Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MWAHA ONITHOKORERIWA 20

Wiisuupulula: Onihimya Exeeni Enrowa Owiiraneela Awanani a Muluku?

Wiisuupulula: Onihimya Exeeni Enrowa Owiiraneela Awanani a Muluku?

“Yaahaathukumanya mamwene nipuro nniihaniwa Harmagedoni, ni nttaava na eheeberi”. — WIIS. 16:16.

NSIPO 150 Mumphavele Muluku Wira Moopoliwe

ELE NINROWA AHU WIIXUTTA *

1. Eliivuru ya Wiisuupulula enihimya exeeni sa arumeyi a Muluku?

 ELIIVURU ya Wiisuupulula, ennitthokiherya wira Satana ohoomoliwa wiirimu, ni Omwene wa Muluku woopacerya olamulela wiirimu. (Wiis. 12:1-9) Woomoliwa wa Satana wookumiherya murettele wiirimu, masi wookumiherya mixankiho valaponi. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi Satana oonanariwa ni onnaalupattha arumeyi oororomeleya a Yehova anikhala valaponi. — Wiis. 12:12, 15, 17.

2. Exeeni enirowa onikhaliherya okhala oororomeleya?

2 Okathi ninlupatthiwa ahu ni Satana, exeeni enirowa onikhaliherya ororomeleya? (Wiis. 13:10) Etthu enrowa onikhaliherya ororomeleya ori osuwela itthu sinrowa wiiraneya muhoolo. Mwa ntakiheryo, eliivuru ya Wiisuupulula, murummwa Yohani onnihimya mareeliho ninrowa ahu waakhela moohipisa. Mareeliho awo, anihela muhina opwetexiwa wa awanani a Muluku. Mwaha ola, nnooweha moota eliivuru ya Wiisuupulula enaahimya aya awanani awo ni etthu enirowa owiiraneela.

AWANANI A MULUKU ANNIHIMMWA SIRUMEELIWAKA ‘ITHOONYERYO’

3. Ithoonyeryo xeeni sinirumeeliwa ni Wiisuupulula?

3 Wiisuupulula ekapiitulu 1 eversiikulu 1, onnitthokiherya wira itthu ninrowa ahu osoma eliivuru ela, sinooniheriwa mwa ‘nthoonyeryo’. (Wiis. 1:1) Awanani a Muluku annihimmwa sirumeeliwaka ithoonyeryo. Nave ennitthokiherya inama sinceene soowali. Mwa ntakiheryo, ennihimmwa enama yoowali ‘enikhuma mphareya’. Enama eyo yaarina “manyaka 10 ni miru 7”. (Wiis. 13:1) Enama ekina yaattharelana ‘yakhuma mulaponi’. Nave enama eyo, yaanilavula ntoko enowa yuulupale ni yaaniiriha “mooro okhuma wiirimu”. (Wiis. 13:11-13) Nuumala-vo, yaahikhumela enama ekina “yooxeerya”, yeeyo aakilaathenle awe muthiyana namararuwa. Inama iyo tthaaru soowali sintaphulela awanani a Yehova Muluku ni a Omwene awe, yaawo apacenrye omunyokha okhuma khalai. Tivo, vanireerela ahu waasuwela awanani awo. — Wiis. 17:1, 3.

INAMA XEXE SUULUPALE

Inama xexe ‘sikhumaka mphareya’. (Dan. 7:1-8, 15-17) Inama iyo sinithoonyerya Omwene onilamulela olumwenku wootheene, yoowo waalupantthe arumeyi a Muluku okhuma okathi wa Daniyeli (Nwehe ittima 4, 7)

4-5. Daniyeli 7:15-17, onnikhaliherya sai wiiwexexa itthu sintaphulela aya inama soowali sinromoliwa eliivuru ya Wiisuupulula?

