Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

“Mpakha Mparayiisu!”

“Mpakha Mparayiisu!”

“Munokhala ni miyo” mParayiisu.​—LUKA 23:43.

ISIPO: 145, 139

1, 2. Miyoonelo xeeni soovirikana atthu arina aya voohimya sa eparayiisu?

ANNA ni arokora anceene a ilapo soovirikana yaahimurowela kongresu epooma ya oSeoul, oKorea. Vaavo yaakhuma aya ostaadiyu, Anamoona a elapo ele yaahithukumana wira yaalaxerye annaya. Eyo yaari etthu yookuxa murima, maana yaanaalaxerya avenxaka ntata anahimya wira: “Mpakha mParayiisu!” Nyuwo munuupuwela wira yaahimya eparayiisu xeeni?

2 Olelo-va, atthu anceene aakhalana moonelo woovirikana voohimya sa eparayiisu. Akina anihimya wira eparayiisu etthu yowoothiwa. Akina anoona wira eparayiisu opuro anhakalala aya. Mwa ntakiheryo, mulopwana ovoliwe etala okilaathale vameesa sihireere soolya soosiva, pooti wuupuwelaka wira ori mparayiisu. Nave iyaakha sinceene sivinre, muthiyana mmosa, nuumala oweha ifilori sooreera, saahimusivela khuhimya wira: “Ooh, tthiri ela eparayiisu!” Mpakha olelo-va, opuro ole oniihaniwa eParayiisu, nnaamwi khula mwaakha ovukuwaka imeeturu 15. Munoonela sai, eParayiisu exeeni? Niireke munoona wira enookhala tthiri?

3. Ekwaha xeeni yoopacerya Biibiliya onlavula awe sa eParayiisu?

3 Biibiliya onnilavula eparayiisu yaakhanle khalai ni eparayiisu ya muhoolo. Eliivuru ya Maphattuwelo ninnisoma ekwaha yoopacerya voohimya sa eparayiisu. Maphattuwelo 2:8 Biibiliya Version Douay Católica, yoowo aataphuleliwe nrumeeliwaka nttaava na eLatin, onihimya so: “Okhuma woopaceryani, Apwiya Muluku, yaahipaka eparayiisu yooreera: weiwo yaahimuhela mutthu yaamuupale aya”. (Moolumo ala ooriipihiwa, nriipinhe.) Yoolepa ela, eHeeberi enihimya wira yaari ‘ejardim ya wEdeni’. Nuulumo noowi “Edeni” nintaphulela “Oreera”, tthiri ejardim ele naari nipuro nooreera. Nave, waari opuro wootepa oreera, mwaha woowi yaahikhala yoolya yinceene ni murettele eriyari ya atthu ni inama.​—Maphattuwelo 1:29-31.

4. Xeeni ohimyaka wira ejardim ya wEdeni yaari eparayiisu?

4 Nuulumo na eHeeberi noowi “ejardim”, nttaava na eGriki nintaphuleliwa pa·raʹdei·sos. Nto Enciclopédia ya M’Clintock ni Strong enihimya wira vaavo muGriki aiwa awe nuulumo noowi pa·raʹdei·sos, owo uupuwela opuro wooreera, eparkhi yuulupale yookhapeleliwa saana, erina miri siniima mihokorokho soovirikana, erina miro ni malaxi oreera anlyiwa ni ipaala ni ipwittipwitthi.​—Mulikanyihe ni Maphattuwelo 2:15, 16.

5, 6. Exeeni yaawiirinhe Adamu ni Eva opweteiwa eparakha yookhala mParayiisu, atthu akina aniikoha exeeni?

5 Yehova aahaavaha Adamu ni Eva ejardim yooreera, niire so eparayiisu. Masi, okhala wira khiyaamwiiwelenle Yehova, awo ni anaaya aapweteiwa eparakha ya okhala mparayiisu. (Maphattuwelo 3:23, 24) Nnaamwi ahaakhala mutthu mParayiisu nuumala Adamu woomoliwa, vanikhala ntoko wira eParayiisu ele, yaahikhala mpakha okathi wa Mutaaseke a mahiku a Nowe.

