1-3. (a) Yesuusi ba Aawaa milatanaadan A aybi denttettidee? (b) Nuuni pilggana Yesuusa siiquwaa macarati aybee?

 BA AAWAA milatanawu maliya issi guutta naꞌaa beꞌa eray? Naꞌay hemetan, haasayan woy oottiyooban ba aawaa milatana danddayees. Naꞌay ba aaway kandduwaabaaninne ayyaanaaban kaalliyoobaa guyyeppe kaallana danddayees. Ee, naꞌay ba aawaa siiqiyoogeenne nashshiyoogee siiqiya ba aawaa milatanaadan A denttettees.

² Yesuusi saluwan deꞌiya ba Aawaara dabbotido dabbotaabaa shin? Yesuusi, ‘Taani Aawaa siiqays’ giidi issi wode yootiis. (Yohaannisa 14:31) Hara meretati ubbay merettanaappe kase keehi daro wodiyawu ba Aawaara deꞌida ha Naꞌaagaappe aaruwan, Yihoowa siiqana danddayiya ooninne baawa. Ha ammanettida Naꞌay ba Aawaa milatanaadan he siiqoy denttettiis.—Yohaannisa 14:9.

³ Ha maxaafan kasetiya shemppotun, Yihoowa wolqqaa, suure pirddaanne aadhdhida eratettaa Yesuusi wottiyoobi baynna hanotan waati bessidaakko xannaꞌida. SHin, Yesuusi ba Aawaa siiquwaa waati bessidee? Yesuusi ba goꞌꞌaa aggi bayiyoogan, qarettiyoogaaninne atto giyoogan siiquwaa bessido heezzu macarata ane pilggoos.

4. Ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogan Yesuusi ooppenne aadhdhiya leemiso gidiyoy ayba ogiyaanee?

⁴ Ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogan Yesuusi keehi loꞌꞌo leemiso. Nu goꞌꞌaa aggi bayanawu haratussi koshshiyaabaanne eta qofissiyaabaa nuugaappe kaseyana koshshees. Yesuusi he siiquwaa waati bessidee? I hagaadan giis: “Ba shemppuwaa ba laggiyaayyo aattidi immiyoogaappe aadhdhiya siiqoi ooyyookka baawa.”  (Yohaannisa 15:13) Yesuusi wottiyoobi baynna ba shemppuwaa ba dosan nuussi immiis. Hegee hanno gakkanawu asi siiquwaa bessido aybippenne aadhdhiyaaba. SHin Yesuusi ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogaa hara ogiyankka bessiis.

5. Xoossawu mexi issi Naꞌay saluwaa aggidi yiidoogee ba goꞌꞌaa aggi bayiyo siiqo gidiyoy aybissee?

⁵ Xoossawu mexi issi naꞌay asa gidanaappe kase, ayyo saluwan keehi xoqqa maatay deꞌees. I Yihoowaaranne zawi baynna ayyaana meretatuura keehi mata dabbo gididi deꞌiis. Ha alꞌꞌo Naꞌay hegaa mala hanotan deꞌikkonne, “ba shenen ubbabaa aggi bayidi, ashkkara meretaa ekkiis; qassi asa milatidi qoncciis.” (Piliphphisiyuusa 2:7) ‘Xalahe halaqay haariyo’ alamiyan nagaranchcha asaara deꞌanawu ba dosan yiis. (1 Yohaannisa 5:19) Hegee Xoossaa Naꞌay ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogaa bessiyaaba gidiyoogee qoncce.

6, 7. (a) Yesuusi saꞌan haggaaziyo wode ba goꞌꞌaa aggi bayiyo siiquwaa ayba ogetun bessidee? (b) Yesuusi ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogaa bessiya Yohaannisa 19:25-27n deꞌiya loꞌꞌo leemisoy aybee?

