1, 2. (a) Yooseefa gakkida naaqoy aybee? (b) He naaqoy attanaadan Yihooway ay oottidee?

 PIRDDAA PACAA bessiya issi wolqqaamabay oosettiis. Puulanchcha gidida issi yelagay ayba danobaanne oottibeenna; shin wolqqan mattumaa gayttanawu maladasa giyo worddo mootoy A bolli denddin biitta giddon deꞌiya qasho keettan qashettiis. Gidoppe attin, hagee A gakkida koyro naaqo gidenna. Daro layttappe kase, ha yelaga Yooseefa A ishantti hayquwawu aattidi immidosona; he wode ayyo layttay 17. He wode I aylle gididi hara biitti bayzettiis. Yan A godaa keettayiyaa I banaara zinꞌꞌanaadan oychchin ixxiis. He maccaasiyaa A wordduwan mootada qashissaasu. Yooseefa ooninne oychchibeennaagee azzanttiyaaba.

² SHin, ‘xillotettaanne tumu pirddaa dosiya’ Xoossay ubbabaa beꞌiis. (Mazamure 33:5) Yihooway he naaqoy attanaadan oottin, Yooseefi wurssettan qasho keettaappe birshshettiis. Yihooway Yooseefawu gita maatay imettanaadaaninne I keehi bonchchettanaadan oottiyoogan, A qashuwaappe birshshissiyoogaappe aarobaa oottiis. (Doomettaabaa 40:15; 41:41-43; Mazamure 105:17, 18) Qassi, Yooseefi ammanettido gishshawu Yihooway A woytiis; Yooseefi Xoossaa halchchuwaa polanawu ba gita maataa goꞌettiis.—Doomettaabaa 45:5-8.

3. Nuuni ubbay nuna asi bessiyaagaadan suure oyqqanaadan koyiyoogee garamissiyaaba gidennay aybissee?

³ He taarikee azzanttiyaaba gidiyoogee qoncce. Naaqoy gakkibeenna ay asinne baawa. Nuuni nuna asi bessiyaagaadan suure oyqqanaadan koyiyoogee erettidaba. Yihooway ba oonatettaa qonccissiya eeshshata nuussi immido gishshawu, hegee garamissiyaaba gidenna; qassi A waanna  eeshshatuppe issoy suure pirddaa. (Doomettaabaa 1:27) Yihoowa loytti eranawu, A suure pirddaa nuuni akeekana koshshees. Yaatiyoogee nuuni maalaalissiya A ogeta kaseegaappe aaruwan nashshanaadaaninne akko loytti shiiqanaadan denttettana danddayees.

4. Asay suure pirddaa darotoo waati akeekii?

⁴ Asa xeelan, suure pirdday higgiyan odettida maarata likke poliyoogaappe aadhdhiyaaba qonccissenna. Issi maxaafay “suure pirdday higgiyaara, oottana bessiyaabaara, maataaranne aawatettaara, qassi asa asappe shaakkennaagaara woy bessiya pirddaa pirddiyoogaara gayttiyaaba gidiyoogaa” yootees. SHin, Yihoowa suure pirdday higgeta aawatettan coo poliyoogaa xalla gidenna.

5, 6. (a) Geeshsha Maxaafay koyro xaafettido doonan “suure pirddaa” geetettida qaalatu birshshettay aybee? (b) Xoossay suure pirddees giyoogee woygiyoogee?

⁵ Yihoowa suure pirdday ay keena aahokkonne ciimmakko Geeshsha Maxaafay koyro xaafettido doonan hegawu goꞌettido qaalata qoppiyoogan loytti akeekana danddayoos. Ibraawettuwan Xaafettida Geeshsha Maxaafay heezzu qaalata goꞌettees. ‘Suure pirddaayyo’ darotoo goꞌettiyo qaalay ‘xillo pirddaakka’ geetetti birshshettana danddayees. (Doomettaabaa 18:25) Hara naaꞌꞌu qaalati muletoo “xillotettaa” geetetti birshshettoosona. Giriikettuwan Xaafettida Geeshsha Maxaafan “xillotettaa” geetetti birshshettida qaalay “likke woy suure pirddaa” geetettidi qonccees. Yaatiyo gishshawu, xillotettaanne suure pirddaa giddon ayba dummatettikka baawa.—Amoxa 5:24.

