Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MURU 9

Mutthyaweke Orupihana Woohiloka

Mutthyaweke Orupihana Woohiloka

“Mpwetexe mwettelo anyu wa vathí-va: enamuttompe, oraruwa, osiveliwa n’itthu sonanara n’uphavela seiyo, wunlela muhakhu, weiwo okhanle wakokhorela amuluku èthiru”.—AKOLOSI 3:5.

1, 2. Ehelelo xeeni Balaamu aarumenle awe wira aatakhalihe aIsarayeli?

MULIPA-OOMISERYA, onnimusivela orowa opuro onsuwela awe wira onoophwanya ihopa omphavela awe. Owo onnihela ehelelo va cooloni vawe, nuumala-vo onamurihela mmaasini. Moopixa murima, onnilipelela ehopa wira emmirye coolo awe. Vaavo eyo eniiraneya aya, mulipa-oomiserya onniwatthula ehopa eyo.

2 Okathi mukina eyo enniwiiraneela apinaatamu. Mwa ntakiheryo, ahalaka vakhaani aIsarayeli okela Elapo Yooleiheriwa, awo yaahimaka waattamela oMowabi. Nto mwene ooMowabi aahimuleiherya mulopwana mmosa iihaniwa Balaamu onvaha musurukhu munceene akhala wira aamwaatakhaliha aIsarayeli. Okhala wira khaawenrye opaka eyo, owo aahiphwanya enamuna ekina ya waatakhaliha aIsarayeli. Owo aahirumeela ehelelo yooloka, ehelelo ene yaari athiyana a oMowabi. Nto athiyana awo yaahirowa omaxaxani wira yaawoke ni orupana alopwana aIsarayeli.—Mothakoni 22:1-7; 31:15, 16; Wisupulula 2:14.

3. Palano a Balaamu aakumihenrye exeeni?

3 Niireke palano a Balaamu aahikhumela saana? Aayo. Maana aIsarayeli anceene “yahipajerya oraruwana n’athiyana òMowabi”. Nave awo yaahipacerya waakokhorela amuluku eethiru omuhela muhina Bayali-Peyori yoowo aari muluku a orupihana. Mwaha woopaka eyo, aIsarayeli 24.000 yaahikhwa ahalaka vakhaani okela Elapo Yooleiheriwa.—Mothakoni 25:1-9.

4. Exeeni yaawiirinhe aIsarayeli opaka etampi?

4 Exeeni yaawiirinhe aIsarayeli opaka etampi ele? Mwaha woowi yaamakela wuupuwela wiihakalaliha wala soophavela saya paahi, nto eyo yaahiwiiriha oliyala itthu sotheene Yehova aapakenle awe. Musuweleke wira aIsarayeli ale yaahikhalana mathowa wira aroromeleyeke wa Muluku. Yehova aahaakumiha weepotthani wExiitu, nave okathi yaari aya moothakoni khiyaavoliwa etala, nto okathi owo yiira ahalaka vakhaani okela Elapo Yooleiheriwa. (aHéberi 3:12) Hata vaari siiso, awo yaahimorela ntapha na orupihana woohiloka. Murummwa Paulo ohimmye wira: “Nihìreké s’ekhapa, ntoko sìralyaya akinaku a yale: tivó, yahikhwasa”.—1 aKorinto 10:8.

5, 6. Ele yaawiiranenle aIsarayeli, enniixuttiha exeeni?

5 Ntoko aIsarayeli ale yaahanle aya vakhaani okela Elapo Yooleiheriwa, olelo-va hiyo nave nihanle vakhaani okela elapo esya. (1 aKorinto 10:11) Olelo-va, atthu anceene waasivela orupihana woohiloka waavikana atthu a oMowabi. Moonelo owo pooti waahapuxa arumeyi a Yehova. Moohaanyiherya, vannooneya wira ehelelo enimukhumela saana Diabo ti orupihana woohiloka.—Mothakoni 25:6, 14; 2 aKorinto 2:11; Yuda 4.

6 Mwiikoheke so: ‘Kiireke ti vooloka oturuka okumi woohimala mparayiisu ni opuha wa okathi vakhaani paahi?’ Tthiri nyuwo khamumphavela opaka eyo! Akhala wira ti siiso, muhaana wiiwelela yooruma ya Yehova enihimya wira: “Mutthyaweke” orupihana woohiloka.—1 aKorinto 6:18.

ORUPIHANA WOOHILOKA EXEENI?

