổng số loài bướm trên toàn thế giới.

Dù những cánh bướm có hàng loạt màu sắc khác nhau, nhưng các màu này không phải do nhiều sắc tố tạo thành. Cánh bướm bao gồm một lớp màng trong suốt được đính hàng ngàn miếng vảy nhỏ li ti, và thường mỗi vảy này chỉ có một sắc tố. Tuy nhiên, khi các vảy với màu sắc khác nhau kết hợp lại, chúng tạo cho người xem có ấn tượng nhìn thấy một sắc màu khác hoàn toàn, tương tự như các ảnh điểm màu trong máy truyền hình.

Có lẽ bạn nghĩ lúc những chú bướm lượn quanh các bông hoa là lúc lý tưởng nhất để ngắm nhìn, nhưng ở vùng rừng mưa nhiệt đới thì không phải vậy. Hầu hết các bông hoa chỉ nở rộ trên vòm cây cao, nên khi những chú bướm bay đến thưởng thức buổi tiệc  mật hoa thì du khách dưới đất không thể nhìn thấy chúng. May thay, các chàng bướm thường bay sà xuống đất để tìm muối. Một số người cho rằng quá trình giao phối đã làm cạn kiệt lượng chất khoáng cần thiết nên chúng phải bổ sung bằng cách hút nước từ đất ẩm. Vì thế, một con đường ẩm ướt trong rừng hoặc một bờ suối nhỏ là nơi lý tưởng để ngắm nhìn các chú bướm vùng rừng mưa nhiệt đới.

Bạn cũng có thể bắt gặp một đàn bướm đậu nghỉ ngơi trong một khu vực chung. Thói quen đậu gần nhau khá phổ biến ở loài bướm nhiệt đới. Bạn có thể đến gần vài chú bướm khi chúng đang tắm nắng trên những chiếc lá trong ánh sáng ban mai. Mặc dù một số loài hiếm khi đậu lại, nhưng chỉ ngắm nhìn những chiếc cánh sặc sỡ bay lượn trên không cũng đủ làm cho chuyến tham quan rừng mưa nhiệt đới của bạn thêm phần thích thú.

[Khung/​Hình nơi trang 18]

Cuộc diễu hành rực rỡ của bộ cánh phấn

Tuy khó có thể xác định loài bướm ngày hoặc bướm đêm nào là đẹp nhất, nhưng có những loài quả rất nổi bật. *

Bướm gấm (họ Papilionidae)

Thuộc về một gia đình lớn gồm những con bướm đủ màu sắc. Nhiều con có cánh sau giãn ra thành hình cái “đuôi” nhỏ. Chúng bay nhanh và thường hút mật hoa trên các vòm cây trong rừng.

Bướm Morpho (họ Morphidae)

Chỉ được tìm thấy ở Nam và Trung Mỹ, những con bướm này có cánh màu lam sặc sỡ. Mặt cánh lấp lánh ngũ sắc là do nhiễu xạ ánh sáng. Khi chúng từ từ vỗ cánh, cường độ sắc lam thay đổi tùy theo góc độ của ánh sáng.

Bướm cánh chim (họ Ornithoptera)

Loài bướm này sống ở vùng Đông Nam Á và vùng nhiệt đới nước Úc. Đúng như tên gọi, chúng là loài bướm khổng lồ với những đôi cánh lớn hơn nhiều loài chim. Vẻ đẹp và sự quý hiếm của chúng khiến chúng quý như vàng.

Bướm đêm Uraniid (họ Uraniidae)

Được xếp vào loại bướm đêm thay vì bướm ngày nhưng loài côn trùng tuyệt đẹp này lại bay vào ban ngày. Loài Chrysiridia madagascariensis ở Madagascar với đôi cánh mang tất cả các màu của sắc cầu vồng, được xem là “loài côn trùng đẹp nhất thế giới”.

[Chú thích]

[Nguồn tư liệu]

Bướm Morpho: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; những loài khác trong khung: Faunia, Madrid

[Hình nơi trang 16]

Bướm “Hypoleria oto” với cặp cánh trong suốt

[Hình nơi trang 16]

Bướm nhỏ sọc xanh Hewitson. Mặt dưới cánh (hình bên trái) trông đẹp mắt như mặt trên (hình trên)

[Hình nơi trang 16, 17]

Bướm cánh chim Goliath (kích thước thật)

[Hình nơi trang 17]

Mặt dưới của cánh bướm cú

[Hình nơi trang 17]

Bướm hình lá khô

[Hình nơi trang 18]

Bướm nhiệt đới đang hút nước có muối từ đất

[Nguồn hình ảnh nơi trang 16]

Bướm Hypoleria oto: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; những ảnh khác: Faunia, Madrid

[Nguồn hình ảnh nơi trang 17]

Bướm hình lá khô và bướm vàng: Zoo, Santillana del Mar, Cantabria, España; những ảnh khác: Faunia, Madrid