Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

“Apwiya [Yehova] ti Muluku Ahu: Awo t’Apwiya Mekhaya”

“Apwiya [Yehova] ti Muluku Ahu: Awo t’Apwiya Mekhaya”

“Nyuwo atthu a Isarayeli, mukìwe! Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu: awo t’Apwiya mekhaya”.—OTUM. 6:4.

ISIPO: 138, 2

1, 2. (a) Xeeni moolumo a Otumererya 6:4 anisuweliwa aya ni atthu anceene? (b) Xeeni Moise aalavunle awe moolumo awo?

MWA IYAAKHA sinceene, aYuda annirumeela moolumo a Otumererya 6:4, ntoko nivekelo na vameekhaaya. AYuda annipaka nivekelo nlo khula mahiku, vaasiisu ni ohiyu. Nivekelo nla nniitthaniwa Shema, nenlo nri nuulumo noopacerya na eveersu eyo. Annirumeela nivekelo nla aphavelaka wooniherya wira animukokhorela Muluku mmosa paahi.

2 Moolumo a eveersu ela, aniirela mpantta mwaha wookiserya Moise aalavunle awe ohoolo wa nloko na Isarayeli, naathukumanne elapo ya oMowabi, mwaakha wa 1473 AEC. AIsarayeli yaahala vakhaani olapuwa muro Yordani wira ekele Elapo Yoolaiheriwa. (Otum. 6:1) Moise aahiweettiha atthu ale mwa iyaakha 40, nto aaphavela wira alipe murima, wira yawerye ovilela mixankiho yaarowa aya ophwanya muhoolo. Atthu awo yaahaana omuroromela Muluku aya Yehova, ni omurumeela yoowo. Nto moolumo ookiserya a Moise yaahaalipiha atthu awo opaka eyo. Nuumala oromola Sooruma Muloko ni malamulo makina a Yehova, Moise aahilavula moolumo ootthuneya aniphwanyaneya eliivuru ya Otumererya 6:4, 5. (Mmusome.)

3. Makoho xeeni anrowa ahu othokorerya mwaha ola?

3 AIsarayeli yaanisuwela wira Yehova Muluku aya, aari Muluku ‘mekhawe’ paahi. AIsarayeli oororomeleya yaamukokhorela Muluku mmosa paahi, eyo piiyo, Muluku aamuhavinre aya, Abrahamu, Isakhi ni Yakobe. Nto xeeni Moise aaleela awe wira “awo t’Apwiya [Yehova] mekhaya”? Moolumo awo anivarihana sai ni omukokhorela Yehova ni murima, eroho, ni ikuru sahu sotheene, ntoko sinihimya aya eversiikulu 5? Olelo-va, ninrowa ovarihela sai muteko moolumo a Otumererya 6:4, 5?

YEHOVA ORI MMOSA PAAHI

4, 5. (a) Nintaphulela exeeni nuulumo noowi “mekhaya”? (b) Yehova onivirikana sai ni amuluku a amalapo?

4 Khonlikana ni mukina. Nuulumo noowi “mekhaya” nintaphulela wira Yehova khonlikana ni mutthu wala etthu ekina, owo ori mekhawe paahi. Xeeni Moise ohalaka orumeela nuulumo nlo? Vanikhala wira Moise khahiyo aaphavela waavaanyiha atthu yaale anikupali wira Muluku ari atthu araru nipuro nimosa paahi. Yehova tori Mpattuxa a erimu ni elapo ya vathi, Mukhulupale a olumwenku wotheene. Khokhanle-tho muluku mukina onlikana ni owo. (2 Sam. 7:22) Nto, Moise aawuupuxerya aIsarayeli wira yahaana omukokhorela Yehova paahi. Yahaana osyaka waatakiha atthu a maloko makina, yaawo yaakokhorela amuluku anceene eethiru, alopwana ni athiyana. Atthu awo yaakupali wira amuluku aya yaanilamulela mpantta mmosa wa ephattu.

5 Mwa ntakiheryo, atthu a wEjiitu yaanimukokhorela muluku a nsuwa, aitthaniwa Ra, muluku muthiya a erimu, aitthaniwa Nut, muluku a vathi aitthaniwa Geb, muluku a muro Nilo aitthaniwa Hapi, ni inama sinceene saakokhoreliwa. Okathi aakumihenrye awe Ihukhumu Muloko, Yehova aahooniherya wira aari Muluku muulupalexa waavikana amuluku ale eethiru. AKanani yaahikhalana muluku aya muulupale, aitthaniwa Bayali, yoowo aari muluku a oruwerya, nave-tho aari muluku a erimu, epula ni munamukhaya. Mapuro manceene, atthu yaanimuroromela Bayali wira aakhapeleleke. (Moth. 25:3) Nto, aIsarayeli yahaana wuupuwelaka wira Muluku aya eekeekhai, ‘t’ari Pwiya mekhawe’.​—Otum. 4:35, 39.

