Xoossaa higgetussi denddoy I kessido maarata. He maarati Geeshsha Maxaafan deˈiya tuma gididabata. He maarati issi issibaa xeelliyaagan Xoossaa qofaanne ayyo siyettiyaabaa nuuni akeekanaadan maaddoosona. Eti nuuni loˈˈobaa kuuyanaadaaninne suure gididabaa oottanaadan maaddoosona. He maarati Xoossaa higgetun qoncciyan odettibeenna hanotata xeelliyaagankka maaddoosona.

▸ SHemppo 1, mentto 8

Yihoowawu azazettiyoogaa giyoogee nuuni oottanaadan I yootiyoobaa nu dosan oottiyoogaa giyoogaa. Nuuni Yihoowa siiqiyo gishshawu, awu azazettanaadan I koyees. (1 Yohaannisa 5:3) Nuuni Xoossaa siiqikkonne ammanettikko, ubba hanotatun A zoriyaa nuuni kaallana. Hegee nuuyyo metiyaaba gidiyo wodekka nuuni azazettana. Yihooway nuuni loˈˈo deˈuwaa waani deˈanaakko tamaarissiyo gishshawunne nuuni sinttappe daro anjjuwaa demmanaagaa qaalaa gelido gishshawu, nu assi azazettiyoogee loˈˈo.—Isiyaasa 48:17.

▸ SHemppo 1, mentto 10

Yihooway nuussi ubbawu koyidobaa dooriyo maataa immiis. Nuuni rooboote mala gidanaadan oottidi I medhdhibeenna. (Zaarettido Wogaa 30:19; Yaasa 24:15) Nu koyidobaa dooriyo maataa loˈˈobaa dooranawu goˈettana danddayoos. SHin nuuni naagettana xayikko, iitabaa kuuyana danddayoos. Koyidobaa dooriyo maatay deˈiyoogee nuuni Yihoowawu ammanettiyaageetanne A siiqiyaageeta gidanawu koyiyaakkonne koyennaakko kuuyanaadan maaddees.

▸ SHemppo 1, mentto 12

Nu deˈuwawunne nuuni oottiyoobawu Yihooway kandduwaa maarata kessees. Ha maarati aybakko, qassi nuuni loˈˈo deˈuwaa deˈanaadan eti waatidi maaddana danddayiyaakko nuuni Geeshsha Maxaafaappe tamaarana danddayoos. (Leemiso 6:16-19; 1 Qoronttoosa 6:9-11) Suure  gididabaanne suure gidennabaa xeelliyaagan Xoossaa qofay aybakko nuuni eranaadan ha maarati maaddoosona. Nuuni waanidi siiqiyaageeta gidanaakko, waati loˈˈobaa kuuyanaakkonne waani haratussi keha asa gidanaakko eranaadankka ha maarati nuna maaddoosona. Alamee kessiyo maarati mooretti mooretti biikkonne, Yihooway kessiyo maarati laamettokkona. (Zaarettido Wogaa 32:4-6; Milkkiyaasa 3:6) Eta kaalliyoogee nuuni asatettaaninne qofan qohettennaadan naagees.

▸ SHemppo 1, mentto 17

Nu kahay likke gididabaanne likke gidennabaa erissiya nu giddon deˈiyaaba. Yihooway nuussi ubbaayyo kahaa immiis. (Roome 2:14, 15) Nu kahay maara oottanaadan, Yihooway kessido kandduwaa maaratudan hegaa nuuni loohissana bessees. Yaatikko nuuni Xoossaa ufayssiyaabaa kuuyanaadan nu kahay maaddana danddayees. (1 PHeexiroosa 3:16) Nu kahay nuuni likke gidennabaa kuuyana haniyo wode nuuyyo yootana danddayees, woy nuuni issi balabaa ootti simmin nu azzananaadan oottana danddayees. Nu kahay shuggana danddayees, shin Yihooway maaddin zaarettidi hegee mino gidanaadan oottana danddayoos. Loˈˈo kahay nuuni woppu gaanaadaaninne nuna bonchchanaadan maaddees.

▸ SHemppo 2, mentto 3

Xoossaassi yayyiyoogaa giyoogee nuuni A keehi siiqiyoonne bonchchiyo gishshawu A ufayssennabaa aybanne oottana koyokko giyoogaa. Xoossaassi yayyiyoogee nuuni loˈˈo gididabaa oottanaadaaninne iita gididabaappe haakkanaadan nuna maaddees. (Mazamure 111:10) Hegee nuuni Yihooway yootiyo ubbabaa loyttidi siyaanaadan nuna denttettees. Xoossaassi yayyiyoogee nuuni Yihoowa wozanappe bonchchiyo gishshawu, nu gelido qaalaa ubbatoo naaganaadankka nuna maaddees. Xoossaassi yayyiyoogee nuuni qoppiyo ogiyaara, harata oyqqiyo ogiyaaranne galla galla nuuni dooriyoobaara gayttidaba.

