Kiyarinwe eyaakha ya 1934 ni asipapaka yaakhala oSuiça yaawo yaathaamenle oTimmins, ecidade emoha ya eprovincia ya wOntario oCanada. Okhwipi wa eyaakha ya 1939, ameyaka yaapatxera osoma erevista Torre de Vigia [Nwehereri] nave yaapatxera woonela mithukumano sa Anamoona a Yehova. Awo ekiyanre miyo ni asinnaka 6. Moohipisa, awo yaakhala mmoha a Anamoona a Yehova.

Apapa khiyaahakalanle ni yoothanla ameyaka yaapankaaya, mene ameyaka yannaasivela ekhaikhai ni yaari oolikaneene ovarexexa. Awo yaahipaka eyo woopatxerani wa eyakha ya 1940 emaara yeeyo muteko wa Anamoona a Yehova waakhoottihiwaaya oCanada. Nave awo ikwaha sootheene yannaathokorora Apapa mooreerela ni mwa nttittimiho nnaamweera apapa yahaathokorora ameyaka mooreerela. Ntakihero naya nooreera, nookikhavihera miyo ni asinnaka waakhulela ekhaikhai. Moohakalaliha, mukhalelo ole wa apapa waapatxera ovukuwa noovira etempu, ni awo yaapatxera onthokorora mooreerela.

Elimwe ya eyaakha ya 1950, miyo kaahimoonela assembleya a waatxeerereya muteko ecidade ya oNova York. Miyo kannatthuna vantxipale waatxeerera muteko kanvarelaaka Yehova kaasuwelakaru asinna ni asirokora a elapo yootheene ni wiiwa sooweereya saya sa mweekumini sa Exikola ya oGileadi! Miyo kaari oolikaneene opwaha khalayi, ovara muteko wa etempu yootheene. Emaara kaatthikenlaaka owaani, miyo kaapriyenxeri epetisau ya opioneiru a nthiti. Efiliyaale ya oCanada yaatthikiha ehimaka weera kaatthuneya toko kipatisiwe. Kaahipatisiwa 1 a Outubro a 1950. Ovirakaru mweeri mmoha, miyo kaahikhala pioneiru a nthiti nave kaahaakhela yoothanleliwa oKapuskasing. Ecidade ele yaahikhalano ikiloomeetru sintxipale soorakamelana ni nipuro kaakhalaaka woopatxerani.

 Eyaakha ya 1951, ehalelaka omala elimwe, efiliyaale yaahaavekela Anamoona a Yehova yuuluma eFrances, othaamela eprovincia ya oQuebec weiwo yuulummwaayawo eFrances. Iwo yannahaaweleya anamakhavihera. Miyo kinnunwe kuulumaka eFrances ni Engles, nto kaahaakhulela ni kaahithanleliwa orowa oRouyn. Miyo nkaamusuwenle mutthu elapo ele. Etthu miyo kaaraakano yaari maapa ntoko kihimmaaka woopatxerani, mene itthu saahikeettela nnene. Marcel ni miyo naahikhala asinthamwene ooreera, nave waahikisivela vantxipale ovara oQuebec iyaakha 4 saattharelana, kivaraka ntoko pioneiru oothanleya.

Vaavo kaaraaka oQuebec, kaahihakalala vantxipale kaakhelakaru nwopelo wa eturma 26 ya Exikola ya oGileadi oSul wa eprovincia ya oNova York. Nihiku na okaweliwa soothanleliwa, waari 12 a Fevereiro a 1956, ni kaahithanleliwa orowa oGana, b wAfrica Ocidental. Mene kihinaaye opwaha, kannatthuneya otthikela oCanada ni oviriha “isemana vakhaani” kiwehereraka idocumentu sooweettano okhala soolikaneene.

