Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

Awo Yaahikhuma Etiini Yoowootha

Awo Yaahikhuma Etiini Yoowootha

“Nyuwo, atthu aka, mukhume muttetthe owo”.​—WISUPULULA 18:4.

ISIPO: 10, 45

1. Ninsuwela sai wira atthu a Muluku yaarowa otaphuliwa oBabilonia Muulupale, ni makoho xeeni ninrowa ahu othokorerya?

MWAHA ovinre, nihiixutta wira maKristau oororomeleya yaahikhala ipottha sa Babilonia Muulupale. Masi muteko woolaleerya khiwaaroihiwe weepotthani mahiku otheene. Ninnisuwela eyo okhala wira Biibiliya onihimya wira Muluku aahaaruma atthu awe ‘okhuma’ oBabilonia Muulupale, niire so, olamulelo wa olumwenku wotheene wa etiini yoowootha. (Mmusome Wisupulula 18:4.) Ela enooniherya wira maKristau yaarowa otaphuliwa oBabilonia Muulupale. Tthiri, ninniphavela osuwela okathi yaataphuliwa aya! Wanipacerya, nihaana waakhula makoho anittharelana: Alipa-Oomusoma Biibiliya yaalakenle opaka exeeni voohimya sa Babilonia Muulupale, ohinatthi mwaakha wa 1914? Niireke yaaniluttuweliwa muteko woolaleerya okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene? Niireke okathi ole atthu a Muluku yaari ipottha sa Babilonia Muulupale mwaha woowi yahaana olokiheriwa?

“OMORA WA BABILONIA”

2. Exeeni Alipa-Oomusoma Biibiliya yaalakenle aya opaka ehinatthi Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene?

2 Mwa iyaakha sinceene ehinatthi Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene (1914-1918), Charles Taze Russell ni Alipa-Oomusoma Biibiliya akina yahoona wira eKristau Yoowootha khiyiixuttiha ekeekhai ya Biibiliya. Tivonto, awo khiyaaphavela wiirela mpantta etiini yoowootha. Mwaakha wa 1879, erevista Zion’s Watch Tower [A Torre de Vigia de Sião], yaahimmye wira saahikhala ikerexa sinceene saihimya okhala mwaarawe oororomeleya a Kristu. Masi okhala wira ikerexa iyo saanikhaliherya iguvernu, saari mpantta wa Babilonia Muulupale, yoowo Biibiliya onimuhimya awe okhala namararuwa.​—Mmusome Wisupulula 17:1, 2.

3. Alipa-Oomusoma Biibiliya yoonihenrye sai wira khiyaaphavela okhalana aahiiso opaka etthu enivarihana ni etiini yoowootha? (Nwehe elatarato yoopacerya.)

3 Alopwana ni athiyana oororomeleya, yaahisuwela wira akhala wira yanvikaniha okhaliherya etiini yoowootha, Muluku khaarowa waareeliha. Tivonto, alipa-oomusoma Biibiliya anceene yaahiroiha iwarakha ikerexa yeetta aya ahimyaka wira khiyaaphavela-tho wiirela mpantta. Nave akina yaanisoma iwarakha saya ohoolo wa atthu otheene mukerexa. Ikerexa seiye saheemererya opaka eyo, awo yaanimulepela khula mutthu a ekerexa yeetta aya. Tthiri, Alipa-Oomusoma Biibiliya yaahooniherya wira khiyaaphavela okhalana aahiiso opaka etthu enivarihana ni etiini yoowootha! Iyaakha vakhaani vahinatthi, yaaniiviwa akhala wira yaanipaka eyo. Masi mwaakha wa 1870, iguvernu sa ilapo sinceene khisaakhaliherya vanceene ikerexa ntoko siiraaya khalai. Vano atthu yaanilavula mootaphuwa voohimya sa Biibiliya ni yaanivaanyiha sowiixuttiha sa ikerexa.

4. Okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, Alipa-Oomusoma Biibiliya yaamoonela sai Babilonia Muulupale? Mutthokiherye.

4 Alipa-Oomusoma Biibiliya yahoona wira khivaaphiyerya waaleela amusi aya, apatthani ni atthu akina yeettana aya okerexa, wira khiyaakhaliherya-tho etiini yoowootha. Awo yaaphavela wira atthu otheene asuwele wira Babilonia Muulupale tori namararuwa! Tivonto, okhuma Dezembro a 1917 mpakha wanipacerya wa 1918, Alipa-Oomusoma Biibiliya anceene, mooluttuweliwa yaahikawa 10.000.000 ikoopiya sa etratato yaarina mwaha oni: “The Fall of Babylon” [Omora wa Babilonia]. Moolipa murima arumeelaka etratato eyo yahuupulula sowiixuttiha sa eKristau Yoowootha. Mwekeekhai, ahooleli a etiini yaahinanariwa vanceene! Masi, Alipa-Oomusoma Biibiliya khiyooceyale. Maana yaahilakela ovikaniha olaleerya ni omwiiwelela “Muluku ovikana owiwelela atthu”. (Miteko 5:29) Eyo enooniherya exeeni? Enooniherya wira okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, maKristau ala alopwana ni athiyana, khiyaakhalihiwe ipottha; masi yaahikhuma etiini yoowootha ni yaanaakhaliherya atthu akina okhuma oBabilonia Muulupale.

