1. Mwaha wa heeni nnaakhulaahu mmithukumanoni?

 MWAHA wa heeni ninoonelaahu mithukumano? Nthowa noopatxera ni nootepa otthuneya mwaha wooweera nintthuna onvuwiha Yehova. (Nsal. 26:12; 111:1) Nthowa nikina ninneeriha weera nthukumaneke, ori olipihana mukina ni mukhwaawe otepaxa wene mahiku ala oomalihera ninkhalaahu. (1 Ates. 5:11) Emaara yeeyo hiyo nneemexaahu moono ni nnavaha ikomentaariyu mmithukumanoni ninnapaka itthu iya piili.

2. Iparte ikavi nikhalannaahu eparakha yoowaakhula mmitukumanoni?

² Yeele eri esemana ninnakhalano eparakha yoovaha ikomentaariyu. Mwa ntakihero okhwipi wa esemana hiyo ninnaakhula makoho empakiwa mu Nwehererini, ni mithukumano sa eriyaari ya esemana ninnaakhula makoho a othokorora itthu soomunepani, osommwa wa Biblya mmulokoni ni iparte ikina.

3. Maxupo moota heeni ninkelaahu oviriha, ni Aheberi 10:24, 25 onkela onikhavihera moota heeni?

³ Ootheene hiyo ninnatthuna onvuwiha Yehova ni waalipiha asinna. Mene nto naakhulaka omithukumanoni hiyo pooti okumanano maxupo ntoko woova vaavo nnuupuwelelaahu waakhula omithukumanoni naari hiyo ninnatthuna ovaha ikomentaariyu ikwaha sintxipale mene nihinathanliwa ntoko naatthunelaahuno. Ninkela owera hayi oviriha maxupo ala? Nikoho nna, ninnaakhuliwa wa ekaarta murummwa Paulo aalepenlaawe Aheberi, vaavo uulummaawe sa otthuneya waaya ‘olipihana mukina ni mukhwawe’ Paulo aawooperera weera elipihaneke mukina ni mukhwaawe. (Mmusome Aheberi 10:24, 25.) Vaavo nnoonelelaahu weera asinna annalipa mwaha wa ikomentaariyu sahu omithukumanoni hiyo neereke otaphuwa vantxipale weera nivaheke ikomentaariyu, nnaamweera nihithanliwaka ikwaha sintxipale ntoko hiyo naatthunelaahuno. Mene nto ninnahakalala owoona asinna akina ethanliwa weera ekomentari.—1 Ped. 3:8.

4. Itthu heeni tthaaru ninkelaahu woona mwa yoosomeene yeela?

 ⁴ Mwa yoosomeene yeela ninkela woona moota asinna ale ari miloko soohaatta atthu ekhanlaaya oolipihana mukina ni mukhwaawe, miloko seiyo nummeru naatthu ookomentari araaya vakhaaneene. Avinyaka nnimoona moota nneeraahu nlipihaneke mukina ni mukhwaawe miloko soowaatta atthu, seiyo atthu antxipale anemexaaya ntata weera ekomentari. Okhwipi waya, ninkela woona etthu yoopaka weera ikomentaariyu sahu sikhaleke soowaalipiha asinnihu.

5. Ninkela olipihana moota heeni mukina ni mukhwaawe muloko woohaatta atthu?

⁵ Muloko mukhaanini naari egrupu ehikhanle asinna antxipale weera yeemexe matata ni weera evahe ekomentaariyu. Ikwaha ikina munna onhoolela ontthuneya oweherera vakhaaniini weera asinna yeemexe ntata weera evahe ekomentaariyu aya. Nto mwaha wa yeeyo, nyuwo pooti wuupuwelelaka weera mithukumano iya inoopisa omala, eyo pooti wookhulumulani. Etthu eheeni nyuwo munkelaanyu opaka? Mweemexeke ntata ikwaha sintxipale, mwapaka eyo nyuwo munoowooperera atthu akina weera evaheke tho ikomentaariyu saya.

6-7. Itthu heeni munkelaanyu opaka weera muhooveke okomentari mmithukumanoni?