⁶ Hegaa gishshawu, Geeshsha Maxaafay Xoossay suure pirddiyoogaa yootiyo wode, I asa asappe shaakkennan likkebaa woy suurebaa oottiyoogaa qonccissees. (Roome 2:11) I hegaappe dummabaa oottees giyoogee mule qoppiyooba gidenna. Ammanettida Eelihu hagaadan giis: “Ubbaa  Danddayiya Xoossai suure pirddaa geellayenna.” (Iyyooba 34:12) Yihooway ‘suure pirddaa geellayennaagee’ qoncce. Aybissi? Hegawu naaꞌꞌu gaasoti deꞌoosona.

7, 8. (a) Yihooway suure pirddaa geellayennay aybissee? (b) Yihooway xillo gidanaadan woy suure pirddanaadan denttettiyay aybee?

⁷ Koyroogee, I geeshsha. Nuuni SHemppo 3n beꞌidoogaadan, Yihoowa geeshshatettawunne A xillotettawu zawi baawa. Yaatiyo gishshawu, I suure pirddaa geellayana danddayenna. Hegee woygiyoogaakko ane qoppa. Saluwan deꞌiya nu Aaway geeshsha gidiyoogee I ba naata bessenna ogiyan mule oyqqennaagaa nuuni mintti ammanettanaadan oottees. Yesuusikka hegaadan ammanettiis. I ha saꞌan deꞌido wurssetta qammi hagaadan woossiis: “Geeshsha Aawau, ha neeni tau immidoogeeta [erissiyo ashkkarata] . . . ne sunttan naaga.” (Yohaannisa 17:11) Geeshsha Maxaafan “Geeshsha Aawau” geetettiday Yihoowa xalla. Geeshshatettan aara geeddarssana danddayiyo aawi baynna gishshawu hegee awu bessiyaaba. Geeshshatettan zawi baynna ayba nagarinne shaallenna Aaway, ba erissiyo ashkkarata naaganaagaa Yesuusi ammanettiis.—Maatiyoosa 23:9.

⁸ Naaꞌꞌanttoogee, Xoossay ba xallaa siiqennaagaa gidiyoogaa. He siiqoy I haratussi xillobaa oottanaadan woy suure pirddaa pirddanaadan A denttettees. SHin, asaa zariyan shaakkiyoogaa, lagiyoogaanne zaggiyoogaa gujjin, naaqoy daro qommo; hegawu denddoy yaaretiyoogaanne ba xallaa siiqiyoogaa, hegee siiquwaappe dummatees. Siiqo Xoossaa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “GODAI xillo gidido gishshau xillotettaa dosees.” (Mazamure 11:7) Yihooway babaa hagaadan giis: “Taani GODAI suure pirddaa dosais.” (Isiyaasa 61:8) Xoossay xillobaa oottiyoogan woy suure pirddan ufayttiyoogaa eriyoogee nuna minttettiyoogee qoncce.—Ermmaasa 9:24.

9-11. (a) Yihoowa suure pirddaa giddooninne A maarotettaa giddon deꞌiya gaytotettay aybee? (b) Yihoowa suure pirddaynne A maarotay nagaranchcha asawu I oottiyooban waani qonccii?

⁹ Yihoowa suure pirdday ayyo deꞌiya hara zawi baynna eeshshatudan wottiyoobi baynnaagaa. Muusee Yihoowa sabbanawu hagaadan giis: “I nu zaallaattennee. A oosuwan wotoi baa; a oge ubbaikka suure. Nu Xoossai ammanettiyaagaanne iitatettai bainnaagaa; i tumanchchanne suure.” (Zaarettido Wogaa 32:3, 4) Yihoowa suure pirddan wottiyoobi baawa; I coꞌꞌu giidi mule aggiigiyaagaa woy meqettaa iita gidenna.

¹⁰ Yihoowa suure pirddaa giddooninne A maarotettaa giddon gaytotettay deꞌees. Mazamure 116:5y hagaadan gees: “GODAI kehanne maariyaagaa; nu Xoossai qarettiyaagaa.” Ee, Yihooway suure pirddiyaagaanne maariyaagaa. Ha naaꞌꞌu eeshshatikka maayettoosona. I maarotettaa bessiyoy ba suure pirdday likke gidennabadan qoppidi ba suure pirddaa shugissanaassa gidenna. Qassi, I he naaꞌꞌu eeshshata issi mala hanotan, ubba qassi issi malabawu darotoo goꞌettees. Ane issi leemisuwaa qoppa.