▸ SHemppo 2, mentto 9

Nagaraappe simmiyoogee issi uri ba oottido balabaa gishshawu, wozanappe azzaniyoogaakka bessiyaaba. Xoossaa siiqiyaageeti I kessido maarata kanttidi issibaa oottidoogaa akeekiyo wode keehi azzanoosona. Nuuni nagara oottikko, Yesuusa wozuwaa yarshshuwaa baggaara Yihooway nuussi atto gaanaadan nuuni A woossana bessees. (Maatiyoosa 26:28; 1 Yohaannisa 2:1, 2) Nuuni wozanappe nagaraappe simmiyo wodenne iitabaa oottiyoogaa aggiyo wode, Yihooway nuussi atto gaanaagaa ammanettana danddayoos. Hegaappe simmin nuuni kase oottidobaa gishshawu nuna mooranchchadan xeellana bessenna. (Mazamure 103:10-14; 1 Yohaannisa 1:9; 3:19-22) Nuuni oottido balaappe tamaaranawu, bala gidida aybanne qoppiyoogaa agganawunne Yihooway kessido maaratudan deˈanawu minni oottana koshshees.

▸ SHemppo 2, mentto 18

Gita nagaraa oottida uri nagaraappe simmana xayikko, qassi Yihooway kessido maarata kaallanawu ixxis giikko, I hegaappe simmin gubaaˈe yara gidana danddayenna. I bohettana koshshees. Issi uri bohettiyo wode, nuuni he uraara hegaappe simmin gayttokko, qassi aara haasayiyoogaa aggoos. (1 Qoronttoosa 5:11; 2 Yohaannisa 9-11) Bohiyoogee Yihoowa sunttaanne gubaaˈiyaa naagees. (1 Qoronttoosa 5:6) Qassi bohiyoogee issi uri nagaraappe simmidi Yihoowakko simmanaadan maaddana danddayiya seera.—Luqaasa 15:17.

▸ SHemppo 3, mentto 19

Yihooway nuna siiqees; qassi nuna maaddanawu koyees. Geeshsha Maxaafaa baggaaranne Xoossaa siiqiya asaa baggaara nuussi I kaaletuwaa, azazuwaanne zoriyaa immiyoy hegaassa. Nuuni nagaranchcha gidiyo gishshawu, nuussi he maadoy keehi koshshees. (Ermmaasa 17:9) Yihooway nuna kaalettanawu goˈettiyo asati yootiyoobaa nuuni loytti siyiyo wode, nuuni A bonchchiyoogaanne awu azazettanawu koyiyoogaa bessoos.—Ibraawe 13:7.

▸ SHemppo 4, mentto 2

Nuuni nagaranchcha gidiyo gishshawu, nu xallaa siiqananne otorettana danddayoos. SHin Yihooway nuuni nuna ziqqi oottanaadan koyees. Darotoo, nuuni nuna Yihoowaara geeddarssiyo wodenne nuuni keehi guutta gidiyoogaa akeekiyo wode nuna ziqqi oottiyoogaa doommoos. (Iyyooba 38:1-4) Nuna ziqqi oottiyo keehi koshshiya hara ogee haratubaanne etassi loˈˈobay aybakko qoppiyoogaa tamaariyoogaa. Otoroy issi uri I haratuppe aadhdhiyaabadan qoppanaadan darotoo oottees. Bana ziqqi oottiya uri ba hanotaa erees; qassi I mino gididobaakka shugo gididobaakka akeekees. I ba mooruwaa ammananawu, maarotaa oychchanawu, harati yootiyoobaanne zoriyoobaa siyanawu yeellatenna. Bana ziqqi oottiya uri Yihoowan ammanetteesinne A azazuwaa kaallees.—1 PHeexiroosa 5:5.

▸ SHemppo 4, mentto 4

Aawatettay deˈiyo uri azazanaayyoonne issibaa kuuyanaayyo ayyo maatay deˈees. Saluwaaninne saˈan oogaappenne aadhdhiya maatay deˈiyoy Yihoowassa. I ubbabaa medhdhido gishshawu, saluwaaninne saˈan ooppenne aadhdhees. I harata maaddanawu ba maataa ubbatoo goˈettees. Nuna heemmanaadan Yihooway issi issi asawu aawatettaa immiis. Leemisuwawu, yelidaageetuyyo, gubaaˈe cimatuyyoonne deriyaa heemmiyaageetuyyo amarida aawatettay deˈees; qassi nuuni etaara hashetanaadan Yihooway koyees. (Roome 13:1-5; 1 Ximootiyoosa 5:17) SHin asa higgee Xoossaa higgiyaara maayenna wode, nuuni asawu azazettiyoogaappe Xoossawu azazettoos. (Oosuwaa 5:29) Yihooway goˈettiyoogeetu maataa nuuni akeekiyo wode, Yihooway kuuyidobaa bonchchiyoogaa bessoos.

▸ SHemppo 4, mentto 7

Yihooway cimata goˈettees; eti gubaaˈiyaa heemmiya kayma ishantta. (Zaarettido Wogaa 1:13; Oosuwaa 20:28) He cimati Yihoowaara dabbotido nu dabbotay minnidi deˈanaadan, qassi sarotettaaninne darajjayettidi awu goynnanaadan nuna maaddoosona. (1 Qoronttoosa 14:33, 40) Cimati geeshsha ayyaanan sunttettiyo gishshawu, Geeshsha Maxaafan odettidaagaadan banttappe koyettiyaabaa kunttana bessees. (1 Ximootiyoosa  3:1-7; Tiitu 1:5-9; 1 PHeexiroosa 5:2, 3) Nuuni Xoossaa dirijjitiyawu ammanettiyo gishshawunne exatiyo gishshawu, cimatuura ufayssan hashetoos.—Mazamure 138:6; Ibraawe 13:17.