6 Atthu akina anniikoha wira: ‘Niireke enookhala-tho eparayiisu valaponi?’ Itthu xeeni sinooniherya wira enookhala eparayiisu? Akhala wira munlipelela okhala mParayiisu ni atthu munaaphenta anyu, niireke sookhala itthu sinookupalihani? Niireke munniwerya otthokiherya etthu enookupalihani wira enookhala eparayiisu?

ITTHU SINOONIHERYA WIRA ENOOKHALA EPARAYIISU

7, 8. (a) Muluku aamuleihenrye exeeni Abrahamu? (b) Exeeni Abrahamu uupuwela awe nuumala oleiheriwa ni Muluku?

7 Waakhuliwa wa makoho voohimya sa eParayiisu nimphwanya mBiibiliyani, mwaha woowi Biibiliya eliivuru ya Yehova, yoowo aapanke eParayiisu yoopacerya. Nrowe niwehe ele Muluku aamulenle awe mpatthani awe iihaniwa Abrahamu. Muluku aahimmye wira aamuncererya osuulu wa Abrahamu ntoko “mihava s’ophareya”. Nuumala-vo, Yehova aahimulipiherya Abrahamu omuleiheryaka wira: “Maloko othene a mulaponi anorerihiwa mwaha wa nloko nanyu, okhala wira muhìwelela molumo aka”. (Maphattuwelo 22:17, 18) Muhoolo mwaya, Yehova aahitthikela omuleiherya etthu emosa-ru musulwaawe Abrahamu.​—Musome Maphattuwelo 26:4; 28:14.

8 Khiivo etthu mBiibiliyani enooniherya wira Abrahamu aanuupuwela wira apinaatamu otheene yaarowa okhalaka wiirimu. Nto vaavo Muluku aamuleihenrye awe wira “maloko othene a mulaponi” yaarowa oreelihiwa, Abrahamu aanisuwela wira mareeliho awo yaarowa okhala valaponi vaava. Masi, niireke eyo etthu emosa paahi ya mBiibiliyani enooniherya wira enookhala eparayiisu valaponi?

9, 10. Sooleiherya xeeni sinnikhaliherya woona wira enookhala eparayiisu?

9 Muluku aahimuupuxerya Davidi osuulu wa Abrahamu ohimya wira muhoolo “atakhali anorimela”. (Esalmo 37:1, 2, 10) Vano, “atthu òmàla anoreriwa vathí-va: anokhala-mu ni murettele womalela”. Nave-tho Davidi aahihimya vahinatthi wira: “Anaxariya animwakhela elapo yohiyeriw’aya: anrowa okhalaka-mo mahiku othene”. (Masalmo 37:11, 29; 2 Samuweli 23:2) Nkahaya muupuwele moota ale anipaka yootthuna ya Muluku anoonela aya sooleiherya iyo. Awo annisuwela wira nnoophiya nihiku anrowa aya okhalaka mparayiisu valaponi ntoko ejardim ya wEdeni.

Iprofesia siiraneyale sinninikhaliherya okupali wira enookhala eparayiisu

10 Ikwaha sinceene, aIsarayeli yaawo yaihimya omukokhorela Yehova yaanihiya okokhorela wekeekhai. Nto Muluku aahiweemererya aBabilonia waaxintta atthu awe, opwetexa elapo aya ni waaroiha weepotthani atthu anceene. (2 Wahala 36:15-21; Yeremiya 4:22-27) Masi maprofeta a Muluku yaahihimya vahinatthi wira nuuvira iyaakha 70, aIsarayeli yaamutthikela elapo aya. Nto iprofesia iyo sahiiraneya. Nave olelo-va, sookhalana yootaphulela aya. Vaavo ninrowa ahu othokoreryaka iprofesia sikina, nwehe moota sinnikhaliherya aya okupali wira enookhala eparayiisu valaponi.

