1-3. (a) Geeshsha Maxaafay qonccissiyo kashi gaana danddayenna tumay awugee? (b) Loˈˈobau minttettiya laggeta nuuni waati doorana danddayiyoo?

PUUTTUWAAGAADAN asaykka darotoo ba heeran deˈiyaabaa aybanne oyqqees. Nuuyyo mata lagge gididaageetu xeelaa, eti kaalliyo maaraanne eta eeshshaa koyennankka gidin kaalliyoogee metennaba.

² Geeshsha Maxaafay: “Aadhdhida eranchcha asatuura hemettiya asi aadhdhida eranchcha gidees; shin eeyya asatuura hemettiya [“zuppetiya,” NW] asi metuwan gelees” yaagidi kashi gaana danddayenna tumaa qonccissees. (Leemiso 13:20) Ha leemisoy yootiyoy halchennan gayttiyo gaytotettaappe aadhiyaaba. Issi uraara ‘hemettiyoogaa’ yaagiya qaalay he uraara ubbatoo laggetiyoogaa malaatees. * Geeshsha Maxaafan gujo qofaa immiya issi xuufee ha xiqisiyaabaa yootiiddi: “Issi uraara hemettiyoogee siiquwaanne duuxxenna dabbotaa malaatees” yaagees. Nuuni darotoo nu siiqiyoogeetu hanotaa kaalliyoogaa maayikkii? Tumakka, nuuni siiqiyoogeetuura qofan issi mala gidiyo hanotaa medhiyo gishshau, eti nuna iitabau woy loˈˈobau molana danddayoosona.

³ Xoossaa siiquwan deˈanau loˈˈobau nuna denttettiya laggeta koyiyoogee keehippe koshshiyaaba. Hegaa waati oottana danddayiyoo? Qanttan, Xoossaay siiqiyoogeeta siiqiyoogan, a dabbota nu lagge oottiyoogan hegaa oottana danddayoos. Ane  kaallidi deˈiyaagaa qoppa. Yihooway ba dabbotuppe koyiyo eeshshay deˈiyoogeetuppe kehiya ayba lagge doorana danddayiyoo? Yaatiyo gishshau, Xoossay siiqiyoy ay mala asakko ane pilggoos. Yihoowa xeelay nu qofan qoncce gidiyo wode, loˈˈobaa oottanaadan nuna minttettiya laggeta dooranau giigidaageeta gidoos.

4. A dabbo gidanau giday deˈiyoogeeta qoridi dooranau Yihoowayyo maatay deˈiyoy aybissee? Yihooway Abrahaama “ta dabbuwaa” giidoy aybissee?

⁴ Yihooway ba dabbo gidiyaageeta keehi qoridi doorees. I hegaa oottanau ayyo maatay baawee? I Ubbaappe Bollaara Haariya Godaa gidiyo gishshau, ayyo maatay deˈiyoogee qoncce; qassi aara dabbotaa medhiyoogee aybippenne aadhiya maata. Yaatin i ba dabbo gidanaadan dooriyoogeeti oonee? Yihooway banan zemppiyaageetanne wozanappe ammanettiyaageeta ba mata dabbo oottees. Leemisuwau, ba gita ammanuwan erettida, Israaˈeelatu aawaa Abrahaama qoppa. Issi aawassi ba naˈaa yarshsho oottidi immanaadan oychiyoogaappe aadhidi ammanuwaa paacciyaabi qoppanukka metiyaaba. * Gidikkokka Abrahaamee, “Xoossai Yisaaqa harai atto, haiquwaappekka pattanau danddayiyoogaa” wozanappe ammanidi “a yarishshiis.” (Ibraawe 11:17-19) Abrahaamee hegaa mala ogiyan ammanuwaanne azazettiyoogaa bessido gishshau, Yihooway siiquwan a “ta dabbuwaa” yaagiis.—Isiyaasa 41:8; Yaaqooba 2:21-23.

