Robot đã tiến bộ đến mức nào?

BIÊN TẬP VIÊN TỈNH THỨC! Ở NHẬT

Robot. Bạn liên tưởng đến điều gì khi nghe từ này? Một số người nghĩ robot như là người cộng sự hoặc người giúp đỡ thân thiện. Những người khác xem chúng là mối đe dọa—những cỗ máy thông minh vượt trội, có lẽ một ngày nào đó sẽ thế chỗ con người. Nhưng cũng có nhiều người cho rằng robot là chuyện khoa học viễn tưởng hơn là thực tế.

Còn ngày nay thì sao? Theo ước tính từ một nghiên cứu được công bố vào năm 2006 của Hiệp hội Quốc tế Robot (International Federation of Robotics), hiện có gần một triệu robot công nghiệp đang được sử dụng trên khắp thế giới, và khoảng phân nửa số đó là ở châu Á. Tại sao có nhu cầu đó?

Robot đang làm gì?

Hãy tưởng tượng một công nhân luôn luôn làm việc, 24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần, không hề phàn nàn, không biết mệt mỏi. Đó là cách làm việc của robot công nghiệp khi sản xuất hàng loạt bộ phận xe, đồ điện và đồ gia dụng. Robot hoạt động đúng như cái tên của nó, bắt nguồn từ chữ robota trong tiếng Tiệp, nghĩa là “lao động cưỡng bức”. Người ta ước tính trong công nghiệp sản xuất ô tô năm 2005, cứ 10 công nhân thì có một robot!

Tuy nhiên, robot không chỉ được sử dụng trong các nhà máy. Hiện nay, chúng được trang bị nhiều thứ như phần mềm nhận dạng tiếng nói, thiết bị tự giữ thăng bằng, truyền thông không dây, hệ thống định vị toàn cầu GPS và một bộ cảm biến có thể cảm ứng nhiệt, lực, sóng siêu âm, hóa chất và phóng xạ. Đa năng và mạnh hơn nhiều so với trước đây, robot đang thực hiện những công việc mà vài năm trước người ta nghĩ là không thể làm được. Hãy xem một số thí dụ.

▪ Dịch vụ. Trong một bệnh viện ở Anh Quốc, một robot ở hiệu thuốc với những cánh tay máy có thể tìm và phát thuốc trong vòng vài giây. Dịch vụ Bưu chính Hoa Kỳ có nhiều robot được dùng để phân loại, nhấc và xếp những bưu kiện. Robot có cánh tay dài như con rắn có thể len vào những chỗ hẹp—như trong cánh máy bay—để kiểm tra hoặc sửa chữa.

 ▪ Làm bạn. Trong một viện dưỡng lão ở Nhật, những bệnh nhân cao tuổi thay nhau vuốt ve một robot hải cẩu con dễ thương, có bộ lông mềm mại. Chú robot này có thể phản ứng trước ánh sáng, âm thanh, nhiệt độ và khi có người sờ vào, ngay cả cách người ta ôm nó. Nó có thể bắt chước hành động của con hải cẩu thật và có những phản ứng như kêu khe khẽ, chớp mắt và ngọ nguậy chân. Robot hải cẩu được xem là có khả năng đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người về việc có bạn và chúng được dùng như một liệu pháp.

▪ Y học. Một robot có ba cánh tay đứng cạnh giường bệnh nhân. Cách đó vài mét, bác sĩ phẫu thuật đang úp mặt vào kính ngắm của một thiết bị lớn để quan sát hình ảnh 3D của tim bệnh nhân. Bác sĩ phẫu thuật điều khiển những cánh tay robot khi nó cắt và khâu để chữa van tim. Phương pháp này giúp bệnh nhân không bị mổ xẻ nhiều vì robot có thao tác cực kỳ chính xác, kết quả là giảm thiểu chấn thương cho cơ thể, giảm mất máu và nhanh hồi phục.

▪ Việc nhà. Chỉ cần nhấn nút, một robot hình chiếc đĩa sẽ bắt đầu hút bụi sàn nhà của bạn. Nó hoạt động trong những khoảng trống theo hình xoắn ốc và dọc theo tường, dần dần “học” được cách bố trí của căn phòng. Nó nhận ra và tránh các bậc thang. Khi xong việc, robot tự động ngừng lại và quay về nơi sạc điện. Có hơn hai triệu robot hút bụi như thế đang được sử dụng.

 ▪ Không gian. Một robot di chuyển bằng sáu bánh xe tên Spirit thăm dò bề mặt sao Hỏa. Với những thiết bị và dụng cụ nghiên cứu khoa học được gắn vào cánh tay, robot thám hiểm này khảo sát thành phần của đất đá. Spirit dùng những máy chụp hình gắn trên nó để chụp hơn 88.500 bức ảnh về sao Hỏa, gồm địa hình, những cái hố, đám mây, bão bụi và cảnh hoàng hôn. Đây là một trong những chiếc xe robot đang được dùng trên sao Hỏa.