⁶ Nankha wakhala weera nyuwo munnoova okomentari omithukumanoni? Asinna antxipale anisoona hiiho, nto munkela owera moota heeni ovukula woova ni ovaha ekomentaariyu enaalipiha asinna ni asirokora?

⁷ Nyuwo pooti osoma nyaha sinkumiherinwe mu Nwehererini. b Mwa ntakihero, wiireherera nnene sene. (Mir. 21:5) Wakhala weera nyuwo muhiiwexexa nnene mwaha onthokororiwa, onimookhweelani ovaha ekomentaariyu anyu mmithukumanoni. Etthu ekina enkela wookhaviherani ori ovaha ikomentaariyu sookhuveya. (Mir. 15:23; 17:27) Ovaha ikomentaariyu sookhuveya onimookhaviherani nyuwo owina woova. Opwaha mwa yeeyo, asinna ennawera wiiwa nnene sene ikomentaariyu sookhuveya ohiya soorakama. Wakhala weera munoovaha ikomentaariyu sookhuveya ni sooluluwanya enimoonihera weera nyuwo mwahiwexexa mwaha owo.

8. Yehova onoonela moota heeni wiilipihera wahu?

⁸ Nankha wakhala weera nyuwo mootthara miruku iya nlelo munavirelela woova okomentari? Nyuwo muroromeleke weera Yehova onnahela mwiitti wiilipihera wanyu ni itthu munweraanyu opaka. Opaka ele munweraanyu khontaphulela opaka itthu iye muhinweraanyu. (Luka 21:1-4) Mene nto mukhaleno yooluluwanya yeeyo munkelaanyu owera okwanihera. (Afil. 4:5) Munvekeleke Yehova weera mukhaleno murima woomaaleleya naari okhalano yooluluwanya ya ovaha ekomentaariyu yookhuveya.

9. Maxupo heeni ankhumelela muloko woowaatta atthu?

⁹ Itthu pooti ovirikana wakhala weera muri muloko woowaatta anamalaleera. Mwaha wooweera asinna antxipale anneemexa ntata weera ekomentari ikwaha sintxipale, tivawonto munna onhoolela pooti ohoothanlani nyuwo. Mwa ntakihero, murokora mmoha oneeriwa Danielle owo wannamusivela vantxipale okomentari mmithukumanoni. c Wa yoowo okomentari omithukumanoni onnapakela eparte omukokhorela wawe Yehova ni waalipiha atthu akina ni olipiha nroromelo nawe na  ele Biblya onxuttihaawe. Atxentxakaru muloko orowaka muloko mukina owo aathanliwa ikwaha vakhaaneene weera avahe ekomentaariyu awe omithukumanoni, ikwaha ikina owo khaathanliwaru mpaka mithukumano omala. Owo ohimme ha: “Miyo kannanyoonyiwa, waakhala ntoko kiyelenle eparakha ya omukokhorela waka Yehova ni waalipiha atthu akina ni olipiha nroromelo naka na ele Biblya onxuttihaawe.Yavira etempu yintxipale mutokweene onhoolela eparte ohoothanlakani, nyuwo pooti wuupuwelela weera muhooleli owo onootthuna mwaneene weera ohoothanleni.”

10. Ninkela waatxeerera hayi eparakhaahu yoovaha ikomentaariyu mmuthukumanoni?

¹⁰ Nyuwo mootoko wiisoona ntoko Danielle? Pooti weeraka nyuwo munnatthuna ohiya waakhula mmithukumanoni weera mwaaseke wiiwelela mithkumano paahi. Muhihiyerere weemexa ntata weera mwaakhule. Eheeni nyuwo munkelaanyu opaka? Nyuwo pooti wiireherera vantxipale mithukumano sootheene weera mwaakhule. Mwahithanliwa woopatxerani, nyuwo munookhalano eparakha yoowaakhula emaara ekina. Vaavo munrehereraanyu yoosoma ya Nwehereri muupuweleleke moota iparagrafu sinvarihanaaya ni muru wa yoosoma. Mweera haawo nyuwo munoowera waakhula mooluluwanya mwa yoosoma yootheene. Opwaha mwa yeeyo, nyuwo munoowera waakhula nnene sene mwa iparagrafu sinhima nyaha soowixera seiyo sooxupa otaphuleliwa. (1 Akor. 2:10) Mwaha wa eheeni? Mwaha wooweera atthu vakhaaneene taneemexa ntata iparagrafu iyo. Nankha wakhala weera mootthara miruku sene seiya muhinathanliwa nnaamweera mweemexaka ntata ikwaha sintxipale? Nyuwo pooti otthekula ni muhooleli a muthukumano ni omulela iparagrafu heeni muntthunaanyu waakhula.