4 Nihinatthi opacerya wiixutta etthu sa awanani awo, nihaana wiiwexexa ele sintaphulela aya inama suulupale ni muthiyana namararuwa. Wira niiwexexe saana nihaana weemya wira Biibiliya onitthokiherye. Ithoonyeryo sinceene siri eliivuru ya Wiisuupulula sootthokiheriwa ni iliivuru sikina sa mBiibiliyani. Mwa ntakiheryo, profeta Daniyeli aahiloha ‘inama xexe suulupale sikhumaka mphareya’. (Dan. 7:1-3) Nto muhoolo mwaya, Daniyeli aahitthokiherya ele sintaphulela aya. Inama xexe suulupale sintaphulela “omwene mixexe”, aahiiso ikuvernu. (Mmusome Daniyeli 7:15-17.) Wiiwexexa saana mwaha ola, onninikhaliherya woona wira inama sinihimmwa eliivuru ya Wiisuupulula, pooti otaphulelaka nave anamalamulela a epoliitika.

5 Vano ninrowa othokorerya ithoonyeryo vakhaani sinihimmwa eliivuru ya Wiisuupulula. Napaka eyo, nnimoona moota Biibiliya onnikhaliherya awe osuwela ele sintaphulela aya ithoonyeryo iyo. Ninrowa othokorerya inama soovirikana. Wanipacerya, ninrowa osuwela itthu sintaphulela aya. Nuumala-vo, nnooweha etthu enirowa wiiraneya ni inama iyo. Wookiseryani, nnoothokorerya itthu sinniixuttiha aya.

OSUWANYEIHIWA WA AWANANI A MULUKU

ENAMA YA MIRU 7

Enama eyo ‘yaakhuma mphareya’ ni yaarina miru 7, manyaka 10, ni ikhara 10. (Wiis. 13:1-4) Enama eyo enithoonyerya anamalamulela ootheene a epoliitika yaalamulenle apinaatamu okhuma khalai mpakha olelo-va. Enama ya miru 7 enithoonyerya Omwene 7 onilamulela olumwenku wootheene yoowo aalupattha arumeyi a Muluku (Nwehe ittima 6-8)

6. Moovarihana ni Wiisuupulula 13:1-4, enitaphulela exeeni enama yoowali erina miru 7?

6 Enama yoowali erina miru 7 enitaphulela exeeni? (Mmusome Wiisuupulula 13:1-4.) Owiitho wa enama eyo, onlikana ni havara, masi metto saya sinlikana ni enama eniitthaniwa ursu, eyano aya kharamu. Nave yookhalana manyaka 10. Nave-tho enama eyo, enlikana ni inama xexe siniromoliwa ni Daniyeli ekapiitulu 7. Masi eliivuru ya Wiisuupulula, mikhalelo iya siniphwanyaneya ni enama emosa paahi, ohiya inama xexe soovirikana. Enama eyo khentaphulela ekuvernu emosa paahi ya mulaponi aahiiso ikuvernu sa olumwenku wootheene. Maana murummwa Yohani ohimmye wira enama eyo ennilamulela “mahimo otheene, ni makhuli otheene, ni mattaava otheene, ni maloko otheene”. Eyo enitaphulela wira khiyaarowa olamulelaka elapo emosa. (Wiis. 13:7) Enama eyo enithoonyerya anamalamulela ootheene a epoliitika yaalamulenle apinaatamu okhuma khalai mpakha olelo-va. * — Mus. 8:9.

7. Onithoonyerya exeeni khula muru wa enama ele yoowali?

7 Onitaphulela exeeni khula muru wa enama eyo? Waakhuliwa waya oniphwanyaneya ekapiitulu 17 ya eliivuru ya Wiisuupulula. Ekapiitulu eyo, enniromola enama yeeyo enihimmwa ekapiitulu 13. Wiisuupulula 17:10, onihimya so: “[Aakhala] mamwene 7: Athanu aavira, mukina onnikhala vano, nave mukina khonatthi ophiya. Masi aphiya vale, onrowa okhala okathi vakhaani”. Anamalamulela ootheene Satana aarumenle awe yaahikhalana owerya. Masi 7 a yaawo anlikanyihiwa ni “miru”, okhala wira yaahikhalana owerya wuulupale. Anamalamulela awo yaahaalupattha vanceene arumeyi a Muluku. Mahiku a murummwa Yohani, yiira alamulenle ene mamwene awo 5: Exiitu, Siria, Babilonia, Medo-persia ni Gresia. Omwene onilamulela olumwenku wootheene wa neethanu ni emosa, eyo piiyo, Roma, iira olamulelaka okathi murummwa Yohani oonihiwe awe itthu siniromoliwa eliivuru ya Wiisuupulula. Ti pani ori omwene wookiserya aahiiso wa neethanu nenli?

