Makoho Anikohiwa ni Ale Anisoma Irevista Sahu
Tiivi yaari erakamelo ya niphiryo na etemplo Salomoni aatenke awe?
Wiira mutthu ophiye nipuro Noowaarya na etemplo aahaana ovira mphiryo. Moovarihana ni Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas okumiheriwe mwaakha wa 2023, ohimmye so: “Naahikhala niphiryo naalikana ni okhuveya wa etemplo, naarina ikoovatu 20 vano orakama waya waari wa ikoovatu 120”. (2Wah. 3:4) ABiibiliya akina anihimya wiira niphiryo nle naarina “Ikoovatu 120” aahiiso naarina imeeturu 53!
Masi Biibiliya impirimiriwe mwaakha wa 2023 Tradução do Novo Mundo, olavulaka sa etemplo ya Salomoni, onihimya so: “Okhuveya waya waari wa ikoovatu 20” aahiiso imeeturu 9. a Nwehe mathowa yiirinhe oturuka moonelo ahu.
1 Mamwene 6:3 khonihimya erakamelo ya niphiryo. Eversiikulu ela, Yeremiya onnihimya wiixerya wa niphiryo nlo masi khonihimya erakamelo aya. Ekapiitulu enittharelana, owo onnilavula itthu sikina sa etemplo ele ohela muhina epasiya yuulupale ya maasi yaihaniwa ephareya ya ekoopiri, ikarinyu 10 ni ipilaari piili sa ekoopiri saari vate va niphiryo. (1Mam. 7:15-37) Akhala wiira niphiryo nle naari noorakama ovikana imeeturu 50 ni naavikanne ipantta sikina sa etemplo, xeeni Yeremiya ahaahimmye awe erakamelo aya? Hata nuuvira okathi, asomi ayuda yaahihimya wiira niphiryo nle khahiyo naari noorakama ovikana ipantta sikina sa etemplo.
Asomi yaaniikoha akhala wiira ipantta sikina sa etemplo sanwerya ovarelela niphiryo nle naarina ikoovatu 120. Okathi ole, maluku, itixolu, ni mikhora sa etemplo sa wExiitu saakhala suulupale. Masi etemplo ya Salomoni yaari yoovirikana. Asomi anikupali wiira ixiri iye khisaarina ikoovatu 6 aahiiso imeeturu 2,7 sa wunnuwa waya. Theodor Busink yoowo onilepa myaha ohimmye so: “Moovarihana ni munnuwelo wa exiri ele, niphiryo nle khivaarowa oweryaneya okhalana ikoovatu 120 sa erakamelo aya.
Woonasa wene yoolepa ya 2 Wahala 3:4 khiyaakopiyarinwe saana. Nnaamwi soolepa sikina sa aBiibiliya a khalai sihimmyaka “120” mpantta ola, aBiibiliya akina ooweemereriwa ntoko Codex Alexandrinus ni Codex Ambrosianus mpantta ola olempwale so: “Ikoovatu 20”. Nto xeeni mulipa oowiixuttiha nlamulo olempe awe ikoovatu “120”? Nttaava na eheeberi nuulumo noowi “100” ni “ikoovatu” anoolikana. Nto vannooneya wiira mulipa-oolepa nlamulo pooti olepa “100” ohiya “ikoovatu”. Okathi ninsoma ahu voohimya sa etemplo ya Salomoni khaninwehexexa moota eyo yaari aya masi ninwehexexa yootaphulela aya, eyo piiyo, etemplo yuulupale ya omunepani. Ninnimuxukhurela vanceene Yehova mwaha wa waalattula arumeyi awe wiira amukokhoreleke mutemplo mme. — aHeeb. 9:11-14; Wis. 3:12; 7:9-17.
a Soolepa sikina sinihimya ‘ikoovatu 120’ nave sikina sinihimya ‘ikoovatu 20’.