11. Afilipi 2:4 onnooperera opaka heeni?

¹¹ Mmusome Afilipi 2:4. Murummwa Paulo aawooperera akristu a eseekulu yoopatxera weera eheleke nipuro noopatxera sootthuna sa atthu akina. Hiyo ninkela ovarela muteko moota heeni miruku iya mpuwa mwa muthukumano? Nnoowera ovarela muteko miruku iya nuupuwelaka weera hiyo, naari atthu akina, annatthuna ovaha ikomentaariyu mmithukumanoni.

12. Moota heeni mukina woowaalipiha asinna mmithukumanoni? (Nwehe efootu.)

 ¹² Neereke nyuwo emaara muntthekulaanyu ni asinthamwene anyu onnoosivelani wuuluma etempu yootheene muhaavahaka eparakha asinkhwiinyu wuuluma? Ekhaikhai weera eyo kheneereya. Nyuwo muntthuna weera awo yuulumeke mootthekulani mmo. Moovirikana niiyo, aneereke wiisoona ohipwatthiwa. Emoha-moharu, hiyo nintthuna weera mmithukumanoni asinna antxipale ekomentariki. Mweekhaikhai, mukhalelo mukina ori waavaha eparakha asinna ni asirokora weera yoonihere soororomela saya emaara ekomentaraaya mmithukumanoni. (1 Akor. 10:24) Nrowe noone moota ninkelaahu opaka eyo.

13. Weera akina evaheke ikomentaariyu nintthuneyaahu opaka heeni?

¹³ Etthu yoopatxera nintthuneyaahu opaka ori ovaha ikomentaariyu sooluluwanya, neera haawo nnimwaavaha eparakha atthu akina yoovaha ikomentaariyu. Asitokweene ni anamalaleera akhanleno iyaakha sintxipale areene mweekhaikhaini pooti ovaha ntakihero na eyo. Naari nvahaka ikomentaariyu sooluluwanya, mwerereke ohakhula ipontu sootheene sa va paragrafuni. Wakhala weera nyuwo munimwaakhula eparagrafu yootheene, sinkela ohala itthu vakhaaneene paahi weera atthu akina ikomentari. Mwa ntakihero, eparagrafu ene yeela ninnaphwanya miruku miili; (1) ovaha ikomentaariyu sooluluwanya, ni (2) ohaakhula ipontu sootheene sa eparagrafu. Nto wakhala weera nyuwo munoothanliwa weera mwaakhule eparagrafu ene yeela munoonela hayi wakhula muruku woopatxera paahi?

14. Eheeni enkela onikhavihera othanla ikwaha ikavi nneeraahu neemexe ntata? (Nwehe efootu.)

¹⁴ Mukhaleke a miruku mwaavahaka ikomentaariyu mmithukumanoni. Wakhala weera nyuwo munimweexa ntata ikwaha sintxipale, eyo pooti omweeriha namahoolela woovahani eparakha weera mukomentari nnaamweera atthu akina ehikomentanriru. Nto eyo pooti waakhulumula atthu akina.—Koh. 3:7.

15 (a) Eheeni nihintthuneyaahu wuupuwelela vaavo namahoolela ohinnithanlaawe? (b) Moota heeni namahoolela onkelaawe woonihera weera onnatthuna atthu ootheene weera ikomentariki? (Nwehe equaadru “ Wakhala weera nyuwo namahoolela a eparte.”)

 ¹⁵ Vaavo asinna antxipale aneemexaaya ntata mpuwa mwa yoosoma, pooti weeraka khonwereya okomentari ntoko hiyo nintthunaahu. Ikwaha ikina, munna onhoolela pooti ohinithanlaru naari ekwaha emoha. Eyo pooti onikhulumula, mene nto khontthuneya wuupuwela weera khakithanliye mwayiineene.—Koh. 7:9.