8. Tani onithoonyerya muru wa neethanu nenli wa enama yoowali?

8 Sintoko ninrowa ahu oweha moohipisa, eprofesia ya Daniyeli, enoonikhaliherya omusuwela mwene a neethanu nenli ni muru wookiserya wa enama yoowali. Omwene xeeni onilamulela olumwenku wootheene mahiku ala ookiserya aahiiso “nihiku na Apwiya”? (Wiis. 1:10) Omwene owo ti: Reino Unido ni Estados Unidos da América. Mamwene awo arootakaahana. Eyo enninikupaliha wira Omwene owo wa Anglo-Americana, tonithoonyerya muru wa neethanu nenli wa enama yoowali eniromoliwa Wiisuupulula 13:1-4.

ENAMA YOOWALI YA MANYAKA MANLI YAALIKANA NI MANYAKA A MWAAPWITTIPWITTHI

Enama yoowali ‘enikhuma valaponi’ ni yaanilavula ntoko “enowa yuulupale”. Eyo “enniiriha mooro okhuma wiirimu” ni ennipaka ithoonyeryo suulupale sintoko “profeta oowootha”. (Wiis. 13:11-15; 16:13; 19:20) Enama yoowali ya manyaka manli ni profeta oowootha, eyo piiyo, Omwene Onilamulela Olumwenku Wootheene wa Anglo-Americana, ennaawoka atthu anceene a valaponi nave ennaatumererya wira “apake elatarato” ya “enama yoowali” yeeyo erina miru 7 ni manyaka 10 (Nwehe ittima 9)

9. Enithoonyerya-ni enama yoowali erina ‘manyaka manli enlikana ni manyaka a mwaapwittipwitthi’?

9 Wiisuupulula ekapiitulu 13 onninleela wira muru wa neethanu nenli, eyo piiyo, Omwene Onilamulela Olumwenku Wootheene wa Anglo-Americana, onnipaka itthu ntoko enama yoowali. Enama eyo yoowali “yaahikhalana manyaka manli yaalikana ni manyaka a mwaapwittipwitthi. Masi yaahipacerya olavula ntoko enowa yuulupale”. Enama eyo “ennipaka ithoonyeryo suulupale, ni enniiriha mooro okhuma wiirimu okhuruwelaka vathi, wooniwaka ni atthu”. (Wiis. 13:11-15) Wiisuupulula ekapiitulu 16 ni 19, onnihimya enama eyo yoowali sinto ko “profeta oowootha”. (Wiis. 16:13; 19:20) Profeta Daniyeli aahihimya wira Omwene Onilamulela Olumwenku Wootheene wa Anglo-Americana, “onopwetexa vowopiha ilapo sinjene”. (Dan. 8:19, 23, 24.) Eyo ti etthu yaakhumelenle okathi wa ekhotto ya nenli ya olumwenku wootheene. Ibomba piili soowoopiha saamalinhe ekhotto eyo, saapakiwe ni masientista a wInglaterra ni a wAmérica. Omwene Onilamulela Olumwenku Wootheene wa Anglo-Americana, aahiiriha okhuma mooro “wiirimu okhuruwelaka vathi”.

ENAMA YA EKOORE YOOXEERYA

Enama eyo ekilaatheliwe ni muthiyana namararuwa, Babilonia Muulupale. Enama ya ekoore yooxeerya enithoonyerya mwene a neethanu neeraru. (Wiis. 17:3-6, 8, 11) Woopaceryani namararuwa owo onneettiha enama eyo yoowali, nuumala-vo ennimurukunuwela enampwetexa. Muthiyana namararuwa onithoonyerya olamulelo wa olumwenku wootheene wa itiini soowootha. Enama eyo yoowali olelo-va, enithoonyerya Nações Unidas, yoowo onikhaliherya ipoliitika sa olumwenku wootheene (Nwehe ittima 10, 14-17)