⁶ Yesuusi saꞌan deꞌiyo wode, ba goꞌꞌaa aggi bayiyo siiquwaa dumma dumma ogetun bessiis. I ba xallaa siiqibeenna. I he wode asay deꞌiyo injje deꞌuwaa aggi bayidi minnidi haggaaziis. Yesuusi, “Worakanatussi ollai de7ees; kafotussikka keettai de7ees; shin taani, Asa Na7ai, zin77ada shemppa ekkiyoosikka tau baawa” yaagiis. (Maatiyoosa 8:20) Yesuusi gooba anaaxe gidiyoogaadan, I baayyo injje keettaa keexxana woy bayzzidi biraa demmanawu keehi loꞌꞌiya miishshata oottana danddayees. Gidoppe attin, I aquwaa shiishshanawu ba eraa goꞌettibeenna.

⁷ Yesuusi ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyoogaa bessiya loꞌꞌo leemisoy Yohaannisa 19:25-27n deꞌees. Yesuusi hayqqido gallassi saateppe guyyiyan A qofissana darobaa ane qoppa. I mittaa bolli barchchiya beꞌiyo wode, ba erissiyo ashkkaratubaa, sabbakuwaa oosuwaabaa, qassi I ammanettiyoogee ba Aawaa sunttaara waanidi gayttiyaakko qoppiis. Asay sinttappe Yesuusa baggaara deꞌuwaa demmana. SHin, Yesuusi hayqqanaappe guuttaa kasetidi ba aayee Mayraamissikka qoppiyoogaa bessiis; A he wode amꞌꞌe gidennan waaya aggana. Kiitettida Yohaannisi Mayraamo  ba aayeedan heemmana mala Yesuusi yootiis; yootin kiitettidaagee hegaappe simmin Mayraamo ba soo efiis. Yaatiyo gishshawu, Yesuusi ba aayeessi asatettaabaaninne ayyaanaaban koshshiyaabaa giigissiis. Hegee ba goꞌꞌaa aggi bayidi siiqiyo siiquwaa keehi qonccissiyaaba!

8. Yesuusi mishettiyoogaa qonccissanawu Geeshsha Maxaafay goꞌettiyo Giriiketto qaalaa birshshettay aybee?

⁸ Yesuusi ba Aawaagaadan qarettees. Yesuusi keehi qarettiyo gishshawu metootidaageeta maaddanawu oottidobaa Geeshsha Maxaafay yootees. Yesuusi mishettiyoogaa qonccissanawu, Geeshsha Maxaafay ‘qarettiis’ geetettidi birshshettida Giriiketto qaalaa goꞌettees. Issi eranchchay hagaadan giis: “He qaalay . . . issi uri wozanappe mishettiyoogaa qonccissees. Hegee mishettiyoogaa qonccissanawu Giriikettuwan goꞌettiyo aybippenne aadhdhiya qaala.” Yesuusi wozanappe mishettidi oottanaadan denttettida amarida hanotata ane qoppa.

9, 10. (a) Yesuusinne I kiittidoogeeti asi baynnasaa baanaadan oottidabay aybee? (b) Daro asay Yesuusi koyibeenna wodiyan yin ayyo aybi siyettidee, qassi aybissi?

⁹ Ayyaanaaban koshshiyaabaa tamaarissiis. Marqqoosa 6:30-34n deꞌiya taarikee Yesuusi qarettanaadan oottida waannabay aybakko qonccissees. Ane hanotaa qoppa. Kiitettidaageeti daro heeraa biidi sabbakiyo oosuwaa polido gishshawu ufayttidosona. Eti Yesuusakko simmidosona, yaatidi bantta beꞌidobaanne siyidobaa ubbaa ufayssan odidosona. SHin keehi daro asay shiiqido gishshawu, Yesuusinne I kiittidoogeeti haray atto qumaa maanawukka etawu wodee xayin harasaa biidosona. Yesuusi loytti akeekiyo gishshawu, kiitettidaageeti daafuridoogaa eriis. I eta, “Nurkka guuttaa shemppi ekkanau asi bainnasaa hinddite” yaagiis. Eti banttarkka wolwoluwan uttidi Galiila Abbaappe huuphessa baggi asi baynnasaa biidosona. SHin eti biyoogaa daro asay beꞌiis. Haratikka hegaa siyidosona. He asay ubbay abbaappe huuphessa baggi woxxidi biis; biidi wolwoluwaappe kasetidi gakkiis!

