Người nghèo lại càng nghèo hơn

“Không xã hội nào có thể thịnh vượng và hạnh phúc khi mà đại đa số những người trong đó nghèo nàn và khổ sở”.

KINH TẾ gia Adam Smith đã phát biểu như thế vào thế kỷ 18. Nhiều người tin chắc rằng ngày nay những điều ông nói còn đúng với sự thật hơn nữa. Sự tương phản giữa người giàu và người nghèo ngày càng rõ hơn. Ở Phi-líp-pin, một phần ba dân số sống dưới 1 đô la một ngày, tiền thường kiếm được trong phút chốc ở những nước giàu. Báo cáo phát triển con người 2002 của Liên Hiệp Quốc nói rằng “5% những người giàu nhất thế giới có mức thu nhập 114 lần hơn mức của 5% những người nghèo nhất”.

Dù một số người sống tương đối sung sướng, hàng triệu người sống vô gia cư, dựng chòi ở bất cứ nơi nào họ thấy được. Những người khác thì kém may mắn hơn; họ ở ngoài đường, có lẽ chỉ trải dưới đất một tấm bìa cứng hoặc tấm ni-lông. Nhiều người kéo lê cuộc sống bằng mọi cách—bươi rác, khuân vác gánh nặng, hoặc nhặt lượm ve chai bằng xe đẩy.

Không phải chỉ ở những nước đang phát triển mới có sự chênh lệch giữa người giàu và nghèo, nhưng như Ngân Hàng Thế Giới nói, “rất thường thấy những xóm nghèo ở rải rác trong mọi nước”. Từ Bangladesh tới Hoa Kỳ, dù một số người có lẽ giàu đến đâu đi nữa, nhưng có những người phải bôn ba mới có đủ ăn hoặc chỗ ở. Tờ The New York Times trích một báo cáo về Cục Điều Tra Dân Số Hoa Kỳ 2001 cho thấy rằng khoảng cách giữa người giàu và người nghèo ở nước này càng ngày càng xa. Tờ này nói: “Năm ngoái, một phần năm những người giàu nhất có mức thu nhập bằng một phần hai mức thu nhập của tất cả các gia đình gộp lại... Một phần năm những người nghèo nhất có mức thu nhập bằng 3,5 phần trăm”. Tình trạng cũng vậy hoặc tệ hơn trong nhiều nước khác. Một báo cáo của Ngân Hàng Thế Giới cho thấy khoảng 57 phần trăm dân số thế giới sống dưới 2 đô la một ngày.

Càng tệ hơn nữa là trong năm 2002 hàng triệu người lo lắng vì nghe rằng những ủy viên quản trị trở nên giàu có một cách khả  nghi. Dù cho không có gì rõ ràng bất hợp pháp, nhiều người cảm thấy rằng những ủy viên này “làm giàu một cách ghê gớm, kinh khủng, vô nhân đạo”, theo tạp chí Fortune. Nghĩ đến những gì đang xảy ra trên thế giới, một số người thắc mắc làm sao một số tiền lớn như thế, ước lượng đến hàng trăm triệu đô la, có thể lọt vào tay một số người trong khi quá nhiều người sống trong cảnh nghèo đói.

Cảnh nghèo sẽ còn mãi không?

Không hẳn là không ai cố gắng giải quyết vấn đề của người nghèo. Những viên chức chính quyền có thiện ý và tổ chức cứu trợ chắc chắn đã đưa ra kế hoạch cải tiến. Tuy nhiên, tình trạng vẫn không mấy khả quan. Báo cáo phát triển con người 2002 nói rằng “nhiều nước nghèo hơn 10, 20 và trong vài trường hợp 30 năm trước đây”, bất kể nhiều cố gắng cải tiến đáng phục.

Thế thì người nghèo có tuyệt vô hy vọng không? Chúng tôi mời bạn đọc bài kế tiếp để xem xét vài sự khôn ngoan thực tiễn có lợi ngay bây giờ, cũng như những giải pháp mà có lẽ bạn chưa nghĩ đến.