▪ Tìm kiếm và cứu hộ. Bên dưới đống đổ nát bốc khói của tòa nhà Thương mại Thế giới, 17 robot có kích cỡ bằng quả bóng rổ bắt đầu công tác tìm kiếm và cứu hộ những người sống sót. Kể từ đó, người ta đã chế tạo những robot tiên tiến hơn, như robot trong hình bên dưới.

▪ Dưới nước. Những phương tiện di chuyển tự động dưới nước đang được các nhà khoa học dùng để thăm dò nơi cuối cùng chưa được thám hiểm trên trái đất—đại dương. Những robot này không có người lái và tự nạp năng lượng. Một số ứng dụng khác là tìm kiếm và khôi phục, kiểm tra cáp truyền thông, theo dõi cá voi và quét thủy lôi.

 Giống con người đến mức nào?

Qua hàng thế kỷ, con người mơ ước chế tạo được một người máy. Nhưng về kỹ thuật, giấc mơ đó thật khó thực hiện biết bao! Tờ Business Week nhận xét: “Sự phức tạp của việc chế tạo một siêu máy tính, xây dựng tòa nhà chọc trời hay thậm chí thiết kế đô thị không có gì đáng kể so với việc chế tạo những cỗ máy có khả năng vận động giống con người, có thị giác, khứu giác, thính giác và xúc giác nhân tạo cũng như có chức năng gần giống với sự thông minh của con người”.

Thí dụ, hãy xem một việc có vẻ đơn giản là làm cho người máy biết đi. Sau 11 năm nhọc nhằn nghiên cứu và phát triển—tốn kém không biết bao nhiêu triệu đô la—các kỹ sư Nhật đã đạt được kỳ công đó vào tháng 9 năm 1997. Kể từ đó, người máy đã được phát triển đến mức có thể leo cầu thang, chạy, khiêu vũ, bưng bê khay, đẩy xe, ngay cả tự đứng dậy khi bị ngã!

Còn tương lai thì sao?

Tương lai của robot là gì? Gần đây, Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) đang chế tạo một “robonaut”, người máy có khả năng làm những công việc nguy hiểm trong không gian. Ông Bill Gates, một nhà lãnh đạo nổi tiếng trong cuộc cách mạng công nghệ máy tính cá nhân, nói rằng rất có thể “robot sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc trợ giúp người già về mặt thể chất, ngay cả làm bạn với họ”.

Tương tự, một báo cáo của chính phủ Nhật đưa ra viễn ảnh về một xã hội trong năm 2025, khi robot đồng tồn tại với con người và thực hiện vai trò chăm sóc người già, người bệnh, trẻ em cũng như làm việc nhà. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng đến năm 2050 sẽ có một đội bóng robot đánh bại đội bóng con người. Họ cũng hy vọng trong vài thập niên nữa sẽ phát triển được những cỗ máy có khả năng vượt trội trí lực của con người.

Những tiên đoán ấy thật táo bạo, nhưng không phải ai cũng lạc quan về điều này. Nói đến những thách thức về kỹ thuật, nhà nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Jordan B. Pollack nhận xét: “Về cơ bản, chúng ta đã đánh giá thấp khả năng lập trình của Mẹ Thiên nhiên”.

Chúng ta chưa biết robot sẽ tiến bộ đến mức nào. Tuy nhiên, một điều chắc chắn là: Khả năng yêu thương, thể hiện sự khôn ngoan, công bình và quyền năng sẽ luôn là đặc trưng của con người. Tại sao? Kinh Thánh nói rõ rằng không như những sinh vật khác, chỉ con người mới được tạo nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng-thế Ký 1:27). Loài người không phải là những cỗ máy tự động, vô cảm. Họ là tạo vật có tự do ý chí, có lương tâm và khả năng thờ phượng Đức Chúa Trời. Mong sao điều này thúc đẩy chúng ta đến gần Đấng Tạo Hóa, là Giê-hô-va Đức Chúa Trời!—Gia-cơ 4:8.

[Nguồn hình ảnh nơi trang 16]

Courtesy Aaron Edsinger

Courtesy OC Robotics

[Nguồn hình ảnh nơi trang 17]

Courtesy AIST

© 2008 Intuitive Surgical, Inc.

Courtesy iRobot Corp.

[Nguồn hình ảnh nơi trang 18]

Top: NASA/JPL-Solar System Visualization Team; left: NASA/JPL/Cornell University

© The RoboCup Federation

Greg McFall/NOAA/Gray’s Reef National Marine Sanctuary

[Nguồn hình ảnh nơi trang 19]

© 2007 American Honda Motor Co., Inc.