¹⁰ Yesuusi I koyibeenna wodiyan asay yin yiillotidee? Mule yiillotibeenna!  I bana naagiiddi deꞌiya shaꞌan qoodettiya daro asaa beꞌiyo wode wozanappe qarettiis. Marqqoosi hagaadan giis: “Yesuusi . . . daro asaa be7iis; asai heemmiya asi bainna dorssaa mala gidido gishshau, qarettidi asaa darobaa tamaarissuwaa doommiis.” He asaayyo huuphiyan huuphiyan ayyaanaabay koshshiyoogaa Yesuusi akeekiis. Eta kaalettiya woy naagiya henttanchchi baynna gishshawu eti heemmiya asi baynna dorssa mala gididosona. Haymaanootiyaa kaalettiya, banttana henttanchcha giya meqetti baynnaageeti coo asaa kariyoogaa Yesuusi erees. (Yohaannisa 7:47-49) I asawu qarettido gishshawu “Xoossaa kawotettaabaa” eta tamaarissiyoogaa doommiis. (Luqaasa 9:11) Ubba qassi asay I tamaarissiyoobaa siyanaappe kase Yesuusi asawu qarettidoogaa akeeka. Woy qassi, I daro asaa tamaarissidi beꞌidobaa gidennan, I tamaarissanaadan denttettiday qaretaa.

11, 12. (a) Inchchirichchay oyqqido ura beni wode asay waati xeellii, shin “inchchirichchai bolla ubban kumido” bitanee Yesuusakko yiido wode I waatidee? (b) Yesuusi A bochchidoogee inchchirichchaa harggee sakkiyo bitaniyaa geella waati maaddidee, qassi issi dottoree oottidobay hegaa waati qonccissii?

¹¹ Waayiyaappe shemppissiis. Dumma dumma harggee sakkiyo asay Yesuusi qarettiyoogaa eriyo gishshawu, akko yiis. Daro asay Yesuusa kaallishin “inchchirichchai bolla ubban kumido” issi bitanee Yesuusakko yiidoogee hegaa bessiyaaba. (Luqaasa 5:12) Beni wode, inchchirichchaa harggee sakkiyoogeetuppe he harggee hara asaa oyqqenna mala eta asaappe dummayidi wottoosona. (Qoodaabaa 5:1-4) SHin, Ayhuda haymaanootiyaa tamaarissiyaageeti inchchirichchay oyqqidoogeetuyyo qarettenna gishshawu huqqunniya wogaa guyyeppe kessidosona. a  Gidoppe attin, Yesuusi inchchirichchay oyqqido bitaniyawu waatidaakko akeeka: “Inchchirichchai oiqqido issi bitanee Yesuusakko yiidi, a sinttan gulbbatidi, ‘Neeni koyikko, tana pattanau danddayaasa’ yaagidi woossiis. Yesuusi ayyo qarettiis; ba kushiyaa yeddidi, a bochchidi, ‘Taani koyais; paxa!’ yaagiis. Sohuwaarakka inchchirichchai bitaniyaa yeddi [aggiis].” (Marqqoosa 1:40-42) Inchchirichchay oyqqido uri asaara walahettana bessennaagaa Yesuusi erees. SHin, Yesuusi keehi qarettido gishshawu he bitanee baakko shiiqennaadan oottiyoogaa aggidi, bitanee mule qoppibeennabaa awu oottiis. Yesuusi A bochchiis!