5. Ammanettidi baayyo azazettiyaageeta Yihooway waatidi xeellii?

⁵ Ammanettidi azazettiyoogaa Yihooway keehi xoqqu ootti xeellees. Ayyo ammanettiyoogaa yeemottidi hara aybippenne aattidi xeelliyaageeta i siiqees. (2 Sameela 22:26) Ha maxaafan SHemppuwaa 1n nuuni beˈidoogaadan, siiqoy denttettin  ayyo azazettanau dooriyaageetun Yihooway keehippe ufayttees. Leemiso 3:32y, “suuretuyyo i ulottees” yaagees. Xoossay banttappe koyiyoobaa ammanettidi poliyaageeta, Yihooway baayyo goynnanaadaaninne ay wodiyaaninne woosan baakko shiiqanaadan kehatettan shoobbees; i eta mokki ekkin, a ‘dunkkaaniyan’ imatta gidana danddayoosona.—Mazamure 15:1-5.

6. Nuuni Yesuusa siiqiyoogaa waatidi bessana danddayiyoo? A Naˈaa siiqiyaageeta xeelliyaagan Yihoowayyo aybi siyettii?

⁶ Yihooway ba mexi issi Naˈaa, Yesuusa siiqiyaageeta siiqees. Yesuusi: “Tana siiqiya ooninne ta qaalaa naagana; ta Aawai a siiqana; qassi ta Aawainne taaninne akko yiidi, aara de7ana” yaagiis. (Yohaannisa 14:23) Nuuni Yesuusa siiqiyoogaa waatidi bessana danddayiyoo? Mishiraachuwaa sabbakiyoogaanne erissiyo ashkkara oottiyoogaa gujjin, a azazota naagiyoogaana gidiyoogee tuma. (Maatiyoosa 28:19, 20; Yohaannisa 14:15, 21) Nuuni polotettay paccido asa gidiyoogaadan nuuyyo danddayettidaba ubban, haasayaaninne oosuwan Yesuusa malatiyoogan ‘a kaalliyo’ wodekka a siiqiyoogaa bessoos. (1 PHeexiroosa 2:21) A Naˈaa siiqiyoogee denttettin, Kiristtoosa deˈuwaa ogiyaa kaallanau baaxetiyaageetun Yihoowa wozanay keehippe ufayttees.

7. Yihoowa dabbo gididaageeta lagge oottiyoogee eratetta gididoy aybissee?

⁷ Yihooway Ba dabbotuppe koyiyo eeshshati, ammanuwaa, ammanettidi deˈiyoogaa, azazettiyoogaanne Yesuusanne a siraatata siiqiyoogaa gujjoosona. Nuuni ubbay huuphiyan huuphiyan nuna hagaadan oychana bessees: ‘Taayyo mata lagge gididaageeti hegaa mala eeshshata bessiyoonaa, qassi hegaa mala siraatata naagiyoonaa? Taani Yihoowa dabbota taayyo lagge oottidanaa? Hegaadan oottiyoogee eratetta. Xoossay koyiyo eeshshata dichiyaanne Kawotettaa mishiraachuuwaa mishettidi sabbakiya asati, nuuni Xoossaa ufayssanau murttidoogaadan deˈana mala denttettiyoogan nuna loˈˈobau kaalettana danddayoosona.— “ Loˈˈo Lagge Giyoogee Woygiyoogee?” yaagiya, sinttaa 29n deˈiya saaxiniyaa xeella.

8. (a) Naˈoominne Uruti giddon (b) Heezzu yelaga Ibraawetu giddon (c) PHauloosanne Ximootiyoosa giddon deˈiya laggetettaa xeelliyaagan nena maalaaliyaabay aybee?

