Masi kihinatthi wooleelani etthu yiiraneyale moottharelana, mukihiye kooleeleleni moota kipacenryaka muteko wa Muluku wa okathi wootheene.

Kiyariwe mwaakha wa 1942, esisiro yooreera ya oCaraiba de Curaçau. Paapa aka oyariwe oSuriname, masi aathamenle esisiro ele wira avareke muteko. Owo aari mmosa aatthu yaapacenrye opatisiwa ni okhala Namoona a Yehova, esisiro ele ya oCuraçau, a miyo kihinatthi oyariwa. Paapa aka aaniimananiha onisomiha Biibiliya, nnaamwi ikwaha sikina nahaaphavela. Okathi kaarina aka iyaakha 14, emusi ahu yaahithaamela oSuriname wira namukhapeleleke maama ahu.

Okathi kaakhalaka oSuriname, kaahipacerya waataana ni anna, yaawo yaakhalela nthiti muteko wa Yehova. Miyo ni anna awo naavirikanne iyaakha vakhaani paahi, ni yaanirumeela ntoko mapioneero ookilaatheya. Nto okathi yaakileelaya soowiiraneya sa muteko aya woolaleerya, kaaniwerya woona wira yaanihakalala. Nuumala mithukumano ikwaha sikina miyo ni apatthani aka, naanivaanela voohimya sa myaha sa mbiibiliyani. Nave okathi mukina naanikilaathi ota nnaweha itheneeri wiirimu. Apatthani aka awo yaahikikhaliherya okhalana soolukama sa omunepani. Nto kaahithanla onvarela muteko Yehova. Nave kaahipatisiwa kirina ene iyaakha 16. Muhoolo mwaya kirina ene iyaakha 18 kaahikela muteko wa opioneero wookilaatheya.

Okathi kaarumeelaka ntoko pioneero ookilaatheya, kaahiixutta itthu sinceene saakikhalihenrye ovara muteko wa Muluku wa okathi wootheene saana. Mwa ntakiheryo, etthu yoopacerya kaixuntte aka waari oweha efaita erina aya owiixuttiha anna akina. Okathi kaapacenrye aka muteko wa opioneero, misionaario mmosa iitthaniwa  Willem van Seijl, aahikiixuttiha itthu sinceene. b Munna owo aahikiixuttiha moota wookhapelela soothanleliwa sa mmulokoni saana. Okathi ole nkoona efaita aya wiixuttihiwa miteko sa Muluku, nto mwaakha waattharela kaahikhala pioneero a vameekhaaya. Nave kaahipacerya okhaliherya ekrupu yaamukhaani yaakhala esisiro ya oSuriname. Kinnaaxukhurela vanceene anna, ntoko munna Willem, mwaha wookiixuttiha itthu sinceene! Nto kinnitthara ntakiheryo naya kiivahaka okathi wira kiwiixuttihe atthu akina.

Etthu ya nenli kiixuntte aka yaari okhalana okumi wootthokiheya masi woohaattiheriwa itthu. Miyo ni munna kaavarana aka muteko wa opioneero, wanipacerya wa khula mweeri naanimpaka palano wira nithume itthu saarowa onithowa. Nto naaneetta mikwaha soorakama wira niphiye opooma, ni othuma itthu saanithowa. Nave naahaana orumeela saana musurukhu naavahiwa ahu ni othuma itthu saarowa ophiyerya mweeri ntero. Okathi yaanimalelaya eyoolya nlelo nri ene esisiro ele, atthu akina yaaninikhaliherya. Okathi kaari aka mmiravo, kihiixutta wira omurumeela Yehova mootthokiheya ni moohiisattiheya itthu, wookikhaliherya ohihiya omurumeela Yehova okumi aka wootheene.

Etthu yaneeraru, kihiixutta wira waakhaliherya atthu akina, wiixutta ekeekhai ni nttaava naya onniphwanyiha mareeliho. Kinnunwe kilavulaka nttaava na Holandes, Enkelexi, ePapiamento, ni nttaava na Sranantongo, (nave ninsuweliwa okhala ntoko Sranan), nttaava nenlo ninlavuliwa ni anamunceene esisiro ya oSuriname. Okathi naalaleerye ahu esisiro eyo, kaanaweha atthu anceene yeemereryaka ihapari sooreera ni nttaava naya. Vaanikixankiha olavula mattaava makina, ntoko nttaava na Saramaccan, nenlo mutthu onincererya awe nsu aahiiso ovukula okathi onilavula awe. Masi wiimananiha waka waahikiphwanyiha mareeliho manceene. Mwa iyaakha sinceene kinniwiixuttiha atthu ikeekhai sa mbiibiliyani, kirumeelaka mattaava anilavula aya.