11. Yiiraneyale sai eprofesia ya Yesaya 11:6-9? Nikoho xeeni woonasa wene nniikoha ahu?

11 Mmusome Yesaya 11:6-9. Omurumeelaka profeta Yesaya, Muluku aahihimya vahinatthi wira okathi aIsarayeli yaarowa aya otthikela elapo aya, yaamukhalana murettele. Inama khisaarowa waahaaxaka atthu. Amiravo ni atthu oowuuluvala yaarowa okhala moovareleleya. Niireke eyo kheniwuupuxeryani murettele waakhanle ojardim ya wEdeni? (Yesaya 51:3) Yesaya aahihimya vahinatthi wira elapo yotheene, ohiya paahi elapo ya aIsarayeli, yaarowa “osareya osuwela w’Apwiya, ntoko vansareyaya màsi mphareya”. Eyo enrowa wiiraneya silini? Enrowa wiiraneya muhoolo.

12. (a) Mareeliho xeeni yaaphwannye aya ale yaatthinke oBabilonia? (b) Exeeni enooniherya wira eprofesia ya Yesaya 35:5-10 enrowa wiiraneya-tho muhoolo?

12 Mmusome Yesaya 35:5-10. Moone wira Yesaya, aahihimya-tho vahinatthi wira nuumala aIsarayeli otthikela elapo aya, khiyaarowa otupheliwa ni inama soowali aahiiso atthu ootakhala. Nave, Yesaya aahimmye wira elapo aya yaarowa okumiheryaka yoolya yooloka okhala wira yaamwaatta maasi ntoko ejardim ya wEdeni. (Maphattuwelo 2:10-14; Yeremiya 31:12) Niireke eprofesia ela yaarowa wiiraneya okathi wa aIsarayeli paahi? Nnaari. Maana, eprofesia ele yaahimmye wira ale ahinoona, oorakala ni ahiniiwa anrowa openuxiwa. Eyo khiyaawiiranenle aIsarayeli nuumala otthika oBabilonia. Eyo enooniherya wira Muluku aahimya okathi onrowa awe waapenuxa ale anwereiwa muhoolo.

13, 14. Nuumala aIsarayeli otthika oBabilonia, yiiraneyale sai eprofesia ya Yesaya 65:21-23? Mpantta xeeni wa eprofesia ela enrowa wiiraneya muhoolo? (Nwehe elatarato yoopacerya.)

13 Mmusome Yesaya 65:21-23. Vaavo aYuda yaatthikenle aya elapo aya, awo khiyaaphwannye ipa sooloka ni imatta. Masi, okhala wira yaahireelihiwa ni Muluku, nuuvira okathi itthu saahiturukeya. Nkahaya muupuwele moota yaahakalanle aya nuumala opacerya oteka ipa saya, wira akhaleke ni olya soolya soosiva yaalima aya!

14 Moovarihana ni eprofesia ela, mahiku ahu anrowa “olikanaka n’iyakha sa miri”. Miri sikina sinnikhala iyaakha ikonto sinceene. Nto wira mutthu okhale iyaakha ntoko iyo, ohaana okhalana okumi wooloka. Akhala wira yaarowa okhalaka ni murettele ni opuro wooloka ntoko Yesaya aahimmye awe vahinatthi, eyo yaarowa okhala yooreera, niire so, eparayiisu! Tthiri eprofesia ela enimwiiraneya!

Enrowa wiiraneya sai ele Yesu aamuleihenrye awe nakrime voohimya sa eParayiisu? (Nwehe ittima 15, 16)

15. Mareeliho xeeni makina anilavuliwa eliivuru ya Yesaya?

15 Nkahaya muupuwele sooleiherya nithokorenrye ahu, seiyo sinooniherya wira muhoolo enookhala eparayiisu. Elapo yotheene anoosareya atthu areelihiwe ni Muluku. Khuuvo mutthu onrowa woovaka otupheliwa ni inama soowali aahiiso atthu ootakhala. Ale ahinoona, ahiniiwa ni oorakala anrowa ovonihiwa. Atthu anrowa otekaka ipa saya ni olya soolya soosiva anrowa aya olimaka. Awo anrowa okhalaka iyaakha sinceene ovikana iyaakha sa miri. Tthiri Biibiliya onnooniherya wira enookhala eparayiisu muhoolo. Masi atthu akina ninlavulana ahu pooti ohimyaka wira iprofesia iyo khasintaphulela wira enookhala eparayiisu valaponi. Munrowa owaakhula sai? Mathowa xeeni aniwiirihani olipelela eparayiisu valaponi? Yesu, mulopwana muulupalexa aatonko okhala, oonivaha mathowa ooloka.