6, 7. Nuulumo noowi “mekhaya”, nintaphulela-tho exeeni, nto Yehova oonihenrye sai okhala Muluku mmosa “mekhawe”?

6 Khoniturukeya ni Toororomeleya. Nuulumo noowi “mekhaya” nintaphulela-tho wira soolakela ni miteko sa Yehova ti soororomeleya. Yehova Muluku khahiyo tookawanyeya wala oowaakuva orukunuxa muupuwelo awe. Ohiya-vo, owo toororomeleya, tootthareya ni tekeekhai. Aahimulaiherya Abrahamu wira osuulu awe waarowa okhalaka Elapo Yooleiheriwa, nto Muluku aahipaka miiriirya sinceene wira eyo yiiraneye. Nnaamwi saavinre iyaakha 430 eyo ehinatthi wiiraneya, Yehova khaaturunke muupuwelo awe.​—Maph. 12:1, 2, 7; Okhum. 12:40, 41.

7 Nuuvira iyaakha sinceene, okathi Yehova aahimya awe aIsarayeli okhala anamoona awe, owo aahimmye so: “Miyo pahi ti Muluku. Khavo muluku mukina kihikhanle miyo: khavo-tho mukina onrowa okhumelela oholo”. Yehova aahooniherya wira soolakela sawe khasinturukeya. Owo aahimmye so: “Miyo ki òpajerya ni ki òkiserya”. (Yes. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Tthiri aIsarayeli a khalai vamosa ni hiyo olelo-va, nookhalana eparakha yuulupale ya omurumeela Yehova, yoowo ori Muluku oororomeleya ni ohinturukeya!​—Mal. 3:6; Yak. 1:17.

8, 9. (a) Yehova onaavekela exeeni ale animukokhorela? (b) Yesu oonihenrye sai wira moolumo a Moise tootthuneya vanceene?

8 Moise aahiwuupuxerya aIsarayeli wira Yehova aarowa waaphentaka ni waakhapelela okathi wotheene. Masi awo yaahaana omwiiwelelaka ni omukokhorela owo paahi ni murima aya, ikuru saya ni okumi aya wotheene. Anamuyari yahaana owiixuttiha anaaya khula okathi wooreerela, wira anamwane awo amurumeeleke Yehova ni murima aya wotheene.​—Otum. 6:6-9.

9 Yehova khonituruka soolakela sawe, tivonto khonrowa oturuka itthu onnivekela awe wira nipakeke, ntoko arumeyi awe eekeekhai. Naphavela omusiveliha Yehova nihaana omukokhorela yena paahi ni omphenta ni murima ahu, muupuwelo ahu ni ikuru sahu sotheene. Yesu Kristu aahimmye wira ela ti yaari yooruma yuulupale. (Mmusome Marko 12:28-31.) Vano, nrowe niwehe moota nikhanle ahu owooniherya ni miteko sahu wira ninnikupali wira “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu: awo t’Apwiya mekhaya”.

MMUKOKHORELEKE YEHOVA PAAHI

10, 11. (a) Mwa enamuna xeeni nimmukokhorela ahu Yehova paahi? (b) Amiravo aHeeberi yaaroihiwe oBabilonia, yoonihenrye sai wira yaamukokhorela Yehova paahi?

10 Yehova paahi tori Muluku ahu, tivonto nihaana omukokhorela yena paahi. Nisyakeke waakokhorela amuluku eethiru aahiiso opaka itthu soohiloka okathi onimukokhorela ahu Yehova. Owo khahiyo paahi muluku ooweryexa onaavikana amuluku akina, masi yena Muluku mmosa paahi eekeekhai. Nihaana omukokhorela Yehova paahi.​—Mmusome Wisupulula 4:11.

11 Eliivuru ya Daniyeli, ninnisoma sa amiravo axexe aHeeberi, Daniyeli, Hananiya, Misayeli ni Azariya. Awo yaahooniherya wira yaamukokhorela Yehova paahi, ohiya paahi mwaha wa okhootta olya soolya soohiloka saakhoottihiwa ni nlamulo na Yehova, masi-tho apatthani ale araru a Daniyeli yaahikhootta okokhorela elatarato ya eweero yaapakiwe ni Nabukhodonosori. Amiravo ale yaanisuwela wira yahaana omukokhorela Yehova paahi. Awo yaamuroromela Yehova paahi.​—Dan. 1:1–3:23, 91-97.