7, 8. (a) Orupihana woohiloka exeeni? (b) Xeeni orupihana woohiloka ori aya mwaha muulupale?

7 Olelo-va, atthu anceene khanttittimiha malamulo a Muluku voohimya sa orupihana. MBiibiliyani, nuulumo noowi orupihana woohiloka nintaphulela orupihana mulopwana ni muthiyana ohilepihanne awe ekasamento moovarihana ni moonelo wa Muluku. Eyo enihela muhina orupihana alopwanaru, athiyanaru wala orupiha inama. Orupihana onitaphulela exeeni? Onitaphulela orupihana ni mutthu mukina, orupihana mwaano, waamakhuttu, wala ovarakasa elopwana aahiiso ethiyana ya mutthu mukina.—Nwehe Enoota n.° 23.

8 Biibiliya onnooniherya wira, akhala mutthu onrupihana moohiloka ohinattharuwa ohaana okumihiwa mmulokoni. (1 aKorinto 6:9; Wisupulula 22:15) Mutthu onrupihana moohiloka khoniittittimiha ni khonroromeliwa ni atthu akina. Ohiya-vo, orupihana woohiloka onnikumiherya mixankiho sinceene. Mwa ntakiheryo, mutthu pooti oriipiwa murima, orupalihiwa, mixankiho mukasamentoni, iretta ni okhwa. (Mmusome aGalasia 6:7, 8.) Akhala wira mutthu onnuupuwela mixankiho sinikhumelela mwaha wa orupihana woohiloka, woonasa wene owo onoosyaka orupihana woohiloka. Masi etthu xeeni enimwiiriha mutthu wuupuwela wiihakalaliha paahi ni orupihana woohiloka? Etthu yoopacerya onipaka awe ori oweha epornografia.

OWEHA EPORNOGRAFIA NIVALO NOOPACERYA

9. Xeeni epornografia eri aya yootakhala?

9 Oweha epornografia onniwiiriha atthu ophavela orupihana. Tthiri olelo-va, epornografia enniphwanyaneya khula opuro, ntoko murevistani, muliivuruni, isipo, TV ni munternetini. Atthu anceene anuupuwela wira epornografia khenikumiherya mixankiho, masi eyo khahiyo ekeekhai, maana epornografia ti yootakhala. Epornografia pooti omwiiriha mutthu ohiphiyeriwa orupihana ni omakela wuupuwela orupihana paahi. Nave epornografia pooti omwiiriha mutthu omakela wiivukula. Nave pooti okumiherya mixankiho mukasamentoni wala omwalana.—aRoma 1:24-27; aÉfeso 4:19; nwehe Enoota n.° 24.

Nihaana okhalana ephoole okathi ninrumeela ahu internet

10. Malakiheryo ari Yakobo 1:14, 15, anrowa onikhaliherya sai osyaka orupihana woohiloka?

10 Ti vooloka osuwela etthu enimwiiriha mutthu orupihana woohiloka. Nkahaya nwehe malakiheryo ari Yakobo 1:14, 15, yaawo anihimya so: “Khula mutthu onnehereriwa ni wunlela wawe sotakhala, weiwo onimototha, onamukuxa. Vano, wunlela iwo sotakhala wavahiwa ikuru, onnikumiherya etampi: etampi yeyo, yinnuwaka vomalela, enniphwanyiha okhwa”. Nto vaavo munuupuwela anyu itthu soohiloka, mwaakuveke oturuka muupuwelo owo. Akhala wira ennikhumelela elatarato entumererya orupihana woohiloka, mwaakuveke ohuluwa! Mmuttipiheke komputatore anyu wala muturukeke ekanaale eyo ekhumelenle. Muhikhala-khale mweemereryaka soophavela soohiloka simakaka vamurimani vanyu. Mwaahire siiso, vanimoovilani okasoopa soophavela sanyu soohiloka.—Mmusome Matheyo 5:29, 30.

