NGÀY 11-6-2014
THỔ NHĨ KỲ
Tòa án Nhân quyền Châu Âu ra phán quyết có lợi cho bốn Nhân Chứng ở Thổ Nhĩ Kỳ từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm
Ngày 3-6-2014, Tòa án Nhân quyền Châu Âu (ECHR) kết luận rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã vi phạm Công ước Châu Âu a khi kết án bốn Nhân Chứng Giê-hô-va do từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm. Ông Çağlar Buldu, ông Bariş Görmez, ông Ersin Ölgün và ông Nevzat Umdu từ chối tham gia nghĩa vụ quân sự vì lý do tín ngưỡng. Phán quyết của ECHR nêu rõ: “Dựa trên Điều 9 của Công ước thì việc đối xử như thế với những người đệ đơn... là sự can thiệp không chính đáng trong một xã hội dân chủ”.
Ngày 17-3-2008, bốn Nhân Chứng trên đã đệ đơn lên Tòa (về vụ Buldu and Others v. Turkey) để khiếu nại việc chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ không tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng của họ khi liên tục kiện và kết án họ vì từ chối nhập ngũ. Tổng cộng, họ bị gọi đi nghĩa vụ hơn 30 lần và phải ngồi tù hơn sáu năm.
Phán quyết của ECHR có ghi: “Việc những người đệ đơn, tức những Nhân Chứng Giê-hô-va, từ chối thực hiện nghĩa vụ quân sự vì lý do lương tâm cho thấy niềm tin tôn giáo của họ. Tòa cho rằng việc kết án nhiều lần những người đệ đơn... cũng như nguy cơ họ bị buộc tội vô cớ... đồng nghĩa với việc xâm phạm quyền thực hành tự do tín ngưỡng được quy định tại Điều 9 của Công ước”.
Đây là phán quyết thứ ba mà Thổ Nhĩ Kỳ phải nhận về vấn đề từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm, sau phán quyết có lợi mà ECHR đưa ra trong trường hợp của ông Feti Demirtaş vào năm 2012 và ông Yunus Erçep vào năm 2011. Ngoài ra, năm 2012, Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đã phán quyết có lợi cho hai Nhân Chứng khác ở Thổ Nhĩ Kỳ cũng từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm, đó là ông Cenk Atasoy và ông Arda Sarkut.
Ở châu Âu, vấn đề này bắt đầu thay đổi vào ngày 7 tháng 1 năm 2011, khi Đại Hội đồng của ECHR ra phán quyết trong vụ Bayatyan v. Armenia. Lần đầu tiên, ECHR thấy Điều 9 trong Công ước Châu Âu bảo vệ quyền của những người từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm. Mọi thành viên thuộc Hội đồng châu Âu phải thực hiện điều khoản này. Phán quyết trong vụ Bayatyan, ba phán quyết bất lợi của ECHR đối với Thổ Nhĩ Kỳ và những phán quyết tương tự khác của ECHR buộc Thổ Nhĩ Kỳ cũng như những nước thành viên khác phải xem lại cách họ đối xử với những người từ chối nhập ngũ vì cớ lương tâm và điều chỉnh luật của họ cho phù hợp với quy định của Công ước.
Ông James Andrik, một trong những luật sư đại diện cho bốn người đệ đơn, cho biết: “Dù hiện nay không có Nhân Chứng nào ở Thổ Nhĩ Kỳ bị ngồi tù vì từ chối nhập ngũ bởi cớ lương tâm, nhưng chính phủ vẫn khởi kiện những Nhân Chứng trẻ không tham gia nghĩa vụ quân sự. Chúng tôi hy vọng rằng phán quyết trong vụ Buldu and Others v. Turkey gần đây sẽ thôi thúc chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ tôn trọng quyền cơ bản của con người là tự do lương tâm”.
a Điều 3, cấm tra tấn và đối xử vô nhân đạo hoặc làm mất phẩm giá; Điều 6, quyền được xét xử công bằng; Điều 9, quyền tự do tư tưởng, tự do lương tâm và tự do tôn giáo.