¹¹ Ubba asay nagaraa laattido gishshawu, hegaa gaasuwan hayquwan qaxxayettana bessees. (Roome 5:12) Gidoppe attin, nagaranchchatu hayquwan Yihooway aynne ufayttenna. I, “atto giya Xoossaa; kehanne maariyaagaa.” (Nahimiyaa 9:17) Yaatikkonne, I geeshsha gidiyo gishshawu, naaquwaa coꞌꞌu giidi xeellenna. SHin, nagaraa laattida asawu maarotaa waati bessana danddayii? Yihooway asaa ashshanawu wozuwaa giigissidoogaa yootiya, Xoossaa Qaalan deꞌiya keehi alꞌꞌo tuman hegaa zaaroy deꞌees. SHemppo 14n ha siiqo giigissuwaabaa nuuni gujjidi tamaarana. Hegee laggetiyaabi baynna suure pirddaanne maarotaa bessiyaaba. Yihooway wottiyoobi baynna ba suure pirddaa naagiyaaba  gidikkonne, bantta nagaraappe simmiyaageetuyyo wozuwaa baggaara maarotettaa bessana danddayees.—Roome 3:21-26.

12, 13. (a) Yihoowa suure pirdday nuuni akko shiiqanaadan oottiyoy aybissee? (b) Yihoowa suure pirddaa xeelliyaagan Daawiti ay kuuyidee, qassi hagee nuna waati minttettana danddayii?

¹² Yihoowa suure pirdday nuuni akko shiiqennaadan oottiya eeshsha gidennan, nuuni akko shiiqanaadan oottiya loꞌꞌo eeshsha. Yihoowa suure pirddawu woy xillotettawu denddoy qaretaa gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay loytti qonccissees. Yihooway ba suure pirddaa bessiyo ufayssiya amarida ogeta ane beꞌoos.

¹³ Wottiyoobi baynna Yihoowa suure pirdday I ba ashkkaratuyyo ammanettanaadan A denttettees. Yihoowa suure pirddaa shaaho gidida ha eeshshaa mazamuraawee Daawiti nashshiis. Daawiti bana gakkidabaappe, qassi Xoossay issi issibaa oottiyo ogiyaa pilggi simmidi ay kuuyidee? I hagaadan giis: “GODAI xillobaa dosees. Xoossaa asata i yeggenna; xilloti merinau naagettoosona.” (Mazamure 37:28) Hegee keehi minttettiyaaba! Nu Xoossay baayyo ammanettiyaageeta awudenne aggenna. Yaatiyo gishshawu, I siiquwan nuuyyo oottiyooban ammanettana danddayoos. A suure pirdday hegee tumattanaadan oottees!—Leemiso 2:7, 8.

14. Yihooway metootanchchatuyyo qoppiyoogee I Israaꞌeelatuyyo immido Higgiyan waani qonccidee?

¹⁴ Xoossaa suure pirdday qohettidaageetuyyo koshshiyaabaa akeekanaadan oottees. Yihooway Israaꞌeelatuyyo immido Higgee I metootanchchatuyyo qoppiyoogaa bessees. Leemisuwawu, he Higgee aawi baynna naatinne amꞌꞌeti koshshiyaabaa demmanaadan oottees. (Zaarettido Wogaa 24:17-21) Hegaa mala keetta asawu deꞌoy keehi metiyoogaa akeekidi, Yihooway “aawu bainna naatussinne am77etussi  eta pirddaa” pirddiya Daannaanne Naagiyaagaa gidiis. (Zaarettido Wogaa 10:18; Mazamure 68:5) Israaꞌeelati maaddiyaabi baynna macca asatanne naata qohiyaabaa gidikko, Yihooway eta waasuwaa siyanaagaa Israaꞌeelatuyyo yootiis. I hagaadan giis: “Ta hanqqoi intte bolli denddana” woy suullana. (Kessaabaa 22:22-24) Hanqqoy Yihoowa waanna eeshshatuppe issuwaa gidana xayikkonne, metootanchchatanne maaddiyaabi baynnaageeta qohoy gakkiyo wode, I xillo gidiyo gishshawu naaquwaappe eta ashshanawu hanqqettees.—Mazamure 103:6.