11. Akhala wira munnuupuwela itthu soohiloka, Yehova onrowa wookhaliheryani sai?

11 Yehova onninsuwela vanceene ovikana moota nniisuwela ahu. Owo onnisuwela wira naatthu oohimalela. Nave onnisuwela wira nnoowerya oxintta soophavela soohiloka. Yehova onihimya so: “Mpwetexe mwettelo anyu wa vathí-va: enamuttompe, oraruwa, osiveliwa n’itthu sonarara n’uphavela seiyo, wunlela muhakhu, weiwo okhanle wakokhorela amuluku èthiru”. (aKolosi 3:5) Nnaamwi vahikhweyaka opaka eyo, Yehova onninipixerya murima ni onoonikhaliherya. (Esalimo 68:20) Mwa ntakiheryo, nwehe yowiiraneya ya mmiravo mmosa aamorenle muraakho wa oweha epornografia ni wiivukula. Apatthani awe a oxikola yaahimya wira opaka itthu iyo khahiyo yaari yootakhala, masi owo onihimya so: “Itthu iye soohiloka saahihonona murima aka, nto kaahipacerya orupihana woohiloka”. Mmiravo ole aahoona wira aahaana okasoopa soophavela sawe, okhaliheriwaka ni Yehova owo aahiwerya oxintta soophavela iyo. Akhala wira munnuupuwela soophavela soohiloka, muhaana onvekela Yehova wira oovaheeni “owerya . . . wulupalexa” wira mukhalane muupuwelo wooloka.—2 aKorinto 4:7; 1 aKorinto 9:27.

12. Xeeni vanreerela aya okhapelela murima ahu?

12 Mwene Salomoni aalempe so: “Nwehererye mukhalelo wa mmurimani mwanyu: mukhalel’owo t’unkhumaya ekumi anyu”. (Miruku 4:23) Nuulumo noowi murima, nintaphulela omutthu ahu wa muhina, yoowo Yehova oniweha awe. Nto nihaana okhapelela wira ohihononiwe ni itthu ninweha ahu. Eyo ti etthu Yobi aapanke awe. Yobi aahimmye so: “Miyo kolehana ni maitho aka wira kihinwehé mwarusi [mwali] n’umphavela”. (Yobi 31:1) Nimutakihaka Yobi, nihaana okasoopa itthu ninweha ahu ni nnuupuwela ahu. Nave nihaana omutakiha nasaalimo yoowo aavekenle wira: “Muhuluxe maitho aka, wira kihòneké ithiru”.—Esalimo 119:37.

DINA AAHIPAKA YOOTHANLA YOOHILOKA

13. Dina aathanlale apatthani a enamuna xeeni?

13 Apatthani ahu pooti oniiriha opaka itthu sooloka wala soohiloka. Akhala wira ninnaathanla apatthani animwiiwelela Yehova, awo anoonikhaliherya omwiiwelela Yehova. (Miruku 13:20; mmusome 1 aKorinto 15:33.) Etthu yaamukhumelenle Dina mwaana a Yakobe enniniixuttiha otthuneya waya waathanla mwa miruku apatthani ahu. Owo aahuuwale etthoko ya atthu yaamukokhorela Yehova. Dina khahiyo aari mutthu aarupihana moohiloka, masi aahaathanla apatthani aximwali a oKanani, yaawo yahaamukokhorela Yehova. Musuweleke wira aKanani khiyaarina moonelo wa Muluku voohimya sa orupihana ni atthu otheene yaanisuwela wira aKanani waanaasivela orupihana woohiloka. (Onamukuttho 18:6-25) Mwaha wa apatthani awe, Dina aahimusuwela mmiravo a oKanani iihaniwa Sikhemi. Nave Sikhemi aahisiveliwa vanceene ni Dina. Muupuweleke wira Sikhemi aari mmiravo ‘oneliwa vatthu n’atthu othene a vatthokoni v’atithi awe’. Masi Sikhemi khamphenta Yehova.—Maphattuwelo 34:18, 19.

14. Exeeni yaamukhumelenle Dina?

14 Okhala wira Sikhemi aahisiveliwa vanceene ni Dina, owo aahipaka ele aaphavela awe ni oona awe okhala yooloka. Tivonto Sikhemi “ahinvara, khumukuxa n’ikuru, khumurupiha, khumuhonona”. (Musome Maphattuwelo 34:1-4.) Etthu ele yoohiloka khahiyo yaamukumihenrye mixankiho Dina paahi, masi emusi awe yotheene.—Maphattuwelo 34:7, 25-31; aGalasia 6:7, 8.

15, 16. Ninrowa okhala sai atthu a ankhili?

15 Khivantthuneya opaka etthu yoohiloka ntoko Dina aapanke awe wira nisuwele wira malamulo a Yehova anniniphwanyiha mireerelo. Biibiliya onihimya wira: “Onetta n’asuweli onokhala musuweli: onetta n’alolo onophwanya otakhaliwa”. (Miruku 13:20) Mwiimananiheke omurumeela Biibiliya wira musuwele ‘wetta ephiro yorera’. Mwiira siiso munoosyaka mixankiho.—Miruku 2:6-9; Esalimo 1:1-3.