16. Ninkela waalipiha moota heeni asinna evanhe ikomentaariyu mmuthukumanoni?

¹⁶ Nankha wakhala weera khamuwenre waakhula ikwaha sintxipale ntoko mwaatthunaanyu? Munoonela hayi wiiwelela moomaaleleya ikomentaariyu sa asinna ni samala mithukumano munaattottopela mwaha wa ikomentaariyu saya? Asinna pooti okhala oolipa mwaha woowaattottopela opwaha ni ikomentaariyu mweeranyu nvahe mmithukumanoni. (Mir. 10:21) Ottottopela mukhalelo mmoha woowaalipiha asinna.

17. (a) Moota heeni asitiithi enkelaaya waakhavihera anamwene aya okomentari moovarihana ni mannuwelo aya? (b) Moovarihana ni eviidiyu, itthu heeni ixexe nintthuneyaahu opaka vaavo nniirehereraahu weera nakomentari omuthukumanoni? (Nwehe enoota.)

¹⁷ Moota heeni mukina nneeraahu nlipihane mmithukumanoni? Wakhala weera nyuwo mookhalano anamwane, mwaakhavihere moota  wooreherera woovaha ikomentaariyu omithukumanoni moovarihana ni mannuwelo aya. (Math. 21:16) Ikwaha ikina, maxupo a vatthokoni naari mwaha mukina sinkela othokororiwa mpuwa mwa yoosoma. Nnaamweera vareene hiiho, pooti okhala iparagrafu emoha naari piili seiyo ekhanlaaya owakhula anamwene. Opwaha mwa yeeyo, mwaakhavihere anamwane anyu osuwela weera khaiyene ikwaha sintxipale eneereke othanliwa. Mwapaka eyo, yathanliwa atthu akina eparagrafu yeeyo yaarehenraaya awosa khankela onyoonyiwa.—1 Tim. 6:18. d

18. Ninkela osepa hayi wiittottopela emaara ninvahaahu ikomentaariyu? (Miruku 27:2)

¹⁸ Ootheene hiyo pooti oreherera ikomentaariyu soolipiha sinanvuwiha Yehova ni waalipiha asinna. (Mir. 25:11) Ikwaha ikina hiyo pooti ovaha ikomentaariyu omuthukumanoni moovarihana ni sookumanano sahu, mene nto ontthuneya wiikosoopa weera nihiittottopeleke. (Musome Miruku 27:2; 2 Akor. 10:18) Opwaha mwa yeeyo, ikomentaariyu sahu sintthuneya sivarihaneke ni yootthuna ya Yehova ni waahela mpuwa atthu awe ootheene. (Apok. 4:11) Wakhala weera nikoho na eparagrafu emoha ennivekela weera nivahe ekomentaariyu ya mwaneenaahu, hiyo pooti okomentari. Ntakihero na yeeyo ti eparagrafu enttharelana.

19. (a) Eheeni enkela okhumelela wakhala weera ninnahela nipuro noopatxera sootthuna sa atthu akina? (Aroma 1:11, 12) (b) Mwaha wa heeni onoosivelaayani ovaha ikomentaariyu omithukumanoni?

¹⁹ Ekhaikhai weera khekhanle malamulo a moota nneeraahu nivaheke ikomentaariyu mmithukumanoni , mene nto ootheene hiyo nintthuneya wiilipihera weera navahe ikomentaariyu soowaalipiha asinna ni asirokora. Moota woopaka eyo ori wiilipihera weera nakomentari ikwaha sintxipale. Ikwaha ikina, onhela mpuwa ohakalala ni iparakha nikhalannaahu yoovaha ikomentaariyu, nave tho ninahakalala asinna yaavahaka ikomentaariyu saya. Vaavo ninhelaahu nipuro noopatxera sootthuna sa atthu akina mmithukumanoni, ninnawera ‘olipihana ni ohakalalihana mukina ni mukhwaawe.’—Mmusome Aroma 1:11, 12.