⁸ Geeshsha Maxaafay loˈˈo laggeta dooriyoogan goˈettida darotu leemisuwaa oyqqiis. Neeni Naˈoominne i naˈaa machee Uruti giddon, Baabiloonen deˈiiddi duuxxenna laggetettaa medhida heezzu yelaga Ibraawetu giddooninne PHauloosanne Ximootiyoosa giddon deˈiya gaytotettaabaa nabbabana danddayaasa. (Uruto 1:16; Daaneela 3:17, 18; 1 Qoronttoosa 4:17; Piliphphisiyuusa 2:20-22) Gidikkonne, hara keehi loˈˈo leemiso gidiya, Daawitanne Yonaataana giddon deˈiya laggetettaa ane akeekan beˈoos.

9, 10. Yonaataananne Daawita giddon deˈiya laggetettau baaso gididabay aybee?

⁹ Daawiti Gooliyaada wori simmin, “Yonaataani Daawitaara daro mata dabbotettaa medhdhiis; Yonaataani Daawita ba huuphedan siiqiis” yaagidi Geeshsha Maxaafay yootees. (1 Sameela 18:1) Yonaataani Daawitappe daro layttan bayratiyaaba gidikkonne, Yonaataani olaa dembban hayqqana gakkanaashin duuxxibeenna laggetettay hegaadan doommiis. * (2 Sameela 1:26) Eta naaˈˈaa giddon merettida mino laggetettau baaso gididabay aybee?

¹⁰ Yonaataaninne Daawiti mata laggetettan deˈidoy, eti Xoossaa siiqiyo gishshataassanne ayyo ammanettidi deˈanau wozanappe koyiyo gishshataassa. Ha naaˈˈu asati issippetettaa medhidoy Xoossaa ufayssanau koyiyoogaana. Eti duuxxenna laggetettaa medhanaadan oottiya eeshshaa issoy issuwau bessidosona. Yelaga naˈay Daawiti xalatettaaninne mishuwan, yayyennan Yihoowa sunttau eqqidoogee, Yonaataanaa denttettoogau  siree baawa. Yihoowa giigissota ammanettidi kaafidanne yaaretennan ba goˈˈaappe Daawita goˈˈaa kaseyida gastta bitaniyaa Daawiti bonchoogau siree baawa. Leemisuwau, Yonaataana aawaa, iita Kawuwaa Saaˈoolaa hanqquwaappe Daawiti baqatidi, hidootaa qanxxidi betedan bazzuwan deˈido wode aybi hanidaakko qoppa. Yonaataani, “Daawitakko . . . biidi Daawita GODAN wolqqaa demmanaadan minttettiiddi,” ammanettiyoogaa maalaalissiya ogiyan kasetidi bessiis.  (1 Sameela 23:16) A alˈˈo laggee yiidi a kaafidoogaunne minttettidoogau Daawitassi aybi siyettidaakko ane qoppa! *

11. Laggetettaabaa xeelliyaagan Yonaataananne Daawita leemisuwaappe ay tamaaray?

¹¹ Yonaataananne Daawita leemisuwaappe ay tamaariyoo? Demmiyo ubbaappe aadhiya timirttee, laggetuyyo keehippe koshshiya issi mala gididabay, ayyaanaabaa xoqqu oottidi xeelliyoogaa gidiyoogaa akeekoos. Nuuni nuugaa mala kanddoy, ammanoynne Xoossaayyo ammanettidi deˈanau  koshshay deˈiyoogeeta mata lagge oottiyo wode, nuussi siyettiyaabaa, temokiruwaanne kaafiya qofaa yootiyoogan issoy issuwaa minttettana danddayoos. (Roome 1:11, 12) Ayyaanaabaa qoppiya hegaa mala laggeta nunaara issippe goynniyaageetu giddon demmoos. Gidikkonne, hegaa giyoogee Kawotettaa Addaraashaa shiiquwau yiya ubbay loˈˈo lagge yaagiyoogee? CHii, ubbatoo hegaadan gidenna.