OLUTTUWELIWA OKATHI WA EKHOTTO YOOPACERYA YA OLUMWENKU WOTHEENE

5. Xeeni vanihimya ahu wira anna yaaniluttuweliwa okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene?

5 Khalai, naahimya wira Muluku khaweemerenrye atthu awe okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, okhala wira khiyaaluttuweliwa muteko woolaleerya. Mwaha wa yeeyo, naakupali wira Yehova aahimweemererya Babilonia Muulupale waaroiha atthu awe okathi vakhaani weepotthani. Masi, anna ni arokora oororomeleya yaawo yaamurumeela Muluku okathi wa 1914 mpakha 1918, yaahitthokiherya wira ntoko egrupu yaanimananiha ovikaniha olaleerya. Osuwela saana ele yaakhumelenle Alipa-Oomusoma Biibiliya okathi ole, onninikhaliherya wiiwexexa sowiiraneya sikina silempwale mBiibiliyani.

Anna ni arokora oororomeleya yaawo yaamurumeela Muluku eriyari ya 1914 ni 1918, yaahiimananiha wira avikanihe olaleerya

6, 7. (a) Mixankiho xeeni Alipa-Oomusoma Biibiliya, yaarina aya okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene? (b) Exeeni enooniherya wira Alipa-Oomusoma Biibiliya yaaniluttuweliwa?

6 Tthiri, okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, Alipa-Oomusoma Biibiliya yaanilaleerya mooluttuweliwa. Nave-tho, yaahikhalana mixankiho sinceene. Nrowe niwehe mixankiho miili. Woopacerya, Alipa-Oomusoma Biibiliya khiyiixuntte olaleerya amurumeelaka Biibiliya paahi. Awo yaakawa iliivuru paahi wira iliivuru iyo saatthokiheryeke ekeekhai atthu yaasoma. Tivonto, vaavo eliivuru The Finished Mystery [O Mistério Consumado] yaakhoottihiwa aya ni guvernu wanipacerya wa 1918, vanaaxankiha anna anceene olaleerya. Mwaakha ole yaahikhumelela eretta eniihaniwa gripe espanhola, nto owo waari muxankiho wa nenli. Eretta ela yootakhala, yaanaakuva oraveya ni yanaaxankiha anna orowa olaleerya ilapo sikina. Nnaamwi saakhanle mixankiho iya, Alipa-Oomusoma Biibiliya yaaniimananiha ovikaniha olaleerya.

Alipa-Oomusoma Biibiliya yaanilaleerya mooluttuweliwa! (Nwehe ittima 6, 7)

7 Mwaakha wa 1914, egrupu yaamukhaani ya Alipa-Oomusoma Biibiliya yaahimooniherya “Fotodrama da Criação”. Eprograma ela, yaari etthu esya okathi ole, maana sanooniheriwa ilatarato soovirikana ntoko eviidiyu ni yaaniruma masu. Edrama ela, ntoko yiihaniwa aya, yaatthokiherya sowiiraneya sa apinaatamu okhuma opattuxiwa wa Adamu mpakha wanikisa wa Olamulelo wa Kristu. Atthu yaapacenrye onweha fotodrama, mwaakha wa 1914, yaahivikana 9.000.000. Nkahaya muupuwele nummuru nna. Nummuru nna noovikana nummuru na Anamoona a Yehova a olumwenku wotheene olelo-va! Soohimmwa sikina sooniherya wira mwaakha wa 1916, atthu anivikana 809.000 yaahirowela muthukumano wEstados Unidos. Nave mwaakha wa 1918, nummuru naahincerereya khuphiya 950.000. Tthiri, Alipa-Oomusoma Biibiliya yaanilaleerya mooluttuweliwa!

Anna yahoolela yaaniimananiha opaka iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya ni waalipiha Alipa-Oomusoma Biibiliya otheene

8. Moota xeeni anna yahoolela yaalipinhe aya Alipa-Oomusoma Biibiliya okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene?