MUNOOKHALA MPARAYIISU

16, 17. Okathi xeeni Yesu aalavunle awe sa eParayiisu?

16 Nnaamwi Yesu aahaapanke etthu yoohiloka, owo aaheemererya wiiviwa vamwirini va nihaaxeryo eriyari ya anakrime anli aYuda. Nakrime mmosa aahisuwela wira Yesu aari mwene, nto khuhimya so: “Yesu! Mukùpuwele miyo, mwaphiyá Momweneni mwanyu!” (Luka 23:39-42) Ele Yesu aamulenle awe nakrime ole, ennivarihana ni mukhalelo anyu wa muhoolo. Masu awo a Yesu aniphwanyaneya Luka 23:43. Asomi akina annimuhela virkula nihinatthi nuulumo noowi “olelo”, nto antaphulela so: “Kinoohimeeryani ekhweeli wira, olelo munrowa okhala ni miyo mParayiisu”. Sookhala miyuupuwelelo soovirikana voohimya sa opuro onireerela okhala virkula eveersu ela. Nto, Yesu aaphavela ohimya exeeni vaavo aalavunle awe wira “olelo”?

17 Mattaava manceene olelo-va, annirumeeliwa avirkula wira akhaliheryeke osommwa saana ni wiiwanyeiha etthu enihimmwa. Masi idukumento soopacerya sa eGriki, ikwaha sikina khiyaarumeeliwa vanceene aponto. Nto pooti wira ninniikoha so: Niireke Yesu aahimmye wira “Kinooleelani wira, olelo munrowa okhala ni miyo mParayiisu”? Aahiiso aahimmye wira: “Kinooleelani olelo, wira munrowa okhala ni miyo mParayiisu”? Anamataphulela akina, annimuhela virkula nihinatthi aahiiso nuumala nuulumo noowi “olelo” moovarihana ni ele anuupuwela aya wira Yesu aahihimya, nto eyo enniphwanyaneya aBiibiliya anceene.

18, 19. Exeeni ennikhaliherya osuwela ele Yesu aaphavela awe ohimya?

18 Muupuweleke wira Yesu aahilavula ni atthareli awe voohimya sa okhwa wawe, oriki: “Mwana a mutthu onokhala muhina mw’etthaya mahiku mararu n’ohiyu miraru”. Nave aahincererya wira: “Mwana a mutthu onrowa ovahereriwa mmatatani mw’atthu. Awo anrowa omwiva: vano mmurottoni mwaya onohihimuwa mokhwani”. (Matheyo 12:40; 16:21; 17:22, 23; Marko 10:34) Murummwa Pedru aahihimya itthu siiraneyale. (Miteko 10:39, 40) Tivonto, Yesu ni nakrime ole khiyaaronwe mParayiisu nihiku nenne. Biibiliya onihimya wira Yesu aari “Mmahiye” mahiku ale mararu, mpakha nihiku Muluku aamuhihimunxe awe.​—Miteko 2:31, 32, Biibiliya Solempwa sa Muluku. * (Nwehe enoota.)

19 Yesu aahirumeela nuulumo noowi “Kinohimeryani ekhweli wira: olelo” ophavelaka opaceriha ele aamuleihenrye awe nakrime ole. Eyo yaari enamuna ya olavula okathi wa Moise. Okathi mukina Moise aahimmye so: “Molumo anovahakani olelo: mulepe mmuruni ni mmurimani mwanyu”.​—Otumererya 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Exeeni ennikhaliherya wiiwexexa ele Yesu aahimmye awe?

20 Namataphulela a Biibiliya a wOriente Médio, ohimmye so: “Nuulumo ninttittimiheriwa [eveersu] ela, ti ‘olelo’ ni ensomeya so, ‘Kinoohimeeryani ekhweeli olelo, wira munookhala ni miyo mParayiisu’. Eyo enooniherya wira yoleiherya ele yaarowa wiiraneya muhoolo”. Namataphulela ole ohimmye wira eyo enamuna atthu a muttetthe ole anilavula aya ni enooniherya wira “yooleiherya ele yaapakiwe nihiku nne, yaamwaakhwanela”. Biibiliya siríaca a eseekulu 5, masu a eveersu ela ataphuleliwe so: “Amen, kinooleelani ekhweeli olelo wira munookhala ni miyo oJardim ya wEdeni”. Tthiri yooleiherya ela enninlipiha otheene ahu.