¹² Inchchirichchay oyqqido bitaniyaa Yesuusi bochchin bitaniyawu aybi siyettidaakko ane qoppa. Hegaa qonccissiya leemisuwaa ane beꞌa. Dottoriyaa Pool Brand giyo inchchirichchaa haakimee Hindde biittan inchchirichchaa harggee oyqqin I akkamido uraabaa yootiis. Akkamiyo wode, Dottoree inchchirichchay oyqqidoogaa hashiyan ba kushiyaa wottidi, he bitanee akkamettanabaa wokkaalee baggaara awu yootiis. Sohuwaara, inchchirichchay oyqqido bitanee yeekkiyoogaa doommiis. “Taani yootido balabi deꞌii?” giidi dottoree oychchiis. Wokkaaliyaa bitaniyaa A qaalan oychchada, hagaadan gaasu: “CHii, dottoriyawu ne balabaakka. Neeni A hashiyan ne kushiyaa wottido gishshawu yeekkiyoogaa I yootees. I haakime keetti yaana gakkanaashin daro layttawu A ooninne bochchi erenna.” Inchchirichchay oyqqin baakko yiida bitaniyaa Yesuusi bochchidoogee hegaappekka aadhdhiyaaba. Yesuusi bochchi simmin, asaappe I baqatanaadan oottiya harggiyaappe paxiis!

13, 14. (a) Yesuusi Nayna katamaa matido wode, awu biya asaara gayttidee, qassi he hanotay keehi azzanttiyaaba gidanaadan oottiday aybee? (b) Nayna kataman deꞌiya amꞌꞌeessi Yesuusi qarettidoogee I ay oottanaadan denttettidee?

¹³ Kayyottidaageeti minettanaadan oottiis. Harati azzaniyoogaa beꞌidi Yesuusikka azzaniis. Leemisuwawu, Luqaasa 7:11-15n  deꞌiya taarikiyaa qoppa. Hegee Yesuusi saꞌan haggaaziyo haggaazuwaa baggettido wode hanidaba; he wode I Galiilan Nayna giyo katamaa gakkanawu mati uttiis. Yesuusi katamaa dooni gakkido wode, issi asa anhaa tookkidi mooguwawu efiya asaara gayttiis. He hanotay keehi azzanttiyaaba. Ba aayeessi mexi issi naꞌay hayqqiis; qassi aayyiyaa amꞌꞌe. Kase hegaadan asay I keettaawaa mooganawu efiyo wode A deꞌennan waaya aggana. He wodeegee qassi I naꞌaagaa; iyyo koshshiyaabaa kunttiyay A xalla gidennan aggenna. Iira biya daro asaa giddon zilaassaa zilaaliiddinne dinkkiyaa punniiddi yeekkiya asay deꞌennan waayi aggana. (Ermmaasa 9:17, 18; Maatiyoosa 9:23) SHin anhaa halan tookkidaageetu matan hemettiya keehi kayyottida aayyiyo Yesuusi loytti xeellidoogee qoncce.

¹⁴ Kayyottida aayyiyo beꞌidi Yesuusi ‘qarettiis.’ I “yeekkoppa” yaagidi O minttettiis. Asi A oychchennan shiiqidi halaa bochchiis. Halan tookkidaageetikka hara asaykka eqqennan waayi aggana. Yesuusi cenggurssaa xoqqu oottidi hayqqidaagawu hagaadan giis: “Na7au, dendda gais.” Kaallidi aybi hanidee? Xiskkuwaa kayrida uri beegottiyoogaadan, “haiqqidaagee xoqqu giidi uttiis. Qassi haasayaa [doommiis].” Hegaappe simmin “Yesuusi na7aa a aayeessi immiis” giya keehi ufayssiya qofay deꞌees.