16 Noosuwela wira hiyo naatthu oohimalela. (Yeremiya 17:9) Masi nnoowerya okhalana ankhili nimusomaka Biibiliya, onvekela Yehova nihinatthi opaka soothanla ni otthara malakiheryo a murumeyi oororomeleya ni ankhili. (Matheyo 24:45; Yakobo 1:5) Hata vari siiso, mutthu mukina pooti onileela wira mweettelo ahu pooti oniiriha opaka etampi wala orupihana woohiloka. Okathi owo munrowa opaka exeeni? Niireke munrowa wuupuwelaka wira mooveehiwa wala moowiiyeviha munimweemererya nikhaliheryo munivahiwa anyu?—2 Mamwene 22:18, 19.

17. Nvahe ntakiheryo nnooniherya wira maKristau akhwiihu pooti onikhaliherya.

17 Mwa ntakiheryo, omutekoni wawe murokora Marieta onnithokoreriwa mwa enamuna ya vameekhaaya ni mulopwana onivarana awe muteko, okathi mukina onnimulattula orowa opasiyarana. Masi mulopwana ole, khonimukokhorela Yehova. Moottharelana, murokora mukina onniwoona amakelaka opasiyari vamosa, nto onneererya omukhaliherya Marieta woona otakhala waya opaka eyo. Marieta aarowa opaka exeeni? Niireke aarowa wiixaakiha wala anvarihela muteko malakiheryo ovahiwe awe? Nave pooti wira Marieta onnimphenta Yehova ni onniphavela opaka itthu sooloka. Akhala wira onoovikaniha opasiyari ni mulopwana ole, niireke eyo enoomukhaliherya ‘otthyawa’ orupihana woohiloka? Wala onrowa “ororomela murim’awe”?—Miruku 22:3; 28:26; Matheyo 6:13; 26:41.

NTAKIHERYO NA YOSEFE NINNINIIXUTTIHA ETTHU

18, 19. Mutthokiherye moota Yosefe aawenrye awe otthyawa orupihana woohiloka.

18 Okathi aari awe mmiravo, Yosefe aahikhala epottha wExiitu ni aaninvarela muteko Potifari. Nihiku ti nihiku, mwaarawe pwiya awe animuthipelela Yosefe wira omurupihe, nto Yosefe aanisuwela wira opaka eyo yaari etthu yoohiloka. Muhiliyale wira Yosefe aari epottha, nto khaakhanle ookhuma etthoko ya Potifari. Nave Yosefe aanimphenta Yehova ni aaphavela omuhakalaliha. Nto okathi wotheene aavekiwa awe ni muthiyana ole, Yosefe aanimukhootta. Nihiku nimosa, vaavo muthiyana ole aamukhanyererya awe Yosefe wira omurupihe, owo ‘ahitthyawa okhumelaka vaté’.—Musome Maphattuwelo 39:7-12.

19 Vaakhanle wira Yosefe aamakela wuupuwela orupihana wala aamakela wuupuwelela omurupihaka mwaarawe Potifari, vaamunvila Yosefe ororomeleya wa Yehova. Masi, Yosefe aanivaha efaita waataana wawe ni Yehova ovikana itthu sikina. Owo aamulenle so: “Apwiy’aka . . . khenakikhottiherye etthu, nyuwo pahi, okhala wira mwà amwar’aya. Weso, kiniwerya sai wira etthu yotepexa otakhala, kinvehaka Muluku?”—Maphattuwelo 39:8, 9.

20. Ninsuwela sai wira Yosefe aahimusiveliha Yehova?

20 Nnaamwi Yosefe aakhala ottaiwene wa amusi awe, owo aahivikaniha ororomeleya wa Muluku. Tthiri Yehova aahihakalala vanceene ni ororomeleya wa Yosefe. (Miruku 27:11) Nave Yehova aahimureeliha vanceene Yosefe. (Maphattuwelo 41:39-49) Ekeekhai wira pooti ovila otthyawa orupihana woohiloka. Masi muhiliyale moolumo ala ani: “Nyuwo munaphenta Apwiya, mukhotteke sotakhala. Apwiya annasuka atthu anarumela, anniwakiherya mmatatani mw’alipa-òtakhala”.—Esalimo 97:10.