21. Xeeni nakrime ole ohinrowa awe okhala mparayiisu wiirimu? Mutthokiherye.

21 Vaavo Yesu aamulenle awe nakrime ole voohimya sa eParayiisu, Yesu khaahimya eparayiisu ya wiirimu. Ninsuwela sai? Nthowa nimosa, okhala wira nakrime ole khaasuwela wira Yesu aahipaka nivarihano ni arummwa awe oororomeleya, yaawo anrowa olamulelaka ni Yesu wiirimu. (Luka 22:29) Nave-tho, nakrime ole khaabatiziwe. (Yohani 3:3-6, 12) Tivonto, vaavo Yesu aamuleihenrye awe nakrime ole, owo aalavula sa eparayiisu valaponi. Muhoolo mwaya, murummwa Paulo aahinweha mulopwana ‘awelihiwe mpakha oparayisu’. (2 aKorinto 12:1-4) Nnaamwi Paulo aahimmye wira owo ni arummwa akina aathanliwa orowa olamulelaka wiirimu ni Yesu, Paulo aahimya sa eparayiisu ya muhoolo. * (Nwehe enoota.) Niireke eparayiisu eyo enookhala tthiri valaponi? Niireke munookhala mparayiisu mmo?

EXEENI MUNLIPELELA ANYU?

22, 23. Exeeni munlipelela anyu?

22 Muupuweleke wira Davidi aahimmye wira “anaxariya animwakhela elapo yohiyeriw’aya”. (Esalimo 37:29; 2 Pedru 3:13) Davidi aahimya okathi atthu otheene valaponi anrowa aya wiiwelelaka malakiheryo a xariya a Muluku. Yesaya 65:22 onihimya wira: “Iyakha s’atthu aka sinrowa olikanaka n’iyakha sa miri”. Eyo enooniherya wira atthu anrowa omurumeelaka Yehova elapo esya, anrowa okhalaka mahiku otheene. Niireke munookhala okathi owo? Aayo, moovarihana ni Wisupulula 21:1-4, Muluku onimwaareeliha apinaatamu, nto, mareeliho awo anihela muhina ‘ohikhala-tho okhwa’.

23 Tthiri ele Biibiliya oniixuttiha awe sa eparayiisu, enimwiiraneya. Hata Adamu ni Eva, apweteiwale ene okhala mahiku otheene mParayiisu, elapo enookhala-tho eparayiisu. Ntoko Muluku oleihenrye awe, owo onimwaareeliha atthu otheene valaponi. Davidi, aahimmye wira atthu oomaala ni anaxariya animwaakhela elapo ni anrowa okhalaka mahiku otheene. Tthiri iprofesia siniphwanyaneya eliivuru ya Yesaya, sinninikhaliherya woona okathi ninrowa ahu okhalana okumi wooloka mparayiisu. Eyo enrowa wiiraneya silini? Enrowa wiiraneya nuumala waakhwanela ele Yesu aamuleihenrye awe nakrime ole. Mukupaliki wira munrowa okhalaka mParayiisu. Tthiri, ele anna ni arokora yaahimmye aya okongresuni oKorea, enimwiiraneya: “Mpakha mParayiisu!”

^ etti. 18 Musomi C. Marvin Pate olempe wira asomi akina ankupali wira vaavo Yesu aahimmye awe wira “olelo”, ontaphulela wira Yesu aamookhwa ni ohihimuxiwa wira akhaleke mParayiisu nihiku nenne. Pate aahincererya ohimyaka wira: Etthu enixankiha okhala wira moonelo owo khonivarihana ni itthu sikina sinihimmwa mBiibiliyani. Mwa ntakiheryo, Biibiliya onihimya wira nuumala Yesu okhwa aari mMahiye, nto nuumala ohihimuxiwa aahirowa wiirimu.​—Matheyo 12:40; Miteko 2:31; aRoma 10:7.

^ etti. 21 Nwehe “Perguntas dos Leitores”, erevista ya ekunya.