▸ SHemppo 4, mentto 8

Yelidaageeti bantta naatuyyoonne bantta son koshshiyaabaa kunttiyo aawatettaa Yihooway etassi immiis. Gidoppe attin, Geeshsha Maxaafay azinay so asawu huuphe gidiyoogaa yootees. Son aawi baynnaba gidikko, aayyiyaa so asawu huuphe. So asawu qumaa, maayiyoobaanne deˈiyoosaa giigissiyo aawatettay so asawu huuphe gidida uraaba. So asay Yihoowawu goynnanaadan so asawu huuphe gidida uri kaalettiyoogee keehi koshshiyaaba. Leemisuwawu, eti ubbatoo gubaaˈe shiiquwaa shiiqanaadan, haggaazanaadaaninne issippe Geeshsha Maxaafaa xannaˈanaadan I oottees. Son kuuyiyoobaa waannatidi kuuyiyay so asawu huuphe gidida ura. I mule meqettaa iita gidennan, kehanne bessiyaagaadan qoppiyaagaa gidiyoogan ubbatoo Yesuusa leemisuwaa kaallanawu baaxetees. Hegee asay siiqettanaadan maaddiyo gishshawu, so asay ubbay woppu gaanaadan oottees; qassi eti Yihoowaara dabbotido dabbotay minnees.

▸ SHemppo 4, mentto 12

Bolla Gididi Heemmiyaagaa yara gidida attumaageetuyyo saluwaa biyo hidootay deˈees; Xoossay ba asaa oosuwaa kaalettanawu etan goˈettees. Koyro xeetu layttan, beni Kiristtaane gubaaˈiyaa goynuwaanne sabbakiyo oosuwaa kaalettanawu Yihooway bolla gididi heemmiyaagaa goˈettiis. (Oosuwaa 15:2) Ha wodiyan, Bolla Gididi Heemmiyaagaa yara gididi oottiya ishantti Xoossaa asaa tamaarissoosona, kaalettoosonanne naagoosona. Ha ishantti issibaa kuuyiyo wode, Xoossaa Qaalaa kaaletuwaaninne A geeshsha ayyaanaa kaaletuwan ammanettoosona. Ha tiyettida attumaageeti ‘ammanettida wozannaama ashkkara’ gidiyoogaa Yesuusi yootiis.—Maatiyoosa 24:45-47.

▸ SHemppo 4, mentto 15

Gubaaˈiyan issi ishay oottana bessiyo oosuwaa issi michchiyaa oottanaadan odettana danddayees. A he oosuwaa oottiyo wode, huuphiyaa kammiyoogan Yihoowa bonchchiyoogaa bessawusu. SHin A huuphiyaa kammana koshshiyoy amarida hanota xallaana. Leemisuwawu, issi michchiyaa ba azinay woy xammaqettida issi ishay deˈiyoosan Geeshsha Maxaafaa xannaˈissikko, A ba huuphiyaa kammana bessees.—1 Qoronttoosa 11:11-15.

▸ SHemppo 4, mentto 17

Nuuni oossinne exatenna wode, polotikaaban issi baggaa maaddokko. (Yohaannisa 17:16) Yihoowa asay A Kawotettawu exatees. Yesuusadan, nuuni alamiyaaban oossinne exatokko.

Yihooway nuuni ‘deriyaa haariyaageetussinne godatettay deˈiyoogeetussi azazettanaadan’ koyees. (Tiitu 3:1, 2; Roome 13:1-7) SHin Xoossaa higgee nuuni asa worennaadankka yootees. Hegaa gishshawu, issi Kiristtaaniyaa kahay I olawu baanaadan eeno geenna. Issi Kiristtaanee wotaaddaratu oosuwaa gishshaa hara oosuwaa oottanawu doorana danddayikko, I hegaa oottanaadan A kahay eeno giyaakkonne I qoppana bessees.

Yihooway nuna Medhdhidaagaa gidiyo gishshawu, nuuni A xallawu goynnoos. Nuuni nu biittaa malaataa bonchchana bessikkonne, banddiraa siraata bonchchokko woy nu biittaa mazamuriyaa yexxokko. (Isiyaasa 43:11; Daaneela 3:1-30; 1 Qoronttoosa 10:14) Qassi, polotikaa dooruwaa wode doorennan agganawu Yihoowa asay ba huuphe kuuyees. Nuuni hegaadan oottiyoy Xoossaa haaruwawu exatiyo gishshataassa.—Maatiyoosa 22:21; Yohaannisa 15:19; 18:36.

▸ SHemppo 5, mentto 2

Alamee Seexaanaa qofaa aassees. Hegaa mala qofay Yihoowa siiqennanne A kaallana koyenna, qassi I kessido maarata xaasayi xeelliya asaa giddon meeze gididaba. (1 Yohaannisa 5:19) Hegaa mala qofaynne  oosoy alamiyaa ayyaanaa kaallanaadan oottees. (Efisoona 2:2) Yihoowa asay ha ayyaanan xoonettana bessenna. (Efisoona 6:10-18) Nuuni Yihoowa ogiyaa dosoos; qassi aagaadan qoppanawu baaxetoos.