12, 13. (a) Nuugaa mala ammanoy deˈiyoogeetuppekka laggeta shaakkidi doorana bessiyoy aybissee? (b) Koyro xeetu layttan deˈida gubaaˈetun merettida metoy aybee? Hegaappe denddidaagan PHauloosi ayba wolqqaama seeraa yootidee?

¹² Gubaaˈe giddon gidikkokka, nu laggeti ayyaanaaban minttettiyaageeta gidanaadan koyikko, dooriyaageeta gidana bessees. Hegee nuna maalaalissana bessii? Tumuppe bessenna. Issi issi mittaa ayfee teeranau daro wodiyaa gamˈˈiyoogaadan, gubaaˈiyaa giddon deˈiya issi issi Kiristtaaneti ayyaanaaban wozannaamanau daro wodiyaa gamˈˈana danddayoosona. Yaatiyo gishshau, ubba gubaaˈiyaa giddon ayyaanaaban dumma dumma xekkan dichaa bessida Kiristtaaneti deˈoosona. (Ibraawe 5:12–6:3) Oorattati woykko daafuraanchati ayyaanaaban diccanaadan maaddanau koyiyo gishshau, nuuni eta danddayiyoogeenne siiqiyoogee tuma.—Roome 14:1; 15:1.

¹³ Issi issitoo nuuni laggetettaa xeelliyaagan naageettanaadan koshshiya hanotay gubaaˈiyan merettana danddayees. Issotu issotu eeshshay sirissiyaagaa gidana danddayees. Issoti issoti aqi peˈiiddi lancciyaageeta woykko walassiyaageeta gidana danddayoosona. Koyro xeetu layttan K.Y.S. deˈida gubaaˈeta hegaa mala metiya hanotay gakkiis. Gubaaˈiyan deˈiya daroti ammanettidaageeta gidikkonne, amaridaageeti suure ogiyan simerettokkona. Qoronttoosa gubaaˈiyan deˈiya issi issi asati Kiristtaane timirttetuppe amaridaageeta naagibeenna gishshau, kiitettida PHauloosi gubaaˈiyaa: “Cimettoppite; iita laggetettai lo77o hanotettaa moorees” yaagidi seeriis. (1 Qoronttoosa 15:12, 33) Aagaa mala ammanoy deˈiyoogeetuppekka  suure ogiyan simirettenna issoti issoti deˈana danddayiyoogaa PHauloosi Ximootiyoosa akeekissiis. Hegaa mala asata Ximootiyoosi ba mata lagge oottiyoogaappe haakkanaadan yootiis.—2 Ximootiyoosa 2:20-22.

14. Laggetettaa xeelliyaagan PHauloosa seeray oyqqido baaso siraataa waatidi oosuwan peeshshana danddayiyoo?

¹⁴ PHauloosa seeray oyqqido baaso siraataa waatidi oosuwan peeshshana danddayiyoo? Gubaaˈiyan deˈiyaageeta gidin woy harata gidin, iitabau nuna denttettana danddayiyaageetuura mata laggetettaa medhiyoogaappe haakkiyoogaana. (2 Tasalonqqe 3:6, 7, 14) Yihoowaara deˈiya nu dabbotaa naagana bessees. Nu mata laggetu xeelaanne eti kaalliyo siraatata nuuni puuttuwaagaadan oyqqiyoogaa hassaya. Puuttuwaa haattan yeggin woyne eessaa suuphees giidi naagennaagaadan, iitabaa oottanaadan denttettiyaageetuura laggetettaa medhidi, maaddiyaaba demmana giidi naagana danddayokko.—1 Qoronttoosa 5:6.

