Voohimya sa mwaha ola, anamathelana makristau ahaana opaka yoothanla aya enrowa owiiriha okhalana yowuupuxerya ya murima yooloka. Ahaana othokorerya moota ikaruma iyo sinivara aya muteko, ni oweha malakiheryo a Biibiliya anivareleya muteko mwaha owo.

Yehova aahimuleela Adamu ni Eva, nave muhoolo mwaya Nowe ni emusi awe wira: “Mwayareke an’inyu, munjerereyeke”. (Maphattuwelo 1:28; 9:1) Biibiliya khonihimya wira maKristau ahaana otthara yooruma ela. Masi, makristau ahaana othanla akhala wira anrowa orumeela inamuna sinikhaliherya othanla anamwane akavi aniphavela aya waayara, ni silini. Itthu xeeni maKristau awo anireerela aya othokorerya?

Okathi maKristau anipaka aya yoothanla eyo, ahaana orumeela malakiheryo a Biibiliya. Ti maana aya awo annisyaka oyiiha aahiiso okumiha erukulu ephavelaka ohiyara. Oyiiha erukulu moolakela etthu yootakhala mwaha woowi, vaakhanle wira erukulu ele kheyiihiwe, aamuyariwa mwaana. Biibiliya onooniherya wira oyiiha erukulu ontaphulela ohittittimiha ekumi. (Okhuma 20:13; 21:22, 23; Esalimo 139:16; Yeremiya 1:5) Masi niireke ti vootthekeya omurumeela dispositivo intra-uterino, DIU?

Erevista A Sentinela (Owehaweha) 1 a Janero 1980 (ipaaxina 31-32), yaahithokorerya mwaha ola. Ikaruma sinceene sinimukhoottiherya muthiyana orupala seiyo saamakela orumeeliwa khalai saakhala sa plastiku, ni saaheliwa mmirimani opuro onirupaliwa mwaana. Mwaha ole waahitthokiherya wira khuuvo onisuwela saana enamuna DIU enivara awe muteko. Masientista manceene yaahimya wira DIU muteko awe okhoottiherya mmiso wa mulopwana wira ohikumanele ni mmiso wa muthiyana. Nto akhala wira mmiso wa mulopwana khonivaha ikuru mmiso wa muthiyana ekumi ya mwaana khenipacerya.

Masi, sowiiraneya sikina sinnooniherya wira óvulo ikwaha sikina pooti waakhela ikuru niire so, fertilização. Nto nuumala owo waakhela ikuru iyo, óvulo owo a niinaano onninnuwa opuro oniitthaniwa trompa de Falópio, (gravidez ectópica), aahiiso onnirowa opuro onirupaliwa mwaana. Okathi mmiso owo oniphiya aya opuro owo, dispositivo intra-uterino onnimoomola ni onnireeriha opuro ole, nto erukulu eyo ennimala-mala. Eyo pooti olikanaka ni oyiiha erukulu. Mwaha owo waahihimya-tho wira: “MaKristau a ekeekhai ahaana othokorerya saana vakhala wira tthiri vannireerela omurumeela DIU. Nto ohaana ovarihela muteko soohimmwa sinivarihana ni Biibiliya seiyo sinooniherya otthuneya waya ottittimiha ekumi”.​—Esalimo 36:9.

Masi okhuma mwaakha wa 1979 nuumala erevista ela okumiheriwa nttaava na enkelexi, siensia oorowa vahoolo ni sookhumelela inamuna isya sa DIU.

Olelo-va, sookhala inamuna piili sa ninaano sa DIU. Emosa enihela muhina ekobri, nto ela yaanirumeeliwa vanceene wEstados Unidos mpakha eyaakha ya 1988. Ekaruma ekina ti hormônio, epacenrye otumihiwa eyaakha ya 2001. Nrowe nimananihe osuwela moota adispositivo awo anli a DIU sinivara aya muteko.

Ekobri: Ntoko ohimmwale aya, DIU onnikhoottiherya mmiso wa mulopwana (ekoma, aahiiso ekhalawa), ovira mpakha ophwanya mmiso wa muthiyana, (óvulo). Adispositivo DIU arina ekobri yinceene, yaphwanya mmiso wa mulopwana aahiiso ekoma, wala ekhalawa, anivara muteko ntoko eveneno, nto annipwetexa mmiso owo. * (Nwehe enoota.) Ohiya-vo, aDIU awo annituruka makhalelo a opuro onirupaliwa mwaana.

Hormônio: Ela enamuna ekina ya DIU, orina hormônio sintoko ole oniphwanyaneya mpiilulani. Ikaruma iya sinvara muteko sintoko adispositivo intra-uterino, masi ola onimwiitthela hormônio opuro  onirupaliwa mwaana. Wa athiyana akina, óvulo aya onnitteettheya nto onnimala-mala. Tivonto akhala wira óvulo owo khonivahiwa ikuru ni mmiso, owo khoniwerya okhala oolikaneene wira owerye orupala. Nave aDIU a enamuna ela annitteettheiha-tho miseri sa opuro onirupaliwa mwaana. * (Nwehe enoota) Nave, eyo ennuumiha maasi anikhaliherya weetta wa mmiso wa mulopwana nuumala ovolowa veethiyanani orowaka opuro onirupaliwa mwaana.

Sintoko vahimmwale aya, ikaruma soopiili sa DIU, sinnireeriha aahiiso okwesa opuro onirupaliwa mwaana. Eyo entaphulela wira vaavo óvulo a muthiyana onikhala awe oolikaneene wira opakeye mwaana, óvulo owo onnirowa vanruponi vanrupaliwa mwaana, masi khoniwerya okhala vaavo maana nrupo nlo ninnimukhootta. Eyo enniiriha erukulu eyo ohikelela otthu. Masi Masientista anihimya wira eyo ovila wiiraneya, nave pooti wiiraneyaka ni ipiilula aahiiso ikininu sinimukhoottiherya muthiyana orupala.

Nto khuuvo onisuwela saana akhala wira DIU a ekobri, aahiiso a hormônio khonimweemererya óvulo waakhela ikuru soorupala. Masi sootokosa sa siensia sinooniherya wira mwaha woowi aDIU a ekobri ni a hormônio muteko aya okhoottiherya óvulo waakhela ikuru soorupala, nto awo orika-rika omweemererya muthiyana orupala.

MaKristau oothelana aniphavela omurumeela DIU vannireerela ovaanela ni meediko. Owo onimwaaleela inamuna sa dispositivo intra-uterino DIU siniphwanyaneya mmuttettheni mwaya ni mireerelo saya vamosa ni mixankiho sinimukumiherya aya muthiyana. Khuuvo mutthu okhanle aya oomweemereya waapakela yoothanla eyo, hata meediko aya. (aRoma 14:12; aGalasia 6:4, 5) Eyo yoothanla ya mutthu mwaneene. Awo ahaana ophavela omuhakalaliha Muluku ni okhalana yowuupuxerya ya murima yooloka.​—Mulikanyiherye ni 1 Timótheyo 1:18, 19; 2 Timótheyo 1:3.