8 Okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, anna yahoolela yaaniimananiha opaka iliivuru sinimutthokiherya Biibiliya ni waalipiha Alipa-Oomusoma Biibiliya otheene. Nikhaliheryo nno noophenta, naahaalipiha wira avikanihe olaleerya. Munna Richard H. Barber, yoowo aari namalaleerya ooluttuweliwa okathi ole, onihimya so: “Naahikhumela saana maana axitokweene vakhaani ooweetteetta yaanivikaniha okawa erevista The Watch Tower ni yaaniroiha oCanadá elapo yeele yaakhoottihiwa aya erevista eyo”. Onnivikaniha oriki: “Kaahikhalana eparakha ya waaroihela iliivuru saamukhaani sa The Finished Mystery [O Mistério Consumado], apatthani yaawo yaakhiwe aahiiso orimeeliwa eliivuru aya. Vano Munna Rutherford aahivekela wira naalokiherye akongresu mittetthe sinceene mpantta onikela nsuwa wEstados Unidos, ni waaroiha anna anilavula myaha wira yaalipihe ale yaasiveliwa ekeekhai”.

ITTHU SAAREERELA OLOKIHERIWA

9. (a) Xeeni atthu a Muluku yaareerela aya olokiheriwa eriyari ya 1914 ni 1919? (b) Nnaamwi yaareerela olokiheriwa, exeeni ehinireerela wuupuwelaka?

9 Masi yaahikhala etthu Alipa-Oomusoma Biibiliya yaareerela aya olokiherya. Awo khiyiiwexexa saana ele enitaphulela aya masu a Yehova oowi: mwiiweleleke iguvernu. (aRoma 13:1) Tivonto, ntoko egrupu, khivaakhweya okathi wotheene ohiirela mpantta ekhotto. Mwa ntakiheryo, okathi presidenti a wEstados Unidos aavekenle awe atthu wira avekeleke wira okhale murettele, nihiku 30 na Maio, 1918, erevista The Watch Tower yaahaatumererya Alipa-Oomusoma Biibiliya wira apakeke etthu emosaru. Anna akina yaanivaha musurukhu aya wira akhaliherye ekhotto, nave akina yaahirowa etoropa wira yawaneke. Masi nnaamwi itthu sikina saareerela olokiheriwa, khivanireerela ohimya wira yaahiroihiwa weepotthani oBabilonia Muulupale mwaha wa itthu iyo. Mwaha woowi yiira akhumme ene moomalela olamulelo wa olumwenku wotheene wa etiini yoowootha, okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene.​—Mmusome Luka 12:47, 48.

Alipa-Oomusoma Biibiliya khiyiiwexexa oratteene ele enitaphulela aya maKristau ohiirela mpantta elapo. Masi yaanisuwela wira etthu yoohiloka omwiiva mutthu

10. Alipa-Oomusoma Biibiliya yoonihenrye sai wira yaanittittimiha okumi?

10 Ekeekhai wira Alipa-Oomusoma Biibiliya khiyiiwexexa oratteene ele enitaphulela aya maKristau ohiirela mpantta elapo. Masi yaanisuwela wira etthu yoohiloka omwiiva mutthu. Tivonto, nnaamwi anna vakhaani yaari atoropa ni yaarina ikapwitthi okathi wa Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, yaanikhootta omwiiva mutthu. Nto anna yaale yaakhootta omwiiva mutthu, yaakhalihiwa ohoolo wira yiiviwe ni awanani aya.

11. Akhulupale yoonenle sai vaavo Alipa-oomusoma Biibiliya, yaakhootta aya orowa okhottoni?

11 Diabo aahinanariwa vanceene mwaha woowi anna ale yaaniroromeleya wa Muluku. Nto aahaakumiherya maxakha atthu ‘ahitthenke, ohononaka exariya’. (Esalimo 94:20) Mukhulupale Aanakhotto a E.U.A, James Franklin Bell, aahimuleela Munna Rutherford ni Van Amburgh, wira guvernu aaphavela opaka nlamulo nsya naahimya wira mutthu onikhootta orowa okhottoni aahaana wiiviwa. Mukhulupale ole aahimya Alipa-Oomusoma Biibiliya paahi. Owo aahinanariwa khumuhimeerya Munna Rutherford wira nlamulo nne khinaapakiwe mwaha woowi presidenti a wEstados Unidos aahikhootta. Mukhulupale ole aahimmye so: “Masi okhala wira ninnoosuwelani, nnimoona yowiirihani!”

12, 13. (a) Xeeni anna 8 yaatthukweliwe aya iyaakha sinceene? (b) Niireke otthukweliwa mukhatteya waahiwiiriha ohiya yoolakela aya ya omwiiwelela Yehova? Mutthokiherye.