10. Enitaphulela-ni “elatarato ya enama yoowali”? (Wiisuupulula 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

10 Nuumala-vo ennikhumelela enama ekina yoowali. Eyo enoolikana ni enama yoowali yoopacerya ya miru 7, masi erina ekoore yooxeerya. Enihimmwa okhala “elatarato ya enama yoowali” ni enithoonyerya “mwene a neethanu neeraru”. * (Mmusome Wiisuupulula 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Mwene” owo aahikhala khalai, nuumala-vo khuhiya okhala, masi muhoolo mwaya otthikela-tho okhala. “Mwene” owo ti: Nações Unidas, yoowo onikhaliherya ipoliitika sa olumwenku wootheene. Woopaceryani aasuweliwa okhala Liga das Nações. Nuumala-vo, aahimala-mala okathi wa ekhotto ya nenli ya olumwenku wootheene. Muhoolo mwaya aahitthikela okhala ntoko Nações Unidas.

11. Etthu xeeni mamwene a mulaponi enipaka aya? Nave xeeni nihinreerela ahu woova?

11 Sirumeelaka moolumo oowootha, inama soowali aahiiso ikuvernu, sinaatumererya atthu omulupattha Yehova ni arumeyi awe. Yohani aahihimya othukumanyiwa wa nthoonyeryo wa “mamwene a mulaponi motheene” wira yawane ekhotto ya Harmagedoni. Ekhotto eyo enihimmwa okhala “ekhotto ya nihiku nuulupale na Muluku Oowerya Sotheene”. (Wiis. 16:13, 14, 16) Masi khaninreerela woova etthu. Muluku ahu oowerya Yehova, moowaakuveya onoowaakiha ale anikhaliherya olamulelo awe. — Ezek. 38:21-23.

12. Exeeni enrowa owiiraneela mamwene ootheene?

12 Exeeni enrowa owiiraneela mamwene ootheene? Wiisuupulula 19:20, onaakhula so: “Ole aakilanthi vakhavaloni aahivara enama ele yoowali ni profeta oowootha, yoowo aapaka miiriirya ohoolo wa enama eyo, wira owootothe ale yaaheliwe ekanyeryo ya enama yoowali, ni ale anikokhorela elatarato ya enama eyo. Enama ele yoowali ni profeta oowootha nlelo ari ene akumi, nakhavalo ole aahaarihela vantthiyani na mooro, nenno nimpaha ni enxoofere”. Nto nlelo elamulelaka siiso anamalamulela awo a epoliitika anrowa opwetexiwa mwa mahiku ootheene.

13. Mixankiho xeeni makhulupale makina anaakumiherya aya makristau ootheene?

13 Eyo enrowa oniphwanyiha mureerelo xeeni? Okhala wira na makristau eekeekhai, nihaana ororomeleya wa Muluku ni Omwene awe. (Yoh. 18:36) Wira nipake eyo, nihaana okhoottaka okhaliherya myaha sa epoliitika ya olumwenku ola. Pooti okhalaka vooxankiha okhootta okhaliherya myaha iyo. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi anamalamulela a olumwenku ola anoonikhanyereryaka waakhaliherya moomalela, ni moolumo vamosa ni mweettelo ahu. Nto, ale anaakhaliherya anniheliwa ekanyeryo ya enama yoowali. (Wiis. 13:16, 17) Khula mutthu onrowa oheliwa ekanyeryo eyo, onookhoottiwa ni Yehova nave khonrowa ophwanya ekumi yoohimala. (Wiis. 14:9, 10; 20:4) Nto vannireerela khula mmosa a hiyo ohikhaliherya myaha iyo sa epoliitika hata okhanyereriwaka waakhaliherya makhulupale awo.