▸ SHemppo 5, mentto 7

Kaddiyoogee Geeshsha Maxaafaa tumaa phalqqees. Kaddidaageeti Yihoowanne Xoossaa Kawotettaa Kawo gididi sunttettida Yesuusa eqettoosona; qassi harati banttanaara eqettanaadan oottanawu baaxetoosona. (Roome 1:25) Eti Yihoowawu goynniyaageeti siranaadan oottanawu koyoosona. Beni Kiristtaane gubaaˈiyan amarida asay kaddidaagaa gidiis; qassi ha wodiyankka kaddida amaridaageeti deˈoosona. (2 Tasalonqqe 2:3) Yihoowayyo ammanettidi deˈiyaageeti kaddidaageetuura aybanne oottokkona. Nuuni eranawu koyidi woy hara asay denttettin kaddidaageetu qofaa nabbabana woy siyana bessenna. Nuuni Yihoowawu ammanettoos; qassi A xallawu goynnoos.

▸ SHemppo 5, mentto 9

Muuse Higgiyan, Israaˈeela deree ba nagaraa atto gaanaadan Yihoowa oychchees. Eti nagaray atto geetettanaadan yarshshanawu kattaa, zaytiyaanne mehiyaa beeta maqidasiyaa ehoosona. Yaatiyoogee, Israaˈeelati Yihooway bantta nagaraa, hegeekka deriyaagaakka issi uraagaakka atto gaanawu koyiyoogaa hassayanaadan oottees. Guyyeppe, nu nagaray atto geetettanaadan Yesuusi ba deˈuwaa immi simmin, nagaray atto geetettanaadan yarshshiyo yarshshoy hegaappe simmin koshshibeenna. Yesuusi wottiyoobi baynna yarshshuwaa “naa77anttennan issitoo” yarshshiis.—Ibraawe 10:1, 4, 10.

▸ SHemppo 7, mentto 6

Muuse Higgee yootiyoogaadan asay mehiyaa woy doˈaa maana danddayees. Mehiyaa yarshshanaadankka etawu azazoy imettiis.  (Wogaabaa 1:5, 6) SHin Yihooway ba asay mehiyawu meqettaa iitanaadan mule eeno gibeenna. (Leemiso 12:10) Mehiyaa qohennaadan teqqiya azazoti Higgiyan deˈoosona. Israaˈeelati mehiyaa maara oyqqanaadan azazettidosona.—Zaarettido Wogaa 22:6, 7.

▸ SHemppo 7, mentto 6

Suuttaa suuppa kifileta. Suuttawu oyddu waanna shaahoti deˈoosona, hegeetikka zoˈo seeleta, bootta seeleta, piletileetetanne pilazimaa. Suuttawu oyddu waanna kifileti suuttaa suuppa kifileta giyo shaahotun shaahettana danddayoosona. *

Kiristtaaneti akkamuwawu kumetta suuttaa woy suuttawu oyddu waanna kifiletuppe aawugaanne goˈettokkona. SHin eti suuttawu suuppa kifileta goˈettana koshshii? Geeshsha Maxaafay yaata yaatoppa giidi yootenna. Hegaa gishshawu, ubba Kiristtaaneti Geeshsha Maxaafan loohida bantta kahaa goˈettidi bantta huuphe kuuyana bessees.

Issi issi Kiristtaaneti suuttaa suuppa kifileta mule goˈettokkona. Eti Israaˈeelatuyyo imettida Xoossaa Higgee mehiyaa suuttaa ‘biittan gussanaadan’ azazees giidi qoppana danddayoosona.—Zaarettido Wogaa 12:22-24.

Harati dummabaa dooroosona. Eti suuttawu suuppa kifiletuppe amaridaagaa goˈettanaadan eta kahay eeno gees. Eti suuttawu suuppa kifileti hegaappe guyyiyan, he suuttay ekettido meretaa deˈo gidenna giidi qoppana danddayoosona.

Suuttawu suuppa kifileta xeelliyaagan kuuyiyo wode, kaallidi deˈiya oyshata akeeka:

• Suuttawu suuppa kifileta ubbaa goˈettennaagaa giyoogee, harggiyaa teqqanawu woy suuttay suuxxiyoogaa agganaadan maaddana danddayiya issi issi xaleta ekkennaagaa gidiyoogaa akeekidanaa?

•   Taani suuttawu suuppa kifiletuppe issuwaa woy hegaappe daruwaa goˈettiyoy woy goˈettennay aybissakko dottoriyawu waata qonccissana danddayiyaanaa?

Akkamiyo ogeta. Nuuni Kiristtaane gidiyo gishshawu, suuttaa immokko, woy qassi shuhettanaappe amarida saaminttaa kasetidi nu suuttaa harasan wottokko. SHin, sahettiya uri ba suuttaa goˈettidi akkamettiyo hara ogeti deˈoosona. Issi Kiristtaanee shuhettiyo wode, maramarettiyo wode, woy akkamettiyo wode, ba suuttaa waatana bessiyaakko kuuyana koshshees. Hagaadan akkamettiyo wode, sahettiya ura suuttaa amarida wodiyawu A bollaappe dummayidi wottana danddayoosona.—Gujjada eranawu, Xiqimita 15, 2000 Wochiyo Keelaa (Amaarattuwaa) sinttaa 30-31 xeella.