15, 16. Yihooway asa asappe shaakkennaagaa bessiya maalaalissiya naqaashay aybee?

¹⁵ Yihooway “I som77o xeelli pirddennaagaanne maganxxo ekkennaagaa” gidiyoogaakka nuussi yootiis. (Zaarettido Wogaa 10:17) Maatay deꞌiyo daro asaagaadan, Yihooway aquwan woy beettiyaaban cimettenna. I asa mule lagenna. Yihooway asa asappe shaakkennaagaa bessiya maalaalissiya naqaashaa beꞌa. Tumuppe ayyo goynniyaageeta gididi merinaa deꞌuwaa demmiyaageeti eranchcha gidida amarida asatu xalla gidokkona. SHin, Xoossay “dere ubban baassi yayyiyaagaanne xillo ooso oottiyaagaa [nashshees].” (Oosuwaa 10:34, 35) Deꞌuwaa hanotan woy meran dummatiya, qassi awu biittankka deꞌiya ubba asawu he maalaalissiya hidootay deꞌees. Hegee aybippenne aadhdhiya suure pirddaa bessiyaaba gidiyoogee qoncce.

¹⁶ Wottiyoobi baynna Yihoowa suure pirddaara gayttidaagan nuuni akeekan pilggana koshshiyo harabaykka deꞌees. Hegee I xillotettawu kessido maaraa kanttiyaageeta oyqqiyo ogiyaa.

17. Ha alamiyan deꞌiya naaqoy Yihooway suure pirddennaadan mule oottennay aybissakko qonccissa.

¹⁷ Issoti issoti hagaadan oychchana danddayoosona: ‘Naaquwaa Yihooway coꞌꞌu gi xeellennaba gidikko, ha wodiyan  alamiyan naaqoynne iitabay keehi daridoy aybissee?’ Hegaa malabay Yihooway suure pirddennaagaa mule bessenna. Ha iita alamiyan deꞌiya daro naaqoy asay Addaameppe laattido nagaray kaalettidoba. Nagaranchcha asay ba koyidoogaadan deꞌiyo ha alamiyan naaqoy keehi dariis; shin hegee merinawu deꞌiyaaba gidenna.—Zaarettido Wogaa 32:5.

18, 19. Yihooway xillotettawu kessido higgeta eriiddi kanttiyaageeta I merinawu coꞌꞌu gi xeellennaagaa bessiyaabay aybee?

¹⁸ Yihooway wozanappe baakko shiiqiyaageetuyyo gita maarotaa bessiyaaba gidikkonne, ba geeshsha sunttay borettanaadan oottiya hanotaa I merinawu coꞌꞌu gi xeellenna. (Mazamure 74:10, 22, 23) Suure pirddiya Xoossaa bolli qilliicciyoogee hanennaba; I eriiddi nagaraa oottiyaageeti bessiyaagaadan qaxxayettennaadan teqqenna. Yihooway “qaretainne maarotai kumido Xoossaa, danddayanchchaa, aggenna siiqoi daridoogaanne daro ammanettiyaagaa.  . . . Gidikkokka, mooranchchaa qaxxayennan” aggenna. (Kessaabaa 34:6, 7) Yihooway ba yootido qaalaa maaran I xillotettawu kessido higgeta eriiddi kanttiyaageeta qaxxayido wodeti deꞌoosona.

¹⁹ Leemisuwawu, Xoossawu beni Israaꞌeelatuura deꞌiya gaytotettaa beꞌa. Israaꞌeelati Hidootaa Biittan deꞌiyo wodekka, ammanettibookkona. Eti bantta iitaa oosuwan Yihoowa azzanttikkonne, I eta sohuwaara aggiigibeenna. (Mazamure 78:38-41) Qassi, I eti bantta iita ogiyaappe simmanaadan maarotan hanotaa injjeyiis. I hagaadan giis: “Nagaranchchai ba nagaraa aggidi, paxa de7ana mala koyaisippe attin, nagaranchchaa haiquwan ufaittikke. . . . Inttenoo, Israa7eela asau, simmite; intte iita oosuwaappe guyye simmite! Aissi haiqqanau koyeetii?” (Hizqqeela 33:11) Yihooway deꞌuwaa alꞌꞌobadan xeelliyo gishshawu, Israaꞌeelati bantta iita ogiyaappe simmanaadan hananabaa yootiyaageeta darotoo kiittiis. Gidoppe attin, wozanaa muume asay ubbay siyennaaninne bantta nagaraappe simmennan  ixxiis. Wurssettan, Yihooway ba geeshsha sunttay borettenna mala eta morkketuyyo eta aatti immiis.—Nahimiyaa 9:26-30.