15. Yihoowaara deˈiya bantta dabbotaa minttidi deˈanau baaxetiya laggeta gubaaˈiyan demmanau ay oottana danddayay?

¹⁵ Issippe goynniyaageetu giddoppe loˈˈo laggeta demmana danddayiyoogee galatana bessiya gitaba. (Mazamure 133:1) Yihoowaara deˈiya bantta dabbotaa minttidi deˈanau baaxetiya laggeta gubaaˈiyan waatada demmana danddayay? Neeni Xoossay koyiyo eeshshaanne kandduwaa dichiyo wode, a ufayssanau neegaa mala baaxiyaa oottiyaageeti neenaara laggetanau koyanaagee erettidaba. Hegaadankka, ooratta laggetettaa medhanau kasetada oosuwan peˈiya tangguwaa neeni ekkiyoogee koshshana danddayees. (Sintta 30n deˈiya, “ Nuuni Loˈˈo Laggetettaa Medhido Ogiyaa” giya saaxiniyaa xeella) Neeni kaallanau koyiyo eeshshati deˈiyoogeeta koya. Wogaa, zariyaa woy yeleta biittaa dummatettaa xeellennan issi mala ammanoy deˈiyoogeetuura dabbotaa medhanau koyiyoogan, ‘uluwaa aassi dooyanaadan’ Geeshsha Maxaafay yootiyo zoriyaa siya. (2 Qoronttoosa 6:13; 1 PHeexiroosa 2:17) Layttan neenaara laggetiyaageetu xalaalaara laggetoppa. Yonaataani  Daawitappe keehi bayratiyoogaa hassaya. Daro Gasttati bantta aadhida eratettaaninne deˈo layttan beˈidoban laggetettaa keehippe minttiyaaba oottana danddayoosona.

16, 17. Nunaara issippe goynniya issi uri issiban nuna qohikko, gubaaˈiyaappe haakkana bessennay aybissee?

¹⁶ Gubaaˈiyaa giddon deˈiyaageeti eeshshaaninne diccido hanotan daro dummattiyo gishshau, wodiyaappe wodiyan metoy merettana danddayees. Nuugaa mala ammanoy deˈiyo uri nuna qohiyaabaa haasayanau woy oottanau danddayees. (Leemiso 12:18) Issi issitoo metoy merettiyoy eeshshaa woy qofaa dummatettaana woykko haraa qofaa bala ogiyan xeelliyoogaana. Hegaa mala metotun xubettidi gubaaˈiyaappe haakkiyoo? Nuuni Yihoowanne i siiqiyoogeeta wozanappe siiqikko hegaadan oottokko.

 ¹⁷ Yihooway nuna Medhidaagaanne deˈuwau koshshiyaabaa kunttiyaagaa gidiyo gishshau, nuuni a siiqanau besseesinne wozanappe ayyo aqanau bessees. (Ajjuutaa 4:11) Hegaa bollakka, i ufayttidi goˈettiyo gubaaˈiyaa nuuni ammanettidi kaafiyoogee bessiyaaba. (Ibraawe 13:17) Yaatiyo gishshau, nunaara issippe goynniya issi uri nuna qohikko woy azzanttikko, nuuni keehippe qohettidoogaa bessanau gubaaˈiyaappe haakkokko. Woni ayssi haakkiyoo? Nuna yiilloyiday Yihoowa gidenna. Nuuni Yihoowa siiqiyo gishshau, anne a asaa mule ixxokko!—Mazamure 119:165.

18. (a) Gubaaˈe giddon sarotettay aakkanaadan nuuni ay oottana danddayiyoo? (b) Tumu gaasoy deˈiyo wode atto giyoogee ayba anjjo demissii?