Nihiku nimosa yaahikhumelela etthu kihinliyala aka. Mwa ntakiheryo, okathi omosa kaahirumeela nttaava na Saramaccan, kiphavelaka osuwela ihaali sa naxikola a Biibiliya mmosa aawereiwa mmirimani. Masi moolumo kaarumeelaleka ni nttaava nawe, yaataphulela omukoha mutthu vakhala wira oroorupala! Tthiri nikoho nle naahimwiiriha naxikola ole a Biibiliya wuuliwa muru. Nnaamwi kaavonya ikwaha sikina, nkaahiyale olavula nttaava na atthu na muttetthe kaalaleeryaka.

Mwaakha wa 1970, kaahithanliwa okhala mutokweene a esirkwiitu. Mwaakha ole naahiwerya wooniherya eviidiyu yaarina slaide ikrupu sinceene saakhala esisiro ele, eviidiyu yaarina muru oni: “Visita à Sede Mundial das Testemunhas de Jeová”. Wira niphiye mapuro saakhala aya ikrupu iye naaxukurya ahu, naahaana onwela parku. Mparkuni naahikuxa egeratore, naahimukuxa kasolina, ixamaniya ni ikaruma saarowa onikhaliherya  wooniherya iprograma. Nto nuumala ophiya naahaana olovola itthu sootheene naakunxe ahu, niroihaka esisiro ele naarowa ahu wooniherya eprokrama. Etthu kihinliyalaka vanceene sa mikwaha iye, oweha moota atthu anceene yaakhala esisiro ele saasivela aya iprograma iye. Kaahihakalala vanceene waakhaliherya atthu akina wiixutta voohimya sa Yehova ni wiirela mpantta mutthenkeso awe a mulaponi. Nave etthu enitepa okitteeliha murima, osuwela wira kihaakhaliherya atthu okhalana waataana wooloka ni Yehova ni woona wira koopaka yoothanla yooloka.

Nnaamwi kaasuwela wira omurumeela Yehova nlelo kihithenle waamukiphwanyiha mureerelo, masi kaaniphavela othela. Nto kaahinvekela Yehova wira kiwerye omphwanya murokora oomuthela ni aarowa owerya orumeelaka ni miyo yoothanleliwa ele. Nuuvira eyaakha emosa kaahimusuwela murokora Ethel, yoowo aari pioneera a vameekhaaya ni aari mutthu oowiivahererya ovara miteko sa Muluku. Okathi aari awe mwali, murokora Ethel, saanimusivela vanceene mikhalelo sa murummwa Paulo. Ntoko owo aanimutakiha murummwa Paulo, iivahereryaka ovara miteko sa Muluku. Kaahimuthela mwaaraka Setembro a 1971, nuumala omuthela naahipacerya ovara muteko wa osirkwiitu hoothe.

Okhala wira Ethel ahuuwale emusi yahaarina mireerelo sinceene, nto owo ahaakuva olimalela makhalelo a esisiro ele naarumeela ahu. Mwa ntakiheryo, okathi niilokiherya ahu wira naxukurye miloko soorakamela khinakuxa itthu sinceene. Naanikattha ikuwo sahu ni naanirapa mmuro. Nave naanilya khula etthu anna yaanivaha aya, niire so, anaakhwiitti yaakhala mmuro, ihopa aahiiso etthu ekina yaavara aya mutakhwani wala mmuro. Okhala wira khinaarina iparatho naanirumeela makukhu a minika. Nave okathi naaharina ahu ikulyeri naanilya nirumeelaka ikatha sahu. Miyo ni mwaaraka naaniimananiha vanceene  omurumeela Yehova. Nto eyo yaahinikhaliherya okhala mukhoyi woorithiwa ikwaha vararu. (Mus. 4:12) Nahoona wira khuuvo muteko mukina onlikana ni omurumeela Yehova!

Okathi naatthika ahu ikrupu sa anna naarowa ahu waaxukurya, yaahiniiranela etthu yeeyo kihimmyaka woopaceryani wa mwaha ola. Okathi paarku aapittunwe awe khupwina naananoru aahikhuma. Moohakalaliha khinaasamme, okhala wira naahiwara ikulete sa salva vida. Hata nahasamme, paarku ahu aahisareya maasi, nto wira nikumihe maasi ale naarumeela ipanela sahu sa eyoolya.

Okathi yaanimalenle aya eyoolya, naahipacerya omiserya. Masi khinaawerya ovara ihopa. Nto naahinvekela Yehova wira onivahe eyoolya ya nihiku, nuumala ovekela munna mmosa aahimurihela coolo awe mmaasini ni aahivara ehopa yuulupale yaaphiyerya atthu 5. Naahikuura mpakha ovona.

Nuuvira iyaakha 5 nivaraka muteko ole wa esirkwiitu, miyo ni mwaaraka naahiphwanya mareeliho nahaalipelela ahu, niire so, naarowa okhala anamuyari. Kaahihakalala vanceene nuumala wiiwa ihapari iye, nnaamwi kahaasuwela itthu saarowa oniiraneela muhoolo. Miyo ni mwaaraka naaniphavela vanceene ovikaniha ovara muteko ole. Mwaakha wa 1976, naahimuyara mwanihu oopacerya Ethniël. Nuuvira iyaakha piili nnimeya naahimuyara mwanihu a nenli, Giovanni.