OPWETEXIWA WOOWUULIHA MURU WA NAMARARUWA MUULUPALE

14. Itthu xeeni sootikiniha murummwa Yohani aawenhe awe sinromoliwa Wiisuupulula 17:3-5?

14 Murummwa Yohani aahihimya wira ‘aahitikinihiwa vanceene’ mwaha wa etthu aawenhe awe. Etthu xeeni eyo? Anwenhe muthiyana aakilanthi vasulu va enama emosa yoowali. (Wiis. 17:1, 2, 6) Muthiyana owo onihimmwa okhala “namararuwa muulupale” nave nsina nawe ti “Babilonia Muulupale”. Owo ‘onniraruwa’ ni “mamwene a mulaponi”. — Mmusome Wiisuupulula 17:3-5.

15-16. “Babilonia Muulupale” tani? Nave ninsuwela sai eyo?

15 “Babilonia Muulupale” tani? Muthiyana owo khonthoonyerya mitthenkeso sa epoliitika, maana Wiisuupulula onihimya wira muthiyana owo onniraruwa ni makhulupale a epoliitika. (Wiis. 18:9) Nto mwaha wookilaathi vasulu va enama yoowali, onooniherya wira onnimananiha waahoolela aahiiso okhala mukhulupale a mamwene awo. Nave, khonithoonyerya mitthenkeso sa nakoso sa olumwenku ola wa Satana. Mitthenkeso iyo sinnihimmwa eversiikulu ekina ya eliivuru ya Wiisuupulula okhala “alipa a nakoso a mulaponi”. — Wiis. 18:11, 15, 16.

16 MBiibiliyani, nuulumo noowi “muthiyana namararuwa” pooti ohimmwaka atthu aniihimya omurumeela Muluku, masi anipaka itthu sikina sinivarihana ni amuluku eethiru aahiiso inamuna sikina sa waataana ni olumwenku ola. (1 Wah. 5:25; Yak. 4:4) Moovirikana ni vo, ale animurumeela Muluku moororomeleya annilikanyihiwa ni “muthiyana ohitonko orupa ni mulopwana” aahiiso mulopwana ‘ohitonko orupa ni muthiyana’. (2 aKor. 11:2; Wiis. 14:4) OBabilonia wa khalai waari esenturu ya okokhorela weethiru. Nto Babilonia Muulupale onithoonyerya inamuna sootheene sa okokhorela weethiru. Tthiri, owo onilamulela itiini sootheene seethiru sa mulaponi. — Wiis. 17:5, 18; Nwehe mwaha ori musaitini mwahu onihimya so: “O que é Babilónia, a Grande?

17. Exeeni enrowa omukhumelela Babilonia Muulupale?

17 Exeeni enrowa omukhumelela Babilonia Muulupale? Wiisuupulula 17:16, 17, onnaakhula nikoho nla mwa enamuna ela: “Manyaka 10 ni enama yoowali moonale anyu, sinrowa omunyokha muthiyana namararuwa, sinoomwaakha itthu sawe sotheene, ni sinrowa omuhiya ohiwanre etthu. Nave, sinookhuura erutthu awe ni sinrowa ompaha voomalela ni mooro. Tthiri, Muluku oohela vamurimani vaya ophavela opaka ele onuupuwela awe”. Yehova onimwiiriha maloko a mulaponi orumeela enama yooxeerya yoowali, eyo piiyo, Nações Unidas otuphela olamulelo wa olumwenku wotheene wa itiini soowootha ni omala-maliha moomalela. — Wiis. 18:21-24.

18. Nisyakeke exeeni wira nihimukhaliherye Babilonia Muulupale?

18 Nisyakeke exeeni? Nihaana ohihiya “enamuna yookokhorela yooloka ni yoohinanarihiwa vamaithoni va Muluku”. (Yak. 1:27) Nihikhala-khale neemereryaka wootothiwa ni soowiixuttiha seethiru, ifesta sa epakau, okhalana mweettelo woohiloka, maxintta, ni itthu sootheene sinivarihana ni Babilonia Muulupale. Nave nihihiye waalopola atthu wira ‘akhume-mo’, wira ehivahiwe nthowa ni Muluku mwaha wa itampi sa Babilonia Muulupale. — Wiis. 18:4.