Kaaviriha miyeeri 7 kiwehereraka idocumentu iye oToronto. Mpuwa mwa etempu ene yeele kaakhala vaate va emusi Cripps ni kaamusuwela mwanaya Sheila. Naahisivelana. Vaavo kaatthunaaka weera kimuthele, idocumentu saka saahikwanela. Miyo vamoha ni Sheila nipakakaru mavekelo, naahithanla weera miyo kaamurowa wa yoothanleliwa aka. Mene nanvirelela wuulumihana weera noone ti liini naarowaahu othelana. Khaiyene yaari yoothanla yookhweya, mene yaari yoothanla yooreera.

Ovirakaru mweeri mmoha kipakaka mukwaha mukaaroni, munaviyuni, ni mwaaviyawuni, kaahiphiya wa Accra, oGana. Miyo kaathanleliwa weera kikhale namaweha-weha a edistritu. Eyo yaahela mpuwa opaka ikwaha oGana ni elapo yoowaattamela esuwelinwe ntoko Costa do Marfim ni oTogolandia (viinaano osuwelinwe okhala oTogo). Imaara sintxipale, kaapaka ikwaha meekhaaka kivarihelaka ekaaro kinnyinwaaka ni efiliyaale. Kannahakalala vantxipale mpuwa mwa etempu ele!

Okhwipi wa isemana, kannakhavihera isirkwiitu sa assembleya. Khinaakhanleno nipuro  noothukumana, mwa yeeyo, asinna yannapaka muxaxa wa etempu vakhaani, yoowo waapakiwa sivariheliwaka muteko mithala seiyo saatthunyeliwa evariheliwaka muteko makukhu a ekole weera okhalevo muutusi nipuro naathukumanaahuvo. Okhala weera khisaakhanle igileira nipuro yiiyaathiwaayavo eyootxa, asinama yannahiiwa ereene akumi enahitiwa yaphiya etempu yaahaaweliwaaya weera etxihiwe atthu yoonela mithukumano.

Naahikhalano sookumanano sootheiha mpuwa mwa assembleya ole. Nihiku nimoha Herb Jennings c yoowo kaavaraakano muteko vamoha, aapaka mwaha vaavo emombe emoha yaakhummaaya munikholani. Yaahikela nipuro yaaraaya atthu. Herb aaheemexera mwaha awe ni mwaamunama ole aamwaasa weetta. Mene asinna 4 a ikuru yaahiwera onvara ni omuttikihera munikholani, epakakaru eyo atthu yaahoopa makuphi.

Mpuwa mwa mahiku a assembleya owo, kaahoonihera eviidiyu Sociedade do Novo Mundo em Ação mapuro ale oowaattamela. Weera koonihere eviidiyu eyo, kanvarihela muteko loona ootteela yoowo kaamutthukelelaaka kivarihelaka miri miili. Atthu a muttetthe ole yaahaasivela! Antxipale a yaawo, yampatxera woonela eviidiyu ntoko ele, awo yaahoopa makuphi moohakalala ewoonakaru atthu yaapatisiwa. Eviidiyu ele, yaahaakhavihera atthu woona weera mareherero ahu toowiiraana elapo yootheene.

Sivirakaru iyaakha piili kikhalaka wAfrica, miyo kannatthuna vantxipale woonela muthukumano mutokweene wa eyaakha ya 1958 oNova York. Waakisivela omoona Sheila yoowo aakhumme oQuebec, weiwo aavaraawe ntoko pioneira oothanleya. Nannuulumihana nivarihelaka ikarta, menento vano naari vamoha. Kaahinvekela weera kimuthele ni owo aahaakhulela. Kaamulepela ekarta munna Knorr d kinvekelaka wakhala weera Sheila wanwereya orowela Exikola ya oGileadi ni ovara vamoha ni miyo wAfrica. Ni owo aahaakhulela. Muhoolo mwaya, Sheila aaphiya oGana. Naahithelana wAccra, nihiku na 3 a Outubro a 1959. Nohoona weera Yehova onreeliha mwaha woomuhela nipuro noopatxera mweekumini mwahu.

