Nếu không có lừa...

BIÊN TẬP VIÊN TỈNH THỨC! Ở ETHIOPIA

TỪ LÂU lừa được xem là phương tiện chuyên chở quan trọng trên những đường phố ở Addis Ababa, thủ đô nước Ethiopia—một nước đông dân đứng hàng thứ 16 trên thế giới. Hầu hết các tài xế xe ô tô đều biết cách ứng phó khi gặp lừa, họ hiểu rằng lừa thường biết đi đâu và cứ thế mà đi. Tuy lừa không sợ cảnh xe cộ náo nhiệt, nhưng những bao hàng nặng nề, cồng kềnh khiến chúng khó xoay xở, và chúng không bao giờ không nhìn lại đằng sau. Vì vậy, nếu bạn không muốn bị dính than, phân bò khô hoặc bất cứ thứ gì chúng chở trên lưng, thì tốt nhất là nên tránh xa chúng!

Người ta ước lượng số lừa ở Ethiopia là năm triệu, cứ khoảng 12 người thì có 1 con. Hàng triệu người Ethiopia sống trên những ngọn đồi biệt lập, bị ngăn cách bởi những hẻm núi sâu. Vùng cao nguyên rộng lớn của xứ bị chia cắt thành nhiều phần bởi vô số con suối nhỏ. Muốn xây cầu hay làm đường ở những vùng như thế, thì bất cứ nước nào cũng sẽ bị cạn nguồn tài chính. Vì vậy, lừa là phương tiện chuyên chở lý tưởng vì chúng dai sức và có chân vững chãi.

Lừa có thể đối phó với hầu như tất cả các loại khí hậu ở Ethiopia—từ khí hậu khô, nóng ở vùng đất thấp cho đến vùng núi đồi. Và lừa rất thích hợp để lên xuống những dốc đứng, đi trong đường mòn chật hẹp, lòng sông nhiều đá, những lối đi bùn lầy và vùng đất gồ ghề. Nó có thể đi đến những nơi mà ngựa hoặc lạc đà không thể đi. Đối với hàng triệu người, lừa là phương tiện chính để chuyên chở hàng hóa, nhất là trong những thành phố có nhiều nhà mà xe cộ không đến được.

Lừa có thể đi qua những khúc quanh chật hẹp và lối đi quanh co có rào. Chúng không cần bánh xe đắt tiền và hiếm khi bị trượt chân  trên những mặt đường trơn. Lừa mang đủ loại hàng với kích cỡ khác nhau, đem hàng giao tận nhà ở hầu hết mọi nơi. Trong lúc tài xế ô tô nóng nảy ngồi bóp kèn thì lừa ung dung đi qua những con đường kẹt xe. Cảnh sát chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện viết giấy phạt lừa khi nó đi ngược trên con đường một chiều. Còn chỗ đậu thì khỏi phải lo. Một con lừa giá khoảng 50 đô la, nhưng vẫn rẻ hơn nhiều so với chi phí vận chuyển bằng xe!

Lừa ở thủ đô

Vào buổi sáng, hàng ngàn con lừa từ những nơi cách xa hơn 25 kilômét đổ về Addis Ababa, một thành phố với dân số hơn 3.000.000 người. Hằng tuần, Thứ Tư và Thứ Bảy đặc biệt tấp nập vì là ngày có phiên chợ. Chuyến đi có thể mất đến ba tiếng đồng hồ, vì vậy cần phải đi trước lúc rạng đông. Đôi khi chủ đi bộ với lừa, nhưng thường thì họ phải chạy để theo kịp chúng.

Lừa thường chở những bao ngũ cốc, rau cải, củi, xi măng và than, cũng như những thùng thiếc đựng dầu ăn và thùng đựng thức uống. Một số lừa chở những bao hàng nặng từ 90 kilôgam trở lên. Những loại hàng như cây tre hoặc cây dầu khuynh diệp thì được cột bên hông lừa để chúng kéo theo. Có lẽ cảnh ngộ nghĩnh nhất là đống cỏ khô hoặc rơm chất cao đến độ che lấp cả lừa.

Trên đường đi đến phiên chợ buổi sáng với bao hàng nặng trên lưng, lừa đi khá nhanh. Sau khi hết hàng thì chúng thung dung trở về, thậm chí còn dừng bước gặm cỏ ven đường. Vào ngày không có phiên chợ, lừa cũng được dùng làm những việc như gánh nước hoặc chở củi. Người ta cũng cho mượn hoặc cho mướn lừa. Thậm chí có một số con thuộc đoàn lừa chuyên chở mướn! Ở vài nơi, lừa được dùng để kéo xe, hay đôi khi người ta dùng hai con để kéo một xe khá lớn.

Đáng yêu quý

Nuôi lừa khá dễ. Chúng tự tìm thức ăn và ăn hầu hết mọi thứ. Khi được chủ thương, lừa rất quyến luyến với chủ. Lừa khôn hơn ngựa, và cũng nhớ đường rất giỏi. Không cần người dẫn, lừa có thể tự đi lấy nước ở một nơi xa hơn tám kilômét, chỉ cần có người ở mỗi đầu để đưa thùng lên hay là khiêng thùng xuống. Người ta còn cho chúng đeo chuông để người nhận có thể ra lấy hàng khi nghe tiếng chuông.

Dù siêng năng nhưng lừa sẽ nhất quyết không chịu chở quá tải, cũng như phải được nghỉ mệt khi nó cần. Trong những tình huống này, hoặc khi hàng đặt không đúng tư thế làm chúng đau, thì chúng nằm phịch xuống. Những lúc như thế, người ta có thể hiểu lầm rằng chúng cứng đầu nên họ la mắng hoặc đánh đập chúng. Chắc bạn nhớ một trường hợp như thế đã xảy ra trong Kinh Thánh.—Dân-số Ký 22:20-31.

Lừa đáng cho người ta quan tâm và chăm sóc. Thật là tai hại nếu bao hàng không được buộc chặt và bị xộc xệch, làm cho lừa té xuống hố và gãy chân. Những vết lở, nhiều loại ký sinh, bệnh lở chân, bệnh viêm phổi và những vấn đề khác có thể làm con vật hữu dụng này yếu sức. Do đó, người ta xây một bệnh viện tối tân ở Debre Zeyit, không xa thủ đô Addis Ababa, để chữa trị cho lừa. Bệnh viện ấy được trang bị máy điện toán, phòng chữa trị, xe điều trị di động và thậm chí có phòng phẫu thuật cho chúng. Vì vậy, vào năm 2002, có khoảng 40.000 con lừa đã được chữa trị bằng những phương pháp khác nhau.

Tổ phụ Áp-ra-ham đã đi lừa băng qua vùng núi để đến Núi Mô-ri-a. (Sáng-thế Ký 22:3) Trong suốt lịch sử của nước Y-sơ-ra-ên xưa, lừa là con vật thông dụng trong đời sống. Ngay cả khi tiến vào thành Giê-ru-sa-lem trong sự vinh hiển, Chúa Giê-su đã cưỡi trên lưng một con lừa.—Ma-thi-ơ 21:1-9.

Từ xưa, lừa cũng là con vật thông dụng ở Ethiopia. Và ngày nay nó vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống của dân bản xứ. Tuy xe tải và xe ô tô có nhiều thay đổi qua năm tháng, nhưng lừa vẫn là lừa, và nó rất đáng được yêu quý!

[Nguồn tư liệu nơi trang 18]

‘The Donkey Sanctuary’, Sidmouth, Devon, Anh Quốc