OPHUKELIWA WA NWANANI MUULUPALE A MULUKU

ENOWA YUULUPALE YOOXEERYA

Satana onnivaha owerya enama yoowali. (Wiis. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Nwanani muulupale a Yehova, Satana, onrowa oriheliwa “mulittini moowiixa” mpakha omala iyaakha 1.000. Nuumala-vo, Satana onrowa ooriheliwa “vantthiyani na mooro ni enxoofere” (Nwehe ittima 19-20)

19. Tani eri “enowa yuulupale, yooxeerya ntoko mooro”?

19 Nave eliivuru ya Wiisuupulula ennilavula “enowa yuulupale, yooxeerya ntoko mooro”. (Wiis. 12:3) Enowa eyo yuulupale enniwana ni Yesu vamosa ni malaikha awe. (Wiis. 12:7-9) Eyo ennaalupattha arumeyi a Muluku ni ennivaha owerya enama ya owali aahiiso ikuvernu sa apinaatamu. (Wiis. 12:17; 13:4) Enowa yuulupale tani? Enowa eyo onihimmwa ‘Satana, Diabo’. (Wiis. 12:9; 20:2) Owo tonaakhaliherya awanani ootheene a Yehova.

20. Exeeni enrowa wiiraneya ni enowa yuulupale?

20 Exeeni enrowa wiiraneya ni enowa yuulupale? Wiisuupulula 20:1-3, onitthokiherya wira nlaikha nimosa nnoomurihela Satana mulittini moowiixa, nenno ninlikana ni ekhatteya. Okathi Satana onrowa awe oriheliwa munlittini, khonrowa owerya ‘waahapuxa-tho atthu, mpakha omala iyaakha 1.000’. Nuumala-vo, Satana ni malaikha awe anooriheliwa “vantthiyani na mooro ni enxoofere”. Eyo enitaphulela wira anoopwetexiwa moohilipelela-tho okhala akumi. (Wiis. 20:10) Nkahaya muupuwele moota elapo enrowa aya okhala nuumala Satana ni malaikha awe opwetexiwa. Tthiri onrowa okhala okathi woohakalaliha.

21. Xeeni ninhakalala ahu ni itthu sinihimmwa ni eliivuru ya Wiisuupulula?

21 Ti voolipiha osuwela yootaphulela ya ithoonyeryo sinilavuliwa eliivuru ya Wiisuupulula. Khahiyo paahi naasuwenle awanani a Yehova, masi-tho nihiixutta itthu sinrowa owiiraneela awanani awo. Tthiri “oohakalala tuule onisoma moolumo ala voowiiwanyeya, ni ale aniiwa moolumo a eprofesia ela”. (Wiis. 1:3) Masi okathi anrowa aya opwetexiwa awanani a Muluku, mareeliho xeeni anrowa aya ophwanya arumeyi oororomeleya a Yehova? Nnimwaakhula nikoho nla mwaha wookiserya wa epantte ela.

NSIPO 23 Yehova Oopacerya Olamulela

^ Eliivuru ya Wiisuupulula ennaahimya awanani a Muluku erumeelaka ithoonyeryo. Eliivuru ya Daniyeli enninikhaliherya wiiwexexa saana ele enitaphulela aya ithoonyeryo iyo. Mwaha ola, ninrowa oweha ovarihana okhanle iprofesia siri eliivuru ya Daniyeli ni iprofesia siri eliivuru ya Wiisuupulula. Napaka eyo, nnimwaasuwela awanani a Muluku. Nuumala-vo, nnooweha etthu enrowa owiiraneela awanani awo.

^ Etthu ekina enooniherya wira enama eyo yoowali ya miru 7, enithoonyerya anamalamulela ootheene a epoliitika, tiila: enama eyo erina “manyaka 10”. Biibiliya onnirumeela ikwaha sinceene nummuru 10 ophavelaka ohimya etthu yoomalela.

^ Moovirikana ni enama yoopacerya yoowali, elatarato ele khiyaarina ikhara mmuruni mwaya. (Wiis. 13:1) Eyo yiiraneya mwaha woowi ‘enikhuma wa mamwene 7’ makina, nave enirumeela owerya waya ni okhulupale. — Nwehe mwaha ori esaite jw.org, onihimya so: O que é a fera cor de escarlate de Apocalipse capítulo 17?