Eyaakha ya 1961, naahithanleliwa orowa elapo ya oCamarões. Emaara naawompwalaahu weera nikhavihere opaka efiliyaale enyowani, miyo kaahaatteliwa  vantxipale. Okhala weera muteko ole miyo nkaakhovelenle, miyo kannatthuneya oxuttera vantxipale. Mene eyaakha ya 1965 Sheila aarupala. Ohima ekhaikhai, hiyo wannanixupa wuupuwela weera moohipisa naamurowa okhala asitiithi. Mene emaara yeeyo naasiveliwaahu ni muritti ole munyowani ni vaavo naapakaahu apalano ootthikela oCanada, yaaheereya etthu yaaniriipinhe murima vantxipale.

Erukulu ya Sheila yaayeeheya. Meediku aahinileela weera mwana owo aarowa okhala mulopwana. Eyo yeereñye mpuwa mwa iyaakha 50, mene khaninttiwala. Nnaamweera naaxupeñye vantxipale ni etthu ele yeereñye, hiyo naahivirelela ovara muteko yoowo waanisivela vantxipale.

Asinna oCamarões yannatthara-tthariwa mwaha wooheerela eparte nyaha sa epoliitika. Otthara-tthariwa iwo wannatepa waatxeerereya emaara yeeyo saapakiwaaya ivootu. Itthu noovaahu vantxipale, saaheereya nihiku na 13 a Maio a 1970, vaavo muteko wa Anamoona a Yehova waakhoottihiwaaya. Efiliyaale enyowani yeeyo naathaamenlaahu miyeeri 5 paahi muttuli, governu aahiwala. Mwa esemana emoha, mamisiyonaariyu ootheene omuhela mpuwa Sheila ni miyo naahoomoliwa elapo ele. Waari wooxupa vantxipale waahiya asinna ni asirokora, mwaha wooweera hiyo nannaasivela vantxipale nave nannaxupeya ni moota awo yaarowaaya okhala mahiku ale yaattharelana.

Naahiviriha miyeeri 6 nreene oFrança. Hiyo nannapaka ele naaweraahu weera nikosoope soohaawela sa asinna a oCamarões. Mweeri wa Dezembro wa eyaakha ene yeele, hiyo naahithanleliwa orowa efiliyaale ya oNigeria, weiwo naapatxenraahu ovara muteko wa oCamarões. Asinna ni asirokora a oNigeria yaahinaakhela mwa nsivelo, nave hiyo waahinisivela ovara iwo iyaakha sintxipale.

Eyaakha ya 1973 nannatthuneya opaka yoothanla yooxupa. Sheila annaviriha maxupo oovoreiwa. Vaavo naaraahu oNova York niwehereraka muthukumano mutokweene, owo aakileela eeraka: “Miyo nkinwera ovirelela ovara muteko ola! Kookhulumuwa ni kinnaviriha etempu yintxipale kivoreiwaka.” Owo aavara vamoha ni miyo wAfrica Ocidental mpuwa mwa iyaakha 14. Miyo kannahakalala vantxipale mwaha wa muteko aavaraawe moororomeleya, mene nannatthuneya opaka matxentxo. Nipakakaru nivekelo voohima sa mwaha owo, naahipaka yoothanla ya otthikela oCanada weiwo naarowaahu okosoopa nnene ekumi awe. Ohiya muteko wa omisiyonaariyu ni wa etempu yootheene, yaari yoothanla yooxupa vantxipale naatthuneyaahu opaka.

Niphiyakaru oCanada, kaahiphwanya muteko ni nthamwene aka a khalayi yoowo aatumiha ikaaro soovareliwa sene muteko ecidade ya oNorte oToronto. Naahaalukari empa, naathuma itthu soovareliwa sene muteko, ni naahiwera opaka matxentxo nihikomphe musurukhu. Naahilakela okhweihera ekumi ahu, niwehereraka weera naamurowa otthikela ovara muteko wa etempu yootheene. Moohakalaliha, yooweherera ahu yaaheereya mpuwa mwa etempu vakhaani opwaha nuupuwelaahu.