12. Exeeni enitthuneya ahu okhalela ephoole okathi onimukokhorela ahu Yehova paahi?

12 Yehova ohaana okhala nipuro noopacerya mookumini mwahu. Akhala wira nimphavela omukokhorela owo paahi, nihaana okhalana ephoole wira itthu sikina sihikhale nipuro noopacerya. Itthu xeeni iyo? Okathi aavaha awe Sooruma Muloko, Yehova aahihimya saana wira atthu awe ahaakokhoreleke amuluku akina ni yahaana osyaka okokhorela ilatarato. (Otum. 5:6-10) Olelo, sookhala inamuna soovirikana sa waakokhorela amuluku eethiru, sikina sinnivila osuwela. Masi Yehova khoturunke ele onaavekela awe ale animukokhorela. Nlelo owo ti Muluku ‘mekhawe’. Nrowe niwehe moota nikhanle ahu oosyaka waakokhorela amuluku eethiru.

13. Naahikhalane ephoole, etthu xeeni ekhanle ahu oopacerya ophentaka vanceene onvikana Yehova?

13 AKolosi 3:5 (mmusome), onniromola itthu saarowa ohonona omukokhorela wahu Yehova. Nwehe wira Biibiliya onnilikanyiha wunlela muhakhu ni waakokhorela amuluku eethiru. Moota xeeni? Vaavo vaniphavela ahu vanceenexa itthu sa werutthuni, ntoko musurukhu ni mireerelo, itthu iyo pooti opacerya olamulela okumi ahu, ntoko muluku oowerya. Itampi sotheene siromoliwe yoolepa ela, sinivarihana ni nrima, nenlo ninlikanyihiwa ni waakokhorela amuluku eethiru. Nto itthu iyo sapacerya onsivela vanceene, woonasa wene omphenta wahu Muluku onoovukuwaka vakhaani-vakhaani. Etthu eyo yiiraneya, nto hiyo khinaarowa omoonaka Yehova okhala ‘Muluku mekhawe’. Tthiri hiyo khanimphavela wira eyo yiiraneye!

14. Yohani onnilopola sai?

14 Murummwa Yohani aahittittimiherya etthu emosaru. Owo aahimmye wira mutthu oniphenta itthu sa mulaponi, eyo piiyo, “ophavela itthu sonanara, ophavela okhalana sothene sinònahu, ororomela ni wisona mwaha wa mihakhu sirinahu”, mutthu owo khorina “ophenta w’Atithi”. (1 Yoh. 2:15, 16) Ela entaphulela wira khula okathi nihaana ovarerya murima ahu wira niwehe naahiwokiweke ni matthekulelo, apatthani ni iwarelo sa olumwenku ola. Ophenta itthu sa mulaponi pooti ohela muhina ophavela itthu suulupale ntoko osoma wuniversidade. (Yer. 45:4, 5) Elapo esya eri vakhiviru. Tivonto nihaana wuupuwelaka moolumo a Moise. Akhala wira ninnaamini tthiri wira Yehova “t’Apwiya mekhaya”, ninrowa omukokhorelaka ni omurumeela yena paahi, mwa enamuna eniphavela awe.​—aHéb. 12:28, 29.

NVIKANIHEKE OKHALA OOWURAANA

15. Xeeni Paulo ohalaka owuupuxerya maKristau wira yaarina Muluku mmosa paahi, Yehova?

15 Moolumo oowi Yehova “t’Apwiya mekhaya”, anninikhaliherya wiiwexexa wira Yehova oniphavela wira arumeyi awe akhaleke oowiiraana, ni yoolakela aya ekhaleke emosaru. Eseekulu yoopacerya, muloko wa eKristau yaahikhala aYuda, aGriki, aRoma ni atthu a maloko makina. Ihuweliwo, soolema ni soophavela saya saari soovirikana. Nto itthu iyo saaniwiiriha akina woona ovila otthara enamuna esya ya okokhorela ni ohiya soolema saya sa khalai. Tivonto, murummwa Paulo aahoona oreerela owuupuxerya maKristau ale wira yaarina Muluku mmosa paahi, Yehova.​—Mmusome 1 aKorinto 8:5, 6.