Okhala wira esisiro ya oSuriname yaahithowa anamalaleerya, efiliyaali yaahikivekela wira kihihiye muteko wa osirkwiitu, nnaamwi kaarina muritti wowaahuwa aniihu. Okathi aniihu yinnunwe aya, naahivekeliwa oxukurya isirkwiitu seiye saarina miloko vakhaani. Nto eyo yaahikikhaliherya orumeela isumana piili va mweerini ntoko mutokweene a esirkwiitu ni mahiku makina yaahala orumeela ntoko pioneero muloko waathanleliwa ahu. Okathi kaaxukuryaka miloko saattamenle owaani, kaanaakuxa amwaaraka vamosa ni aniihu. Masi kaanirowa mekhaka, okathi kaarowaka ompaka asembeleya ni oxukurya miloko saakhala esisiro ele.

Kaahaana wiitthokiha saana wira kivare oratteene miritti saka. Kaaniweha vakhala wira vaaniweryaneya okhalana yoosoma ya emusi khula esumana. Okathi kaarowa aka oxukurya miloko saakhala esisiro ele, mwaaraka anihala ohoolelaka yoosoma ya emusi ni aniihu. Naanipaka sootheene naawerya ahu wira nipake itthu vamosa ni emusi ahu. Miyo ni emusi aka, naanitthekula niweettaka axooku ni oxukurya mapuro ooreera.  Ikwaha sinceene kaanivenya ohiyu wira kilokiherye miritti sa mmulokoni. Nto mwaaraka aahooniherya okhala muthiyana onihimmwa Miruku 31:15, owo aanivenya voosiisu wira nisome yoolepa ya nihiku ni emusi ni waapeya etthu wira aniihu alye ahinatthi orowa oxikola. Kinnimuxukhurela vanceene Yehova mwaha wookivaha muthiyana ooreera murima yoowo onikikhaliherya omaleliha soothanleliwa saka.

Ntoko anamuyari naaniimananiha vanceene wira naakhaliherye aniihu omphenta Yehova ni muteko woolaleerya. Naaphavela wira aniihu athanle muteko wa Muluku okumi aya wootheene, masi khahiyo narimwaakhanyererya, masi awo yaathanlale mmansa aya. Hiyo naaleela paahi wira yamuhakalalaka vakhala wira yaamukela muteko wa Muluku wa okathi wootheene. Nave naanaleela mixankiho sinikhumelela, masi nanaatumererya wira Yehova aamwaakhaliherya ni waareeliha. Nave naaniweha vakhala wira aniihu yanaathanla apatthani ooloka yaamuhela Yehova nipuro noopacerya mookumi mwaya.

Yehova aaninivaha itthu saanithowa wira niweryeke waakhapelela aniihu. Veekeekhai kaanipaka sootheene kaaweryaka wira kikhaliherye emusi aka. Itthu sikiiranenle kihinatthi othela ni okathi kaari aka pioneero a vameekhaaya, sookikhaliherya osuwela moota woorumeela musurukhu vano kithenle aka. Masi ikwaha sikina, nnaamwi naimananiha orumeela saana musurukhu ahu, khanaakhalana itthu sootheene naaphavela ahu. Masi khula okathi Yehova aaninikhaliherya. Mwa ntakiheryo, wanikisa wa mwaakha wa 1980 mpakha wanipacerya wa 1990, yaahikhumelela ekhotto oSuriname. Okathi ole, ikwaha sikina waari vooxankiha hata ophwanya itthu saamukhaani naaphavela ahu. Hata vari siiso, Yehova aaninikhaliherya ophwanya itthu iyo. — Math. 6:32.

Khula okathi Yehova onninikhapelela ni onninikhaliherya okhala oohakalala. Aniihu mareeliho maalupale niphwannye ahu ni eparakha yuulupale waakhaliherya omurumeela Yehova. Ninnihakalala vanceene okhala wira awo aathanla muteko wa Muluku wa okathi wootheene mookumini mwaya. Ethniël ni Giovanni aarowelasa ixikola sinceene sa Omwene, nto vano anirumeela ebetheli ya oSuriname vamosa ni axaaraya.

Miyo ni mwaaraka vano nihuuluvala masi nlelo khanihiyale omurumeela Yehova ntoko mapioneero a vameekhaaya. Vano ninnaatteliwa miteko sinceene, kihinakhalana okathi woowiixutta okata! Masi nkiniikhupanyerya! Kuupuwelaka yoothanla kaapanke aka nlelo kiri ene mmiravo, yookela muteko wa Muluku wa okathi wootheene, kinnoona wira kaahipaka yoothanla yooloka.