12 Wanikisa waya guvernu aahoona moota wowaahukhumu Alipa-Oomusoma Biibiliya. Munna Rutherford, Van Amburgh ni anna 6, yaawo yaari madireitore a Watch Tower Society, yaahitthukweliwa. Mulipa-oophuka yoowo aaphuka mwaha ole, aahimmye wira anna ale yaari atakhali aalupale ovikana egrupu ya anakhotto a wAlemanha. Nave aahincererya oriki: anveeha guvernu, anakhotto ni ikerexa sotheene, nto yaahaana ohukhummwa vanceene. [1] (Nwehe enoota.) Tivonto, Alipa-Oomusoma Biibiliya ale 8, yaahilamuliwa otthukweliwa iyaakha sinceene ekhatteya ya wAtlanta, oGeógia. Masi nuumala ekhotto, awo yaahitaphuliwa, nto mwaha ole waahimala.

13 Hata okathi yaaryaaya mukhatteya, anna ale 8 yaahilakela omwiiwelela Muluku. Ninsuwela sai? Awo yaahimulepela presidenti a wEstados Unidos avekelaka otaphuliwa. Ewarakha yaalempe aya yaahihimya wira Biibiliya onnileela wira nihimwiiveke mutthu, nto ole iivaherenrye wa Muluku ohinamwiiwelela, onrowa opwetexiwa. Nave yaahitthokiherya wira eyo ti etthu yaawiiriha ohimwiiva mutthu ni khiyaarowa-tho opaka eyo. Tthiri okhala wira yaahimulepela presidenti, vannooneya wira yaari oolipa murima! Mwekeekhai, anna ale khiyaarowa-tho ohiya yoolakela aya ya omwiiwelela Yehova.

OTAPHULIWA WA ATTHU A MULUKU!

14. Mmurumeelaka Biibiliya mutthokiherye etthu yaakhumelenle eriyari ya 1914 mpakha 1919.

14 Malakhiya 3:1-3 onnitthokiherya ele yiiraneyale ni Alipa-Oomusoma Biibiliya eriyari ya 1914 ni wanipacerya wa 1919. (Mmusome.) Yehova Muluku, “Apwiya anawehereryanyu”, ni Yesu Kristu namitthaka a “watàna”, yaahirwa waatokosa anamwane a Levi, niire so, “alipa a mukuttho”, yaawo anithoonyerya maKristau oowoottihiwa. Nuumala Yehova waatokosa ni waakhaliherya, vano yaahilikana wira aavahe muritti musya. Mwaakha wa 1919, Yesu aahimuthanla “murumeyi òroromeleya ni ànkhili”, yoowo ovahiwe muritti wa owiixuttiha arumeyi otheene a Muluku. (Matheyo 24:45) Tivonto, atthu a Muluku yaahitaphuliwa weepotthani wa Babilonia Muulupale. Nto okhuma okathi ole, awo yaahiixutta itthu sinceene voohimya sa yootthuna ya Muluku, ni omphenta waya waanitepa wunnuwa. Tthiri awo yaahixukhurela vanceene mareeliho awo! [2]​—Nwehe enoota.

15. Ninrowa wooniherya sai wira ninnixukhurela otaphuliwa oBabilonia Muulupale?

15 Ninnixukhurela vanceene mwaha woowi nihoopoliwa oBabilonia Muulupale. Satana khoniwerya ohonona okokhorela wekeekhai. Maana oheererya ohiwerya! Masi nihaana wuupuwela nthowa nimwiirinhe Yehova onitaphula. Owo oniphavela wira atthu ootheene yoopowe. (2 aKorinto 6:1) Masi nlelo etiini yoowootha enniweettiha atthu imilyau sinceene a murima saana, yaawo anitthuneya ahu waakhaliherya! Tivonto, otheene ahu nrowe niimananihe waakhaliherya atthu awo okhuma oBabilonia Muulupale, naatakihaka annihu oororomeleya.

^ [1] (ettima 12) Nwehe eliivuru: Faith on the March [A Fé em Marcha], ya A. H. Macmillan, epaaxina 99.

^ [2] (ettima 14) Sookhala itthu sinceene sinlikana ni aYuda yaaroihiwe weepotthani oBabilonia ni ele yaakhumelenle maKristau nuumala opacerya okhumelela anammwareya. Masi, khanikhanle oohimya wira ele yaakhumelenle aYuda weepotthani enithoonyerya ele yaakhumelenle maKristau oowoottihiwa. Tivonto, niheereryeke ophavela ovarihana waya ni eprofesia wa khula etthu. Maana sookhala itthu vakhaani sivirikanne. Mwa ntakiheryo, aYuda yaari weepotthani iyaakha 70 paahi, masi maKristau yaahikhala weepotthani iyaakha sinivikana 70.