Leemisuwawu, sahettiya uri shuhettanaappe kase A suuttay bollaappe kiyees, qassi yesuwaa gujjiyaabay suuttan gujettees, hegee hiimodayluushin giyo akkamo geetettees. Guyyeppe, shuhettiyo wode woy hegaappe simmin takkennan he suuttay sahettiya ura bollawu simmees.

 Hara akkamo ogee seel salveej geetettees. He akkamuwan, sahettiya uray shuhettiyo wode goggiya suuttaa issiban dagayoosona, he suuttay geeyeesinne shuhettiyo wode woy hegaappe simmin takkennan he suuttay sahettiya ura bollawu simmees.

Ubba dottoreti he akkamo ogeta amarida hanotan dumma dumma ogiyan akkamana danddayoosona. Hegaa gishshawu, issi Kiristtaanee shuhettanaappe, maramarettanaappe, woy akkamettanaappe kase, ba suuttaa waatiyaakko loytti erana koshshees.

Ne suuttaa goˈettada akkamettiyo ogiyaa xeelliyaagan kuuyiyo wode, kaallidi deˈiya oyshata akeeka:

• Ta bollaappe amarida suuttay kiyidi, guutta wodiyawu goggennan aggikko, ta kahay he suuttay haˈˈikka ta suutta gidiyo gishshawu ‘biittan gukkana’ bessennabadan qoppanaadan oottii?—Zaarettido Wogaa 12:23, 24.

• Akkamettiyo wode, ta suuttaappe amaridaagee ekkettidi harabaara walahettidi ta bollawu simmikko, Geeshsha Maxaafan loohida ta kahay tana qumˈˈanee?

• Taani ta suuttaa goˈettiyo akkamo oge ubbaa goˈettennan ixxiyoogee maramarettanawu suuttaa immiyoogaa, hiimodayaliisis geetettiya akkamo ogiyaa woy wozanadaaninne goofinedan oottiya maashiniyaa goˈettanawu koyennaagaa gidiyoogaa akeekidanaa?

 Suuttawu suuppa kifiletanne nu suuttaa goˈettidi akkamettiyo akkamuwaa xeelliyaagan kuuyanaappe kase, nuuni Yihooway kaaletuwaa immanaadan woossidi pilggana koshshees. (Yaaqooba 1:5, 6) Hegaappe simmin, nuuni kuuyanawu Geeshsha Maxaafan loohida nu kahaa goˈettana bessees. Nuna gakkidabay harata gakkiyaakko eti waatanaakko oychchana bessenna woy qassi harati nuuni etaagaadan kuuyanaadan oottana bessenna.—Roome 14:12; Galaatiyaa 6:5.

▸ SHemppo 7, mentto 11

Kandduwan geeshsha gidiyoogaa giyoogee nu eeshshaaninne nuuni oottiyooban Xoossaa sinttan geeshsha giyoogaa. Kandduwan geeshsha gidiyoogee nuuni qoppiyoobaara, haasiyoobaaranne oottiyoobaara gayttidaba. Tuna gidida ay qommo mattumaa gaytettaappe woy pokkobaappe naagettanaadan Yihooway nuna azazees. (Leemiso 1:10; 3:1) Nuuni balabaa oottanawu paacettanaadan oottana danddayiyaabay merettanaappe kasekka Yihooway kessido geeshsha maaraa kaallanawu nuuni murttana bessees. Nuuni qoppiyooban geeshsha gididi deˈana mala Xoossay maaddanaadan ubbatoo woossananne pokkobaa oottanaadan paacciyaabaa eqettanawu murttana bessees.—1 Qoronttoosa 6:9, 10, 18; Efisoona 5:5.

▸ SHemppo 8, mentto 11

Yeelli baynna hanotay haasayiyoobaaninne oottiyooban Xoossay kessido maarata kanttiyoogaanne pokkoy baynnaagaa bessiyaaba. Hegaadan oottiya uri Xoossaa higgiyaa bonchchennaagaa bessees. Issi uri yeelli baynnabaa hanikko, he yohuwaa pirdda konttee oyqqees. Tunatettay daro qommo nagaraara gayttidaba. Hanotaadan, tunatettaara gayttida issi issibay gubaaˈiyaa pirdda konttiyan oyqettana danddayees.—Galaatiyaa 5:19-21; Efisoona 4:19; gujjada eranawu, Isiine 15, 2006 Wochiyo Keelan (Amaarattuwaa) “Nabbabiyaageetu Oyshaa” xeella.

▸ SHemppo 9, mentto 7; SHemppo 12, mentto 10

Azinaynne machchiyaa bantta siiquwaa issoy issuwawu bessanaadan Yihooway mattumaa gaytettaa giigissiis. SHin issi uri ba attumatettaa woy maccatettaa sohiyoogan amuwaa aliyo wode woy mattumaa gaytettan ufayttanawu ba attumatettaa woy maccatettaa bessenna ogiyan goˈettiyo wode, I mattumaa gaytettaa geeshsha gidenna ogiyan goˈettees. Ha meezee issi urawu Yihoowaara dabbotido dabbotaa moorana danddayees. Hegee issi uri pokkobaa amottanaadaaninne mattumaa gaytettaa bessenna ogiyan xeellanaadan oottana danddayees. (Qolasiyaasa 3:5) Ha geeshsha gidennabay meeze gidin, agganawu metootiya uri hidootaa qanxxana bessenna. (Mazamure 86:5; 1 Yohaannisa 3:20) Ne hanotay hegaa mala gidikko, wozanappe Yihoowa woossa; qassi I nena maaddanaadan oychcha. Geeshsha gidennabaa qoppanaadan oottiya pornograafiyaappe naagetta. Kiristtaane gidida ne aawaappenne aayeeppe issuwawu woy Yihoowa higgiyaa bonchchiya kayma gidida ne laggiyawu yoota. (Leemiso 1:8, 9; 1 Tasalonqqe 5:14; Tiitu 2:3-5) Neeni kandduwan geeshsha gidada deˈanawu baaxetiyo baaxiyaa Yihooway akeekiyoogaanne xoqqu ootti xeelliyoogaa ammanettana danddayaasa.—Mazamure 51:17; Isiyaasa 1:18.