20. (a) Yihooway Israaꞌeelata oyqqido hanotaappe nuuni abaa ay tamaariyoo? (b) Gaammoy Yihoowa suure pirddawu bessiya leemiso gidiyoy aybissee?

²⁰ Yihooway Israaꞌeelata oyqqido hanotaappe nuuni abaa darobaa tamaaroos. Ubbasaa xeelliya A ayfeti naaquwaa akeekiyoogaanne I beꞌiyooban keehi azzaniyoogaa nuuni eroos. (Leemiso 15:3) Maarotettaa bessanaadan oottiyaabi deꞌikko, I maaranawu koyiyoogaa eriyoogeekka minttettiyaaba. Qassi, I pirddanawu mule eesotennaagaa akeekoos. Yihooway danddayanchcha gidiyo gishshawu iitatu bolli mule pirddenna giidi daro asay bala qofaa qoppees. SHin, Xoossay Israaꞌeelata oyqqido hanotay A danddayawu zaway deꞌiyoogaa nuuni akeekanaadan oottiyo gishshawu, daro asay qoppiyoobay tuma gidenna. Yihooway awudekka xillobaa oottees. Suure pirdday deꞌanaadan oottanawu asay darotoo guyye gees. SHin suure pirdday awudekka deꞌanaadan oottiyo xalatettay Yihoowawu deꞌees. Xala gidanaadan oottiya suure pirddawu gaammoy leemiso gidiyo gishshawu, Xoossaaranne A araataara gayttidaagan qonccidoogee bessiyaaba. a  (Hizqqeela 1:10; Ajjuutaa 4:7) Yaatiyo gishshawu, I naaquwaa saꞌaappe muleera xayssanawu gelido qaalaa polanaagaa ammanettana danddayoos. Yihooway pirddiyo ogiyaa qanttan hagaadan yootana danddayoos: bessiya wode ubban yootidoogaadan pirddees, qassi danddayettida ubban I maarees.—2 PHeexiroosa 3:9.

21. Nuuni Yihooway pirddiyo suure pirddaa wotti dentti qoppiyo wode, abaa ay qoppana koshshii, qassi aybissi?

²¹ Nuuni Yihooway pirddiyo suure pirddaa wotti dentti qoppiyo wode, nagaranchchatu bolli pirddiya meqettaa iita daannadan A qoppana koshshenna. Nuuni ba naatussi ubbatoo loꞌꞌobaa oottiya siiqiyaanne ba qaalaa naagiya Aawadan A qoppana koshshees. Yihooway suure pirddiya xillo Aawa gidiyoogaadan, likkebaa bessiyaagaadan oottiyaaba gidikkonne, A maadoynne maarotay koshshiyo saꞌan deꞌiya ba naatuyyo qarettees.—Mazamure 103:10, 13.

22. Yihooway ba suure pirddaa goꞌettidi nuussi ayba hidootay deꞌanaadan oottidee, qassi I hagaadan nuussi oottiyoy aybissee?

²² Xoossaa suure pirdday moorobaa oottiyaageetu bolli pirddiyoogaa xalla gidennaagaa eriyoogee keehi ufayssiyaaba! Yihooway ba suure pirddaa goꞌettidi ‘xillotettay deꞌiyo’ alamiyan wottiyoobi baynna merinaa deꞌuwaa demmiyo ufayssiya hidootay deꞌanaadan oottiis. (2 PHeexiroosa 3:13) Xoossay nuussi hagaadan oottiyoy A suure pirdday I asaa xayssanawu gidennan, ashshiyo ogiyaa koyanaadan oottiyo gishshataassa. Nuuni Yihoowa suure pirddaa loytti akeekiyo wode, akko shiiqoos! Yihooway ha eeshshaa waati qonccissidaakko kaalliya shemppotun nuuni loytti pilggana.