21. Mmiravo mmosa aamutakinhe sai Yosefe?

21 Arumeyi a Yehova toolipa murima. Khula nihiku annooniherya wira ‘anninyokha sotakhala’ masi ‘anniphenta sorera’. (Amosi 5:15) Moohicikha iyaakha murina anyu, nyuwo munoowerya ororomeleya wa Yehova. Nwehe ele yaamwiiranenle mmiravo mmosa oxikola. Mwali mmosa aahimuleela wira: ‘Akhala wira munookikhaliherya eprova ya matemaatika, munookirupiha’. Mmiravo ole aapanke exeeni? Owo aahimutakiha Yosefe. Owo onihimya so: “Moohipisa kaahikhootta. Mwaha woovikaniha ororomeleya, kaahihakalala vanceene ni kookhalana murima wooloka”. Orupihana woohiloka pooti okumiherya “opuha okathi vakhani”, masi wanikisa waya onnikumiherya mixankiho. (aHéberi 11:25) Musuweleke wira okathi wotheene omwiiwelela Muluku onniphwanyiha ohakalala wekeekhai.—Miruku 10:22.

MWEEMERERYE OKHALIHERIWA NI YEHOVA

22, 23. Akhala wira noopaka etampi, Yehova onrowa onikhaliherya sai?

22 Satana onoovikaniha orumeela orupihana woohiloka wira oniirihe ohimwiiwelela Yehova. Ekeekhai wira okathi mukina ninnikhalana muupuwelo woohiloka. (aRoma 7:21-25) Yehova onnisuwela eyo ni onnuupuwela wira hiyo na “ntthupi pahi”. (Esalimo 103:14) Ankhi akhala wira muKristau oomorela ntapha na orupihana woohiloka? Niireke oorimeela? Nnaari. Akhala wira onoottharuwa ni murima wotheene, Yehova onoomulevelela. Maana Yehova, Muluku “òlevelela”.—Esalimo 86:5; Yakobo 5:16; musome Miruku 28:13.

23 Muhiliyale wira Yehova onninikhaliherya aarumeelaka axitokweene oophenta, yaawo ari ntoko “sovaha sawe”. (aÉfeso 4:8, 12; Yakobo 5:14, 15) Awo pooti onikhaliherya otthikela waataana ni Yehova.—Miruku 15:32.

MWAARUMEELEKE “ANKHILI”

24, 25. “Ankhili” annikhaliherya sai osyaka orupihana woohiloka?

24 Wira nipake soothanla sooloka, nihaana osuwela moota malamulo a Yehova annikhaliherya aya. Nihikhaleke ntoko mmiravo onilavuliwa Miruku 7:6-23. Mmiravo ole khaarina “ankhili”, tivonto aamorenle awe ntapha na orupihana woohiloka. Okhalana “ankhili” onnivikana osuwela itthu. Maana vaavo ninkhalana ahu ankhili ninnisuwela muupuwelo wa Yehova ni ninnivarihela muteko mookumini mwahu. Muhiliyale moolumo oovara murima ari Miruku 19:8, yaawo ani: “Wixutta otthokelela, wiphavelela sorera: waphavela ankhili onniphwanyiha oreriwa”.

25 Niireke munnikupali ni murima wotheene wira malakiheryo a Yehova tooloka? Niireke munnikupali wira weettela malakiheryo awe onnihakalaliha? (Esalimo 19:8-11; Yesaya 48:17, 18) Akhala wira nlelo khamunsuwela saana, muupuweleke itthu sooloka Yehova oovanhaaweni. Esalimo 34:9 enihimya so: “Mwererye, mone orera waya murima Apwiya” Yehova. Nto vaavo muntepa anyu weettela malamulo a Yehova, munootepaka omphenta. Nto mphenteke itthu Yehova omphenta awe ni munyokheke itthu onnyokha awe. Musariheke muupuwelo ni murima anyu ni itthu sooreera, itthu siri sooloka, sa xariya, soophwanelela, soophenteya ni soottittimiheya. (aFilipi 4:8, 9) Napaka eyo, nnoowerya okhala ntoko Yosefe yoowo eemerenrye weettihiwa ni ankhili a Yehova.—Yesaya 64:8.

26. Muru 10 ni 11 ninrowa othokorerya exeeni?

26 Hata nithenle ene wala nihitheliwe, Yehova oniphavela wira nihakalaleke. Muru 10 ni 11 onrowa onikhaliherya woona moota nikhanle ahu oowiiriha ekasamento ahu okhala yoohakalala.