15. (a) Yesuusi qarettiyoogaa yootiya Geeshsha Maxaafaa taariketi qarettiyoogee oottiyoogaara gayttiyoogaa waati qonccissiyoonaa? (b) Hegaara gayttidaagan nuuni Yesuusa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo?

¹⁵ Ha taarikiyaappe nuuni ay tamaariyoo? Ha hanotatun, qarettiyoogee oottiyoogaara waani gayttiyaakko akeeka. Harati metootiyoogaa beꞌiyo wode Yesuusi ubbatoo qarettiis; qassi I qarettiyoogee etawu koshshiyaabaa oottanaadan denttettees. A leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo? Nuuni Kiristtaane gidiyo gishshawu, mishiraachchuwaa sabbakiyoogeenne erissiyo ashkkara oottiyoogee nu aawatetta. Hegaa oottanaadan nuna denttettiya waannabay Xoossaa siiqiyoogaa. Gidikkokka, sabbakiyo oosuwawu qaretaykka keehi koshshiyoogaa hassayoos. Nuuni Yesuusaagaadan asawu qarettiyo wode, etassi mishiraachchuwaa  yootanawu nuussi danddayettida ubbaa oottanaadan nu wozanay denttettees. (Maatiyoosa 22:37-39) Waayettiya woy kayyottiya nu mala Kiristtaanetussi qarettiyoogaa waati bessana danddayiyoo? Nuuni maalaalissiyaaba oottidi sahettidaageeta pattana woy hayqqidaageeta denttana danddayokko. SHin, haratussi qoppiyoogan woy koshshiyaaban eta maaddiyoogan nuuni etawu qarettiyoogaa bessana danddayoos.—Efisoona 4:32.

16. Yesuusi mittaa bolli barchchetiyo wodekka atto giyoogaa waati bessidee?

¹⁶ Yesuusi ba Aawaa siiquwaa wottiyoobi baynna hanotan qonccissido hara ogee ‘atto giyoogaa.’ (Mazamure 86:5) I mittaa bolli barchchetiyo wodekka atto giyoogaa bessiis. A kushiyaanne tohuwaa misimaariyan xishin kawushsha hayquwaa hayqqiyo wode, Yesuusi ay haasayidee? I bana woriyaageeta Yihooway qaxxayanaadan woossidee? CHii, Yesuusi hagaadan giis: “Ta Aawau, eti bantta oottiyoogaa erenna gishshau, eta nagaraa atto ga.”—Luqaasa 23:34. b

17-19. Yesuusi bana heezzutoo kaddida kiitettida PHeexiroosawu atto giyoogaa ayba ogetun bessidee?

¹⁷ Kiitettida PHeexiroosa Yesuusi oyqqido hanotaappe I atto giyoogaa hegaappekka aaruwan bessiya keehi ufayssiyaabaa akeekana danddayoos. PHeexiroosi Yesuusa keehi siiqiyoogee tuma. Yesuusi hayqqanaappe kase qammi Niisaana 14n, PHeexiroosi ayyo hagaadan giis: “Godau, taani nenaara qasho  keettaa baanau, qassi nenaara haiqqanaukka giigaas.” SHin, amarida saatiyaappe guyyiyan, PHeexiroosi Yesuusa mule erikke giidi heezzutoo kaddiis! PHeexiroosi heezzanttuwaa kaddi simmin hanidabaa Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Godai guyye simmidi, PHeexiroosa xeelliis.” PHeexiroosi wolqqaama nagaraa oottidoogan zilꞌꞌettidi “kare kiyidi, mishettidi yeekkiis.” Yesuusi he gallassi guyyeppe hayqqido wode, kiitettidaagee ‘Ta Goday taayyo atto gaanee?’ giidi qoppennan waayi aggana.—Luqaasa 22:33, 61, 62.