▸ SHemppo 9, mentto 9

Issi aqo laggeppe daruwaa ekkiyo meezee dawuttiyoogaa geetettees. Aqo deˈuwawu Yihooway giigissidobay issi attumaagee issi maccaaro ekkanaadaana. Beni Israaˈeelan, attumaageeti dawuttanaadan Xoossay eeno giis; shin hegee I koyro halchchidoba gidenna. Ha wodiyan, Yihooway ba asay dawuttanaadan eeno geenna. Issi azinay ekkana danddayiyoy issi machcho xalla, qassi issi machchiyaa gelana danddayiyoy issi azina xalla.—Maatiyoosa 19:9; 1 Ximootiyoosa 3:2.

▸ SHemppo 10, mentto 12

Azinaynne machchiyaa bantta deˈo laytta ubban issippe deˈanaadan Yihooway halchchiis. (Doomettaabaa 2:24; Milkkiyaasa 2:15, 16; Maatiyoosa  19:3-6; 1 Qoronttoosa 7:39) I aqo laggee wodiraa laammiyo wode xallan paraman shaahettanaadan eeno gees. Hegaa mala hanotan, naaqettida aqo laggee paraman shaahettanawu woy agganawu kuuyiyo maataa Yihooway immiis.—Maatiyoosa 19:9.

Issi issitoo, aqo laggee pokkobaa oottana xayikkonne, issi issi Kiristtaaneti bantta aqo laggiyaappe shaahettanawu kuuyoosona. (1 Qoronttoosa 7:11) Kaallidi deˈiya hanotatun, issi Kiristtaane shaahettanawu qoppana danddayees.

• Eriiddi koshshiyaabaa kunttenna aggiyoogaa: So asawu miishshi woy qumi xayana gakkanaashin issi azinay ba soo asawu asatettan koshshiyaabaa kunttennaagaa.—1 Ximootiyoosa 5:8.

• Bollan wolqqaama qohuwaa gattiyoogaa: Payyatettawu woy deˈuwawu hirggissiyaabi merettana gakkanaashin aqo laggiyaa bollaa qohiyoogaa.—Galaatiyaa 5:19-21.

• Issi urawu Yihoowaara dabbotido dabbotay moorettanaadan oottiyoogaa: Azinay woy machchiyaa aqo laggee Yihoowawu haggaazennaadan oottiyoogaa.—Oosuwaa 5:29.

▸ SHemppo 11, mentto 19

Nuussi ubbawu galatiyoogeenne minttettiyoogee koshshees. (Leemiso 12:25; 16:24) Nuuni issoy issuwaa siiquwaaninne kehatettan minttettana danddayoos. Hegaadan minttettiyoogee wolqqaama metoy deˈishinkka nu ishanttinne michchontti genccanaadaaninne ubbatoo Yihoowawu haggaazanaadan maaddana danddayees. (Leemiso 12:18; Piliphphisiyuusa 2:1-4) Issi uri keehi hidootaa qanxxikko, nuuni I yootiyoobaa bonchchuwan siyananne ayyo siyettiyaabaa akeekanawu baaxetana bessees. Hegee nuuni ay haasayanaakko woy he ura maaddanawu ay oottana danddayiyaakko nuna maaddana danddayees. (Yaaqooba 1:19) Ne ishanttuyyoonne ne michchonttuyyo koshshiyaabaa wozanappe akeekana mala eta loytta eranawu halchcha. Yaatikko eti minttetto ubbaa Pulttuwaakko simmanaadan neeni maaddana danddayaasa; hegee eti tumu woppaa demmanaadan oottana danddayees.—2 Qoronttoosa 1:3, 4; 1 Tasalonqqe 5:11.