Isaabadu kaapatxera okhavihera opakiwa wa Empa enyowani ya assembleya oNorval, wOntario.  Muhoolo mwaya, kaahiwompwa weera kakhale namaweha-weha a Impa sa Assembleya. Ekumi ya Sheila yannalama, nto naahoona weera nanwera ovara muteko ole munyowani naathanlelinwaahu. Muhoolo mwaya, mweeri wa Junho a 1974 naahithaamela empa ya assembleiya. Naahihakalala vantxipale mwaha wootthikela ovara muteko wa etempu yootheene!

Moohakalaliha, ekumi ya Sheila yannavirelela olama. Sivirakaru iyaakha piili, naahaakhulela yoothanleliwa ya ovara osirkwiitu. Esirkwiitu ele yaari muttetthe wa oManitoba, eprovincia ya oCanada yeeyo esuwelinwe mwaha wa oriira waya vantxipale eyiita. Menento, naahakalala vantxipale woona moota asinna yaanaakhenlaaya ni nsivelo. Naaxuttera weera nihipwatthaka nipuro ninkhalaahu, etthu yootepa otthuneya, ovirelela onvarela Yehova mapuro ootheene ninkhalaahu.

Nivarakaru iyaakha sintxipale osirkwiitu, eyaakha ya 1978 naawompwa orowa eBetheli ya oCanada. Noovira etempu vakhaaniini, kaaxuttera etthu yootepa otthuneya. Kaathanleliwa opaka mwaha wa ewoora emoha ni emeya ni nuulumu na eFrancês va muthukumano woothanleya oMontreal. Mooriipiha murima, mwaha aka khiwaakhumenle nnene, nto munna mmoha a edepartamento ya muteko aakivaha miruku voohima sa mwaha ene yoowo. Miyo kaaxupeya kinuupuwela ntoko koonaaka okhuma khalayi weera nyaha saka khasinkhumela nnene. Nave-tho miruku iye nkaakhenle nnene. Kuupuwela weera mikhalelo sahu khisaavarihana, ni miyo koona weera owo aamweera okithoriha ohiya okittottopela. Miyo nkaapanke nnene othoriha moota kaavahinwaaka miruku iye ni mutthu aakivaha.

Evirakaru mahiku vakhaani, mutokweene mmoha a eComite aahuuluma ni miyo voohima sa mwaha ene yoowo. Miyo kaahaakhulela weera nkaakhulenle nnene miruku iye nave kaamuleela weera koottharuwa. Moottharelana miyo kaahuuluma ni munna ole aakivanhe miruku ni owo aahikilevelela. Yooweereya ela yookixuttiha etthu voohima sa wiiyeviha weiwo kihinrowaaka ottuwala (Mir. 16:18) Konvekela Yehova ikwaha sintxipale voohima sa mwaha ene yoowo nave kiri oolikaneene ohiweha miruku mwa mukhalelo woohireerela.

Vano kiri eBetheli ya oCanada mwa iyaakha 40, ni ovinyera eyaakha ya 1985 miyo kookhalano eparakha yoovara eComite ya oFiliyaale. Mwaaraka oosiveleyaxa, Sheila, okhwiiye mweri wa Fevereiro a 2021. Ohiya paahi oxupeya mwaha woomuyeleela mwaaraka, viinaano miyo kinnaviriha maxupo a ekumi aka, mene waatteliwa ni muteko wa Yehova, onnakihakalaliha mpaka nkinwera ‘wuupuwelela moota mahiku enviraaya.’ (Koh. 5:20) Nnaamweera ekumi aka evirihaka maxupo, ohakalala onnakimaaliha. Omuhela Yehova nipuro noopatxera mweekumini mwaka ni oviriha iyaakha 70 kivaraka muteko wa etempu yootheene, iyo itthu sinkihakalaliha vantxipale. Miyo kinnavekela weera asinna ni asirokora amiravo evirelele omuhela Yehova nipuro noopatxera mweekumini mwaya, mwaha wooweera kinnaroromela weera awo-tho enookhalano ekumi yooreera ni yoohakalaliha yeeyo emphwanyeya paahi mwaha wonvarela Yehova.