¹⁸ PHeexiroosi zaaruwaa demmanawu daro naagana koshshibeenna. Yesuusi Niisaana 16n maallado hayquwaappe denddiis, qassi I he gallassi PHeexiroosaara gayttidoogee qoncce. (Luqaasa 24:34; 1 Qoronttoosa 15:4-8) Yesuusi bana kashi erikke giida kiitettidaagaa hegaadan oyqqidoy aybissee? Nagaraappe simmida PHeexiroosi A Goday A siiqiyoogaanne nashshiyoogaa eranaadan oottanawu Yesuusi koyennan aggenna. SHin Yesuusi hegaappekka aadhdhiyaabaa PHeexiroosawu yootiis.

¹⁹ Amarida wodiyaappe guyyiyan, Yesuusi erissiyo ashkkaratussi Galiila Abbaa matan qoncciis. He wode, Yesuusi PHeexiroosi (heezzutoo ba Godaa kaddidaagee) A siiqiyaakkonne heezzutoo oychchiis. Heezzanttuwaa oychchi simmin, PHeexiroosi hagaadan giis: “Godau, neeni ubbabaa eraasa; taani nena dosiyoogaa neeni eraasa.” Wozanaa qofaa erana danddayiya Yesuusi bana PHeexiroosi siiqiyoogaa eriyoogee qoncce. SHin PHeexiroosi ba siiquwaa qonccissanaadan Yesuusi koyiis. Hegaa bollikka, ‘ba dorssa marata heemmanaadan’ Yesuusi PHeexiroosa azaziis. (Yohaannisa 21:15-17) Kase, sabbakiyo oosoy PHeexiroosawu imettiis. (Luqaasa 5:10) SHin, Kiristtoosi erissiyo ashkkaratussi koshshiyaabaa kunttanaadan, PHeexiroosawu hara gita aawatettaa immiyoogan Yesuusi an ammanettiyoogaa maalaalissiya ogiyan bessiis. Hegaappe simmin takkennan, erissiyo ashkkara oottiyo gita aawatettaa Yesuusi PHeexiroosawu immiis. (Oosuwaa 2:1-41) Yesuusi ayyo atto giidoogaanne an ammanettiyoogaa eridi, PHeexiroosi ay keena woppu giideeshsha!

20, 21. “Kiristtoosa siiquwaa” nuuni waani loytti erana danddayiyoo?

²⁰ Yihoowa Qaalay Kiristtoosa siiquwaa loytti qonccissiyoogee tuma. SHin, Yesuusi siiqiyo gishshawu nuuni waatana koshshii? ‘Eratettaappe aadhdhiya Kiristtoosa siiquwaa eranaadaan’ Geeshsha Maxaafay nuna zorees. (Efisoona 3:19) Nuuni beꞌidoogaadan, Yesuusa deꞌuwaabaanne haggaazuwaabaa yootiya Wonggeleti Kiristtoosa siiquwaabaa nuna darobaa tamaarissoosona. Gidoppe attin, nuuni ‘Kiristtoosa siiquwaa loytti eranawu’ abaa Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa tamaariyoogaa xallay gidenna.

²¹ ‘Eranawu’ geetettidi birshshettida Giriiketto qaalay “oottiyooban woy deꞌuwan hanidaban” eriyoogaa geetettana danddayees. Nuuni nu goꞌꞌaa aggi bayidi harata maaddanawu nu wodiyaanne wolqqaa goꞌettiyoogan, haratuyyo koshshiyaabaa qarettidi immiyoogaaninne etawu wozanappe atto giyoogan Yesuusaagaa mala siiquwaa bessiyo wode A qofaa akeekana danddayoos. Yaatiyoogan, “eratettaappe aadhdhiya Kiristtoosa siiquwaa” nuuni erana. Qassi, Yesuusi wottiyoobi baynna hanotan milatido, nuna siiqiya Xoossaa Yihoowakko, Kiristtoosaagaadan kaseegaappe aaruwan shiiqana danddayiyoogaa mule dogana koshshenna.