▸ SHemppo 12, mentto 16

Bullachchaa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay yaata yaatoppa giidi yootenna. Wogaynne higgiyan koyettiyaabay heeraappe heeran dummatees. (Doomettaabaa 24:67; Maatiyoosa 1:24; 25:10; Luqaasa 14:8) Bullachchan keehi koshshiyaabay azinaynne machchiyaa Yihoowa sinttan geliyo qaalaa. Daro azinatinne machchoti eti qaalaa geliyo wodenne Geeshsha Maxaafaappe issi cimay haasayaa haasayiyo wode bantta soo asaynne mata laggeti bullachchaa yaanaadan koyoosona. Azinaynne machchiyaa bantta bullachchaa gallassi imatuwaa mokkanawu kuuyana danddayoosona. (Luqaasa 14:28; Yohaannisa 2:1-11) Azinaynne machchiyaa bantta bullachchaa kessanawu kuuyidoy ayba ogiyankka gidikkonne, he bullachchay Yihoowa bonchchissiyaakkonne eti akeekana bessees. (Doomettaabaa 2:18-24; Maatiyoosa 19:5, 6) Eti loˈˈobaa kuuyanaadan Geeshsha Maxaafay yootiyo maarati maaddana danddayoosona. (1 Yohaannisa 2:16, 17) Azinaynne machchiyaa bantta bullachchan ushshay deˈanaadan koyikko, bullachchaa maara kaalliya asa eti wottana bessees. (Leemiso 20:1; Efisoona 5:18) Eti muuziqay woy allaxxiyoobay deˈanaadan koyikko, hegee Yihoowa bonchchissiyaakkonne eti akeekana bessees. Kiristtaane azinaynne machchiyaa bullachchaa gallassa xalla gidennan, banttawu Xoossaaranne issoy issuwaara dabbotido dabbotaa qoppana bessees.—Leemiso 18:22; gujjada eranawu, Xiqimita 15, 2006 Wochiyo Keelaa (Amaarattuwaa) sinttaa 18-31 xeella.

▸ SHemppo 13, mentto 18

Nuuni Xoossaa Qaalan deˈiya maarata goˈettidi loˈˈobaa kuuyanawu koyoos. Leemisuwawu, Kiristtaane gidida ura Yihoowa Markka gidenna A aqo laggee baalaa wode ba dabbotuura qumaa maanaadan shoobbana danddayees. Ne hanotay hegaa mala gidikko, neeni waatuutee? Ne kahay neeni baanaadan eeno giikko, qumaa miyo wode eeqa meezee deˈikko, neeni hegaa malabaa oottennaagaa ne aqo lagge gidida uraassi qonccissada yootana danddayaasa. Qumaa miyoosaa neeni biyoogee harata xubbiyaabakkonne neeni qoppana bessees.—1 Qoronttoosa 8:9; 10:23, 24.

Woy qassi nena ootissiyaagee baalaa wode damoozaa bolli miishshaa  gujjidi immana danddayees. Neeni hegaa ekkennan aggana bessii? Ekkana woy aggana danddayaasa. Neeni hegaa ekkanawu woy agganawu kuuyiyoogee nena ootissiyaagee gujjidi immiyo miishshaa xeelliyo ogiyaara gayttidaba gidana danddayees. I he miishshaa baalaa bonchchiyoogaara gattidi xeellii? Woy I hegaa nashshiyoogaa bessanawu oottii? Hegeetanne harabata yuushsha qoppada he gujjiyo miishshaa ekkanawu woy agganawu kuuyana bessees.

Hara hanotan, issi uri baalaa wode neeyyo imotaa immidi, “Neeni baalaa bonchennaagaa erays, shin taani neeyyo hagaa immana koyays” gaana danddayees. He uri neeyyo qoppidi oottana danddayees. Hara baggaara qassi, I ne ammanuwaa paaccanawu oottees woy neeni baalaa bonchchanaadan oottees gaada qoppanaadan oottiyaabi deˈii? Hegaa wotta dentta qoppa simmada, he imotaa ekkanawu woy agganawu kuuyana danddayaasa. Nuuni kuuyiyooba ubban, nuuyyo loˈˈo kahay deˈanaadaaninne Yihoowayyo ammanettanaadan koyoos.—Oosuwaa 23:1.

▸ SHemppo 13, mentto 22

Darotoo, maayettennabaa sohuwaaranne sarotettan giigissiyo wode, hegee wolqqaama meto gidennan attees. (Maatiyoosa 5:23-26) Ubba Kiristtaanetu waanna halchchoy Yihoowa bonchchissiyoogaanne gubaaˈee issippetettan deˈanaadan oottiyoogaa gidana bessees.—Yohaannisa 13:34, 35; 1 Qoronttoosa 13:4, 5.

Kiristtaaneti zalˈˈiyaara gayttidaagan maayettana xayikko, eti issoy issuwaa pirdda keetti efeennan he yohuwaa giigissanawu baaxetana koshshees. Koyro Qoronttoosa 6:1-8y Kiristtaaneti issoy issuwaa mootidoogaa xeelliyaagan kiitettida PHauloosi zoridobaa yootees. Nuuni nu ishantta pirdda keetti efiyoogee Yihoowaynne gubaaˈee cayettanaadan oottana danddayees. Sunttaa mooriyoogaa woy cimmiyoogaa mala wolqqaama mootuwaa makkanawu Kiristtaaneti Maatiyoosa 18:15-17n odettida heezzu ogeta kaallana bessees. (1) Eti koyro he yohuwaa banttarkka giigissanawu baaxetana bessees. (2) Giigana xayikko, eti gubaaˈiyan deˈiya issi woy naaˈˈu kayma Kiristtaaneti maaddanaadan oychchana danddayoosona. (3) Hegaappe simmin, koshshikko, eti he yohuwaa cimati oyqqanaadan oottana danddayoosona. He yohoy hegaadan hanikko, he yohuwan deˈiya ubbay saruwan sigettanaadan  cimati Geeshsha Maxaafay yootiyo maaraa goˈettidi maaddanawu baaxetoosona. He yohuwan deˈiya issoti issoti Geeshsha Maxaafay yootiyo maarata kaallennan ixxikko, hegee gubaaˈiyaa cimati pirdda konttiyan oyqqiyooba gidana danddayees.