16, 17. (a) Eprofesia xeeni eniiraneya olelo-va, ni enikumiherya exeeni? (b) Exeeni ekhanle oohonona wiiraana wahu?

16 Ankhi olelo-va? Profeta Yesaya aahimmye wira “yaphiyá mahiku [ookiserya]”, atthu a maloko otheene yaamuraana wira amukokhoreleke Yehova. Awo yaarowa ohimyaka so: “[Yehova] owo ononixuttiha iphiro sawe, wira nitthareke miphito sawe”. (Yes. 2:2, 3) Ninnihakalala oweha eprofesia ela yiiraneyaka mahiku ahu ala! Olelo-va, miloko sinceene sookhalana anna ni arokora a makhuli, ilapo, ni mattaava oovirikana, aninvuwiha Yehova vamosa. Masi mwaha wookhala atthu oovirikana, nto ikwaha sikina pooti okhumelelaka mixankiho.

Niireke munnikhaliherya muloko wa eKristau okhala wowiiraana? (Nwehe ittima 16-19)

17 Mwa ntakiheryo, muniwoonela sai anna ni arokora anikhuma ilapo sikina wala arina soolema soovirikana ni sawinyu? Woonasa wene, nttaava naya, ikuwo aniwara aya, yoolya alimalenle aya, ti soovirikana ni iye silimalenle anyu. Niireke munneererya waahuluwa anna ni arokora awo, masi munaphavela otthekula ni ale murina anyu soolema simosaru? Muniwoonela sai axitokweene a muloko anyu, wala a esirkwitu aahiiso efiliyaali anyu, yaawo nlelo ari amiravo wala ari a nikhuli ni ilapo soovirikana ni yawinyu? Niireke munneemererya wira ovirikana iwo ohonone wiiraana wa arumeyi a Yehova?

18, 19. (a) Miruku xeeni siniphwanyaneya eliivuru ya aÉfeso 4:1-3? (b) Nipakeke exeeni wira nikhaliheryeke muloko okhala wowiiraana?

18 Ninrowa osyaka sai itthu iyo? Paulo aahaavaha miruku sooloka maKristau yaakhala muttetthe woothaaciri wa Eefeso, yoowo yaakhala atthu a makhalelo oovirikana. (Mmusome aÉfeso 4:1-3.) Paulo aahiromola mikhalelo ntoko wiiyeviha, omaala, ovilela ni ophenta. Mikhalelo iyo pooti olikanyihiwaka ni maripu anvarelela empa wira ehimore. Wira empa ekhaleke yooloka, ehaana okhapeleliwa saana, okhala wira yaahikhapeleliwe, pooti ophweeya. Paulo aaphavela wira maKristau a wEefeso yiimananiheke “wiwanana omosaru”, akhaliheriwaka ni munepa wootteela.

19 Otheene ahu nihaana wiimananiha wira muloko ovikaniheke okhala wowiiraana. Ninrowa opaka sai eyo? Wanipacerya, nihaana okhalana mikhalelo iye Paulo aaromonle awe: wiiyeviha, omaala, ovilela ni ophenta. Nuumala-vo, nihaana wiimananiha okhaliha “murettele”, yoowo onniiraaniha. Ohiiwanana onlikana ni mitari sinihonona wiiraana wahu, tivonto nihaana wiimananiha vanceene wira niphukeke myaha sahu moohipisa, wira nivikaniheke okhala ni murettele ni mowiiraana.

20. Ninrowa wooniherya sai wira ninnikupali wira “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu: awo t’Apwiya mekhaya”?

20 “Apwiya [Yehova] ti Muluku ahu: awo t’Apwiya mekhaya”. Masu ala tootthuneya vanceene! Moolumo ala yaahaalipiha aIsarayeli wira avilele mixankiho saarowa okhumelela okathi yaarowa aya okela Elapo Yooleiheriwa. Moolumo ala anoowerya onlipiha hiyo-tho, wira niwerye ovilela maxakha maalupale ni wira nakhaliherye okhaliha eParayiisu. Nivikanihe omukokhorela Yehova paahi nave, nihaana omphenta ni omurumeela owo ni murima, muupuwelo, ni ikuru sahu sotheene. Nihaana-tho wiimananiha wira wiiraana ni murettele orina ahu ovikaniheke. Navikaniha opaka itthu iyo, Yesu onoonithokorerya ntoko ipwittipwitthi ni nnooweha wiiraneya wa masu ala: “Rwakani, nyuwo murerihiwe n’Atithi. Mwakhele omwene olokiheriwanyu okhuma opattuxiwa w’olumwenku”.​—Math. 25:34.