¹⁸ Nunaara issippe goynniyaageeta siiqiyoogee nuuni gubaaˈiyan sarotettaa aassanaadan oottees. Yihooway ba siiqiyoogeetuppe polotettaa naagenna; nuunikka naagana koshshenna. Siiqoy nuuni ubbay polo gidennaagaanne balaa oottiyoogaa akeekidi, guutta moorota aggi aadhanaadan oottees. (Leemiso 17:9; 1 PHeexiroosa 4:8) Siiqoy nuuni ‘issoi issuwau atto yaagiyoogan’ sinttau suganaadan maaddees. (Qolasiyaasa 3:13) Ha zoriyaa oosuwan peeshshiyoogee ubbatoo metennaba gidenna. Yiilluwaa nuuni xooni kiyana xayikko, geella nuuni yiillotiyoogee nuna qohida ura qaxxiyoobadan siyettin, lancciyaa uluwan oyqqanau koyana danddayoos. Gidikkonne, lancciyaa uluwan oyqqiyoogee tumuppe nuna qohees. Tumu gaasoy deˈiyo wode atto giyoogee daro anjjuwaa demissees. (Luqaasaa 17:3, 4) Hegee nuussi qofaanne wozanaa sarotettaa ehees, gubaaˈe giddon sarotettay deˈanaadan ootteesinne ubbaappe aadhidi Yihoowaara deˈiya nu dabbotaa naagees.—Maatiyoosa 6:14, 15; Roome 14:19.

19. Issi uraara deˈiya laggetettaa aggana bessiya ayba hanotati merettana danddayiyoonaa?

¹⁹ Issitoo issitoo gubaaˈiyaa yame gidida issi uraara deˈiya laggetettaa agganaadan nuuyyo odettees. Xoossaa higgiyaa kanttida issi uri nagaraappe simmennan ixxidi gubaaˈiyaappe  bohettiyo wode woykko issi uri worddo timirttiyaa tamaarissiyoogan woy gubaaˈiyaappe bana shaakkiyoogan ammanuwaa aggiyo wode hegee odettees. Xoossaa Qaalay hegaa mala uraara “issippe gaittenna mala” qoncciyan yootees. * (1 Qoronttoosa 5:11-13; 2 Yohaannisa 9-11) Geella nuuyyo lagge gidida uraara woykko nu dabboora gayttanau ixxiyoogee tumuppe deexxiyaaba gidana danddayees. Ubbaappe aaruwan Yihoowayyonne a geeshsha higgetuyyo ammanettidi minni eqqidoogaa hegaadan oottiyoogan bessiyoo? Yihooway, ammanetiyoogaanne azazettiyoogaa xoqqu ootti xeelliyoogaa hassaya.

20, 21. (a) Bohiyoogee siiqo giigisso gididoy aybissee? (b) Nu laggeta eratettan dooriyoogee keehippe koshshiyaaba gididoy aybissee?

²⁰ Bohiyoogee tumuppe Yihooway siiquwan giigissidoba. Hegaadan gididoy aybissee? Nagaraappe simmenna uraa gubaaˈiyaappe kessiyoogee, Yihoowa geeshsha sunttaanne a siraatata siiqiyoogaa bessees. (1 PHeexiroosa 1:15, 16) Bohiyoogee gubaaˈiyaa qohuwaappe naagees. Gubaaˈiyan deˈiya ammanettidaageeti, eriiddi nagaraa oottiyaageeti gattiyo qohuwaappe naagettoosona; qassi gubaaˈee ha iita alamiyaappe baqati attiyo soho gidiyoogaa eridi, bantta goynuwaa polana danddayoosona. (1 Qoronttoosa 5:7; Ibraawe 12:15, 16) Mino seeray iitabaa oottidaagau siiquwaa bessiyooba. He seeray, i ba xeelaa laammana bessiyoogaa akeekanaadan oottidi, Yihoowakko simmanau bessiya tanggota ekkanaadan oottiya ayyo koshshiya azzano gidana danddayees.—Ibraawe 12:11.

²¹ Nu mata laggeti nuna molanau gita wolqqay deˈiyoogee tuma. Hegaa gishshau, nu laggeta eratettan dooriyoogee keehippe koshshiyaaba. Yihoowa dabbota nu lagge oottiyoogaaninne Xoossay siiqiyoogeeta siiqiyoogan, lagge geetettiya ubbaappe aadhiya, daro laggeti nu yuushuwan ubbatoo deˈanaadan oottana danddayoos. Etappe demmiyoobay nuuni Yihoowa ufayssanau murttido murttiyaa polanaadan maaddees.