Mootiyoogee higgiyaara gayttidaban koshshiyaaba gidana danddayiyo issi issi hanotati deˈoosona; hegeeti paraman shaahettiyoogaa, naata dichchiyo maataa, miishshaa qanxxiyoogaa, inshuranssiyaa, kasaarida miishshaa, woy laataa gidana danddayoosona. Issi Kiristtaanee bawu danddayido ubban he yohuwaa saruwan giigissanawu hegaa mala higgiyaa goˈettikko, I PHawuloosa zoriyaa kanttenna.

Wolqqan mattumaa gayttiyoogaa, guutta naata qohiyoogaa, bollaa qohiyoogaa, wuuqqiyoogaa, woy asa woriyoogaa mala wolqqaama danobaa issi Kiristtaanee sunttatuyyo yootikko, I PHawuloosa zoriyaa kanttenna.

▸ SHemppo 14, mentto 14

Edene ataakiltte sohuwaappe doommidi, Seexaanay asaa cimmanawu maliiddi takkiis. (Doomettaabaa 3:1-6; Ajjuutaa 12:9) I nu qofaa moorana danddayikko, nuna iitabaa ootissana danddayiyoogaa erees. (2 Qoronttoosa 4:4; Yaaqooba 1:14, 15) I polotikaa, haymaanootiyaa, zalˈˈiyaa, wodiyaa aattiyoobaa, timirttiyaanne hara darobaa ba qofaa aassanawunne hegee ufayssiyaabaa milatanaadan oottanawu goˈettees.—Yohaannisa 14:30; 1 Yohaannisa 5:19.

Asaa cimmanawu deˈiya wodee guutta gidiyoogaa Seexaanay erees. Hegaa gishshawu, I danddayettida keenan daro asaa cimmanawu danddayiyo ubbabaa oottiiddi deˈees. Ubba I Yihoowayyo haggaaziyaageeta balettanawu koyees. (Ajjuutaa 12:12) Nuuni naagettana xayikko, Dabloosi nu qofaa loddan loddan moorana danddayees. (1 Qoronttoosa 10:12) Leemisuwawu, Yihooway aqo deˈoy adussa wodiyaa takkanaadan koyees. (Maatiyoosa 19:5, 6, 9) SHin ha wodiyan daro asay aqo deˈuwaa haˈˈissawu maayettidi deˈiyo, eesuwaara laalettana danddayiyaabadan xeellees. Daro pilimetinne televizhiine prograametikka he qofaa aassoosona. Alamee aqo deˈuwaabaa qoppiyoobay nuna qohanaadan nuuni eeno gaana bessenna.

Seexaanay nuna cimmanawu baaxetiyo hara ogee nuuni koyidobaa  xallaa oottanaadan minttettiyoogaa. (2 Ximootiyoosa 3:4) Nuuni naagettana xayikko, Yihooway sunttidoogeetu maataa bonchchennan aggana danddayoos. Leemisuwawu, issi ishay gubaaˈe cimati immiyo kaaletuwaa eqettiyoogaa doommana danddayees. (Ibraawe 12:5) Woy qassi issi michchiyaa son Yihooway giigissido aawatettaa maataa siriyoogaa doommana danddayawusu.—1 Qoronttoosa 11:3.

Nu qofaa Dabloosi moorennaadan murttana koshshees. Nuuni Yihoowaagaadan qoppanawunne ‘saluwan deˈiyaagaa qoppanawu’ koyoos.—Qolasiyaasa 3:2; 2 Qoronttoosa 2:11.

▸ SHemppo 16, mentto 9

Nuuni ubbay payya gidanawunne nuuni sahettiyo wode nuuyyo danddayettiya keenan loˈˈo akkamuwaa akkamettana koyoos. (Isiyaasa 38:21; Marqqoosa 5:25, 26; Luqaasa 10:34) Ha wodiyan, dottoretinne harati akkamiyo daro hiillatinne akkamo ogeti deˈoosona. Nuuni akkamettiyo akkamuwaa dooriyo wode, Geeshsha Maxaafay yootiyo maaraa kaalliyoogee keehi koshshiyaaba. Xoossaa Kawotettaa xallay nu harggiyaa muleera qaaranaagaa hassayoos. Nuuni nu payyatettawu keehi qoppiyoogan Yihoowayyo goynniyoogaa xaasayi xeellanawu koyokko.—Isiyaasa 33:24; 1 Ximootiyoosa 4:16.

Daydanttatu wolqqaa goˈettiyaaba milatiya ayba akkamoppenne nuuni naagettana koshshees. (Zaarettido Wogaa 18:10-12; Isiyaasa 1:13) Hegaa gishshawu, nuuni ayba akkamokka akkamettanappe woy ayba xalekka goˈettanaappe kase, he akkamuwaa waati akkamiyaakkonne hegee ayba qofaa aassiyaakko nuuyyo danddayettida ubbabaa nuuni erana koshshees. (Leemiso 14:15) Seexaanay nuna cimmidi iita ayyaana ooso ootissana koyiyoogaa nuuni dogana bessenna. Issi akkamoy iita ayyaana oosuwaara gayttidaba giidi nuuni sirikko, hegan akkamettennan aggiyoogee keehi loˈˈo.—1 PHeexiroosa 5:8.

▸ SHemppo 16, mentto 18